KONTROLA ZŁĄCZY SPAWANYCH
kartka
Wyróżnia się trzy grupy konstrukcji spawanych, które określa konstruktor i które są zależne od charakteru obciążeń oraz od ewentualnych występujących w nich awarii, a także od kwalifikacji i uprawnień spawacza, który daną konstrukcję spawał. Pierwsza grupa obejmuje budynki klasy 1, druga- zakłady klasy 2 i 3, trzecia tylko konstrukcje klasy 3.
Są trzy rodzaje kontroli:
kontrola wstępna- polega na zweryfikowaniu uprawnień spawacza i jego doświadczenia zawodowego, kontroluje się materiały spawalnicze: jakie elektrody będą zastosowane, jakie topniki, kontroluje się gazy spawalnicze, gazy osłonowe, dokonuje się oględzin krawędzi elementów przygotowanych do spawania
kontrola w czasie spawania- jest to kontrola zgodności prac spawalniczych, czy są one przeprowadzane zgodnie z dokumentacja spawalniczą i technologiczna, sprawdza się średnice elektrod stosowanych, kontroluje pozycje spawania, sprawdza się grubość i ilość ułożonych ściegów, a także ich kolejność
kontrola po spawaniu-jest to najważniejsza z wszystkich trzech kontroli, która dzielimy na dwa etapy:
-badanie wizualne wykonanych spawów poszczególnych elementów:
są to tzw. oględziny zewnętrzne, które obejmują 100% wykonanych złączy spawanych, wykonuje się ją przy użyciu podstawowego wyposażenia-miarki, spoinomierza, lupy o dziesięciokrotnym powiększeniu, markera do zaznaczania, latarki; badanie wizualne może przeprowadzać tylko kontroler posiadający uprawnienia
-badanie nieniszczące i niszczące:
BADANIA NIENISZCZĄCE
Metoda „nafty i kredy”
Jest to badanie szczelności, które stosuje się w przypadku zbiorników, czy tez rurociągów, polega ona na tym, ze po zewnętrznej stronie konstrukcji pokrywa się spoiny kredą, natomiast od wewnątrz smaruje się je naftą. Następnie czeka się 24 godziny i po upływie tego czasu sprawdza się spoiny. Jeżeli na spoinach zew pokrytych kredą są tłuste ślady po nafcie, oznacza to, iż połączenia są nieszczelne.
Metoda pęcherzykowa
Jest to podobna metoda do „nafty i kredy”, w której stosuje się roztwór wody z mydłem oraz sprężone powietrze. Roztworem smaruje się spoiny na zewnątrz konstrukcji, zaś od wewnątrz po spoinach prowadzi się sprężone powietrze pod ciśnieniem. Jeżeli na zewnątrz pojawią się pęcherzyki powietrza niczym bańki mydlane, oznacza to, iż połączenia spawane są nieszczelne.
Metoda penetracyjna:
Jest to metoda, która można stosować zarówno od wewnątrz jak i od zewnątrz konstrukcji. Potrzebne są w niej trzy penetranty: a) zmywacz (niebieska butelka), b)roztwór wnikający w szczelinę (czerwona ), c) wywoływacz (biały). Spoinę najpierw smaruje się zmywaczem, który rozpuszcza wszystkie tłuszcze, odtłuszcza powierzchnie. Następnie smaruje się spoinę roztworem czerwonym, który wnika w głąb i odczekuje się 30 minut. Po upływie tego czasu smaruje się spoinę wywoływaczem, i czeka się od 5-30 minut. Jeśli po upływie czasu na białym tle pokażą się czerwone mikropęknięcia, oznacza to iż spoina nie została wykonana poprawnie.
Metoda magnetyczno-proszkowa
Stalowe opiłki w polu elektromagnetycznym układają się w równej linii. W metodzie tej sypie się takie opiłki z jednej strony spoiny, zaś z drugiej przykłada się pole elektromagnetyczne. Jeżeli w wykonanym spawie będzie jakaś pustka, sprawi to iż opiłki będą się układały w inny sposób, nie będą ułożone równe, co od razu daje wniosek, iż spoina została wykonana źle.
Metoda ultradźwiękowa
Jest to obecnie jedna z najczęściej stosowanych w budownictwie metod wykrywania wad i do tego bardzo dokładna. Przy pomocy defektoskopu z głowicą przykładaną na spoiny, przeprowadza się przez nią fale ultradźwiękową. Na monitorze powinny się wyświetlać regularne wykresy, które świadczą o braku wad w połączeniu spawanym. Wszelkie inne kształty wykresu świadczą o wadzie. Metodą to bada się m.in. tory- jeżeli są pęknięte, to urządzenie powinno brzęczeć.
Metoda radiologiczna
Jest to najdokładniejsza metoda wykrywania wad w spawach, poprzez zastosowanie naturalnego promieniowania γ przy użycie wysuwanych z kapsuły pierwiastków takich jak kobalt Co-60, ces Cs-137 i iryt Ir-192, albo przez zastosowanie sztucznego X przy użyciu lampy, która po odłączeniu od prądu przestaje emitować promieniowanie. W prosty sposób przykłada się pod spoinę zaciemnioną kliszę oraz okładkę wzmacniającą, która skraca czas naświetlania i wykonuje się zdjęcie rentgenowskie, na którym widoczne są wszelkie wady, takie jak obecność w spoinie pęcherzyków, czy braki przetopu. Wady przyrównuje się do wzorców pręcikowych o różnych grubościach, które umieszcza się na próbce od strony lampy.
BADANIA NISZCZĄCE:
Są to badania mechaniczne, normowe , które przeprowadza się na próbkach wyciętych z elementu konstrukcji lub też na próbkach wykonanych w laboratorium, ale w identycznych warunkach jak wykonywany był element na budowie. Muszą być zachowane wszystkie wówczas szczegóły tworzenia takiej spoiny, czyli taka sama pozycja spawania, te same elektrody, takie samo natężenie prądy, takie same osłony itp.
Rozciąganie złącza -wycięte z konstrukcji złącze wkłada się do prasy i poddaje rozciąganiu, aż do momentu zerwania próbki. Jeżeli próbka zerwie się poza spoiną, oznacza to , ze spoina została wykonana bardzo dobrze i posiada bardzo dużą wytrzymałość na rozciąganie. W całym badaniu interesuje nas tylko miejsce zerwania próbki.
Badanie na zginanie- po oszlifowaniu lica próbki umieszcza się ją w prasie i poddaje zginaniu aż do momentu, kiedy na próbce pojawi się pęknięcie. Jeżeli próbka zegnie się pod kątem większym jak 120˚ oznacza to, że złącze jest bardzo dobre. Z całego badania interesuje nas tylko kąt zgięcia próbki.
Badanie udarności złącza spawanego
Przygotowuje się próbkę o wymiarze 10x10 mm, na której w osi spoiny wykonuje się nacięcie (karb). Następnie umieszcza się ją w młocie Sharpiego i poddaje badaniu na udarność.
Badanie metalograficzne
makroskopowe- ze złącza wycina się próbkę, następnie się ja szlifuje, poleruje i trawi kwasem-albo słabym kwasem solnym albo odczynnikiem Adlera. Po odczekaniu chwili obserwuje się próbkę. Metoda ta ukazuje wszystkie wady wewnętrzne, dzięki temu iż kwas dociera nawet w głąb wtopu. Wady są widoczne gołym okiem.
mikroskopowa-po pobraniu próbki, również się ja szlifuje i poleruje, a następnie obserwuje się ją pod mikroskopem metalograficznym pod powiększeniem ( może być ono nawet 800 krotne, lecz niekiedy wystarcza 300 krotne). Obserwuje się pod mikroskopem wielkość ziaren, zanieczyszczenia miedzy ziarnami, strukture stali oraz faze pracy stali.
Badanie zmęczeniowe-
Jest to dość długie badanie odbywające się na 3 milionach cykli poddawania próbki na rozciąganie. Przeprowadzane one są z prędkością 5 cykli na sekundę, wiec całe badanie trwa ponad tydzień.
Poza wymienionymi badaniami niszczącymi, jest jeszcze jedno badanie nienormowe, które jest stosowane, określane jako metoda Komerrella. Wycina się wówczas z konstrukcji próbkę bez spoiny, nacina się w niej rowek o głębokości 4 mm , robi się napoinę i bada się, czy próbka nie będzie się łuszczyć oraz poddaje się ja zginaniu.
reszta wiadomości z notatek z zajęć