Biuletyn

pt. „Wagary

- przyczyny, przeciwdziałanie

i skutki”

opracowanie: Ewa Andrzejewska

Magdalena Bonk

Zespół Szkół nr 19 w Bydgoszczy

Spis treści:

I Wstęp .

Wagary jako konsekwencja niepowodzeń szkolnych str 3

1. Identyfikacja problemu str 3

II Rozwinięcie tematyki wagarów.

DZIAŁANIA DIAGNOSTYCZNE PODJĘTE W CELU PRECYZYJNEGO OKREŚLENIA DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH

1. Przyczyny wagarowania str. 5

2. Geneza i dynamika zjawiska str. 5

3. Skuteczność oddziaływania nauczyciela str. 6

4. Propozycja rozwiązania problemu wagarów str. 8

III Zestawienie bibliograficzne. str. 9

IV Załączniki:

Załącznik nr 1 Ankieta dla klas I-III Gimnazjum str. 10

Załącznik nr 2 Scenariusz lekcji wychowawczej str. 13

Załącznik nr 3 Pedagogizacja Rodziców str. 16

„Z drobiazgów życiowych wykonywanych wielkim sercem, powstaje wielkość człowieka” - /St. Wyszyński/

I Wstęp

Wagary jako konsekwencja niepowodzeń szkolnych

Wagary, ucieczka z lekcji - nieuzasadniona (z punktu widzenia władz szkolnych; wykluczająca np. chorobę), jedno- lub wielokrotna, celowa nieobecność ucznia na obowiązkowych zajęciach szkolno-lekcyjnych.

Według Wincentego Okonia to "zjawisko z dziedziny patologii życia szkolnego, polegające na samowolnym opuszczaniu przez uczniów zajęć szkolnych i spędzaniu poza domem i szkołą czasu przeznaczonego na naukę".

1. Identyfikacja problemu.

Wagarowanie jest powodowane chęcią przyjemnego spędzenie czasu, zaznania swobody, przeżycia niecodziennych przygód (często z użyciem alkoholu i narkotyków).

Wagary, nawet sporadyczne, zawsze powodują znaczne zaniedbanie ucznia w nauce, a bardzo często stają się pierwszym etapem ucieczek z domu, włóczęgostwa, przestępczości, wykolejenia moralnego.

Na powodzenie dziecka w nauce składa się wiele wzajemnie powiązanych ze sobą czynników. Są to czynniki społeczno - ekonomiczne, poziom kulturalny i atmosfera wychowawcza domu, poziom umysłowy dziecka, właściwości psychiczne i fizyczne. Istotnym wydaje się wpływ środowiska rodzinnego. Wpływa bowiem ono na powodzenie w nauce zarówno poprzez stworzenie dziecku warunków do nauczania jak i poprzez kształtowanie jego uczuć, postaw, aspiracji ambicji, dążeń i zdolności. Jakiekolwiek niekorzystne czynniki środowiskowe, błędy wychowawcze, zła atmosfera domowa, która wywołuje zaburzenia w życiu uczuciowym dziecka - wszystko to wpływa na trudności w przystosowaniu się do warunków szkolnych i na osłabienie motywacji do nauki.
Jeśli jeszcze dojdą do tego czynniki psychofizyczne, niezależne przecież zupełnie od dziecka (właściwości indywidualne jednostki nie sprzyjające osiąganiu wysokich rezultatów w uczeniu się), to prawdopodobieństwo wystąpienia niepowodzeń szkolnych znacznie wzrasta.
O istnieniu trudności świadczą nie tylko subiektywne przeżycia nauczycieli i wychowawców, ale rozbieżności między osiągnięciami uczniów i wychowanków ,a zakładanymi celami pedagogicznymi. O trudnościach mówimy wtedy, gdy uczeń nie przyswaja sobie treści programowych realizowanych w klasie, jest nieposłuszny, kłamie, nie respektuje zasad współżycia społecznego, wagaruje.
Młody człowiek spotykający się z dezaprobatą na skutek trudności w uczeniu się bądź spostrzegający i dotkliwie odczuwający swoją odmienność i wyobcowanie przeciwstawia się obowiązującym normom i systemowi, w którym te normy panują. Powstająca na skutek tego trudność wychowawcza z reguły pogłębia trudność w uczeniu się. Z kolei uczeń, który nie czyni zadawalających postępów w szkole, popada w różnego rodzaju konflikty (z rodzicami, nauczycielami), z reguły pogłębiające istniejące już trudności wychowawcze. A stąd już łatwo o wagary, drugoroczność, kradzieże, wybryki chuligańskie, przestępczość.
Zdecydowanej większości uczniów szkoła kojarzy się źle. Z nudą, z brakiem szacunku ze strony nauczycieli, ze zmarnowanym czasem, głupim obowiązkiem. Jest złem koniecznym. Chodzą do szkoły, bo muszą, nie znajdują w nauce żadnej przyjemności. Szkoła kojarzy się ze zniewoleniem, a młodzi chcieliby być wolni i na luzie. Wagary natomiast to właśnie ta wolność, luz, spokój, dużo wolnego czasu dla siebie. Tak więc
w najprostszym rozróżnieniu, z punktu widzenia niektórych ludzi młodych, szkoła jest zła, wagary dobre.
Wagary są zatem wyrazem braku odpowiedzialności i dowodem krótkowzroczności.

Tak o tym myślą Wasi rodzice. Oni postrzegają Wasze wagary jako zawiedzione zaufanie, zmarnowanie ich pracy i wysiłku, lekceważący stosunek do obowiązków i wymagań, jakie Wam stawiają. Dla każdego rodzica wiadomość o wagarach dziecka to swoisty cios i powód do bólu. Tak więc warto spojrzeć na wagary w aspekcie krzywdy czynionej nie tylko samemu sobie, lecz też najbliższym.

DZIAŁANIA DIAGNOSTYCZNE PODJĘTE W CELU PRECYZYJNEGO OKREŚLENIA DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH.

1.Przyczyny wagarowania:

(motywy tkwiące w szkole)

• lęk przed oceną niedostateczną

• lęk przed nauczycielem

• brak przyjaciół w klasie

• doznanie niepowodzeń i upokorzeń w szkole

• brak chęci do nauki

• niewłaściwy stosunek do obowiązków szkolnych

(motywy tkwiące poza szkołą)

• środowisko, które zachęca do opuszczania lekcji

• piękna pogoda

• namowa lub groźba starszych kolegów

2. Geneza i dynamika zjawiska.

Nauczyciel ustala na podstawie dostępnych mu informacji zaczerpniętych

z dokumentacji ucznia, z orzeczenia lub opinii PPP oraz wywiadu środowiskowego i przeprowadzonej diagnozy szkolnej:

1. Życiorys psychologiczny dziecka.

2. Stan opieki i warunków środowiskowych dziecka.

3. Rozwój intelektualny.
   Wskazania:

• stymulowanie rozwoju ogólnego,

• rozwój społeczno - emocjonalny

• funkcjonowanie w grupie rówieśniczej

3. Skuteczność oddziaływania nauczyciela.
Przewidywania na podstawie własnych doświadczeń i literatury, co do skuteczności oddziaływań nauczyciela.

• zmiany nastawienia do nauki szkolnej,

• redukcji, a w dalszej pracy wyeliminowania wagarów,

• podniesienia samooceny ucznia.

Główne cele działania nauczyciela to:

1. Stworzenie możliwości wszechstronnego rozwoju umysłowego, psychicznego i społecznego ucznia.

2. Usuwanie bezpośrednich przyczyn niepowodzeń szkolnych.

3. Przywrócenie prawidłowych postaw ucznia wobec nauki.

4. Wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach ucznia.

5. Wzmocnienie więzi klasowych.

6. Podniesienie atrakcyjności klasy i szkoły w ocenie ucznia.

7. Zaangażowanie całego zespołu klasowego do pomocy uczniowi.

8. Stały kontakt z rodziną ucznia.

9. Współpraca nauczycieli uczących w klasie.

10. Przeprowadzenie specjalistycznych badań pod kątem ewentualnych zaburzeń społecznych.

Realizacja powyższych celów:

* rozwój intelektualny
* stymulowanie rozwoju ogólnego,

* rozwój społeczno - emocjonalny

Wskazania:

1. Prowadzenie indywidualnych rozmów z uczniem w celu dowartościowania go, podkreślania jego osiągnięć.

2. Stała współpraca z rodziną, udzielanie jej wskazówek do pracy w domu.

3. Udział uczniów w zajęciach o charakterze socjoterapeutycznym prowadzonych na terenie szkoły przez pedagoga szkolnego.

4. Poinformowanie rodziców ucznia o potrzebie badania psychologicznego w celu określenia poziomu rozwoju intelektualnego ucznia, jego dysfunkcji, możliwości i wskazówek do dalszej pracy.

5. Skierowanie uczniów na zajęcia korekcyjno - kompensacyjne prowadzone w szkole .

6. Konsultacje z psychologiem na temat postępowania z uczniami i pracy z nim w warunkach szkolnych.

7. Udział w zajęciach świetlicy socjoterapeutycznej

8. Wystąpienie do Sądu Rodzinnego z wnioskiem o wsparcie i pomoc.

9. Współpraca z Ośrodkiem Pomocy Społecznej i Policją.

10. Przeprowadzenie badań socjometrycznych w klasie, badających pozycję ucznia w klasie, stosunek pozostałych uczniów do niego.

11. Opracowanie Arkusza Monitoringu Wagarów.

12. Stała współpraca z nauczycielami poszczególnych przedmiotów, omawianie problemów uczniów wagarujących oraz metod pracy z nimi.

13. Prowadzenie na godzinach wychowawczych zajęć:

• integrujących zespół klasowy,

• dotyczących komunikacji interpersonalnej,

• uczących nadawania komunikatu "Ja",

• uczących właściwych norm społecznych,

• podnoszących rangę odpowiedzialności każdego człowieka za własne słowa i działania oraz ich konsekwencji,

• diagnozujących samopoczucie uczniów w klasie - ankieta,

• na temat tworzenia pozytywnego klimatu emocjonalnego w klasie,

• dotyczących wdrażania postaw tolerancji,

• na temat określania swoich mocnych i słabszych stron,

• dotyczących poczucia własnej wartości, sukcesów, porażek, radzenia sobie ze stresem.

• konstruktywnego radzenia sobie z agresją

Prowadzenie przez pracownika Straży Miejskiej zajęć:

• "Stop przemocy i agresji"”- akcja tygodniowa.,

• Osiedlowa akcja kończąca się w Hali Łuczniczka „Stop przemocy i agresji.

Zajęcia prowadzone przez nauczycieli i pedagoga szkolnego z całą klasą.

4. Propozycja rozwiązania problemu wagarów

Każda szkoła jako mikrosystem wychowawczy wypracowuje własne formy i treści działalności wychowawczej, aby zmniejszać liczbę uczniów, którzy mają kłopoty z przystosowaniem i zaakceptowaniem szkoły, a tym samym zmniejszyć liczbę tych, którzy szkoły się boją, nie lubią jej i z niej uciekają.
Celem zabiegów wychowawczych jest zawsze wprowadzenie określonych zmian w osobowości wychowanka. Odnosi się to szczególnie do procesów wychowawczych organizowanych na terenie klasy szkolnej. Najbardziej pożądane

z punktu widzenia wychowawczego są klasy wychowawczo zintegrowane, gdyż odpowiednio ukształtowana klasa dostarcza jednostce pozytywnych wzorów.

ZESTAWIENIE BIBLIOGRAFICZNE DOTYCZĄCE WAGARÓW SZKOLNYCH

1. Kuberska - Gaca K., Gaca A.: Profilaktyka niedostosowania społecznego w szkole, WSiP, Warszawa 1986.

2. Lipkowski O.: Resocjalizacja, WSiP, Warszawa 1980.

3. Makowski A.: Niedostosowanie społeczne młodzieży i jej resocjalizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.

4. Mościcka L.: Przestępczość nieletnich, podłoże, geneza, motywy, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wrocław - Warszawa - Kraków 1970.

5. Okoń w.: Słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.

6. Spionek H.: Trudności wychowawcze i przestępczość nieletnich, Ossolineum, Wrocław 1956.

7. Błażejewski Z.: Wagary szkolne uciekających z domu uczniów szkół podstawowych (sprawozdanie z badań), „Ruch Pedagogiczny” 1973 nr 5.

8. Olech W.: Dlaczego młodzież szkolna wagaruje?, „Oświata i Wychowanie” 1974 nr 10.

Załącznik nr 1

ankieta:

WAGARY- PRZYCZYNY, PRZECIWDZIAŁANIE I SKUTKI

KLASY I - III Gimnazjum

Ilość osób odpowiadających na pytania: 265

ROK 2007/2008

Wyniki ankiety:

Pytania	Odpowiedzi	Ilość udzielonych odpowiedzi
Jakie są przyczyny chodzenia na wagary?	- strach przed kartkówką, sprawdzianem	100
		- nieprzygotowanie do lekcji	48
		- niechęć do szkoły, nauczyciela, lekcji	67
		- napięta atmosfera w szkole, klasie, konflikty	33
		- konflikty z nauczycielami	34
		- nieciekawe lekcje	35
		- nieodpowiednie towarzystwo	24
		- zmęczenie, chęć odpoczynku	42
		- brak motywacji	1
		- zaspanie	25
		- problemy rodzinne, szkolne	33
		- za dużo obowiązków szkolnych	31
		- nuda	64
		- lenistwo	57
		- przedmioty których się nie lubi	23
		- chęć zaimponowania innym	37
		- fobia szkolna	7
		- pozaszkolne zainteresowania	15
	Jak zapobiegać wagarom?	- częste kontakty nauczycieli z rodzicami	20
		- miła atmosfera w szkole	43
		- wzmożona kontrola rodziców	11
		- rozmowy z pedagogiem / /nauczycielami	21
		- ciekawsze lekcje	76
		- pomoc wagarowiczom w nauce	34
		- mniej kartkówek sprawdzianów	64
		- mniej zadań domowych	46
		- uczenie się systematyczne z lekcji na lekcję	17
		- sprawdzanie obecności przez nauczyciela	10
		- przezwyciężenie lęku	8
		- przygotowywanie się na lekcję	1
		- wprowadzenie krótszych lekcji	39
		- częstsze wycieczki klasowe	42
	Jakie są skutki chodzenia na wagary?	-obniżenie oceny z zachowania - godziny nieusprawiedliwione	135
		- brak zaufania rodziców i nauczycieli	52
		- konflikt z policją	56
		- zaległości w nauce	104
		- słabe oceny z przedmiotów- nie klasyfikowanie	81
		- usunięcie ze szkoły	29
		- problemy w domu	59
		- nadmiar nauki	15

Załącznik nr 2

Scenariusz lekcji wychowawczej .

Czas 45 minut, klasa II gimnazjum

TEMAT: Wagary - czy to się opłaca?

CELE
Uczeń:
* wie, jakie negatywne skutki powoduje opuszczanie lekcji,
* rozumie, że wagary nie są lekarstwem na rozwiązanie problemów

szkolnych,
* potrafi dokonywać racjonalnych wyborów.

METODY
pogadanka, metody aktywizujące ( rybi szkielet, drzewko decyzyjne).

FORMY PRACY
indywidualna, grupowa i zbiorowa.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
duży plakat z narysowanym "rybim szkieletem", kartki, kółeczka wycięte z kolorowego samoprzylepnego papieru, plakaty z narysowanym schematem drzewa decyzyjnego, mazaki, kartki z narysowaną walizką i koszem - do ewaluacji zajęć.

PRZEBIEG LEKCJI

Część wstępna

1. Prowadzący przedstawia temat i cele lekcji. Uczniowie kolejno kończą zdania "Wagary kojarzą mi się z ...", nauczyciel podawane wyrazy - hasła zapisuje na tablicy. Następnie uczniowie klasyfikują je na " zależne ode mnie" i " niezależne ode mnie".
Nauczyciel przeprowadza pogadankę, w wyniku której młodzież dochodzi do wniosku, że pierwszy krok w kierunku wagarowania robimy sami.
Następnie prowadzący na tablicy przyczepia plakat z narysowanym " rybim szkieletem", w głowie którego wpisany jest problem - MŁODZIEŻ WAGARUJE. CO JEST TEGO PRZYCZYNĄ?

2. Uczniowie za pomocą " burzy mózgów" wymieniają przyczyny wagarowania. W wyniku różnych propozycji wybieramy 5-6 najczęściej powtarzających się przyczyn wpisując je w "ości" ryby na plakacie.

Część główna

3. Nauczyciel dzieli klasę na 5-6 grup w zależności od " ości". Każda grupa otrzymuje jeden powód wagarów i próbuje odnaleźć przyczyny (małe ości), które mają wpływ na główny powód wagarów.

4. Liderzy grup nanoszą na główny plakat propozycje swojej grupy. Następnie pozostali uczniowie otrzymują po jednym kółeczku kartki samoprzylepnej, którą przyklejają przy ich zdaniem najczęstszym powodzie wagarów gimnazjalistów.
Kolejno policzone kółeczka przy poszczególnych "ościach" są wspólnie przedyskutowane i omówione.

5. Prowadzący rozdaje tym samym grupom plakat z narysowanym drzewkiem decyzyjnym. Każdej grupie przydziela jeden z najczęściej pojawiających się przyczyn wagarów i poleca sformułować problem, który trzeba rozwiązać za pomocą w/w drzewka.
Nauczyciel określa czas pracy i podaje wskazówki dotyczące wypełniania " drzewka decyzyjnego".
Po zakończeniu pracy liderzy poszczególnych grup przedstawiają prace grupy.

Część końcowa

6. W podsumowaniu uczniowie odpowiadają na pytania i dokonują wspólnych refleksji.

7. EWALUACJA ZAJĘĆ

Uczniowie otrzymują kartki z narysowanym koszem i walizką. Zadaniem uczniów jest wypisanie w walizce pozytywnych uwag o lekcji (np. co mi się podobało), a w koszu negatywnych (co mi się nie podobało, co należy zmienić).

Literatura:
Krzyżewska J. : "Aktywizujące metody i techniki w edukacji...",
Suwałki: Wydawnictwo AVOMEGA, 1998;
Mizera H.: " Ewaluacja w szkole", Olsztyn 1997;
Jankowska U., Głowacka J.: "Scenariusze lekcji wychowawczych", Szczytno,2001,

L. Mościcka ” Przestępczość nieletnich, podłoże, geneza, motywy”.

Załącznik nr 3

PEDAGOGIZACJA RODZICÓW

Wagary jako przejaw niedostosowania szkolnego

Szczególnie ważny w życiu każdego człowieka jest wiek dorastania,
w którym dokonuje się przeobrażenie dziecka w osobę dorosłą. Na przestrzeni stosunkowo krótkiego czasu zachodzą radykalne zmiany zarówno psychiczne jak i fizyczne. Cały okres dojrzewania zarówno mieści się w granicy od 12 -18 lat. Szczególne znaczenie w okresie rozwojowym każdego młodego człowieka ma okres nauki szkolnej, w którym dokonują się ważne przemiany związane
z biopsychicznym dojrzewaniem i wrastaniem młodej osoby w szerszy kontekst społeczny. W tym właśnie okresie u pewnej części młodzieży daje się zauważyć już wyraźnie zaznaczone formy zaburzeń w zachowaniu, a więc przejawy dewiacji w stosunku do kulturowo określonych norm i standardów zachowań. Zaburzenia te są ważne dla dalszego rozwoju samego dziecka, a równocześnie ze względu na społeczny wymiar, zaburzonego zachowania, w poważnym stopniu zakłócają normalny przebieg funkcjonowania grupy rówieśniczej
i utrudniają realizację zadań dydaktycznych i wychowawczych, jakie podejmują nauczyciele w klasie szkolnej.

Stosunek do nauki i osiągnięcia szkolne ucznia decydują w znacznej mierze o jego sytuacji życiowej w przyszłości, a także o możliwościach dostosowania się do wymagań społecznych i podjęcia pozytywnych ról społecznych. Uczniowie przejawiający jakąkolwiek formę niedostosowania społecznego bądź szkolnego miewają znacznie częściej niż ich rówieśnicy problemy z nauką; ich wyniki są znacznie słabsze od wyników uczniów nieprzejawiających jakichkolwiek form niedostosowania społecznego.

Niedostosowanie społeczne, szkolne, oraz związane z nim problemy dydaktyczno - wychowawcze mają swoje podłoże przede wszystkim w sytuacji społecznej. Symptomy niedostosowania społecznego utrudniają tej kategorii uczniów identyfikację ze środowiskiem szkolnym i nie sprzyjają pozytywnym efektom uczenia się. Sytuacja ucznia niedostosowanego społecznie w szkole charakteryzuje się:

• występowaniem sytuacji konfliktowych

• przewagą emocji negatywnych

• dominacją zachowań represyjnych ze strony nauczycieli i zdecydowaną przewagą kar nad nagrodami

Stałe niepowodzenia, niemożność przezwyciężania trudności oraz lęk przed sankcjami ze strony nauczycieli, prowadzą do tzw. fobii szkolnej, której bezpośrednim skutkiem stają się wagary, działania agresywne i działania skierowane przeciw nauczycielom.

Wagary, jako przejaw zaburzeń pomiędzy uczniem a szkołą mają swoje podłoże w szkole lub poza szkołą. Wagary odnoszące się do środowiska szkolnego, uwarunkowane są przeważnie niepomyślną sytuacją ucznia w szkole, jego niechęcią do szkoły, nauczycieli i obowiązku uczenia się. Przyczyna wagarów może tkwić poza szkołą - w szerszym środowisku społecznym, które pociąga swoją atrakcyjnością z uwagi na określone przejawy życia, nęcące
i frapujące ucznia znudzonego codziennością życia i nauki.

Wagary mające swe źródło poza szkołą należą do sporadycznych i mniej groźnych dla ucznia niż wagary z powodu niechęci do nauki i szkoły.

Pierwsze najczęściej organizowane są w określonej intencji z myślą
o odprężeniu, atrakcyjnej rozrywce, uczestnictwie w imprezach, a nawet wycieczkach w określonej grupie przyjaciół; najczęściej rówieśników i kolegów ze szkoły.

Natomiast wagary organizowane z powodu niechęci do szkoły uwarunkowane są najczęściej brakiem integracji ucznia ze szkołą, z klasą, słabym przygotowaniem do zajęć lekcyjnych, lękiem przed nauczycielem
i sprawdzianem wiadomości na ocenę, czy wreszcie niepomyślną sytuacją
i kontaktami ze współuczniami w klasie lub w szkole. Z kwestią tą wiąże się także niedostateczne działanie domu rodzinnego ze szkołą brak kontroli ze strony rodziców, a także niejednokrotnie nieznajomość przez nauczyciela sytuacji ucznia w domu rodzinnym. Uczeń pozbawiony odpowiedniej troski i opieki rodzicielskiej oraz pedagogicznej, napotykający trudności w nauce, ma brak zrozumienia w obydwu środowiskach, często pozostawiony samemu sobie idzie na wagary, szuka przygody, nowego towarzystwa, nie zwracając uwagi na dalsze i potęgujące się braki w opanowaniu materiału, na konsekwencje. Żądza nowych wrażeń i odprężenia się jest silniejsza od ucznia. Systematyczne wagary jako przejaw zaburzeń pomiędzy uczniem a szkołą są zjawiskiem często spotykanym u niektórych uczniów.

Wagary, przynajmniej te niektóre, są bezsprzecznie próbą ucieczki ucznia od trudności, z których nie umie sobie poradzić. Ma to miejsce w przypadku, gdy uczeń ucieka z określonych lekcji, lub w pewne dni tygodnia, gdyż spodziewa się sprawdzianu jego wiedzy z danych przedmiotów, a przewiduje, że wynik będzie dla niego niepomyślny.

Do najczęstszych przyczyn wagarowania uczniów należą;

• napięcia psychiczne

• brak poczucia bezpieczeństwa

• ostre konflikty pomiędzy rodzicami, stwarzające uczucie stałej niepewności w domu

• rozpad rodziny, poczucie obcości

• aktywny udział dziecka w rozwiązywaniu konfliktów rodzinnych

• stałe awantury

• egoistycznej postawie rodziców zapewniających wysoki standard materialny, ale z bezkrytycznym eksponowaniem go na zewnątrz

• izolacja rodziców od otoczenia, zamknięcia się jedynie w kręgu rodziny

• postawy rodziców reprezentujących odmienne od proponowanych przez szkołę treści wychowawczych

• nawarstwiające się niepowodzenia szkolne

• osoba nauczyciela i sposób w jaki traktuje on swoich uczniów

• kontakty, jakie uczniowie nawiązują w grupie; podporządkowanie się jednostkom dążącym do przewodzenia

U wielu jednak uczniów typowe trudności w nauce nie są wynikiem nieprawidłowego funkcjonowania rodziny, lecz ich niechęci do nauki najczęściej przejawianej u uczniów w postaci lenistwa szkolnego, którego najbardziej charakterystycznymi przejawami są m. in. takie negatywne cechy jak;

• brak troski o wygląd osobisty oraz ład i porządek w swoim otoczeniu, czyli zaniedbanie w zakresie higieny osobistej i społecznej

• wymuszanie od innych lub kradzież środków na zaspokajanie własnych potrzeb

• dokuczanie, przeszkadzanie innym w realizacji obowiązków, itp.

Wagarowanie uczniów można analizować w różnych aspektach; niektóre wagary są próbą ucieczki od trudności, z którymi uczeń nie może sobie poradzić, a w innym przypadku są środkiem umożliwiającym osiągnięcie jakiegoś celu. Wagary mogą być próbą zaspokojenia ważnych potrzeb, można je także uważać za formę zaspokajania potrzeb psychicznych ucznia, oraz za mechanizm obronny, w tym przypadku mechanizm niedozwolony. Wagary są niezaprzeczalnie jednym z elementów złego zachowania się; stają się one konsekwencją niewłaściwego traktowania obowiązków szkolnych.

Według wyżej wymienionych aspektów wyłonić można różnicujące się grupy wagarów, jak: wagary doraźno - okazyjne, konfliktowe (na podłożu motywów lękowych, poczucia bezradności, braku zainteresowania nauką, nienormalnego stosunku do nauczyciela), wagary koleżeńskie, kompensacyjne, na tle zaburzeń charakterologicznych oraz przestępcze.

W miarę upływu czasu u większości uczniów zaobserwować można nasilenie się nawyku wagarowania, jest to niebezpieczne przede wszystkim
z uwagi na to, iż poprzez systematyczne wagarowanie właśnie wtedy zarysowują się pewne charakterystyczne dla procesu demoralizacji formy spędzania czasu (picie alkoholu, palenie papierosów lub skrętów, pogoń za znajomościami zawieranymi na ulicy, a także groźne z punktu widzenia społecznego i wychowawczo z uwagi na konsekwencje - przeżycia seksualne, drobne kradzieże, rozboje itd.). Pewną prawidłowością jest to, że najczęstszym zjawiskiem u rozpoczynających wagarowanie jest początkowo urozmaicanie sobie czasu przez proste i pozornie wychowawczo niewinne zajęcia, w miarę jednak nasilania się częstotliwości wagarów i poszukiwania coraz to atrakcyjniejszych form kształtuje się niebezpieczny dla wychowania i dalszych losów ucznia schemat życia.

Szczególnie demoralizujący wpływ na młodzież szkolną ma nawiązywanie „przygodnych”, wciąż nowych znajomości, wobec których uczeń przyjmuje postawę bezkrytyczną, często nawet pełną podziwu, popierającą wystawny tryb życia, swobodę obyczajów, wulgarny, i często sztucznie „udziwniony” sposób bycia i wyrażania się. Nowi, „przygodnie” poznani koledzy zyskują łatwo autorytet i posłuch u początkującego wagarowicza; zdobywają pełny wpływ na jego dalsze poczynania życiowe. Prawie u wszystkich stale i systematycznie wagarujących uczniów istnieje dążność do maksymalnej samodzielności w podejmowaniu decyzji.

Początkowo sporadyczne; doraźno - okazyjne wagary przechodzą kolejno w wagary koleżeńskie a następnie niejednokrotnie w wagary na tle zaburzeń charakterologicznych bądź też wagary przestępcze, których konsekwencją są: włóczęgostwo, ucieczki z domu, drobne kradzieże i rozboje prowadzące w pojedynczych przypadkach do całkowitego wykolejenia się jednostki.

Komunikat dla rodziców:

Za wagary swojego dziecka zapłacisz nawet 10 tys. zł kary
Twoje dziecko ucieka z lekcji? Uważaj! Sąd może cię ukarać grzywną. Minister edukacji popiera restrykcyjne przepisy, dotychczas rzadko stosowane
Kiedy do domu zatelefonuje nauczyciel z informacją, że twoje dziecko wagaruje, lepiej tego nie ignoruj. Niedługo potem może cię spotkać przykra niespodzianka - grzywna sięgająca nawet 10 tys. zł!

Bibliografia:

1. Kosińska J.: Wagary jako skutek stresu szkolnego i zagrożeń ucznia w szkole, Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Barbary Czeredreckiej, WSP Rzeszów, 1999.

2. Urban B.; Zachowania dewiacyjne młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1997, wydanie II.

5

---