TOKSOPLAZMOZA WRODZONA

1. Z. Dziubek „Choroby zakaźne i pasożytnicze“

EPIDEMIOLOGIA:

• zakażenie pierwotniakiem Toxoplazma gondii jest dość powszechne (u blisko połowy ludzi w wieku 20 - 40 lat stwierdza się swoiste przeciwciała w surowicy)

• ok. 1 : 1000 porodów rodzi się dziecko z toksoplazmozą wrodzoną

ETIOLOGIA:

• zakażenie pierwotniakiem Toxoplazma gondii

PATOGENEZA:

pierwotniak wnika do organizmu

zakażenie bezobjawowe

pierwotniak pozostaje w różnych komórkach osoby zakażonej

jako tzw. cysty tkankowe

sprawny uklad immunologiczny zaburzenia układu immunologicznego

utrzymanie infekcji w stanie utajenia uaktywnianie nawet wiele lat po zakażeniu

• najgroźniejsze jest zakażenie pierwszy raz podczas ciąży

• jeśli do zakażenia doszło przed ciążą i zdążyły wytworzyć się przeciwciała to mimo obecnosci pierwotniaka w organiźmie matki popłód jest zwykle chroniony i nie dochodzi do jego zakażenia

OBRAZ KLINICZNY:

• objawy u matki :

• występują tylko u 1 : 5 kobiet

• limfadenopata

• podwyższona temperatura

• złe samoopoczucie i osłabienie

• brak objawów nie wyklucza zakazenia wewnątrzmacicznego

• objawy ze strony płodu :

• poronienie

• wewnątrzmacicze obumarcie

• wady wrodzone i uszkodzenia OUN

• cześciej dziecko rodzi się zdrowe mimo przebycia choroby przez matkę w czasie ciazy

OBJAWY W ZALEŻNOŚCI OD OKRESU ZKAŻENIA :

• zarodek, lub płód ulekają zarażeniu w następstwie parazytemii u matki (najczęściej pierwotne zarażenie w czasie ciąży)

• dochodzi do kolonizicji łożyska skąd w ok. 30% toksoplazma może przenikać do płodu

• przepuszczalnośc łożyska ↑ sięw miarę rozwoju ciąży :

• w I trymestrze ciązy :

• T. gondi rzadko się przedostaje do zarodka (10 - 20%)

• jeżeli się już przedostanie pwoduje poważne uszkodzenia płodu (obumarcie, poronienie)

• w II trymestrze ciązy :

• pierwotniak przedostaje się w ok. 30%, ale jedynie ¼ z zarażonych płodów ma objawy

• objawy ze strony OUN :

• małogołowie

• wodogłowie

• zwapnienia śródczaszkowe

• padaczka

• niedorozwój psychomotoryczny

• uszkodznie gałki ocznej :

• małoocze

• inne poważne uszkodzenia

• w III trymestrze ciązy :

• zaraża się 60 - 65% płodów, ale tylko 1/10 wykazuje po porodzie objawy uogólnionego zakażenia :

• hepatosplenomegalia

• pneumonitis

• zapalenie mózgu

• małopłytkowośc, niedokrwistość

• żółtaczka

• biegunka

• niewielkie zmany w gałce ocznej

• objawy zajęcia CUN mogą się ujawnić dopiero w pierwszych 3 - 12 miesiacach życia, a objawy zajęcia gałki ocznej nawet po kilku - kilkunastu latach

ROZPOZNANIE:

• oznaczenie przeciwciał na początku ciąży, lub przed planowaną ciążą :

• jeśli są przeciwciała to znaczy że kobieta przeszła zakażenie i płód jest chroniony

• u kobiety sero(-) należy regularnie kontrolować poziom przeciwciał

• w przypadku pojawienia się przeciwciał (serokonwersja) świadczących o swierzym zakażeniu matki należy się liczyć z możliwością zakażenia dziecka

ROZPOZNANIE TOKSOPLAZMOZY U DZIECKA :

• badania parazytologiczne i serologiczne :

• płynu owodniowego pobranego drogą amniocentezy

• rzadko krwi pępowinowej

• badania bezposrednio po porodzie :

• należy pobrać krew żylną matki i krew pępowinową i oznaczyć swoiste przeciwciała

• do zakażenia płodu nie doszło :

• we krwi matki stężenie przeciwciał jest równe, lub większe niż we krwi noworodka

• przeciwciała te (IgG pochodzenia matczynego) zanikaja po kilku miesiącach życia

• potwierdzenie zakażenia płodu :

• poziom przeciwciał noworodka jest wuększy niż u matki

• obecność przeciwciał klasy IgM

• oznaczenie współczynnika immunologicznego (stosunek ilościowy przeciwciał swoistych do całkowitej ilości przeciwciał w próbce krwi matki jest con 4x mniejszy niż we krwi pępowinowej w przypadku zakażenia)

• badania zawsze należy powtórzyc po upływie 3 - 4 tygodni żeby zobaczyć czy isnieje dynamika we ↑, lub ↓ poziomu wirusa i wykluczyć ewentualną pomyłkę

LECZENIE:

• spiramycyna :

- podawana matce 2 - 4 g/dz

PROFILAKTYKA:

• kobieta która przed ciażą nie przebyła zakażenia T. gondii (nie ma przeciwciał) powinna być w czasie ciazy szczególnie kontrolowana

• kobiety w ciąży powinny unikać kontaktów z kałem kota, nie jeść surowego mięsa i przestrzegać zasad higieny

2

---