Eustres- stres mobilizujący do działania

Dystres- zły stres, przedłużający się może powodować choroby

Regresja - w psychologii powrót do zachowania charakterystycznego dla wcześniejszego okresu rozwojowego. Powrót ten może również objawiać się na płaszczyźnie emocjonalnej (odczuwanie siebie jako dziecka, przypominanie sobie uczuć podobnych do tych odczuwanych jako dziecko, itp.).

Regresja zachodzi głównie pod wpływem stresu, może mieć także miejsce na polecenie hipnotyzera podczas hipnozy (tzw. regresja hipnotyczna), albo autohipnozy (zob też:psychologiczna strzałka czasu).

Regresja pod wpływem stresu jest jednym z psychologicznych mechanizmów obronnych.

Podczas regresji człowiek czasem przypomina sobie fakty od dawna zapomniane. Bywa jednak i tak, że fakty zasłyszane (np. treść książek), lub kompletnie zmyślone objawiają mu się jako autentyczne.

Mianem regresji swoją technikę określają zwolennicy regresingu.

Wyróżnia się regresję psychologiczną (patologiczna) oraz adaptacyjną (funkcja relaksacyjna).

Psychologiczne mechanizmy obronne, zwane także mechanizmami obronnymi ego (lub obronami ego), najprościej można określić jako zwykle nieświadome sposoby unikania i redukowania potencjalnie zagrażających nam uczuć jak strach czy lęk. Z jednej strony są one niezbędne dla utrzymania równowagi psychicznej, a z drugiej - gdy są stosowanie w sposób nadmierny i nieadekwatny - mogą być źródłem problemów psychicznych.

Zespół lęku napadowego zwany też lękiem napadowym, zespołem paniki lub zespołem lęku panicznego - rodzaj zaburzenia lękowego, które objawia się występowaniem epizodów silnego strachu (przerażenia). Napady lęku zwykle występują niespodziewanie i nie są związane z realnym zagrożeniem lecz ze zbyt bujną wyobraźnią[1]. Typową treścią obaw podczas napadu jest przekonanie, że za chwilę straci się życie, rozum lub przytomność. Większość napadów ma racjonalne podłoże - istnieje konkretny bodziec zagrażający (np. katastrofa samochodowa). Kiedy napady nie mają jasnego początku są nieprzewidywalne. Osoby cierpiące na zespół paniki są często przekonane, że zaraz umrą (bardzo silnie łomocze im serce, mają zaburzenia widzenia, uczucie duszenia się), sądzą zazwyczaj, że mają "atak serca". Rozpoznanie ustala się po kilku tego typu atakach, podczas których wyklucza się somatyczne przyczyny ich wystąpienia. Paniczny lęk może występować z różną częstotliwością, średnio ok. dwa razy w tygodniu i trwa 10-20 minut. Napadowi towarzyszą nieprzyjemne doznania somatyczne, trudności w rozumowaniu i poczucie nieuchronnej katastrofy kończące się ogólnym wyczerpaniem organizmu[1]. Nasilony lęk zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia napadu paniki, zaś same napady mogą powodować długotrwały lęk antycypacyjny, powodowany obawą wystąpienia napadu. Często współwystępują z agorafobią która może być przyczyną jak również ich skutkiem.

Zaburzenia dysocjacyjne (zaburzenia konwersyjne, inaczej określane jako nerwica histeryczna) to zaburzenia, w których dochodzi do dezintegracji świadomości i spostrzegania otoczenia.

Zaburzenia dysocjacyjne dotyczą funkcji somatycznych, będących pod świadomą kontrolą człowieka, i zaburzeń wyrażających się utratą czucia. Ich powstanie łączy się w czasie z sytuacjami stresowymi. Zaburzenia te zwykle ustępują po kilku tygodniach czy miesiącach, zaś przewlekle utrzymują się gdy u ich podłoża leżą trwałe problemy.

Wypalenie zawodowe, syndrom wypalenia zawodowego, syndrom Burnout - występuje, gdy praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwijać zawodowo, czuje się przepracowany i niezadowolony z wykonywanego zajęcia, które niegdyś sprawiało mu przyjemność.

Jest to wynik wypalania się czyli stresu występującego na skutek przepracowania. Występuje najczęściej w zawodach wymagających intensywnych kontaktów z ludźmi, wśródpsychologów, pedagogów, lekarzy, nauczycieli, pielęgniarek i innych. Osoby, które doznają syndromu wypalenia zawodowego mogły być przedtem pracoholikami.

Jak zapobiec wypaleniu zawodowemu?

Skoro codziennie doświadczamy w pracy sytuacji stresowych, które mogą doprowadzić do wypalenia zawodowego, to czy jest możliwe uniknięcie go? Czy istnieje metoda, która pozwala na pracę przez całe życie, bez zniechęcenia i spadku motywacji? Monika Włudyka uważa, że jest to możliwe, ale … „wszystko zależy od jednostki, poziomu jej samoświadomości - na ile jest w stanie nauczyć się rozpoznawać swoje potrzeby, stawiać realne cele, umiejętnie kierować sobą i organizować swoje życie. „Wsłuchanie” się w siebie, dbanie o relacje interpersonalne, rozwijanie zainteresowań  i wypracowanie własnej metody wyciszania się to tylko niektóre ze z sposobów uniknięcia wypalenia zawodowego, które każdy z nas powinien wypracować indywidualnie.” - radzi trenerka. 

Podobne zdanie ma ekspert Praca.pl Krzysztof Kirejczyk - „To od pracownika i tego w jaki sposób o siebie dba będzie zależeć to, czy praca, którą wykonuje w końcu go zmęczy na tyle, że nie będzie w stanie pracować, czy też przez dłuższy czas będzie dawać mu satysfakcję. Pracodawca może starać się być uważny na potrzeby pracownika, ale to pracownik musi sygnalizować przeciążenie pracą, dobrze się odżywiać, wysypiać czy potrafić odpoczywać.”

Jak pracować, by się nie wypalić - 10 porad

Skoro to czy pracownik doświadczy stanu wypalenia w przeważającej mierze zależy od niego samego, to co można na co dzień robić, by się nie wypalić? Eksperci serwisu pracy Praca.pl radzą: 

1. Higiena snu

Prawidłowy sen to nie tylko odpowiednia dla organizmu ilość godzin, ale również komfortowe warunki snu - wygodne łóżko, przewietrzony pokój, cisza. Przy problemach z zasypianiem można wspomóc się naparami ziołowymi przed snem czy medytacją. 

2. Aktywność fizyczna

Przemęczenie psychiczne i umysłowe wpływa również na odczuwane zmęczenie ciała. Podczas ćwiczeń i aktywności fizycznej nie tylko dbamy o ciało i kondycję, ale również uwalniamy endorfiny, które poprawiają nastrój i zadowolenie z życia. Wystarczy już 20 minut ćwiczeń 3 razy w tygodniu, by lepiej radzić sobie ze stresem. 

3. Zielone otoczenie

Przebywanie w otoczeniu kwiatów i roślin pomaga redukować stres. Badania dowodzą, że osoby które więcej czasu mogą spędzić na łonie natury mają niższy poziom kortyzolu, zwanego hormonem stresu. Jeśli nie mamy możliwości codziennego spaceru po parku, warto wnieść nieco zieloności do biura - np. w postaci kwiatów doniczkowych. Jak wynika z badań Dr.Tiny Marie Cade, w biurach z większą ilością roślin pracownicy są szczęśliwsi. 

4. Przerwy w czasie dnia 

Intensywna praca może być efektywna wtedy, kiedy po wysiłku mamy chwilę przerwy. Jeśli pracujemy zbyt długo, nasz umysł męczy się, a wykonanie każdej kolejnej czynności zajmuje nam coraz więcej czasu. Zaleca się około 5-10 minutowe przerwy co godzinę pracy. 

5. Śmiech w pracy

Uśmiech niesie ze sobą same korzyści - nie tylko wpływa pozytywnie na relacje z innymi, ale również poprawia humor osobie, która się uśmiecha. Badania firmy iOpener mówią też, że osoby, które są radosne w pracy są również o 155% bardziej z niej zadowolone niż ponuraki! 

6. Rozsądna ilość godzin pracy

Praca powyżej 40 godzin tygodniowo szybciej prowadzi do wypalenia. A najczęściej nie jest konieczna. Działa tu bowiem spirala zmęczenia - pracując dłużej jesteśmy coraz bardziej zmęczeni i coraz dłużej trwa wykonanie każdego zadania - zatem znów zostajemy po godzinach. Z takiej spirali może nas wyrwać jedynie dłuższy odpoczynek. 

7. Wyzwania

To, co napędza nasze zaangażowanie w pracę to również chęć rozwoju. Bardzo często osoby wypalone mają poczucie tego, że od dawna nie rozwijają się w swojej pracy. Nowe wyzwania zapewnić może nie tylko pracodawca - pracownik również może ich w swojej pracy szukać. Warto przynajmniej raz w tygodniu zadawać sobie pytanie - „co rozwojowego wydarzyło się dla mnie ostatnio”. 

8. Urlop

Z badań PAYBACK Opinion Poll wynika, że w 2012 roku 41% Polaków spędzi urlop w domu. Część z nich zapewnie będzie pracować (czy to dodatkowo by podreperować budżet, czy realizując te czynności domowe, na które normalnie, w czasie pracy nie ma czasu). Ankieta przeprowadzona przez rynekpracy.pl pokazała, że 28% badanych w tym roku wcale na urlop się nie wybiera. Takie zarządzanie własnym odpoczynkiem nie może przynieść niczego dobrego - jedynie przyspiesza wypalenie. Aby móc prawdziwie odpocząć, powinniśmy przynajmniej dwa razy do roku porządnie odprężyć się - najlepiej przynajmniej raz przez pełne dwa tygodnie. 

9. Hobby

Nie tylko aktywność fizyczna pozwala oderwać się od codziennych problemów. Świetne efekty daje również hobby. Dzięki pasji zachowujemy poczucie sensu i celu naszego życia. Poza pracą i domem jest w nim bowiem jeszcze coś więcej. Nie masz czasu na hobby bo musisz zająć się dziećmi? Znajdź takie, które będzie można uprawiać wspólnie - to pomoże również budować z dzieckiem relacje.  

10. Priorytety

Brak jasnych celów i priorytetów  w ramach pracy zawodowej przyspiesza wypalenie zawodowe - tracimy wtedy poczucie sensu tego, co robimy. Dlatego warto zatrzymać się i zastanowić, czy na pewno to, co robisz jest tym, na czym ci zależy. Może czas na odważne decyzje i zmiany? Jeśli robimy to, co lubimy i co nas interesuje, szanse na wypalenie są znacznie mniejsze.

Przeniesienie jest techniką podobną do tworzenia objawów jednak człowiek nie kieruje agresji przeciw sobie, lecz przeciw obiektom zastępczym. Obiekt zastępczy ponosi wszelkie skutki odreagowania jednostki. Po odreagowaniu urazu jednostka czuje ulgę i odprężenie. Skutki mechanizmu przeniesienia mogą być szkodliwe społecznie, ponieważ przeniesione treści i tendencje po jakimś czasie powracają jak bumerang do przenoszącego. Kiedy obiektem zastępczym odreagowywanych agresywnych impulsów są osoby słabsze, agresja jest przenoszona w dół do coraz słabszych jednostek. 

Dystymia:

Dystymia (depresja nerwicowa, depresyjne zaburzenie osobowości, przewlekła depresja z lękiem) - typ depresji charakteryzujący się przewlekłym (trwającym kilka lat lub dłużej) obniżeniem nastroju o przebiegu łagodniejszym niż w przypadku depresji endogennej. Szacuje się, że około 2-5% populacji ogólnej wykazuje objawy dystymiczne.

Diagnoza dystymii wymaga obecności przynajmniej dwóch z następujących objawów, utrzymujących się przynajmniej 2 lata, a okresy remisji, o ile występują, trwają nie dłużej niż 2 miesiące:

zaburzenia łaknienia,

zaburzenia snu,

uczucie zmęczenia,

deficyt uwagi,

trudności decyzyjne,

niska samoocena,

poczucie beznadziejności.

U dzieci i młodzieży symptomy te muszą utrzymywać się przez rok, aby można było rozpoznać to schorzenie. Głównym objawem dystymii dziecięcej/młodzieńczej może być ogólne poirytowanie i niechęć do działania, niekoniecznie smutek.

Ponadto często występują:

częściowa anhedonia,

ogólny brak motywacji,

ograniczenie zainteresowań,

niechęć do kontaktów towarzyskich,

stałe uczucie bezsensu i marnowania czasu, nudy i wewnętrznej pustki,

czasem zmniejszona dbałość o higienę osobistą (w cięższych przypadkach).

Zaburzenia adaptacyjne - zaburzenia psychiczne powstałe pod wpływem trudności z dostosowaniem się do znacząco nowych okoliczności życiowych (np: pójście do szkoły, rodzicielstwo, brak sukcesów osobistych, przejście na emeryturę, utrata obiektu o wartości emocjonalnej): stany stresu, napięcia, niepokoju, przygnębienia i rozstroju emocjonalnego, które w podobnym nasileniu u dorosłych zdrowych jednostek w takich sytuacjach nie występują.

Powstają w okresie adaptacji do znaczących zmian życiowych lub do stresującego wydarzenia życiowego i mogą utrudniać społeczne przystosowanie i efektywne działanie. Stresor może zaburzać integralność społecznego układu odniesienia jednostki (przeżycia związane z separacją) lub szerszego systemu wsparcia społecznego i systemu wartości (np. migracja). Może też stanowić ważny etap rozwoju, czy kryzys rozwojowy.

Walka ze stresem

Jest ich przynajmniej kilka. Najpierw jednak trzeba poznać jego źródło, czyli przeanalizować, co tak naprawdę najbardziej nas stresuje. Idealnie byłoby wyeliminować ten czynnik - jednak nie zawsze jest to możliwe. Jeśli, na przykład, mamy pracę, której zawsze towarzyszyć będzie presja czasu, a na nas to działa stresująco, trudno będzie pozbyć się tego stresora. Można sobie jednak próbować z takimi sytuacjami radzić.

Jednym ze sposobów jest uprawianie sportu. Nie od dziś wiadomo, że wysiłek fizyczny powoduje wydzielanie endorfin, a więc hormonów szczęścia. Co więcej, bieganie, gra w koszykówkę czy boks mogą stanowić idealny sposób odreagowania negatywnych emocji.

Kolejną metodą będzie znalezienie (lub oddanie się) pasji, która sprawi nam przyjemność i będzie jednocześnie formą odcięcia się od sytuacji stresujących. Może to być rysowanie, szycie, ogrodnictwo, fotografia lub czytanie książek. Wszystko zależy od nas i od naszych potrzeb. Co więcej, pasja może być też dobrym pretekstem do odpoczynku, a on - zwłaszcza przy stresującej pracy - jest niezbędny. Nie możemy o nim zapomnieć, bo dzięki relaksowi nasz organizm ma szansę regeneracji i zniwelowania, przynajmniej częściowo, skutków stresu.

Podczas walki z nerwowymi sytuacjami ważny jest również właściwy sposób odżywiania. Przy komponowaniu diety powinno się pamiętać o produktach bogatych w magnez. Działa on, nie tylko antystresowo, ale także opóźnia efekty starzenia. Najwięcej magnezu zawierają: banany, fasola, groch, kiełki zbóż, otręby, orzechy, kakao i czekolada.

Bycie asertywnym to też metoda na stres. I to całkiem skuteczna, bo niekiedy pozwala go nawet wyeliminować. Wszystko dlatego, że asertywność to umiejętność mówienia NIE oraz wyrażania własnych emocji. A dzięki temu, niwelujemy pojawianie się sytuacji stresowych.

Warto także zapoznać się z technikami relaksacji. Można to zrobić czytając fachowe poradniki, pisane przed profesjonalistów lub uczestnicząc w coachingach. Dobrym pomysłem wydaje się być również medytacja.

Stresu nie da się uniknąć, ale poznając jego źródła możemy uczyć się nad nim panować. Poza tym, niezależnie od tego ile poradników przeczytamy oraz ile technik relaksacyjnych będziemy znać, warto pomyśleć o tym, aby racjonalnie dobierać sobie ilość obowiązków (często poziom stresu rośnie wprost proporcjonalnie do tego ile mam zadań do wykonania). Oczywiście jest to trudne, szczególne gdy zależy nam na nowej pracy i chcemy się pokazać od jak najlepszej strony - jednak pamiętajmy o tym, że chodzi tu o nasze zdrowie!

Agorafobia (stgr. αγοράφόβος) - irracjonalny lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, wyjściem z domu, wejściem do sklepu, tłumem, miejscami publicznymi, samotnym podróżowaniem, wywołany obawą przed napadem paniki i brakiem pomocy[1]. Częstą cechą epizodu jest występowanie lęku napadowego.

Zespół stresu pourazowego, zaburzenie stresowe pourazowe, PTSD (ang. posttraumatic stress disorder) - rodzaj zaburzenia lękowego będący efektem przeżycia traumatycznego wydarzenia[1].

Zaburzenie lękowe spowodowane przez stres o dużej sile, powodujący kryzys psychiczny, przekraczający ludzkie przeżywanie (wojna, zgwałcenie, przebywanie w obozie koncentracyjnym). Jest to opóźniona lub przedłużona reakcja. Początek zaburzenia występuje po okresie latencji, który może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Przebieg ma charakter zmienny, ale w większości przypadków można oczekiwać ustąpienia objawów. Czynnikami predysponującymi mogą być zaburzenia osobowości (osobowość anankastyczna, osobowość asteniczna) lub wcześniejsze dekompensacje nerwicowe (nie są one konieczne dla jego wystąpienia).

Neurastenia - najczęstsza postać nerwicy objawiająca się zwiększoną pobudliwością i szybkim wyczerpywaniem się układu nerwowego; niepokojem, niemożnością skupienia uwagi, drażliwością, bólami w okolicy serca, kołataniem serca, bólami głowy, zaburzeniami jelitowymi, osłabieniem czynności płciowych[1].

Cyklotymia - zaburzenie afektywne polegające na utrzymujących się stale wahaniach nastroju i aktywności w postaci łagodnych epizodów subdepresji i hipomanii, które występują zamiennie zwykle bez związku z wydarzeniami życiowymi. Najczęściej nie stanowi przyczyny zgłaszania się do specjalisty, choć subdepresja jest odczuwana jako bardzo przykra. Hipomania jest przez chorego odbierana jako stan znakomitego zdrowia. Otoczenie najczęściej nie dostrzega choroby[1].

Objawy cyklotymii pojawiają się zwykle w późnej młodości, choć znane są przypadki jej pojawienia się w wieku dojrzałym[1]. Rozpowszchnienie cyklotymii jest szacowane na 3-5%[2].

Objawy[edytuj]

Faza depresyjna

Problemy w podejmowania decyzji; problemy z koncentracją; osłabienie pamięci; poczucie winy; samokrytycyzm; niskie poczucie własnej wartości; pesymizm; myśli samobójcze; ciągłe uczucie smutku; apatia; uczucie braku nadziei; uczucie braku pomocy; drażliwość; brak motywacji; wycofanie społeczne, zmiany apetytu, brak popędu płciowego; zaniedbywanie się; zmęczenie lub bezsenność[3]

Faza hipomanii

Wyjątkowo dobry humor lub wesołość, euforia; skrajny optymizm; zawyżone poczucie własnej wartości; upośledzony osąd; szybka mowa; gonitwa myśli, zachowania agresywne lub wrogie; bycie bezmyślnym wobec innych; pobudzenie; zwiększenie aktywności fizycznej; Ryzykowne zachowania; zwiększenie nieuzasadnionych wydatków; zwiększony napęd do wykonywania zadań lub osiągnięcia celów; zwiększenie popędu seksualnego, zmniejszona potrzeba snu, skłonność do łatwego rozpraszania się, niezdolność do koncentracji[4].

Stupor dysocjacyjny (fr. La belle indifference) jedna z reakcji na szok psychiczny. Jest to drastyczne ograniczenie ruchów, przy jasnej świadomości.

Może występować nawet całkowity brak wypowiedzi (mutyzm), pozorna obojętność, zachowanie demonstratywne i dobry kontakt, mimo pozorów zaburzeń świadomości.

Trwa zwykle krótko i może się przerodzić w fugę dysocjacyjną.

Depresja poporodowa - zaburzenie nastroju, charakteryzujące się występowaniem objawów epizodu depresyjnego w ciągu trzech miesięcy po porodzie, trwające od dwóch do sześciu miesięcy.

Ponieważ takie objawy jak bezsenność, ubytek masy ciała oraz zmniejszenie popędu seksualnego są naturalnymi objawami występującymi w ciągu kilku miesięcy po porodzie, aby stwierdzić wystąpienie depresji poporodowej muszą wystąpić charakterystyczne objawy, takie jak:

przesadne zamartwianie się o stan zdrowia dziecka, którego stan nie budzi żadnych obaw

osłabienie więzi z dzieckiem

myśli obsesyjne dotyczące skrzywdzenia dziecka (aby doszło do rozpoznania tego objawu, myśli muszą być egodystoniczne)

egosyntoniczne, niebędące obsesjami myśli, dotyczące zabicia dziecka (mogące prowadzić do określonych zamiarów)

Obsesja, natręctwa,  (łac. obsessio) - rodzaj zaburzeń lękowych, wyrażający się występowaniem irracjonalnych myśli i impulsów, którym towarzyszy przekonanie o ich niedorzeczności i chęć uwolnienia się od nich.

W zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych myśli obsesyjne występują najczęściej łącznie z kompulsjami, choć może wystąpićzaburzenie z przewagą myśli czy ruminacji natrętnych, klasyfikowane w ICD-10 jako F42.0.

Osoba dotknięta myślami obsesyjnymi ma świadomość, że pochodzą one z jej umysłu, co ma znaczenie w diagnozie różnicowej z urojeniami.

Termin obsesja jest często używany do opisania czyichś dużych zainteresowań (np. Ma obsesję na punkcie komputerów.). Użycie terminu w takim znaczeniu nie ma nic wspólnego z kliniczną definicją obsesji.

Depresja:

obniżenie nastroju,

utrata zainteresowań i anhedonia,

mniejsza energia lub wytrzymałość na zmęczenie,

oraz dwa lub więcej objawów takich jak:

trudności w skupieniu uwagi,

obniżenie samooceny,

odczuwanie winy, czucie się bezwartościowym,

pesymistyczne postrzeganie przyszłych wydarzeń,

myśli bądź zachowania suicydalne lub zachowania autoagresywne,

problemy ze snem,

zmniejszenie apetytu

bulimia objawy:

niedobory pokarmowe

odwodnienie

zmęczenie

ospałość

zły nastrój

niepokój

zaparcia

bóle głowy

niedociśnienie tętnicze

dyskomfort w jamie brzusznej

zaburzenia równowagi elektrolitycznej

nieregularne miesiączki lub ich brak

sucha skóra

Bulimia (żarłoczność psychiczna; stgr. βουλῑμια, łac. būlīmia nervosa) - zaburzenie odżywiania charakteryzujące się napadami objadania się, po których występują zachowania kompensacyjne[1]. Do najczęstszych zachowań należą: wywoływanie wymiotów, głodówki, użycie diuretyków, środków przeczyszczających, wykonywanie lewatyw, nadmierne ćwiczenia fizyczne[2].

Somatyzacja - objaw lub zaburzenie z grupy nerwic. Charakteryzuje się obecnością dolegliwości sugerujących obecność choroby somatycznej (pozapsychiatrycznej) przy równoczesnym braku innych przesłanek chorobowych w badaniach laboratoryjnych, obrazowych i badaniu fizykalnym. W rzeczywistości są one wyrazem zaburzeń układu autonomicznego związanego z nieuświadomionym lękiem i napięciem.

Do "klasycznych" dolegliwości somatyzacyjnych należą:

kołatania serca,

kłucie/bóle serca,

duszności,

drżenie rąk,

dolegliwości bólowe o nieznanym pochodzeniu,

bóle brzucha,

wymioty/nudności,

ściskanie w gardle/gula w gardle,

szumy w uszach,

omdlenia/zasłabnięcia.

---