NIETOLERANCJA-źródła i przejawy

Sposób postępowania polegający na odmawianiu innym ludziom prawa do głoszenia poglądów, manifestowania postaw, a także do zachowań i praktyk, które - choć niesprzeczne z obowiązującym prawem i zasadami współżycia społecznego - różnią się od poglądów, postaw, zachowań i praktyk uznawanych za wyłącznie słuszne przez osobę nietolerancyjną; postępowanie takie przyjmuje różne formy dyskryminacji, a czasami wiąże się z użyciem przemocy.

ŹRÓDŁA NIETOLERANCJI

I. Ignorancja

Nie tylko dlatego, że nastawienia nietolerancyjnie i gotowość do nietolerancyjnych zachowań cechuje w większości ludzi o niskim poziomie wykształcenia lecz przede wszystkim dlatego, iż obiektem nietolerancyjnych zachowań i działań są ludzie i zjawiska postrzegani jako „inni” , obcy i nieznani. Źródłem nietolerancji może być ignorancja ludzi "gorszych", tych np. z niższym poziomem wykształcenia

II. Poczucie odmienności

Owemu poczuciu towarzyszy wyraźna kwalifikacja etyczna, estetyczna lub inna, lecz zawsze generalnie dodatnio wartościująca własną pozycję i cechy.

III. Lęk i zagrożenie

Są to powszechne i naturalne uczucia w sytuacji zagrożenia utratą wyłączności, przywileju. Jest to odmiana społecznego i indywidualnego egoizmu. Ten zaś rodzi zachowanie agresji i wrogie nastawienie wobec tych, którzy są źródłem zagrożenia.

IV. Przesądy

Jest to szczególna postać ignorancji. Niestety najgroźniejsza postać przesądów to te wywołujące agresywne czyny wobec innych ras, w Polsce np. Cyganów.Żydów. Ale także różne ludowe przesądy prowadzące niekiedy o skrajnych postaci nietolerancji (cechy charakteru warunkowane wyglądem zewnętrznym). Stereotyp, zespół cech przypisywanych pewnym ludziom, grupom. Stereotypy nie poddają się perswazji, a nawet doświadczeniu. Są trwałym i uporczywym stanem świadomości, stanowiąc łatwą pożywkę do zachowań agresywnych lub co najmniej niechętnych.

V. Dyspozycje psychiczne warunkowane cechami osobniczymi.

Osobowość autorytarna odznaczająca się rygoryzmem obyczajowym oraz silnym nastawieniem punitywnym wobec innych, a także siebie. Zdradza znacznie większe skłonności ku przekonaniom i zachowaniom nietolerancyjnym wobec wszystkiego co sprzeczne jest z jego wyobrażonym ładem społecznym i rzeczowym świata. Sztywność, schematyczność obrazu świata, a także zachwiane poczucie bezpieczeństwa- to cechy ułatwiające narodziny nietolerancji.

VI. Dyspozycje psychiczne warunkowane cechami psychicznymi.

Jest to przede wszystkim propaganda, system wychowania lub szczególna presja konformizmu lub nawet towarzyskiego konwenansu. Wszystkie te czynniki mogą kształtować osobowość szalenie podatną na przekonanie i czyny nietolerancyjne wobec osób, wartości lub grup.

ISTOTA I STRUKTURA NIETOLERANCJI

Nietolerancja oznacza:

• Postawę (zachowanie, sąd) wynikające z procesów rozumowych lub pseudorozumowych, umotywowane różnymi czynnikami, o silnym zabarwieniu emocjonalnym

• Podmiotem takich zachowań lub przeświadczeń są jednostki, grupy, instytucje lub państwo

• Dotyczą innych ludzi, grup, instytucji, ich właściwości, systemów wartości kulturowych lub religijnych; praw ludzi do posiadania odrębności w myśleniu, zachowaniu i wartościach

• Cechy i właściwości przeciw którym jest skierowana, są w świetle zasad powszechnego uznania uprawnione i w rozumieniu powszechnym nie szkodą innym

• Wyraża się w różnych postaciach agresji, przymusu, eliminowania, ograniczania lub niszczenia.

Nietolerancja w Polsce w głównym stopniu jest konsekwencją 50 letniego zniewolenia sowieckiego, jakiego doświadczył nasz kraj w okresie PRL-u. Zniewolenie to objęło także sferę kulturową, a w konsekwencji doprowadziło do tego, iż przez 50 lat nasze społeczeństwo było „społeczeństwem zamkniętym” ( antyteza „społeczeństwa otwartego” K.Poppera). Przejawami nietolerancji, w dzisiejszej Polsce, są w głównej mierze następujące zjawiska: antysemityzm, rasizm i brak tolerancji wobec osób o innej orientacji seksualnej.

Najbardziej odczuwalną w Polsce formą nietolerancji jest rasizm. Jeszcze do niedawna widok osoby o innym kolorze skóry był czymś niespotykanie rzadkim. Dziś takich osób jest znacznie więcej, co ciągnie za sobą przykre skutki. Niezliczone są przypadki użycia siły w stosunku do między innymi Murzynów. Sprawcami są zazwyczaj młodzi ludzie czujący bezpodstawną nienawiść do przedstawicieli innych ras.

Drugim zjawiskiem powszechnym w naszym kraju jest ksenofobia i antysemityzm. Polacy odczuwają wrogi stosunek do obywateli: niemieckich (uraz po Drugiej Wojnie Światowej), ukraińskich (liczne konflikty i najazdy), rosyjskich („narzucili” nam komunizm), a ostatnio nawet do Amerykanów (jesteśmy przeciwni polityce zagranicznej prezydenta Ameryki). Niechęć czujemy również do Romów (gdyż są narodem tułaczy, nie mają swojej ojczyzny, ze wzglądu na swoją ubogość są uważani za złodziei) oraz do Żydów.

Innym, bardzo przykrym problemem jest nietolerancja wobec ludzi chorych, zwłaszcza niepełnosprawnych umysłowo. Za przejaw nietolerancji możemy uznać również nieprzystosowanie miejsc publicznych dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Jest to przykre, bo w ten sposób uniemożliwiamy im normalne życie.

---