Opisując budynek (kamienice) można zacząć od określenie jego ustawienia w stosunku do pierzei (ciągu budynków) lub placu czy osi drogi (szczytowy lub kalenicowy - może być z attyką lub lukarnami) oraz określenia kształtu dachu. Można określić szerokość wg osi okiennych oraz ilość kondygnacji od poziomu podłoża do wysokości gzymsu wieńczącego, ponad którym zazwyczaj jest dach (szczyt) oraz ilość kondygnacji ponad gzymsem wieńczącym. Następnie można opisać po kolei poszczególne kondygnacje (piętra), podkreślając te elementy, które są wspólne dla kilku kondygnacji (ryzalit lub ryzality, kolumny, pilastry, lizeny, itp.). Następnie można opisać parter, opisując portal oraz inne elementy, rodzaje okien i opaasek, dekoracje elewacji, ornamenty, nadokienniki, kartusze, figury, wnęki, itp.

Przykład opisu dla zamieszczonej ilustracji:

Fasada wertykalna. Kamienica ustawiona szczytowo, o szerokości czterech osi okiennych, trzykondygnacyjna. Kompozycja fasady oparta jest na zasadzie dwudziału. Portal wejściowy przesunięty z osi budynku na prawo. Parter wyboniowany (pasami poziomymi) z oknami sklepowymi (wystawienniczymi). W strefie pięter (od drugiej kondygnacji) fasada podzielona pilastrami, na osi zdwojonymi (podwójnymi). Opaski okienne z uszami. Nadokienniki pierwszego piętra połączone z sobą, tworzące sfalowany (pofalowany) gzyms. Pod nimi bogate płaskorzeźby (ornamenty - jakie? - roślinne, amorki, symbolizujące …., muszle, rozety, głowy w medalionie, kartusze, itp.). Podokienniki płycinowe (lustra) z dekoracjami roślinnymi (festony, girlandy, itp.). Trójkątne nadokienniki drugiego pietra z przerwanymi podstawami, wypełnione dekoracją (rzeźbiarska, itp.). gzyms wieńczący oddziela trzy kondygnacje od szczytu. Czterokondygnacyjny szczyt podzielony gzymsem na dwie strefy. Niższa (czyli de facto 3 i 4 piętro) dwukondygnacyjna, czteroosiowa ma - bardziej niż dół fasady - zsunięte okna, rozdzielone pilastrami. Górną kondygnację szczytu, o szerokości dwóch osi okiennych wspierają z boków (albo flankują) ślimacznice oraz dwa wazony. W najwyższej kondygnacji dekoracyjne blendy okienne, podobnie jak w narożnikach pietra czwartego. Esownice tympanonu wieńczącego, przełamane (uskok) nie schodzą się w osi budynku, pozostawiają miejsce na wazon.

Opr. A. Mateusiak, 2006

Inny przykład opisu pałacu (autor: R. Łuczyński)(jakiego pąłcu?):

Pałac, prawdopodobnie zbudowany według planów Franciszka Parra, autora wzniesionego w latach 1558-1565 m.in. czteroskrzydłowego zamku w Güstrow (Meklemburgia), jest budowlą trzykondygnacyjną, z kamienia i cegły, trójskrzydłową. Ma dwa alkierze w narożnikach głównego skrzydła (północno-zachodniego) i dwa wydłużone ryzality na zakończeniu skrzydeł bocznych. Nakryty jest dachami dwuspadowymi, poza dwoma ryzalitami, na których są dachy trójspadowe.

Od strony wschodniej pałac był niegdyś otwarty, ale zbudowano tu mur kurtynowy, dzięki czemu powstał turniejowy dziedziniec (18 m x 28 m). Wewnątrz parterowe, bogato zdobione krużganki z jońskimi kolumnami i półkolistymi archiwoltami z roślinną dekoracją. W jednym skrzydle pierwszego piętra ganek jest otwarty, a nad nim wsparty na czterech kolumnach jednospadowy dach kryty dachówką. W dwóch pozostałych skrzydłach ganek zamknięty, z prostokątnymi oknami i ślepą balustradą. W narożnikach czworobocznego dziedzińca znajdują się proste, reprezentacyjne, jednobiegowe schody zbudowane około roku 1600. Na piętrze głównego skrzydła ładny, reliefowo dekorowany portal renesansowy.

Zewnętrzne fasady gładko tynkowane, starsze ryzality i naroża boniowane w tynku. Renesansowe kamienne obramienia okien i drzwi. Na osi fasady znajduje się niezwykle piękny portal oparty na włoskich wzorach, z wejściem zamkniętym pełnym łukiem. Połączony jest z oknem piętra roślinną dekoracją o motywach liścia laurowego. Portal ozdobiono portretowymi medalionami, płaskorzeźbami oraz ośmioma kartuszami herbowymi rodzin: Talkenberg, Rechberg, Hochberg, Liebenthal, Raußendorf, Lest, Zedlitz i Reibnitz.

---