Anatomia Prawidłowa

Dr n. med. Piotr Jankowski

Połączenia kręgów prawdziwych

• Połączenia ścisłe

• Chrząstkozrost - krążek międzykręgowy

• Więzozrost - połączenia łuków, wyrostków

• Połączenia ruchome - stawowe

• Powierzchnie stawowe wyrostków stawowych górnych i dolnych

Krążek międzykręgowy

• Zbudowany z chrząstki włóknistej

• Pomiędzy trzonami kręgów

• Połączony trzonami warstwą chrząstki szklistej

• Grubość krążka wzrasta ku dołowi

• Stanowią ¼ wysokości kręgosłupa

• Różna wysokość w przedniej i tylnej części

• Zależna od krzywizn odpowiednich odcinków kręgosłupa

Krążek międzykręgowy

• Część obwodowa - pierścień włóknisty

• Część centralna - jądro miażdżyste

• Przepuklina jądra miażdżystego - „dyskopatia”

• Pochłania i amortyzuje wstrząsy związane z poruszaniem

Krążek międzykręgowy

Więzadła podłużne

• Przednie

• Na przedniej powierzchni trzonów kręgów

• Ściśle połączone z krążkami międzykręgowymi

• Kilka warstw włókien

• Grubsze w części dolnej kręgosłupa

• Tylne

• Na tylnej powierzchni trzonów kręgów

• Ściśle połączone z krążkami międzykręgowymi

• Szersze na wysokości krążków, węższe na wysokości trzonów

Więzadła podłużne

Więzadła podłużne

Połączenia łuków i wyrostków

• Połączenie międzykręgowe

• Wyrostki stawowe - powierzchnie stawowe

• Łuki kręgów

• Więzadło żółte

• Zamyka przestrzeń pomiędzy łukami

• Pionowy przebieg włókien

• Grubość ok. 2 mm

• Wyraźna sprężystość

Więzadło żółte

Połączenia łuków i wyrostków

• Więzadła poprzeczne

• Pomiędzy wyrostkami poprzecznymi

• Tkanka łączna włóknista

• Napinają się w czasie zgięcia bocznego

• Więzadła międzykolcowe

• Płaskie pasma włókniste

• Najlepiej rozwinięte w odc. L, najsłabiej w odc. C

• Napinają się podczas zgięcia do przodu

Połączenia łuków i wyrostków

• Więzadło nadkolcowe

• Wąskie pasmo łącznotkankowe

• Od C7 do grzebienia pośrodkowego kości krzyżowej

• Napina się podczas zgięcia do przodu

• Więzadło karkowe

• Pomiędzy kością potyliczna a wyrostkami kolczystymi kręgów szyjnych

Więzadło karkowe

Staw szczytowo - obrotowy

• Stawy szczytowo obrotowe boczne

• Powierzchnie stawowe górne kręgu obrotowego

• Dołki stawowe kręgu szczytowego

• Stawy szczytowo - obrotowe pośrodkowe

• Przedni

• tylny

Dołki stawowe kręgu szczytowego

Powierzchnie stawowe górne kręgu obrotowego

Powierzchnie stawowe górne kręgu obrotowego

Staw szczytowo - obrotowy

Stawy szczytowo - obrotowe pośrodkowe

• Przedni

• Powierzchnia stawowa strony przedniej zęba oraz strony tylnej przedniego łuku C1

• Tylny

• Powierzchnia stawowa tylna zęba oraz powierzchnia stawowa więzadła poprzecznego kręgu obrotowego

Stawy szczytowo - obrotowe pośrodkowe

Stawy szczytowo - obrotowe

• Aparat więzadlowy

• Torebka stawowa - cienka i luźna

• Więzadło krzyżowe kręgu szczytowego

• Część pozioma - więzadło poprzeczne

• Część pionowa - pęczki podłużna

• Więzadło wierzchołka zęba

• Więzadła skrzydłowate

• Błona pokrywajaca

Klatka piersiowa

• Budowa chrzęstno - kostna

• Zawiera serce oraz duże naczynia

• Płuca

• Składa się z:

• Kręgów piersiowych

• Żeber

• Mostka

• Oczywiście wraz z więzadłowymi połączeniami

Żebra

• Struktura głównie kostna, jedynie w części dystalnej chrzęstna

• 12 par żeber

• 7 par górnych łączy się z mostkiem - żebra prawdziwe

• 5 par dolnych - zebra rzekome

• VIII, IX i X żebro łączy się z VII tworząc łuk żebrowy

Żebro

• Żebro kostne

• Koniec tylny zawierający głowę, szyjkę i guzek

• Trzon zebra

• Chrząstka żebrowa

• Chrząstka szklista

• Z wiekiem coraz liczniejsze zwapnienia

Żebro

Żebro

Żebro

Żebro I

Mostek

• Nieparzysta kość płaska

• Łączy się z obojczykami

• Oraz z mostkowymi końcami żeber

• 3 części kostne połączone chrząstką

• Rękojeść

• Trzon

• Wyrostek mieczykowaty

Mostek

Rękojeść mostka

• Powierzchnia przednia

• Nieco wypukła, gładka

• Miejsce przyczepu części mostkowej mięśnia piersiowego wiekszego, oraz mostkowo obojczykowo sutkowego

• Powierzchnia tylna

• Wklęsła, gładka

• Miejsce przyczepu mięśni mostkowo - gnykowego i mostkowo - tarczowego

Rękojeść mostka

• Brzeg górny

• Wcięcie szyjne

• Wcięcia obojczykowe

• Brzeg boczny

• Wcięcie żebrowe

• Dla I i II żebra

Trzon mostka

• Powierzchnia przednia

• Trzy poprzeczne kresy

• Rozwojowo odpowiadające segmentom mostka

• Powierzchnia tylna

• Gładka

• Brzeg boczny

• Wcięcia dla połączeń z żebrami (II - VII)

Połączenia klatki piersiowej

• Znaczna sprężystość

• Ruchome połączenia obu końców żeber

• Sprężystość części kostnej

• Pięć grup połączeń

• Żeber i kręgosłupa

• Żeber i mostka

• Żeber kostnych z chrząstkami

• Chrząstek żebrowych ze sobą

• Elementy mostka

Połączenia żeber i kręgosłupa

• Stawy głów żebrowych

• Głowa żebra

• Powierzchnia stawowo dolna kręgu wyższego i górna kręgu jednoimiennego oraz wgłębienie w krążku międzykręgowym

• Stawy poprzeczno - żebrowe

• W dziesięciu górnych żebrach

• Guzek żebra

• Dołek stawowy wyrostka poprzecznego

Połączenia żeber i kręgosłupa

• Więzadło promieniste głowy żebra

• Więzadło śródstawowe głowy żebra

• Więzadło żebrowo - poprzeczne

• Więzadło żebrowo - poprzeczne górne

• Więzadło żebrowo - poprzeczne boczne

• Więzadło guzka żebra

• Więzadło lędźwiowo żebrowe

Połączenia żeber z mostkiem

• Siedem górnych żeber

• Żebro I chrząstkozrost

• Żebra II - VII - połączenia stawowe

• Torebka stawowa

• Więzadła promieniste mostkowo - żebrowe

• Więzadła śródstawowe mostkowo - żebrowe

Połączenia części mostka

• Chrząstkozrosty mostkowe

• Górne połączenie mostkowe

• Grubość chrząstki do 6 mm

• Nie kostnieje z wiekiem

• Dolne połączenie mostkowe

• Często kostnieje z wiekiem

Klatka piersiowa jako całość

• Otwór górny

• Ściany KLP

• Żebra

• Przestrzenie międzyżebrowe

• Ściana tylna

• Kręgi

• Otwór dolny

Kości czaszki

Podział czaszki

• Część mózgowa czaszki

• Kość potyliczna, czołowa, klinowa, sitowa. kości ciemieniowe, skroniowe (8)

• Część trzewna czaszki

• Kości twarzy

• Łzowe, nosowe, małżowiny nosowe dolne, lemiesz, szczęki, kości jarzmowe, podniebienne, żuchwa (14)

• Kostki słuchowe, kość gnykowa

Podział czaszki

• Ściana górna

• Ściana dolna

• Ściana przednia

• Ściana tylna

• Ściany boczne

Ściana górna - sklepienie

• Łuska czołowa

• Kości ciemieniowe

• Łuska kości potylicznej

• Połączone ze sobą szwami

• Gładka, wypukła, elipsoidalna,

Ściana górna - sklepienie

Ściana górna - sklepienie

• Zbudowane z kości płaskich (podobnie jak ściany boczne i potylica)

• Blaszka zewnętrzna

• Warstwa gąbczasta (śródkoście)

• Bogato unaczyniona, zawierająca szpik kostny, naczynia biegną kanałami śródkościa

• Blaszka wewnętrzna

• Grubość 2-8 mm

Ściana przednia

• Twarz kostna

• Kość czołowa

• Oczodół

• Jama nosowa

• Kość jarzmowa

• Szczęka

• Żuchwa

Ściana przednia

Kość czołowa

• Kość nieparzysta

• Łuska czołowa

• Powierzchnia zewnętrzna gładka wypukła, goz czołowy

• Powierzchnia wewnętrzna wklęsła, bruzda zatoki strzałkowej górnej przechodząca ku dołowi w grzebień czołowy

• Część oczodołowa (parzysta)

• Część nosowa

Kość czołowa

Kość czołowa

Ściana tylna

• Tylne części obu kości ciemieniowych

• Łuska potyliczna

• Wyrostek sutkowy kości skroniowej

Ściana tylna

Ściana boczna

• Kość ciemieniowa

• Kość potyliczna

• Kość skroniowa

• Skrzydło większe kości klinowej

• Łuska kości czołowej

Ściana boczna

Podstawa czaszki

• Wyrostek podniebienny szczęki

• Kość podniebienna

• Lemiesz

• Wyrostki skrzydłowate kości klinowych

• Powierzchnie dolne kości:

• Skroniowej

• Klinowej

• Potylicznej

Podstawa czaszki

Podstawa czaszki od wewnątrz

Podstawa czaszki

Kość potyliczna

Kość potyliczna

• Część podstawna

• Ogranicza czaszkę od strony tylno - dolnej

• Połączona z kością klinową za pośrednictwem chrząstkozrostu klinowo potylicznego

• Parzyste części boczne

• Ograniczają otwór wielki

• Łuska potyliczna

• Powierzchnia wewnętrzna

• Powierzchnia zewnętrzna

Łuska potyliczna
powierzchnia wewnętrzna

• Wklęsła, podzielona na cztery doły

• Wyniosłość krzyżowa

• Bruzda zatoki poprzecznej

• Bruzda zatoki strzałkowej górnej

• Grzebień potyliczny wewnetrzny

Kość potyliczna

Kość potyliczna

Kość ciemieniowa

• Powierzchnia zewnętrzna

• Gładka, pojedyncze wypuklenie - guz ciemieniowy

• Powierzchnia wewnętrzna

• Wklęsła

• Bruzda zatoki strzałkowej górnej

• Bruzda tętnicza

Kość ciemieniowa

Kość ciemieniowa

Kość klinowa

• Kość nieparzysta

• Trzon

• Skrzydła większe

• Skrzydła mniejsze

• Wyrostki skrzydłowate

Kość klinowa

Kość klinowa

Kość skroniowa

• Kość parzysta

• Część łuskowa

• Ustawiona strzałkowo tworzy część pokrywy kostnej czaszki

• Część sutkowa

• Część bębenkowa

• Tworzy większość przewodu słuchowego zewnętrznego

• Część skalista

• Tworzy część podstawy czaszki, zawiera ucho wewnętrzne oraz część środkowego

Kość skroniowa

Kość skroniowa

Kość skroniowa

Szczęka

• Kość parzysta

• Trzon z zatoką szczękową

• Cztery wyrostki

• Jarzmowy

• Czołowy

• Zębodołowy

• podniebienny

Szczęka

Żuchwa

• Kość nieparzysta

• Trzon żuchwy

• Gałąź żuchwy

• Wyrostek dziobiasty

• Wyrostek kłykciowy

• Głowa żuchwy

Żuchwa

Żuchwa

Żuchwa

Kość gnykowa

Szwy czaszki

• Strzałkowy (pomiędzy obiema kośćmi ciemieniowymi)

• Wieńcowy (pomiędzy kością czołową a kośćmi ciemieniowymi)

• Węgłowy (pomiędzy kością potyliczną a kośćmi ciemieniowymi)

• Łuskowy (pomiędzy łuską kości skroniowej a kością ciemieniową)

Szwy czaszki

• Więzozrosty (połączenia łącznotkankowe)

• Z wiekiem występuje kostnienie

• Szew czołowy - 1 - 2 r.ż.

• Szew strzałkowy - 20 - 30 r.ż.

• Szew wieńcowy - 30 - 40 r.ż.

• Szew węgłowy - 40 - 50 r.ż.

Ciemiączka

• Fragmenty pokrywy czaszki u noworodków i małych dzieci nie pokryte tkanką kostną

• Tkanka łączna na styku więcej niż dwóch kości

• Leżą w kątach obu kości ciemieniowych

Ciemiączka

• Ciemiączko przednie (skrzyżowanie szwu wieńcowego i strzałkowego)

• Ciemiączko tylne (skrzyżowanie szwu węgłowego i strzałkowego)

• Ciemiączko klinowe (pomiędzy kośćmi ciemieniową, klinową, skroniową i czołową)

• Ciemiączko sutkowe (pomiędzy kośćmi ciemieniową, potyliczną a skroniową)

Ciemiączko wielkie

Staw skroniowo- żuchwowy

• Jedyne stawowe połączenie w obrębie czaszki

• Powierzchnie stawowe

• Głowa żuchwy

• Przedni odcinek dołu żuchwowego i guzek stawowy

Staw skroniowo- żuchwowy

• Symetryczny, „użytkowany” równocześnie

• Zawierający krążek stawowy

• Rodzaje ruchów

• Wysuwanie i cofanie żuchwy

• Opuszczanie i podnoszenie żuchwy

• Ruchy żucia - boczne

Jamy i doły czaszki

• Jama części mózgowej czaszki

• Oczodół

• Jama nosowa

• Jama ustna

• Dół skroniowy

• Dół podskroniowy

• Dół skrzydłowo - podniebienny

• Dół zażuchwowy

Jama części mózgowej czaszki

• Przedni dół czaszki

• Środkowy dół czaszki

• Skrzyżowanie wzrokowe

• Siodło tureckie

• Tylny dół czaszki

• Największy i najgłębszy

• Otwór wielki

Powierzchnia wewnętrzna sklepienia

• Wyciski palczaste - „odcisk” zakrętów mózgu

• Łęki mózgowe - „odcisk” bruzd mózgu

• Bruzdy tętnicze

• Bruzdy zatok żylnych

• Dołeczki ziarninowe

• Szwy kostne

Oczodół

• Parzysty ostrosłup wierzchołkiem skierowany ku tyłowi

• 9 kanałów łączących

• Zawiera gałkę oczną wraz z towarzyszącymi strukturami

Oczodół

Jama nosowa

• Nieparzysta, przedzielona pionową przegrodą nosa

• Rozciąga się od podstawy mózgoczaszki do sklepienia jamy ustnej

• Łączy się zatokami przynosowymi

• Szczękowymi

• Czołowymi

• Klinową

• Komórkami sitowymi

Jama nosowa

Jama nosowa

Jama ustna

• Słabo odgraniczona elementami kostnymi

• Ściana boczna

• Wyrostki zębodołowe szczęki, żuchwa, zęby

• Sklepienie

• Podniebienie kostne

• Dno

• mięśniowe

Kości kończyny górnej

• Obręcz barkowa

• Obojczyk, łopatka

• Kość ramienna

• Kość promieniowa

• Kość łokciowa

• Kości ręki

Obojczyk

• Wygięty w kształcie litery S

• Koniec przyśrodkowy

• Mostkowy, zgrubiały, zawiera powierzchnię stawową mostkową

• Koniec boczny

• Barkowy, spłaszczony, zawiera powierzchnię stawową

Obojczyk

Obojczyk

Łopatka

• Płaska, trójkątna kość przylegająca do tylnej ściany KLP

• Powierzchnia żebrowa

• Powierzchnia grzbietowa

• Grzebień łopatki - kończący się wyrostkiem barkowym

• Dół nadgrzebieniowy

• Dół podgrzebieniowy

Łopatka

• Brzegi

• Przyśrodkowy

• Górny - rozpoczyna się tam wyrostek kruczy łopatki

• Boczny

• Kąty

• Górny

• Dolny

• Boczny

• Zawiera panewkę stawową

Łopatka - powierzchnia grzbietowa

Łopatka - powierzchnia żebrowa

Łopatka

Kość ramienna

• Najdłuższa i najbardziej masywna z kości kończyny górnej

• Trzon

• W części górnej w przekroju walcowym, w części dolnej trójgraniastym

• Koniec bliższy

• Głowa kości ramiennej

• Szyjka anatomiczna

• Szyjka chirurgiczna

Kość ramienna

• Koniec dalszy

• Kłykieć kości ramiennej

• Nadkłykieć boczny

• Nadkłykieć przyśrodkowy

• Główka kości ramiennej (powierzchnia stawowa dla kości promieniowej)

• Bloczek (powierzchnia stawowa dla kości łokciowej)

Kość ramienna

Kość ramienna

Kość ramienna

Kości przedramienia

• Kość łokciowa

• Kość promieniowa

Kość łokciowa

• Trzon

• W przekroju trójgraniasty (trzy brzegi: przedni, tylny i międzykostny oraz trzy powierzchnie: przednia, tylna i przyśrodkowa)

• Koniec bliższy - nieco grubszy

• Wyrostek łokciowy, wyrostek dziobiasty

• Wcięcie bloczkowe, wcięcie promieniowe

• Koniec dalszy - mniejszy i węższy

• Głowa kości łokciowej

• Wyrostek rylcowaty

Kość łokciowa

Kość łokciowa

Kość łokciowa

Kość promieniowa

• Trzon

• Brzeg przedni, tylny, przyśrodkowy

• Powierzchnia przednia, tylna, boczna

• Koniec dalszy

• Powierzchnia stawowa nadgarstkowa

• Wcięcie łokciowe

• Wyrostek rylcowaty

Kość promieniowa

• Koniec bliższy

• Głowa kości promieniowej

• Dołek głowy

• Obwód stawowy głowy

• Szyjka kości promieniowej

• Guzowatość promieniowa

Kość promieniowa

Kości ręki

• Nadgarstek

• Dwa szeregi po 4 kości każdy

• Śródręcze

• Pięć kości

• Kości palców

• Za wyjątkiem kciuka po trzy paliczki

Nadgarstek

• Szereg bliższy

• Kość łódeczkowata, księżycowata, trójgraniasta, grochowata

• Szereg dalszy

• Kość czworoboczna większa, czworoboczna mniejsza, główkowata, haczykowata

Nadgarstek

Nadgarstek

Śródręcze

• Utworzone poprzez 5 kości

Kości palców

• Kciuk

• Dwa paliczki: bliższy i dalszy

• Palce: wskazujący, środkowy, serdeczny i mały

• Trzy paliczki: bliższy, środkowy i dalszy

• Paliczki bliższe najdłuższe, dalsze najkrótsze

Kości palców

Połączenia kończyny górnej

Staw mostkowo - obojczykowy

• Powierzchnie stawowe

• Koniec mostkowy obojczyka, wcięcie obojczykowe mostka oraz część chrząstki I żebra

• Krążek stawowy

• Mechanika

• Zakres ruchów jak w stawie kulistym

• Koniec barkowy obojczyka - okrąg o śr. ok. 10 - 12 cm

Staw barkowo - obojczykowy

• Powierzchnie stawowe

• Koniec barkowy obojczyka oraz brzeg przyśrodkowy wyrostka barkowego

• Krążek stawowy - niestale

• Mechanika

• Jak w stawie kulistym, jednak ruchy w ograniczonym zakresie

Zakres ruchomości obręczy barkowej

• Większość ruchów w stawach obojczykowym bocznym i przyśrodkowym wykonywana jest równocześnie

• Celem ww. ruchów jest przemieszczanie łopatki a co za tym idzie kończyny górnej

Staw ramienny

• Powierzchnie stawowe

• Głowa kości ramiennej oraz panewka stawowa

• Na brzegu panewki obecny obrąbek stawowy (pierścień włóknisty o grubości 4-6 mm)

• Mechanika

• Staw kulisty wolny

• Luźna torebka

Staw ramienny - zakres ruchów

• Odwodzenie i przywodzenie

• Do poziomu ramienia

• Zginania i prostowania

• Unoszenie do przodu i tyłu - ruchy wahadłowe

• Obwodzenie

• Połączenie dwu poprzednich

• Ruchy obrotowe

Staw łokciowy

• Staw złożony

• Staw ramienno - łokciowy

• Staw ramienno - promieniowy

• Staw promieniowo - łokciowy bliższy

Staw ramienno - łokciowy

• Staw bloczkowy

• Powierzchnie stawowe

• Bloczek kości ramiennej oraz wcięcie bloczkowe kości łokciowej

Staw ramienno - promieniowy

• Staw kulisty

• Powierzchnie stawowe

• Główka kości ramiennej oraz dołek głowy kości promieniowej

Staw promieniowo - łokciowy bliższy

• Staw obrotowy

• Powierzchnie stawowe

• Obwód stawowy głowy kości promieniowej oraz wcięcie promieniowe kości łokciowej

Staw promieniowo - łokciowy dalszy

• Powierzchnie stawowe

• Głowa kości łokciowej

• Wcięcie łokciowe kości promieniowej

• Krążek stawowy

Błona międzykostna przedramienia

• Blaszka włóknista

• Łączy brzegi międzykostne obu kości przedramienia

• Najgrubsza w części środkowej

Stawy łokciowo - promieniowe

• Mechanika

• Stawy obrotowe o zakresie ruchów 120 - 140 stopni

Staw promieniowo - nadgarstkowy

• Staw bliższy ręki

• Łączy kość promieniową z szeregiem bliższym kości nadgarstka

• Za wyjątkiem kości grochowatej

• Kość łokciowa łączy się poprzez krążek stawowy

Staw śródnadgarstkowy

• Staw dalszy ręki

• Utworzony poprzez kości obu szeregów nadgarstka

• Szczelina stawowa w kształcie poziomo ustawionej litery S

• Stawy międzynadgarstkowe

• Pomiędzy kośćmi nadgarstka

• Stawy nadgarstkowo śródręczne

• Staw nadgarstkowo - śródręczny kciuka

• Stawy międzyśródręczne

• Pomiędzy II - V kością śródręcza

Mechanika stawów ręki

• Staw promieniowo - nadgarstkowy oraz śródnadgarstkowy

• Rodzaje ruchów

• Obrotowe (nawracanie i odwracanie)

• Zgięcie dłoniowe i grzbietowe

• Odwodzenie łokciowe i promieniowe

• Obwodzenie

Staw nadgarstkowo - śródręczny kciuka

• Przywodzenie

• Odwodzenie

• Przeciwstawianie

• Odprowadzanie

• Obwodzenie

• Ruchy obrotowe (bierne)

Stawy palców (ręki)

• Śródręczno - paliczkowe

• Główka kości śródręcza oraz panewka na paliczku bliższym

• Obecność trzeszczek

• Duży zakres zgięcia dłoniowego i grzbietowego

• Wyraźnie mniejszy odwodzenia promieniowego i łokciowego

• Staw śródręczno - paliczkowy kciuka - czysty staw zawiasowy

Stawy palców (ręki)

• Stawy międzypaliczkowe

• W palcu I jeden staw

• W palcach II - V po dwa stawy

• Stawy zawiasowe

• Zakres ruchu w stawach bliższych do 110 stopni

• W stawach dalszych do 70 stopni

• Staw międzypaliczkowy kciuka 90 stopni

---