UBEZPIECZENIA-urządzenie gospodarcze mające na celu pokrywanie szkód powstałych w wyniku wypadków losowych, polegających na rozłożeniu ciężaru finansowego tej rekompensaty na wiele podmiotów zagrożonych tym samym wynikiem.
ZDARZENIE LOSOWE-wymaga się aby spełniało trzy podstawowe cechy:
-LOSOWOŚĆ -brak racjonalnych powodów do wskazania które z jednostek ulegną danemu wypadkowi
- NADZWYCZAJNOŚĆ- rozumiana jako fakt że zaistnienie danego zdarzenia nie jest dla poszkodowanego nieuchronną koniecznością a także jako nie pewność wystąpienia gdyż dane zdarzenie jest możliwe ale nie musi wystąpić( w przypadku śmierci związana z nieznaną chwilą przyczyną i okolicznościami jej wystąpienia)
- NIEZALEŻNOŚĆ OD WOLI JEDNOSTEK NIM DOTKNIĘTYCH-
nie może być skutkiem celowych działań osoby poszkodowanej.
RODZAJE ZDARZEŃ LOSOWYCH:
-pozytywne, negatywne. Ocena zależy od punktu widzenia i kryteriów kryteriów punktu widzenia ubezpieczeń ,zdarzenia negatywne to te ,które niekorzystnie wpływają na interes majątkowy. Takie zdarzenia nazywa się wypadkami, a gdy ich skutki podlegają ubezpieczeniu - WYPADKAMI UBEZPIECZENIOWYMI.
Cecha wymagana dodatkowo od zdarzenia losowego, aby mogło być uznane za wypadek ubezpieczeniowy
STATYSTYCZNA PRAWIDŁOWOŚĆ - tj. możliwość określenia, przy dostatecznej liczności zdarzeń danego rodzaju, pewnych prawidłowości w ich występowaniu pozwalających na prognozowanie i kalkulowanie ryzyka zaistnienia zdarzenia w danych warunkach warunkach czasie ,rodzajów i wielkości możliwych szkód itp.
SZKODA- to skutek wypadku losowego niekorzystna dla interesu majątkowego poszkodowanego inaczej USZCZERBEK.
- dobrach majątkowych - SZKODA MAJĄTKOWA
-w dobrach osobistych SZKODA OSOBISTA
SZKODA BEZPOŚREDNIA-> STRATA
( poszkodowany staje się biedniejszy)
*szkoda polegająca na uszczupleniu stanu posiadania tj. zmniejszenie majątku na skutek jego uszczuplenia, zniszczenia lub utraty podmiotów własności lub praw majątkowych poszkodowanego
*koszty konieczne poniesione przez poszkodowanego poszkodowanego następstwie zdarzenia
SZKODA POŚREDNIA-> UTRACONE KORZYŚCI
(poszkodowany nie staje się bogatszy)* utrata tego co mogło być osiągnięte, gdyby nie wystąpił wypadek losowy czyli szkoda przyszła będąca konsekwencja szkody bezpośredniej np. utrata dotychczas osiągniętego dochodu i utrata spodziewanego zysku
KRZYWDA uszczerbek będący naruszeniem dóbr osobistych nie mający wymiaru materialnego( naprawienie krzywdy ZADOŚĆUCZYNIENIE).
ROSZCZENIE żądanie od zakładu ubezpieczeń wypłacenia w ramach zobowiązań wynikających z prawnego stosunku ubezpieczenia, odszkodowania lub świadczenia.
TERMIN PRZEDAWNIENIA SIĘ ROSZCZEŃ
Ogólna zasada z upływem 3 lat od dnia zaistnienia zdarzenia objętego umową ubezpieczenia które spowodowało szkodę, będącego podstawą roszczenia. UWAGA nie dotyczy roszczeń z ubezpieczenia OC
Termin przedawnienia roszczenia wstrzymywany jest w okresie rozpatrywania przez zakład ubezpieczeń wniosku roszczeniowego, do dnia otrzymania przez wnioskodawcę pisemnego zaświadczenia od zakładu o przyznaniu lub odmowie spełnienia roszczenia
Podział ubezpieczeń wg stref działania: UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE(wszystkie inne np. PZU WARTA) i UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE(ZUS, KRUS)
Ich główne zadania
Ubezpieczenia gospodarcze |
Ubezpieczenia społeczne |
Kompensowanie szkód zarówno majątkowych jak i osobowych będących rezultatem wypadków losowych i ponoszone tak przez os fiz. jak i jednostki gospodarcze, instytucje itp. |
Zapewnienie minimum ochrony finansowej osobom których możliwości zarobkowania są ograniczone w wyniku starości choroby lub wypadku niektóre uprawnienia mogą obejmować osoby bliskie( np. umiera żywiciel rodziny renta rodzinna, jednorazowa zapomoga) |
Sposób nawiązywania stosunku ubezpieczenia:
Głównie dobrowolnie część z obowiązku- wyłącznie umowa |
Z obowiązku 1filar- z mocy prawa 2 filar- umowa dobrowolnie 3 filar- umowa |
PODZIAŁ UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH WG. PRZEDMIOTU UBEZPIECZENIA
Majątkowe |
Osobiste( obejmują dobra osobiste i właścicieli) |
Rzeczowe(dóbr majątkowych): *mienia ruchomego i nie ruchomego *urządzeń *pojazdów *zwierząt *ziemiopłodów |
Życiowe Chorobowe Zdrowotne Następstw NW( nieszczęśliwe wypadki) |
Praw i zobowiązań(interesu majątkowego) *OC( odpowiedzialność cywilna) *utraconego zysku * kredytu *ochrony prawnej * gwarancje ubezpieczeniowe |
|
KTO POWINIEN TROSZCZYĆ SIĘ, O RODZINE I JEJ BEZPIECZEŃSTWO MATERIALNE: 65% Państwo 28% każdy, bo siebie 7%trudno powiedzieć. Umowa ubezpieczenia - rodzaj czynności prawnej- jedno razowy akt w wyniku którego powstaje stosunek prawny zwany stosunkiem ubezpieczenia, wiążący strony umowy.
Stosunek Ubezpieczenia wynikający z umowy ubezpieczenia wzajemne racje prawne miedzy podmiotami tego stosunku, określające ich obowiązki i prawa.
Strony umowy ubezpieczenia
Zawsze tylko dwie;
UBEZPIECZAJĄCYCH- osoba, która we własnym imieniu zawarła umowę ubezpieczenia i na której z tego powodu ciąża obowiązki z niej wynikające, m In. Obowiązek płacenia składek.
Wszystkie pozostałe osoby występujące w umowie ubezpieczenia są osobami trzecimi w stosunku do stanu umowy są natomiast tak jak i strony umowy PODMIOTAMI STOSUNKU UBEZPIECZENIA.
UBEZPIECZONY- osoba na rzecz której zawarta jest umowa a więc której dobra majątkowe lub osobiste chronione są ubezpieczeniem i której tym samym przynoszą korzyści płynące z tych( odszkodowanie świadczenie)
Zwykle ubezpieczający jest również ubezpieczonym.
UPRAWNIONY (BENEFICJENT) osoba która uzyskała prawo do odszkodowania lub świadczenia na mocy cesji dokonanej przez ubezpieczonego i w ubezpieczeniach osobowych nazywana jest UPOSAŻENIEM.
UBEZPIECZENIE NA RZECZ OSOBY TRZECIEJ Występuje jeżeli prawo do odszkodowania lub świadczenia ubezpieczeniowego przysługuje osobie nie będącym ubezpieczającym.
Ubezpieczenie na rzecz osoby trzeciej :
1)ubezpieczenia na rzecz osoby trzeciej- sensu stroik- ubezpieczający jest równocześnie ubezpieczonym, ale prawo do odszkodowania lub świadczenia scedował (przeniósł)na inną osobę np. ubezpieczenie na życie, ubezpieczenie samochodu z cesja na rzecz kredytodawcy
2)na cudzy rachunek ubezpieczający chroni swój interes pośrednio, ubezpieczając majątek lub dobra osboiste innej osoby która na tym samym uzyskuj prawo do odszkodowania lub świadczenia, a więc staje się ubezpieczonym czyli umowa jest zawarta na jej rachunek np. ubezpieczenie towarów towarów komisie , rzeczy u usługodawców, towarów towarów spedycji, ubezpieczenia przedmiotów w leasingu.
Obowiązki ubezpieczającego;
-Przed zawarciem umowy udzielanie ubezpieczycielowi dokładnych i prawidłowych informacji umożliwiających wszechstronna ocenę danego ryzyka i ustalenie składki
-W okresie trwania umowy zapewnienie przestrzegania przepisów BHP, PPOŻ i innych oraz informowanie ubezpieczyciela o wszystkich istotnych zmianach dotyczących zagrożenia( nie dotyczy ubezpieczeń na życie w umowie podstawowej)
- W razie wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego - powiadomienie ubezpieczyciela ubezpieczyciela powstałej szkodzie najszybciej jak to jest możliwe podejmować wszystkie działania ograniczające zakres szkody.
Ogólne warunki ubezpieczeń
Przedmiot ubezpieczenia
Zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń(ZU)
Ograniczenie odpowiedzialności
Rozpoczęcie i zakończenie odpowiedzialności ZU
Rodzaje świadczeń i sposób ustalania sumy ubezpieczeniowej
Sposób ustalania składki ubezpieczeniowej
Obowiązki ubezpieczonego
Sposób i termin ustalania wysokości szkody
Warunki wypłacania odszkodowania
Dochodzenie roszczeń ubezpieczonego
Roszczenia regresowe
Wypowiedzenie umowy
Polisa ubezpieczeniowa- dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczeniowej. Zawiera szczegóły dotyczące podmioty stosunku ubezpieczenia oraz szczegóły dotyczące płatności składki terminowości .Umowę ubezpieczenia uważa się za zawartą z chwilą doręczenia ubezpieczającemu polisy dotyczącej tej umowy
ZU zobowiązany jest ustawowo do wręczenia wraz z polisą ogólnych warunków ubezpieczenia (OW) wszelkie ustępstwa od przepisów ogółu muszą być przekazane przez ZU w formie pisemnej.
Początki odpowiedzialności gwarancyjnej ZU. Muszą być spełnione 2 warunki
zawarcie umowy i opłacenie składki lub jej pierwszej raty
Jeżeli w umowie nie określono inaczej to zgodnie z k .c odpowiedzialność gwarancyjna ubezpieczyciela rozpoczyna się dnia następnego po dniu zawarcia umowy nie wcześniej jednak niż dnia następnego po dniu zapłacenia składki
W niektórych przypadkach np.. OC komunikacyjnego problemem rozpoczęcia odpowiedzialności gwarancyjnej normują przepisy szczególne.
Bezzwłocznie jeżeli w umowie ustanowiono że odpowiedzialność gwarancyjna powstaje
z chwilą zawarcia umowy i zapłacenia składki w dokumencie ubezpieczenia winno się zapisać dokładną godz. Wykonania tych czynności.
Później niż określono w k. c i na życzenie ubezpieczającego, np. gdy zawiera on ubezpieczenie dóbr objętych jeszcze ochroną w ramach poprzedniej umowy ubezpieczenia.
Z powodu wymagań zakładów ubezpieczeń, który wprowadza w umowie okres karencji, np. we ubezpieczeniu od zachorowania na ciężką chorobę. Czy zwierząt od padnięcia lub uboju z konieczności.
Przypadek szczególny; gdy ZU przyjął ofertę lecz na nią nie odpowiedział w ciągu 14 dni od jej otrzymania odpowiedzialność gwarancyjna rozpoczyna się 15 dnia od dnia otrzymania oferty i to nie zależnie od tego czy składka została opłacona czy nie ubezpieczający winien jednak opłacić składkę w terminie 14 dni od doręczenia mu dokumentu ubezpieczenia jeżeli akceptuje jego treść.
Wygaśniecie stosunku ubezpieczenia: po upływie okresu na jaki umowa została zawarta chyba że wprowadzono klauzurę prolongacyjną co polega na samo czynnym przedłużeniu umowy ubezpieczenia, na dalszy okres (zwykle roczny)jeżeli żadna ze stron nie wypowie umowy w terminie ustalonym w O.W.U przed upływem okresu ubez. Na który umowę zawarto. Wówczas ubezpieczający zobowiązany jest opłacić składkę na nowy okres w wysokości podanej przez ZU w terminie określonym w umowie.
W przypadku przejścia własności ubezpieczonej rzeczy ruchomej na inna osobę chyba że umówiono się inaczej) np. że ochrona zostanie utrzymana przez pewien okres lub nawet do końca okresu ubezpieczenia. Po przejściu na inną os. Prawa do nieruchomości stosunek ubezpieczenia nie wygasa a nowy właściciel z mocy prawa wstępuję w prawa i obowiązki z umowy ubezp.
ODSTĄPIENIE OD UMOWY; akt jedno stronny wywołujący natychmiastowy SKUTEK PRAWNY
WYPOWIEDZENIE UMOWY akt dwustronny wywołujący skutek prawny po upływie okresu zwłaszcza okresu wypowiedzenia
WRAZIE WYPOWIEDZENIA UMOWY
*w ubez. Majątkowych na zasadzie uprawnień stron wynikających z umowy i na warunkach tam określonych np. po zajściu wypadku ubezpieczy i wypłacenia odszkodowania przy czym zastrzeżony w umowie okres w którym umowa nie może być wypowiedziana zgodnie K.C. nie może być dłuższa niż 2 lata
* w ubezpieczający Osobowych ubezpieczający może zgodnie z k.c. wypowiedzieć umowę w każdym czasie z zachowaniem okresu wypowiedzenia w niej określonego ( nie zapłacenie składki w term. Podstawowym ustalonym w umowie oraz także po wezwaniu do zapłaty w terminie dodatkowym jest uważane za wypowiedzenie umowy przez ubezpieczającego)
W RAZIE ODSTĄPIENIA OD UMOWY
Przez ubezpieczającego gdy umowa zawierana jest na ok. dłuższy niż okres 6 miesięcy ubezpieczający zgodnie z k.c. ma prawo do odstapienia od umowy w okresie nie krótszym od : dla os. Fiz. 30 dni
Dla os. Pr.7 dni od daty zawarcia umowy ( nie zwalnia to z obowiązku zapłacenia składki za okres udzielonej do tego czasu ochrony ubezpieczeniowej)
Przez ZU gdy ubezpieczający nie zapłacił składki w terminie ustalonym w terminie umowy w razie ujawnienia się okoliczności wziększających prawdopodobieństwo zajścia wypadku ubezpieczeniowego ( nie dotyczy ubezpieczenia na życie)
WARTOŚĆ UBEZPIECZENIOWA:
*realna wartość przedmiotu ubezpieczenia uwzględniona w każdej chwili obowiązywania ochrony ubezpieczeniowej jest szczególnie ważna w chwili zawarcia umowy i w chwili powstania szkody zwykle jest zmienna w czasie
Może odpowiadać rodzajom wartości :
*wartość rzeczywista - wartość nowa NABYCIA lub wytworzenia po wytrąceniu stopnia faktycznego zużycia
* wartość rynkowa cena rynkowa nabycia analogicznego przedmiotu
*wartość księgowa
-brutto -księgowa wartość początkowa środków trwałych
uwzględnieniem ewentualnych przeszacowań jeśli miały miejsce
-netto - wartość księgowa brutto po potrąceniu umorzenia tj. łącznej wartość rocznych odpisów amortyzacyjnych.
WARTOŚĆ ODTWORZENIOWA(W NOWA) - koszt wytworzenia lub nabycia przedmiotu tego samego rodzaju, wmiarów, konstrukcji, jakości. Koszty te obejmują w przyp ponownego wytworzenia np. koszty dokumentacji, materiałów, transportu itp., w przyp ponownego nabycia np. cena zakupu, koszty transportu, opłaty celne itp.
WARTOŚĆ UPŁYNNIANA( W ZWYKŁA)- cenajaką ubezpieczający może usyskac ze sprzedaży budynków, budynki o charakterze tymczasowym lub przeznaczonych do rozbiórki bądź wartość możliwych do odzyskania materiałów.
SUMA UBEZPIECZENIA:
- w. ubez majatku : ogólna granica odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Odszkodowanie zależne od wartości szkody i odszkodowanie zalezne od wartości szkody i systemu ubezpieczeń, wg którego zawarto umowe lecz nie może przekraczać sumy ubezpieczenia.
- w. ubez osobowego: ustala w umowie wartość świadczenia wpłacanego w przyp realizacji wypadku ubezpieczeniowego.
Niekiedy zależne os konsekwencji teo zdarzenia - świadczenie stanowi określoą wcześniej przewidzianą, częśc dumy ubezpieczenia, a w niektórych przypadkach jej wielokrotność. Suma ubezpieczenia stanowi podstawę dla ustalenia wysokości składki ubezpieczeniowej.
Zasada wyczerpania sumy ubezpieczenia:
Jeżel;i obowiązuje w danej umowie ub. To: kazde kolejne wypłacenie odszkodowania nie pomniejsza sumy ubezpieczenia. Z chwila jaj wyczerpania stosunku ubezpieczenia wygasa. Na wniosek ubezpieczającego pierwotny poziom sumy ubezpieczenia może zostac przywrócony po zapłaceniu przez nigo uupełniaącej składki.
SYSTEM UBEZPIECZEŃ MAJĄTKOWYCH:
Założenie : suma ubezpieczeniowa winna byś równa wartości ubezpieczeniowej w całym okresie ubezpieczenia, szczególnie w chwili powstania szkody.
Wyróżniamy trzy przypadki w zależności o proporcji pomiędzy sumą ubezpieczenia (U) i wartością ubezpieczeniową (W) jaka występuje w momencie powstania szkody, przy uwzględnieniu takiej wysokości szkody (Sz) i wartości odszkodowania (O)
I. UBEZPIECZENIE W PEŁNEJ WYSOKOŚCI- gdy wartość ubezpieczeniowa jest równa sumie ubezpieczenia: W= U, to O=Sz
II. NADUBEZPIECZENIE wartość ubezpieczeniowa jest mniejsza od wartości ubezpieczeń: W <U, to O=Sz
III. NIEDOUBEZPIECZENIE- wartość ubezpieczeniowa jest wyższa od sumy ubezpieczenia; W>U , to O=Sz * U/W
Ta formuła nazwana jest zasadą(regułą)PROPORCJONALNOŚCI np.
A- wartość ubez. W chwili powstania szkody (W) B- szkoda ubezpieczenia
|
A (W) |
Suma ubezpieczeń (U) |
B (Sz) |
Odszkodowanie ubez (O) |
1 |
1000 |
1000 |
400 |
400 |
2 |
800 |
1000 |
400 totalna800 |
400 800 |
3 |
1000 |
800 |
Totalna1000 400 |
800 400*800/1000=3,20 |
SYSTEM UBEZPIECZEŃ NA PIERWSZE RYZYKO:
Założenie suma ubezpieczenia winna być równa największej ewentualnej szkodzie( sume ustala ubezpieczający wg. własnej oceny ryzyka)
2 przypadki:
I. gdy wysokość szkody nie przekracza sumy ubezpieczenia; Sz<U , to O= Sz
II. gdy wysokość szkody jest wyższa od sumy ubezpieczenia; Sz>U to O=U
Jeżeli w umowie nie określono sumy ubezpieczenia to; O=Sz
Z uwagi na zasadę teorii ubezpieczeń, tzw. pełności ochrony ubezpieczeń w przeważającej liczbie ubezpieczeń stosowany jest system ubezpieczenia w pełnej wartości.
Od ognia i innych zdarzeń losowych:
WYPADEK UB.- głównie w wyniku działania siły przyrody z przyczyn naturalnych
PODMIOT UB. - ludność (gospodarstw domowych)jednostki gosp.* małe* duże ( ub. Wielkich obiektów wielkich rezyk.
PRZEDMIOT UBEZPIECZENIA;
*środki trwałe
*wyposażenie
*środki obrotowe
*wartości pieniężne , papiery wartościowe , dokumenty zastępcze w obrocie gotówką
*mienie przyjęte od osób trzecich trzecich , mienie prywatne pracowników
KLASYCZNE;
-ze standardowym zakresem ochrony
-z podziałem zakresu na;
*ZAKRES PODSTAWOWY-zwykle typu flex- ogień, uderzenie pioruna , wypadek
*POZOSTAŁE RYZYKA-oznaczane niekiedy EC występujące każde oddzielenie lub zestawienie w grupy.
*ALL RISKS Obejmuje wszystkie ryzyka z wyjątkiem wymienionych jako wyłączne( zwykle ryzyka wyłączone można wykupić wg. Wyboru za dodatkową składkę)
STREFY POŻAROWE- przestrzeń wydzielona w taki sposób , aby w załorzonym czasie nie było możliwe przeniesienie pożaru na zew. Lub do wew. Tej strefy.
METODY WYDZIELANIA STREF POŻAROWYCH;
-PRZESTRZENNE- przez zachowanie odpowiedniej odległości między obiektami
-KONSTRUKCYJNE- za pomocą ścian przeciw pożarowych
-ORGANIZACYJNE- odpowiednio szerokie korytarze właściwą organizacją składowania towarów
SYSTEM UB. STOSOWANE CZĘSTO W UBEZPIECZANIACH DUŻYCH REZYK
MAX wartości mienia w strefie ogniowej MAS
Prawdopodobniej MAX straty PML
Zwykłe ub. Od ognia i innych zdarzeń losowych:
Koszty akcji ratunkowych
Zaginięcie przedmiotu ub. W wyniku zdarzeń losowych lub podczas akcji ratunkowych
Koszty zabezpieczenia zagrożonego mienia
Koszty uprzątnięcia pozostałości po szkodzie
MECHANIZMY POMNIEJSZAJĄCE WARTOŚCI ODSZKODOWANIA W STOSUNKU DO WARTOŚCI SZKODY;
1. Udział własny ubezpieczającego ubezpieczającego szkodzie określona kwotowo lub wartościowo część szkody nie pokrywana przez ubezpieczyciela.CEL: skłonienie ubezpieczonego do postępowanie z przedmiotem ubezpieczenia i podejmowania działań maksymalizujących ryzyko zaistnienia szkody i jej zakresu i wielkości. Ubezpieczający płaci składkę niższą proporcjonalnie do udziału własnego.
2. Frauszyza redukcyjna ( bezwarunkowa , bezwzględna ) odszkodowanie pomniejszone jest o kwotę ustaloną w umowie i wyrażona w niej liczbowo lub jako część wartości sumy ubezpieczenia określonej procentowo. CEL: Zakłada się ze kwota franszyzny redukcyjnej odpowiada wartości części szkody której przyczyna nie jest zdarzenie losowe objęte umową ubezpieczenia lecz naturalne czynniki związane ze standardowym postępowaniem (ekspoloaatacja) z przedmiotami ubezpieczenia (np. drobne szkody w trakcie transportu towaru). Składka nie jest pomniejszona.
3. Frauszyza integralna ( warunkowa względna) ubezpieczyciel nie ponoście odpowiedzialności za szkodę których wartość nie przekracza Frauszyzy integralnej ustalonej w umowie ubezpieczenia kwotowo lub wyrażonej procentowo jako część sumy ubezpieczenia( niekiedy wartości ubezpieczeniowej) jeżeli wartość szkody jest wyższa od Frauszyzy integralnej ubezpieczyciel odpowiada za szkodę w pełnym zakresie. CEL: Unikniecie przez ubezpieczyciela kosztów związanych z likwidacją drobnych szkód ( kosztów z regóły wysokich w porównaniu ze szkodą, których wartość niema dla ubezpieczonego większego znaczenia finansowego. Składka nie jest pomniejszana. Ten rodzaj franszyzny zapisany jest w śród wyłączeń (ograniczeń) odpowiedzialności ubezpieczyciela.
REGRES UBEZPIECZYCIELA DO SPRAWCY SZKODY (ROSZCZENIE REGRESOWE) Przejęcie na ubezpieczyciela ubezpieczyciela chwilą wpłacenia odszkodowania - prawa przysługującemu ubezpieczonemu od os. Trzecich wyrządzonej przez nich szkody.
Regres obejmuje wysokość szkody równą wypłaconemu odszkodowaniu , bez względu na całkowitą wysokość szkody.
W części niezaspokojonej przez ubezpieczyciela roszczenie od sprawcy szkody przysługuje nadal ubezpieczonemu. ma on pierwszeństwo w egzekwowaniu należnej mu kwoty przed ubezpieczycielem.
USTAWOWY PODZIAŁ UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH;
Ustawa o działalności ubezpieczeniowej z 22 maja 2003r. dz. u. nr 124 poz. 1151
PODZIAŁ UBEZPIECZEŃ ŻYCIOWYCH;
Ze względu na klasyfikację ustawową;
Ubezpieczenia na życie
Ub. Posagowe zaopatrzenia dzieci
Ub. Na życie jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym
Ub. Wypadkowe i chorobowe jeżeli są uzupełnieniem wymienionych w gr. 1-4
Pozostale ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe
Podział ryzyka wg. Grup i rodzajów. Ubezpieczeń . ( grup jest ok. 18 )
Podstawa prawna
1. Ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów .
2. Ubezpieczenia OC rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego.
3. Ubezpieczenia budynków wchodzących w skład budynków gospodarstwa rolnego.
4. Ubezpieczenia wynikające z przepisów okręgowych ustaw lub umów międzynarodowych roztyfikowanych przez RP .
Główne regulacje prawne w zakresie ubezpieczeń obowiązkowych ;
Wyłącznie ubezpieczenia majątkowe OC lub mienia z wyjątkiem OC za szkody jądrowe ( n10% sumy gwarantowanej na p[okrycie szkody osobowej )Dla ub. 1-30 WU określa ustawa j.w. dla pozostałych ub. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określa drodze rozporządzenia szczegółowy zakres ubezpieczenia termin powstania obowiązku ub. Oraz minimalną sumę gwarancyjną
Ustawa j.w. określa dla ub. 1-3 organy zobowiązanie lub uprawnione do kontroli spełnienia obowiązku ub. Oraz opłaty karne ( wyrażone w Euro i zróżnicowane)
Taryfy i wysokość składek w gestii ZU;
Odpowiedzialność ZU nie ustaje w przypadku nie zapłacenia w terminie raty składki
Poszkodowany może dochodzić roszczeń bezpośrednio od ZU lub UFG Uznanie roszczenia lub zaspokojenie nie prze za osobę objętą ubezpieczeniem nie ma skutków prawnych względem zakładów ZU i UFG.
Terminy wpłaty odszkodowania ;
30 dni od zawiadomienia o szkodzie - część bezsporną a pozostała 14 od dnia w którym wygaśnie , 90 dni od zgłoszenia szkody wyjątek to postępowanie sądowe
ZU zwraca ubezpieczone4mu
-koszty poniesione dla zabezpieczenia szkody
- koszty obrony postępowaniu karnym i cywilnym.
UBEZPIECZENIA ŻYCIOWE; ogólne określenie ubezpieczeń
Cechy szczególne ubezpieczeń życiowych
Przedmiot ubezpieczenia dobra osobiste człowieka głownie życie zdrowie zdolność dom pracy a także interes majątkowy zagrożony możliwością zajścia zdarzenia
Ubezpieczony os. Fiz.
Świadczenia nie mają charakteru odszkodowawczego gdyż nie rekompensują w pełni strat w zakresie bezcennym dla każdego człowieka dóbr osobistych.
Suma ubezpieczeń nie jest limitowana wysokością przewidywanej szkody
Ubezpieczenie podwójne (wielokrotne) od tego samego ryzyka w ramach kilku umów ubezpieczenia są w pełni akceptowane
Regres( roszczenie zwrotne względem sprawcy szkody ) nie przysługuje ZU mimo wpłaty świadczenia ubezpieczony zachowuje prawo do żądania wyrównania szkody przez sprawcę.
UBEZPIECZENIE NA ŻYCIE;( na wypadek śmierci) wypadek ubezpieczeniowy śmierć ubezpieczonego trakcie okresu ubezpieczenia gł. Cel zabezpieczenie finansowe najbliższych po śmierci ubezpieczonego.
- wypłata świadczeń jedynie w przypadku realizowania się ryzyka w terminie przewidywanym w umowie ubezpieczenia.
-Niska rezerwa matematyczna = nie przewiduje się możliwości wykupu polisy
Ubezpieczenie terminowe Ochrona ubezpieczenia w okresie ustalonym w umowie w ubezpieczeniach zawieranych na krótki term. Ze względu na niską rezerwę matematyczną zwykle nie przewiduje się prawa do wykupu.
Ubezpieczenie bezterminowe Ochrona ubezpieczenia do końca życia opłata składek powinna trwać do końca życia( zwyczajowo jednak do osiągnięcia określonego wieku 80 lat) zwykle udział w zysku.
Ubezpieczenie na do życie- dożycie przez ubezpieczonego wieku określonego w umowie zapewnienie ubezpieczonemu odpowiedniego standardu życia po osiągnięciu określonego wieku zawsze terminowe.
Przebieg ubezpieczenia
Składki opłacane przez cały czas ubezpieczenia
Świadczenia wypłacane w wys. Ub.
Niekiedy Niekiedy razie zgonu w okresie ub. Zwrot uposażonym wypłaconych składek
Możliwy udział w zyskach z inwencji rezerwy matematycznej.
UBEZPIECZENIE MIESZANE zapewnienie ubezpieczeniowemu określonego standardu życia po osiągnięciu odpowiedniego wieku lub w przypadku jego wcześniejszej śmierci - zabezpieczenie najbliższych finansowo. Zawsze terminowe.
CHARAKTER UBEZPIECZEŃ ŻYCIOWYCH
OCHRONNY celem jest osiągnięcie przez ubezpieczonego lub najbliższych środków pieniężnych określonych w umowie ub. W przypadku zajścia wypadku ubezpieczeniowego ubezpieczeniowego czasie ubezpieczenia.
OSZCZĘDNOŚCIOWY zapewnienie ubezpieczonemu lub osobną przez niego uprawnionym korzyści finansowych finansowych wypłaconych składek bez względu na wystąpienie lub nie wypadku ubezpieczeniowego.
STRUKTURA SKŁADKI UBEZPIECZENIOWEJ |
||
S K Ł A D K A
B R U T T O |
S K Ł
N E T T O |
Część składki na pokrycie ryzyka ubezpieczyciela ( n zapewnienie roszczeń ubezpieczeniowych) Zawiera zwykle dodatek na pokrycie ewentualnych nadwyżek odszkodowań i świadczeń nad oczekiwaną ich wartości w danym okresie |
|
|
DODATEK na koszty akwizycji na ustalone koszty techniczne na koszty ogóloadministracyjne na zysk ubezpieczyciela na działalność prewencyjną |
CZYNNKI I RYZYKA ŚMIERCI
Wiek
Płeć
Aktualny stan zdrowia
Przeszłość chorobowa
Uwarunkowania genetyczne
Tryb życia
Nałogi
Wykonywany zawód
Spędzanie wolnego czasu
Warunki środowiskowe itp.
UDZIAŁUBEZPIECZONEGO W ZYSKU Z INWENCJI REZERWY MATEMATYCZNEJ
|
Nadwyżka zysku |
10-15% |
|
|
85-90% |
Zysk roczny |
Część zysku odpowiadającej techn.. stopie procentowej |
◄Dla ZU
◄Dla Ubezpieczonego
◄Dla rezerwy matematycznej
REZERWA MATEMATYCZNA
Materiał gromadzony w pierwszej fazie okresu ubezpieczenia w której składka netto ustalona na stałym poziomie przewyższa składkę zmienną zależna od bieżącego ryzyka pochodzący z drugiej fazie okresu ubezpieczenia na pokrycie niedoborów wynikających z odwrotnych relacji tych składek. Pozostaje w dyspozycji ubezpieczyciela jednak stanowi własność ubezpieczonego i w przypadku wypowiedzenia przez niego umowy jest mu wypłacony Jest inwestowana w formie lokat część zysku w wysokości technicznej stopy % dodawana jest do rezerwy a pozostała część rezerwy jest dzielona pomiędzy ubezpieczonego i ZU jest to tzw. Udział ubezpieczonego w zysku z inwestycji rezerwy matematycznej który gromadzony jest przez ubezpieczyciela i inwestowany wraz z rezerwą matematyczną i wypłacony ze świadczeniem lub okresowo na życzenie ubezpieczonego
Kapitalizacja odsetek odsetek wyniku ich odpisywania od już istniejącego kapitału i dalszego inwestowania jest gł. Źródłem zwiększania się kwot przyszłych wpłat w miarę upływu okresu ubezpieczenia.
CHARAKTER UBEZPIECZEŃ NA ŻYCIE
OSZCZĘDNOŚCIOWY realizowany jest poprzez
*pewność wpłaty świadczenia
*możliwości wykupu polisy poprzez wypowiedzenie umowy
Wartość wykupu =rezerwa matematyczna +udział ubezpieczonego w zysku z jej inwestowania - koszty manipulacyjne
możliwość pożyczki pod zastaw polisy
ubezpieczenie bez składkowe
UBEZPIECZENIE BEZSKŁADKOWE mimo zaniechania wpłat składek kontynuowanie ochrony ubezpieczeniowej jednak na zmienionych warunkach
nowa niższa suma ubezpieczenia przy zachowaniu dotychczasowego okresu ubezpieczenia
suma ubezpieczenia jak wcześnie ale o skróconym okresie ubezpieczenia
Inna rolę pełni ubezpieczenie DODATKOWE UBEZPIECZYCIEL zwane często ubezpieczeniem składki którymi ubezpieczyciel zobow. Się za niewilką składkę dodatkową utrzymać pełną ochronę ubezpieczeniową wynikającą z wynikającą z umowy podstawowej w przypadku utraty przez ubezpieczonego wyniku nieszczególnego wypadku możliwości zarobkowania
SUMA UBEZPIECZENIA
STAŁA( nie zmienna w całym okresie ubezpieczenia)
PODWYŻSZONA ( rosnąca)
Przez waloryzację
Przez udział ubezpieczonego w zysku z inwestowania rezerwy matematycznej
ZYSK W FORMIE TZW PREMII nadzwyczajnej niekiedy przeznaczony jest obniżenie wysokości dalszych składek lub zakupie nowego ubezpieczenia
MALEJĄCA w ubezpieczaniu kredytów
Przykład niedoubezpieczenia prawdziwa wartość rzeczy ubezpieczonej 3000 suma ubezpieczenia 2000
Szkoda 1000 odszkodowanie ; 1000*2000/3000=666,66
UBEZPIECZENIE TRANSPORTOWE
Ub. Środka transportu (casco)
Ub. Ładunku w transporcie ( cargo)
Morskie
Rzeczne
Lotnicze
Lądowe *kolejowe samochodowe poczta
Zawarte na czas
Na konkretną podróż
CARGO RYZYKA
ZASADNICZE-związane z ruchem pojazdu *wypadkowe i poza wypadkowe
UBOCZNE *elementarne (siły przyrody )
*kradzież z włamanie i rabunkiem)
Zakres ochrony ubezpieczenia
Przewoźnik zawodowy
Przewoźnik nie preferowany
Szkoda tytułu opóźnienia także utrata zysku zwykle w transporcie krajowym- nie /w transporcie międzynarodowym- tak
PODMIOTY W TRANSPORCIE
WYSYŁAJĄCY- nadawca w żegludze frachtujący
PRZEWONIK - zawodowy(profesjonalny); niezawodowy (w tym przewóz własnym środkiem transportowym jednej ze stron
ODBIORCA- adresat
GESTIA UBEZPIECZENIOWA:
UBEZPIECZAJĄCY mający w ubezpieczeniu jakiś interes prawny ( ponoszący ryzyka przyszłości)
KLAUZULE
LOCO( w miejscu) magazyn sprzedawcy)
KOCO stacja kolejowa nadania
LOCO magazyn kupującego
WAGON FRANCO ( towar wolny od obciążeń ) stacja nadania
W handlu międzynarodowym INKOTERMS 1990
FORMUŁA HANDLOWA |
PRZEJĘCIE RYZYKA Z CHILĄ |
CPT przeważnie zapłacone do danego miejsca |
Przekazanie towaru pierwszemu przewoźnikowi |
CIP przeważnie ub. Zapłacone do.. |
Przekazanie towaru pierwszemu przewoźnikowi |
DDU dostarczone do.. |
Dostarczenie do określonego miejsca( międzykrajowy) |
SZKODA MOŻE BYĆ;
Jawna możliwa do zauważenia przy zachowaniu odpowiedniej stateczności
Niejawna niemożliwa do zauważenia nawet przy zachowaniu odpowiedniej stateczności
POLISY GENERALNE
Zwykła obejmuje wiele przedmiotów lub transakcji aktualnie istniejących lub mogących się pojawić w czasie trwania umowy ub. Zastępuje wiele odrębnych polis obejmujących ubezpieczenie przedmiotów lub transakcji pojawiających się w czasie trwania ub.
Ubezpieczający na bieżąco prowadzi dziennik ubezpieczeń ubezpieczeń którym rejestrowane są wszystkie obiekty i transakcje podlegające ubezpieczeniom
Na podstawie dziennika ub. Periodycznych raportów ubezpieczającego ustalane są po czasie przedmiotowy zakres ub. Faktyczna wartość ubezpieczeniowa i wysokość składek.
OBROTOWA obejmuje całość transportu realizowanego w czasie trwania ub. Przez daną jednostkę gosp. Może dotyczyć określonej części transportu
Wartość ubezpieczenia oraz składkę ustala się w określonych okresach na podstawie wartości obrotu transportowego wykazywanego w księgach handlowych
Handlowych obu przypadkach umowa zawierana jest na dany czas i obejmuje wszystkie zdarzenia
OPISOWA obejmuje ubezpieczenia trans. Przesyłek których wartość przewiduje się z góry i traktuje jako sumy ubezpieczeń nie ma charakteru zaliczki jest składką ostateczną suma jest podstawą ustalenia składek.
Wartość realizowanych przesyłek odpisuje się na bieżąco od łączniej wartości zadeklarowanej sumy ub. Ustaje i może być wznowione.
SYSTEM EMERYTALNY
System repartycyjny (umowy międzypokoleniowej)
Realizowany przez państwo za pośrednictwem specjalnie do tego powołanej instytucji.
Aktywni zawodowo (pokolenie pracujących) podlegający ubezpieczeniu społecznemu opłacają składki zasilające fundusz, z którego na bieżąco wypłacane są świadczenia osobom do nich uprawnionym, tj. emerytom i rencistom (pokolenie już nie pracujących). W kolejnym etapie dla obecnie pracującego pokolenia, gdy zejdzie ono z rynku pracy, środki na świadczenia zapewnią wpłaty składek dokonywane przez ich następców na tym rynku, czyli pokolenia teraz dorastającego (obecnie dzieci i młodzież). Dane pokolenie finansuje świadczenia poprzedniego i tak kolejno.
Państwo wprowadza obowiązek ubezpieczenia, a tym samym opłacania składki, gwarantując w zamian w przyszłości wypłatę świadczeń w wysokości i na zasadach określonych w przepisach, zwykle z gwarancją najniższego świadczenia.
Środki pochodzące ze składek nie są gromadzone ani inwestowane, gdyż są od razu wypłacane w formie świadczeń. Ich wysokość jest tylko odnotowywana na koncie (bardziej adekwatna nazwa - w kartotece) i w przyszłości uwzględniana przy obliczaniu należnych świadczeń. Podczas okresu ubezpieczenia odnotowane środki (składki) podlegają waloryzacji, która ma zniwelować skutki inflacji. Waloryzuje się także wypłacane świadczenia.
System kapitałowy
Realizowany przez prywatne instytucje finansowe, konkurujące ze sobą, działające jednak pod ścisłym nadzorem państwa.
Ubezpieczony (zwykle obowiązkowo) zawiera umowę z wybraną przez siebie instytucją, przekazuje do niej składkę należną z tytułu ubezpieczenia emerytalnego, która wraz ze środkami pochodzącymi ze składek innych ubezpieczonych jest inwestowana, a skumulowane zyski z inwestycji powiększają pulę środków wpłaconych w formie składek. Po spełnieniu warunków uprawniających do emerytury dana osoba przejmuje te środki w formie ratalnych wypłat miesięcznych realizowanych - zależnie od przepisów - przez tą samą lub inną wyznaczoną do tego instytucję, przy czym kwoty pozostające ciągle w dyspozycji tej instytucji nadal są inwestowane.
Przez cały czas podlegania ubezpieczeniu środki na koncie stanowią własność ubezpieczonego, a w razie jego śmierci przejmują je osoby wyznaczone wcześniej przez niego lub uprawnione z tytułu prawa spadkowego.
Porównanie cech obu modeli
Typ zagrożenia |
Umowa pokoleniowa |
System kapitałowy |
starzenie się społeczeństwa |
nieodporny |
odporny |
wzrost bezrobocia |
nieodporny |
odporny |
spadek płac i produkcji |
nieodporny |
odporny |
przetargi polityczne |
nieodporny |
odporny |
załamanie na giełdach |
odporny |
nieodporny |
długotrwała inflacja |
odporny |
nieodporny |
W Polsce funkcjonują dwa systemy ubezpieczeń społecznych:
Pracowniczy - obejmujący przede wszystkim pracowników, a więc osoby zatrudnione w oparciu o umowę o pracę, a także inne osoby osiągające stały dochód, np. z wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, wykonywania wolnego zawodu oraz twórcy i artyści, osoby duchowne, tzw. współpracownicy. System obsługiwany jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) (I filar ubezpieczeń emerytalnych i pozostałe ubezpieczenia: rentowe, chorobowe i wypadkowe), przy ograniczonym udziale innych instytucji o charakterze prywatnym (II i III filar).
Rolniczy - obejmujący rolników (posiadaczy gospodarstwa rolnego o powierzchni przeliczeniowej powyżej 1 ha) i tzw. domowników. System obsługiwany jest przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).
SYSTEM EMERYTALNY
I- ZUS- powszechny ob. (repartycyjny)- składka nie opodatkowana- św. opodatkowane.
II- OFE- obowiązkowo-dobrowolny (kapitałowy)- składka nie opodatkowana- św. opodatko.
III- PPE- dobrowolny (kapitałowy)- składka opodatkowana- św. nie opodatkowane.
System zaopatrzeniowy- sędziowie i służby mundurowe nie płacą składek, ale są objęci ubez. i należą się im świadczenia emerytalno - rentowe.
NOWY system emerytalny- I filar E = K/DŻ, gdzie K- kapitał początkowy ze starego systemu, składki opłacane w nowym systemie i efekty waloryzacji, DŻ- dalsze trwanie życia w miesiącach, obliczane jako średnia dla obu płci.
Funkcjonowanie II filaru nowego systemy- składka do OFE (suma składek uczestniczących w Funduszu, składki rejestrowane są na indywidualnym koncie)- Zakład Ubez. Emerytalnych
(wypłaca emeryturę wykupioną za pomnożone składki)- Emerytura (wykupywana za zgromadzone i pomnożone śr. z Funduszu Eme.)
Pow. Towarzystwo Emerytalne zarządza OFE- Bank Depozytariuszy (przechowuje pieniądze ze składek).
W ramach III filaru pracodawca może w porozumieniu z pracownikami utworzyć pracowniczy fundusz emerytalny (PPE), w jednej z form oszczędzania:
1. w ramach fun. inwestycyjnego zew. (rynkowego),
2. ubez. na życie pracowników ( z fun. kapitałowym),
3. w ramach TUW,
4. w ramach Pracowniczego Funduszu Eme. (PFE) utworzonego przez pracodawcę.
Składkę podstawową opłaca pracodawca max do 7% podstawy naliczania składki na ubez. emerytalne i rentowe. Od tych śr. nie opłaca się składki na ZUS. Wypłata- na wniosek uczestnika: po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat; po uzyskaniu przez niego prawa do emerytury i po ukończeniu 55 r. życia.