PODSTAWY HANDLU ZAGRANICZNEGO

1. POJĘCIE HANDLU ZAGRANICZNEGO

Handle zagraniczny w wąskim znaczeniu jest to odpłatna wymiana towarów lub usług z partnerem, który posiada swoją siedzibę poza granicą celną państwa, co odnosi się do dóbr materialnych sprzedawanych lub kupowanych za granicą.

Handle zagraniczny w szerokim znaczeniu to obroty majątkowo kredytowe określonego państwa oraz obroty bieżące, a mianowicie wymiana usług przewozowych, wymiana towarowa, zobowiązania wynikające z ruchu ludności przez granicę, renty i emerytury, utrzymywanie placówek dyplomatycznych i handlowych za granicą, składki płacone na rzecz organizacji międzynarodowych, odsetki od kredytów i koszty utrzymania majątku trwałego za granicą.

2. FORMY HANDLU ZAGRANICZNEGO:

a) podstawowe

1) IMPORT jest to kupno towarów lub usług z zagranicy. Jest wynikiem międzynarodowego podziału pracy. Zaopatruje on gospodarkę w towary i sługi, których produkcja w kraju jest niemożliwa lub mniej korzystna niż wykorzystanie dóbr realizowanych za granicą.

IMPORT BEZPOŚREDNI jest szczególnie korzystny w imporcie surowców i półfabrykatów, dlatego iż przy tego typu produktach ważne są długotrwałe i regularne dostawy, jak i duże ilości. Wymaga utworzenia w firmie działu importu i czasami utworzenia przedstawicielstwa zagranicą, posiadania przez firmę własnego magazynu towarów importowanych, gdyż dostawcy towarów mogą ulegać wahaniom i wówczas dobrze jest posiadać zapas. Jednym z największych problemów importerów jest upewnienie się, czy dostawcy są uczciwi i wiarygodni, ponieważ może się zdążyć, że importer otrzyma towar gorszej jakości niż to zakontraktował lub też nie otrzyma towaru w terminie i wówczas importer musi się tłumaczyć z niedotrzymanych terminów czy też złej jakości towaru. Ważne jest również ustalenie dokładnej specyfikacji (wyszczególnieni, opis) towaru, rodzaju opakowania oraz warunków płatności i ubezpieczenia. Ważne jest również, aby sprawdzać czy firma zagraniczna, która zainteresuje importera na swojego przedstawiciela w kraju, ponieważ wówczas łatwiej jest negocjować, jeśli chodzi o warunki płatności, dotrzymanie terminów lub też kwestie dotyczące jakości.

Cechy i korzyści wynikające z importu bezpośredniego:

1) stosowany zwłaszcza w wypadku surowców i półfabrykatów,

2) dysponowanie przez dłuższy czas dużymi ilościami towarów,

3) bezpośredni kontakt z dostawcą,

4) własny oddział zagranicą, własna orientacja w rynku i własna akwizycja,

5) wymaga urządzenia magazynu towarów importowanych,

6) ryzyko transportowe importera,

7) większe zaangażowanie kapitału,

8) importer oszczędza na kosztach pośrednika.

IMPORT POŚREDNI realizuje się poprzez przedsiębiorstwa handlu zagranicznego i przydatny jest, kiedy dokonywany jest nieregularnie lub w małych ilościach. Przedsiębiorstwa mają swoje określone kontakty i powiązania z zagranicą, ponieważ dokonują zakupów na skalę hurtową, po niższych cenach i z określonymi robotami. Import pośredni pozwala również na uszlachetnianie towaru przed dostarczeniem go do ostatniego odbiorcy.

Cechy i korzyści wynikające z importu pośredniego:

1) dokonywany nieregularnie bądź w małych ilościach,

2) rozproszony z wielu krajów,

3) korzystniejsze ceny poprzez masowe zakupy przez firmy handlu zagranicznego,

4) konieczna dobra znajomość rynku przez firmy handlu zagranicznego,

5) możliwość przystosowania importowanych towarów przez firmy handlu zagranicznego do wymagań odbiorców,

6) stała gotowość dostaw.

2) EKSPORT jest to zorganizowana działalność polegająca na wywozie za granicę danego kraju towarów i usług. Eksporter, który może być albo bezpośrednim wytwórcą albo przedsiębiorstwem pośredniczącym w obrocie z zagranicą.

Ekspansja eksportu ma podstawowe znaczenie dla gospodarki z tytułu:

1) pozyskiwania dewiz,

2) poprawy bilansu płatniczego

i stanowi ona o udziale gospodarki danego kraju w międzynarodowym podziale pracy.

Dlaczego warto eksportować?

1) ryzyko eksportu rozkłada się na kilka krajów, i jeśli w jednym z nich nastąpi spadek sprzedaży to w innym może wzrosnąć i ryzyko się rozkłada,

2) większa produkcja obniża koszty i wysokość wydatków bieżących,

3) firmy działające w handlu zagranicznym są bardziej konkurencyjne, niż firmy działające na rynku krajowym; łatwiej pokonują konkurencję, szybciej dostrzegają potrzeby klientów, poprawiają jakość produktów, usprawniają dystrybucję i ogólnie działają lepiej,

4) będąc eksporterem w niektórych państwach można podnieść marżę na nasz towar,

5) eksporter również może równoważyć skutki sezonowych wahań na rynku krajowym,

6) poszerza się możliwość zdobycia klientów nie tylko na rynku krajowym, ale i na zagranicznym,

7) produkt, który wyszedł z mody na rynku krajowym można sprzedać za granicą.

Transakcje eksportowe i importowe dzielimy na:

1) transakcje bezpośrednie - realizują się pomiędzy producentami a odbiorcami,

2) transakcje pośrednie - realizują się poprzez wyspecjalizowane przedsiębiorstwa, czyli przez pośredników.

EKSPORT BEZPOŚREDNI to eksport towaru z kraju pochodzenia do kraju przeznaczenia dokonywany bezpośrednio w celach konsumpcji i produkcji.

Jest preferowany przez firmy większe, ponieważ przeważnie jest to eksport dobrami inwestycyjnymi. Właśnie większe firmy stać na to, aby mieć własne przedstawicielstwa za granicą lub też wykonywać serwis i posiadać własne magazyny części zamiennych. Jak również przeważnie eksport tego typu odbywa się na podstawie kredytu długoterminowego.

Argumentem przemawiającym za eksportem bezpośrednim są niższe koszta w porównaniu z korzystaniem z usług pośrednika. Decydując się na eksport bezpośredni musimy przejąć kontrolę nad transportem, odprawą celną, dystrybucją, ustalaniem cen i sprzedażą towaru. Firmę należy rozbudować o działalność: eksportu, reklamy, marketingu. Należy również zatrudnić dystrybutorów. Inną stroną eksportu bezpośredniego jest większe ryzyko handlowe, ponieważ mamy tutaj dłuższy obieg pieniędzy od momentu sprzedaży towaru do momentu otrzymania należności.

Cechy i korzyści wynikające z eksportu bezpośredniego:

1) stosowany jest przede wszystkim w eksporcie dóbr inwestycyjnych,

2) pozwala na bezpośredni kontakt z klientem,

3) wymaga dobrej znajomości rynków zagranicznych przez producenta,

4) przy eksporcie bezpośrednim wynika konieczność własnej akwizycji i dbałości o rynek,

5) firma powinna mieć własny dział eksportu (dłuższa droga zbytu występuje),

6) własny magazyn wysyłkowy, własny serwis i magazyn części zamiennych,

7) następuje wzrost zaangażowania kapitału,

8) powstaje wysokie ryzyko kredytowe,

9) długoterminowe kredyty,

10) dłuższa droga zbytu.

EKSPORT POŚREDNI jest to eksport wyrobów wykonany przez przedsiębiorstwa krajowe kooperujące z przedsiębiorstwem eksportującym dane towary.

Korzystają z niego przeważnie firmy mniejsze i w zakresie dóbr konsumpcyjnych, konsumpcyjnych także początkujący eksporterzy, jak i wytwórcy dóbr seryjnych. Firm średnich przeważnie nie stać na organizowanie własnej sieci zbytu za granicą, produkcję ograniczoną liczbą towarów na sprzedaż. Nie opłaca im się rozbudowywać firmy o dział eksportu. Bardziej opłaca się z korzystania pośrednika. Wytwórca koncentruje się tylko na produkcji, unika wydatków związanych z działem eksportu, składowanie i sprzedażą towarów. Przeważnie mają wysoką motywację, jeśli ich usługi okażą się na wysokim poziomie, tym taki pośrednik będzie miał większy zysk. Pośrednik zwykle jest specjalistą od danego towaru lub od danego regionu geograficznego czy też kraju. Pośrednicy dysponują szerokimi kontaktami z innymi specjalistami do spraw eksportu w danej dziedzinie.

Pośrednik powinien posiadać:

- solidną bazę finansową,

- firma powinna mieć renomę,

- pozytywny wizerunek na rynku,

- udokumentowane doświadczenie w prowadzeniu tego rodzaju transakcji,

- swoich przedstawicieli na świecie lub w danym kraju, który nas interesuje,

- wystarczającą ilość pracowników,

- możliwość magazynowania,

- gotowość utrzymywania dużych zapasów,

- możliwość szybkiego regulowania rachunków.

Małe firmy mogą:

1) utworzyć spółkę mającą na celu wspólne promowanie swoich produktów na rynku zagranicznym; zyskują przez to, iż koszty rozkładają się na klika firm,

2) korzystać z pomocy firm pomocniczych,

3) taka spółka może eksportować nazwy wszystkich firm wchodzących w jej skład,

4) wspólnie negocjować ceny przesyłek,

5) razem przeprowadzać badania rynku,

6) przygotować jednolite warunki sprzedaży,

7) wspólnie egzekwować należności.

Konsorcjum - kilka małych firm współpracuje ze sobą; można korzystać z usług firm pomocniczych; wszelkie koszty rozkładają się na kilka firm; może eksportować nowy wszystkich firm wchodzących w skład danego konsorcjum; można negocjować ceny przesyłek; wspólnie mogą prowadzić badanie rynku; również przygotować jednolite warunki sprzedaży; wspólnie egzekwują swoje należności.

Inne możliwości dla małych firm:

- zawarcie transakcji z dużą firmą, która działa na interesującym małe firmy rynku lub w interesującym asortymencie towarów,

- znalezienie firmy siostrzanej na rynku zagranicznym.

Firma siostrzana to przedsiębiorstwo zagraniczne, które oferuje produkty podobne do produktów oferowanych przez małą firmę, i która chce działać jako jej agent, ten doradzać, tłumaczyć dokumenty, szukać kontrahentów i wykonywać inne usługi w zależności od umowy, w zamian za oferowanie przez małą firmę podobnych usług na swoim rynku.

Formy eksportu pośredniego:

- producent znajduje firmę eksportową do realizacji własnych towarów na rynku zagranicznym i pokazuje jej prawo do wyłącznej sprzedaży,

- firma eksportowa zaspokaja popyt zgłoszony przez firmy zagraniczne na określone towary, wybierając najlepsze oferty ze strony producentów.

Cechy i korzyści wynikające z eksportu pośredniego:

1) sprzedaż towarów na rynku krajowym,

2) dystrybucja poprzez przedsiębiorstwa handlu zagranicznego,

3) znajomość sieci zbytu i dróg transportowych poprzez pośredników specyficznych dla poszczególnych krajów,

4) doświadczenie rynkowe pośredników,

5) ryzyko błędnych informacji o popycie na towary producenta,

6) wymóg przekazania prawa wyłącznej sprzedaży,

7) producent unika tworzenia własnej sieci zbytu za granicą; ta forma nie wymaga zaangażowania kapitału przez producenta na cele składowana i dystrybucji.

3) TRANZYT jest to przejazd lub przewóz osób i ładunków z jednego państwa do innego przez terytorium państwa trzeciego, odbywający się bez dłuższych postojów i przeładunku towarów w punktach pośrednich.

Kraj, przez, którego terytorium przechodzą ładunki nazywamy krajem tranzytowym, a kraj wysyłający swoje towary przez inne państwa nazywamy krajem tranzytującym.

Handel tranzytowy dotyczy tylko obroty towarowego, wtedy kiedy siedziba firmy realizującej transakcję kupna - sprzedaży znajduje się poza krajem eksportera i importera.

Rodzaje tranzytu:

1) lądowy, gdy ładunki obce przechodzą od jednej granicy lądowej kraju tranzytowego do innej jego granicy lądowej,

2) lądowo - morski, gdy ładunki obce przechodzą od granicy lądowej kraju tranzytowego do jego granicy morskiej lub taż na odwrót,

3) morski, gdy w porcie danego kraju tranzytowego następuje przeładunek z jednego statku na inny lub też ze statku do magazynu portowego, a następnie z tego magazynu na inny statek,

5) lotniczy, podobnie jak wyżej,

6) przesyłowy (rurociągowy lub przewodowy) polega na przesłaniu rurociągami lub liniami energetycznymi produktów płynnych czy też energii przez kraj tranzytowy.

4) REEKSPORT jest to sprzedaż zagranicę towaru kupionego za granicą i poddanego w kraju, co najwyżej oczyszczeniu, sortowaniu czy też przepakowaniu lub skierowaniu wprost z miejsca pochodzenia do zagranicznego nabywcy. Przeważnie towary sprzedawane są drodze pośrednictwa.

Rodzaje reeksportu:

1) bezpośredni, jeśli reeksportowany towar jest wywożony bezpośrednio z kraju nabycia do kraju ostatecznej sprzedaży z pominięciem kraju pośredniczącego,

2) pośredni, kiedy towary znajdowały się już na terenie kraju pośredniczącego.

b) pośrednie

1) OBRÓT USZLACHETNIAJĄCY jest to odpłatny przerób (uszlachetnienie) towarów otrzymanych w tym celu z zagranicy lub wysłanych zagranicę. Warunkiem obrotu uszlachetniania jest to, aby przerobiony towar pozostawał podczas przerobu własnością wysyłającego i jemu też został zwrócony.

Rodzaje:

1) czynny, dla tego kraju, którym odbywa się przerób i do którego napływa zapłata,

2) bierny, dla kraju, który powierza towar za granicę i z którego pochodzi zapłata.

Cło jest różnicą kwoty cła towaru uszlachetnionego i cła towaru nieuszlachetnionego, czyli podstawą cła nie jest zapłata za usługę tylko różnica pomiędzy wyżej wymienionymi kwotami.

Kraj pochodzenia jest to kraj, w którym został wyprodukowany towar.

Kraj przeznaczenia jest to kraj, do którego dostarczamy wyprodukowany towar. Kraj przeznaczenia może być krajem ostatecznego przeznaczenia, jeśli towar nie opuszcza jego granicy lub też może być krajem przejściowego przeznaczenia, jeśli towar będzie podlegać reeksportowi.

Kraj tranzytowy jest to kraj, przez który przewozi się towar w celu dostarczenia go do kraju przeznaczenia.

Kraj wysyłki jest to kraj, w którym towar został oddany do przewozu w celu dostarczenia go do kraju przeznaczenia.

W czasie uszlachetniania towaru, towar może ulec takiemu przetworzeniu, że kraj jego pochodzenia trzeba będzie zamienić na kraj, w którym dokonano tego przetworzenia.

2) OBRÓT REPARACYJNY polega na wysyłaniu za granicę uszkodzonych przedmiotów bądź też urządzeń w celu ich naprawy albo przyjmowaniu ich do naprawy w kraju i odesłania z powrotem do właściciela.

Rodzaje:

1) czynny

2) bierny

Dlaczego jest to opłacalne?

1) różnice w poziomie wynagrodzeń między krajami,

2) niewystarczające zdolności produkcyjne u zleceniodawcy.

3) OBRÓT LICENCJAMI I KNOW - HOW

Przedmiotami w handlu zagranicznym są również dobra niematerialne:

- wynalazki chronione patentem,

- znaki towarowe,

- wzory użytkowe,

- wzory zdobnicze chronione rejestracją,

- know - how oznacz dosłownie „wiedzieć jak robić”. Jest to faktycznie znajomość tajników produkcji. Jest jedną z form międzynarodowego transferu wiedzy technicznej. Umowy know - how są kontraktami dotyczącymi innowacji technicznych zwłaszcza technologii produkcji, które nie zostały z różnych powodów opatentowane i chronione są tylko umową zawartą pomiędzy dwoma stronami. Umowy te są często łączone z zakupami patentów, które uzupełniają o rozwiązania techniczne.

Umowa licencyjna jest umową kupna - sprzedaży na mocy, której posiadacz prawa wyłącznego upoważnia osobę trzecią do korzystania z praw przedmiotu jego prawa wyłącznego w takich granicach rzeczowych, czasowych czy też terytorialnych, jak przewiduje to umowa.

Rodzaje umów:

1. Czyste i złożone - czyste dotyczą tylko korzystania z patentu; złożone oprócz tego obejmują inne świadczenia, np. zakup usług lub towarów czy też know - how;

2. Pełne i niepełne - pełna występuje wtedy, gdy licencjobiorca korzysta z wynalazku bez ograniczeń czasowych i terytorialnych; niepełna, gdy wynalazek może być wykorzystywany tylko do określonych celów;

3. Czynne i bierne - czynna umowa jest wtedy, gdy licencjodawca pomaga przy wdroże4niu danego patentu; bierna, gdy nie angażuje się w ten proces;

4. Wyłączna i niewyłączna - wyłączna, gdy licencjodawca przekazuje uprawnienia na ten sam przedmiot jednej osobie; niewyłączna, kiedy przekazuje te uprawnienia innym osobom;

5. Ograniczone i nieograniczone - co do czasu i obszaru stosowania.

Korzyści wynikające z transakcji licencyjnej:

Produkty, które były eksportowane do kraju licencjobiorcy teraz są tam wytwarzane. Unika się opłat wwozowych i potrzeby zakładanie firmy za granicą.

Zagrożenia spowodowane tą transakcję:

Licencjobiorca może produkować towary wadliwe lub o niższej jakości. Licencjobiorca i licencjodawca mogą konkurować ze sobą na rynkach trzecich.

4) FRANCHISING - pochodzi od słowa franchis i oznacz przywilej, koncesja. Jest to współpracy podmiotów gospodarczych, z których jeden posiada kapitał (franchisingbiorca), drugi zaś dysponuje sprawdzonymi metodami działania (franchisingdawca).

Określone przedsiębiorstwo udostępnia swoją wiedzę, technologię, znak firmowy czy też inne elementy innemu przedsiębiorstwu, które otrzymując od franchisingdawcy, tzw. sposób na przedsiębiorczość. Zobowiązuje się do działania zgodnie z wynegocjowanymi i zapisanymi w umowie zasadami. Przedmiotem Franchising może być procedura działalności usługowej, receptura i organizacja produkcji, marka firmy czy też inne elementy.

Formy franchisingu:

1. Redystrybucyjna - centralna dystrybucja towarów, np. sprzedaż wysyłkowa.

2.Przemysłowa - jest to odstępowanie oprocentowanej technologii produkcji. Jest podobna do obrotu licencyjnego z tym, że licencja często w większości jest sprzedawana jednemu licencjobiorcy w jednym kraju, a Franchising polega na pozyskiwaniu jak największej liczby uczestników.

3. Usługowa - np. hotelarstwo lub usługi całodobowe.

Cechy franchisingu:

1. Franchisingbiorca jest samodzielny pod względem prawa.

2. Prowadzi działalność pod kontrolą franchisingdawcy.

3. Strategię marketingową określa franchisingdawca, jak i uczestnicy w kampanii reklamowej.

4. Franchisingbiorca ma określony rynek zbytu i zakaz sprzedaży towarów konkurencyjnych wobec towarów objętych umową.

5. Franchisingbiorca może zawierać umowy franchising z wieloma partnerami, ale tylko w zakresie towarów niekonkurujących między sobą.

6. Franchisingdawca udziela franchisingbiorcy kredytów na zakup wyposażenia, składowania i zbyt towarów.

5) LEASING jest to forma umowy cywilno prawnej zbliżony do najmu czy też dzierżawy, a polega na odpłatnym przekazaniu rzeczy w użytkowanie na czas określony. Przedmiotem leasingu mogą być pojedyncze maszyny i urządzenia, jak również kompletne obiekty przemysłowe i dobra trwałej konsumpcji. W transakcji leasingowej biorą udział trzy strony: dawca, czyli przedsiębiorstwo leasingowe, które importuje tzn. zakupuje na własność od dostawcy eksportera i przekazuje w formie kredytu rzeczowego leasingbiorcy.

Leasingbiorca zobowiązuje się do ponoszenia na rzecz leasingdawcy opłaty leasingowej. Opłata to jest zwykle ustalana wg określonych uregulowań prawnych. Jest rozłożone na raty uzgodnione przez obydwie strony oraz mieści w sobie część lub całość wartości leasingowego mienia plus odsetki. Najczęściej umowy leasingowe dotyczą środków produkcji i są wykorzystywane przez podmioty gospodarcze jako jedna z form finansowania inwestycji. Jest korzystniejsza od kredytu z punktu widzenia opłat leasingowych w porównaniu z % kredytu. Cechą charakterystyczną dla leasingu jest to, że w trakcie trwania umowy właściciela użytkowego przez leasingbiorcę mienia jest leasingdawcy.

Formy (typy) leasingu:

1. Leasing bezpośredni - gdy leasingdawcy jest producent określonych składników majątkowych.

2. Leasing pośredni - istnieje wtedy, gdy leasingdawcą jest specjalistyczne przedsiębiorstwo zakupujące od producenta określone składniki majątkowe i następnie oddające je w użytkowanie podmiotom gospodarczym.

3. Leasing operacyjny - charakteryzuje się tym, że czas trwania jednej umowy jest krótszy od okresu technicznej używalności przedmiotu i po wygaśnięciu umowy przedmiot leasingu powraca do leasingdawcy. w okresie używalności można zawrzeć kilka umów co jest korzystne dla właściciela tego majątku.

4. Leasing kapitałowy - polega na zawieraniu umowy leasingowej na znacznie dłuższy czas zbliżony do okresu technicznej używalności przedmiotu leasingu, a po upływie okresu umowy leasingu Leasingbiorca ma prawo do nabycia rzeczy na własność.

5. Szczególną formą leasingu jest tzw. transakcja odwrotnego leasingu.

6) TRANSAKCJE WIĄZANE - zakup lub sprzedaż określonych dóbr jest uzależniony od zakupu lub sprzedaży innych dóbr.

Formy:

1) pozioma - uzależnienie kupna i sprzedaży jednego towaru od sprzedaży lub kupna drugiego towaru,

2) pionowa - uzależnienie sprzedaży jednego towaru zagranicznemu partnerowi od równoczesnej sprzedaży drugiego towaru.

7) TRANSAKCJE KOMPENSACYJNE w handlu międzynarodowym oznaczają wyrównanie należności w formie umownej, teoretycznie bez udziału pieniędzy określonymi towarami czy też usługami za inny towar czy też usługi. Warunkiem tej transakcji jest wzajemne równoważenie się (kompensacja) wartości towaru importowanego i eksportowanego. Tylko nieznaczna nadwyżka nazywana też inaczej szpicą kompensacyjną może być kompensowana w formie pieniężnej lub towarami, które nie znajduję się w wolnocłowym obrocie.

W transakcji modelowej kompensacyjnej bierze udział czterech partnerów: po jednym eksporterze i jednym importerze z każdego kraju. W danym kraju eksporter i importer rozliczają się między sobą w walucie krajowej.

8) TRANSAKCJE BARTEROWE - wymiana barterowa - bezpośrednia, bezpieniężna wymiana towaru za towar charakterystyczna dla naturalnego typu gospodarki. Każda ze stron jest jednocześnie nabywcą i sprzedawcą a ekwiwalentem jest towar. Wymiana jest skomplikowana, kosztowna i czasochłonna wymaga bowiem zetknięcia się dwóch partnerów dysponującymi wzajemnie potrzebnymi sobie towarami i towary muszą być w dostatecznych ilościach.

Barter - występuje jedynie w krajach słabo rozwiniętych na obszarze Afryki i Azji Południowo - Wschodniej oraz sporadycznie w wymianie międzynarodowej, kiedy jedna ze stron lub obie strony czekają na niedostatek dewiz.

W transakcji barterowej uczestniczą tylko dwaj partnerzy, z których każdy jest importerem i eksporterem z czego wynika brak rozliczeń wewnątrz kraju.

3. Instrumenty regulujące zagraniczną politykę handlową państwa

a) normy sterujące handlem zagranicznym

1) KURS WALUTOWY I RYZYKO WALUTOWE - cena waluty obcej wyrażona w walucie krajowej.

Poziom kursu walutowego zależy od popytu i podaży na waluty obce, głównymi składnikami popytu i podaży na rynku walutowym są wpływy z eksportu i importu oraz z turystyki, transferów zagranicznych, kredytów zagranicznych.

Rodzaje kursu:

1) kurs stały - kurs ustalany do wielkości bazowej, zwykle do innej mocnej waluty lub do koszyka walut i może się zmieniać, tylko w niewielkim stopniu w górę lub w dół,

2) kurs płynny - dopuszcza się swobodne ustalanie poziomu kursu na rynku w zależności od popytu i podaży. Wadą jego jest zmienność wprowadzająca do handlu elementy ryzyka kursowego. Jeśli występuje to ryzyko firmy zmuszone są do zawierania transakcji zabezpieczających przed ryzykiem kursowym, co automatycznie zwiększa koszty transakcji.

2) STOPA PROCENTOWA - wpływa na obroty handlu zagranicznego poprzez zmiany popytu globalnego na rynku.

Wzrost stopy % ma wpływ na gospodarkę:

1) podnosi ceny kredytów i oprocentowanie wkładów bankowych tym samym, drogi kredyt podwyższa koszty finansowe transakcji handlowych, również rosną oszczędności depozytów,

2) względnie wysoka stopa % wpływa na zaostrzenie konkurencji na rynku krajowym, poprawią jakość towarów, eliminuje mniej rentowne inwestycje a inwestowanie nie wywołuje procesów inflacyjnych, ponieważ ma pokrycie w oszczędnościach,

3) za wysoka stopa % ma skutki negatywne: za duże oszczędności w stosunku do możliwości inwestycyjnych. Inwestycje są ograniczone ceną kredytu i recesją na rynku dla handlu zagranicznego, przy za wysokiej stopie % charakterystyczne jest dodatnie saldo przy stosunkowo niewielkich obrotach, powoduje wysoki bezrobocie i wysoki stopień nie wykorzystania mocy produkcyjnych. Wysokie oprocentowanie wkładów może spowodować napływ kapitałów spekulacyjnych,

4) niska stopa % - zbyt mała podaż, oszczędności i nadmierny popyt na kredyt, co powoduje, że nawet mało rentowne inwestycje stają się opłacalne. Jeżeli oprocentowanie kredytu jest niższe od stopy inflacji, można kupić towar za kredyt, następnie go zmagazynować i sprzedać z zyskiem. Powoduje to, Ze w skali gospodarki marnotrawstwo środków i to w dużym wymiarze. Nieopłacalność oszczędzania powoduje duży popyt na towary i usługi oraz na handel zagraniczny. To wszystko powoduje ujemne saldo a handlu zagranicznym, stopa % musi być ceną równowagi.

3) CENY wpływają bezpośrednio na opłacalność transakcji handlu zagranicznego. Struktura obrotu i kierunki specjalizacji wpływają na opłacalność eksportu i importu. W gospodarce rynkowej ceny są ustalane bezpośrednio przez kupującego i sprzedającego. Państwo może wpływać pośrednio na strukturę cen krajowych poprzez politykę podatkową państwa, podatki pośrednie tzn. nakłada na towar VAT, akcyzę. Te podatki wpływają na popyt, produkcję i handel. Państwo wpływa na określone parametry towaru, które muszą spełniać producenci (wymaga techniczne, ekologiczne lub sanitarne). Z jednej strony podatki pozbawiają podmioty gospodarcze części dochodów. Z drugiej strony podatki powracają do gospodarki w formie wydatków państwa na sferę budżetową i rozbudowę infrastruktury gospodarczej.

Zbyt wysokie podatki oznaczają za duży udział budżetu w dochodzie narodowym i szkodzą gospodarce, gdyż lokowanie dużej części zasobów odbywa się poza rynkiem, co powoduje obniżenie efektywności inwestowania, i państwo traci na konkurencyjności. Pogarsza się sytuacja państwa, jeśli przeznacza podatki na skonwencjonowanie nierentownych branży. Nie korzystne dla handlu zagranicznego jest również deficyt budżetowy, ponieważ stanowi on dodatkowy popyt na rynku zgłaszany najpierw przez rząd a następnie przez odbiorców wydatków rządowych, tj. firmy realizujące zamówienia rządowe odbiorców subwencji i sferę budżetową. Taki dodatkowy popyt szkodzi konkurencyjności na rynku, ponieważ firmy mogą łatwiej sprzedać wyprodukowane towary lub towary importowane, mogą podnieść ceny, a w wyniku, czego powstaje mniej konkurencyjny rynek. Oznacza zmniejszenie eksportu, nie opłaca się obniżanie kosztów, zmniejsza się opłacalność inwestowania, tym samym konkurencyjność międzynarodowa gospodarki słabnie.

4) POLITYKA PODATKOWA PAŃSTWA ( STAWKI PODATKOWE) może również wpływać bezpośrednio na politykę proeksportową poprzez przyznanie przez państwo eksporterom ulgi w podatku dochodowym i w niektórych podatkach pośrednich.

b) środki polityki handlowej

1) ŚRODKI TARYFOWE - CŁO - forma opłaty nakładana przez państwo na towary przywożone z zagranicy i jest to wtedy cło importowe, i na towary wywożone za granicę to cło eksportowe.

Podział z punktu widzenia wywozu i przywozu z zagranicy:

1) cło importowe - celem jest ochrona produkcji krajowej jak i ochrona poziomu cen wewnętrznych, poprawa bilansu płatniczego i handlowego państwa, cele fiskalne tzn. zwiększenie dochodów państwa,

2) cło eksportowe - występuje raczej rzadko w wypadku, kiedy na rynku danego państwa występuje niedobór towarów i w związku z tym należy ograniczyć eksport lub taż ma czasami charakter fiskalny i występuje w eksporcie towarów masowych, stosowany jest przeważnie przez państwa słabiej rozwinięte.

3) cło przewozowo - tranzytowe (istniało od 1921 roku, ale obecnie nie istnieje).

Podział z punku widzenia sposobu ustalania ich wartości:

1) ad walorem - są obliczane w % od ceny towaru, od których jest pobierane cło,

2) specyficzne - są wyrażone w określonej wartości pieniężnej w stosunku do jednostki wagi lub miary danego towaru,

3) mieszane lub kombinowane - metoda obliczania cła od wartości towaru równocześnie.

Funkcje cła:

1) fiskalna - zwiększenie dochodów budżetu państwa,

2) ochronna - w stosunku do bilansu płatniczego działając na rozmiar importu, ponieważ zwiększenie stawek celnych [podnosi koszt importowanych towarów, powoduje to zmniejszenie popytu.

2) TARYFA CELNA - rządowy wykaz grup towarów lub towarów podlegających ocleniu, określa ona również sposób ustalania wartości celnej, podstawy wymiaru cła, zakres stosowanych zniżek i zwolnień oraz listę towarów, których przywóz lub wywóz jest zabroniony. Taryfa celna zazwyczaj wyraża politykę państwa w zakresie handlu zagranicznego, może być ustalana przez państwo, czyli taryfa generalna lub autonomiczna. Może wynikać z zawartych umów czy też konwencji międzypaństwowych - stawki celne są w niej niższe - taryfa konwencyjna.

3) ŚRODKI POZATARYFOWE

a) Opłata wyrównawcza - środek, który ma większe skutki działania niż cło. Jest to różnica pomiędzy minimalną ceną określoną na rynku krajowym, pozataryfowe ceną towaru importowanego powiększonego o cło. Jest stosowana we wspólnej polityce rolnej państw UE.

b) Podatek importowy - dodatkowa opłata nakładana na towary po ich ocleniu, funkcje podobne do cła.

c) Subwencje - służy do popierania eksportu, mają charakter pośredni ukryty pozataryfowe formie ulg podatkowych, preferencji kredytowych, nakładach na badania pozataryfowe rozwój, promocja eksportu.

4) ŚRODKI POZATARYFOWE są to ograniczenia ilościowe - ośrodki stosowane przez państwo w celu zmniejszenia przywozu lub wywozu towarów za granicę w danym okresie czasu.

a) Kontyngent jest to obowiązkowe lub dobrowolne ograniczenie eksportu, importu lub tranzytu w ciągu pewnego okresu czasu stosowane jako instrument polityki handlu zagranicznego państwa.

Rodzaje kontyngentów:

1) kontyngent celny - państwo importujące udziela państwu eksportującemu zniżki celnej na importowany towar lub zwalnia od pobierania cła określoną ilość importu, dodatkowy przewóz poza tym kontyngentem jest obłożony normalnym cłem (samochody),

2) kontyngent towarowy - metoda bezpośredniej ingerencji państwa w handel zagraniczny głównie w import nazywa się też inaczej polityką reglamentowania handlu. Może być jednostronnie ustalony przez państwo tzw. autonomiczny lub ustalony na zasadzie międzynarodowych porozumień konwencyjny. Szczególnym przypadkiem kontyngentu jest embargo - całkowity zakaz importu.

b) Kwota eksportowa i importowa jest to udział jednego kraju w ogólnym przywozie lub wywozie do innego kraju ustalonego w ramach porozumienia o wymianie towarowej między państwami.

c) Koncesje i licencje

Koncesja - zezwolenie władz administracyjnych na prowadzenie działalności.

Licencja - pozwolenie przywozu i wywozu towarów stanowiące formę kontroli przez państwo różnych ograniczeń w eksporcie i imporcie.

d) Ograniczenia dewizowe polegają na zredukowaniu przez państwo swobody wypłat za granicę (były w Polsce od 1990 roku).

e) Bariery techniczne nabierają znaczenia wtedy, kiedy zmniejszają się stawki celne i ograniczenia ilościowe, normy techniczne, ekologiczne, sanitarne są ustalane tak, aby nie przeszkadzać producentom krajowym , ale aby były trudne do wypełnienia przez słabszych technologicznie producentów zagranicznych.

4. RYNEK I JEGO RODZAJE

A) POJĘCIE RYNKU JAKO KATEGORII EKONOMICZNEJ

Rynek - instytucja albo mechanizm umożliwiający kontakt osobom posiadającym dobra lub usługi, których nazwiemy producentami i chętnymi do ich zakupu nazywamy konsumentami.

Rynek pomaga ustalić optymalną dla konsumentów i producentów cenę i ilość. Nie odłącznym elementem rynku jest konkurencja.

b) rodzaje i cechy rynków wg określonych kryteriów

Cechy rynku wg kryterium rodzaju dóbr:

1) Rynek towarowy - rynek dóbr konsumpcyjnych, towary dla zaspokojenia potrzeb jednostki lub rodzin, dobra bieżącej konsumpcji lub środki trwałego użytku i rynek dóbr przemysłowych: sprzęt inwestycyjny, części i akcesoria do maszyn i urządzeń, surowce i paliwa, materiały wyposażeniowe nabywane przez instytucje potrzebne do ich funkcjonowania, patenty i licencje i know - how.

2) Rynek usługowy - występuje, gdy towary są konsumowane - użytkowane w trakcie produkcji i są to usługi spedycyjne, kontrola towarów lub usługi ubezpieczeniowe.

3) Rynek pieniężny - obrót środkami dewizowymi, obligacjami, akcjami.

Cechy rynku wg kryterium zasięg geograficznego:

1) Rynek lokalny

2) Rynek regionalny

3) Rynek narodowy

4) Rynek międzynarodowy występuje wtedy, kiedy analizujemy obroty pomiędzy więcej niż dwoma państwami.

5) Rynek światowy (paliw, żywności), kiedy uczestniczy w nim większość państw świata.

Cechy rynku wg kryterium miejsca produkcji, miejsca obrotu i konsumpcji:

1) Rynek pierwotny - główne miejsce produkcji określonych towarów.

2) Rynek centralny - główne miejsce obrotu i konsumpcji.

Cechy rynku wg kryterium stosunku popytu do podaży

1)Rynek sprzedawcy - rynek określonego produktu, na którym istnieje względnie trwały niedobór rynkowy, czyli podaż jest mniejsza od popytu. Producent na takim rynku jest w sytuacji uprzywilejowanej, ponieważ wszystko to, co utworzy zostanie przez nabywców wykupione bez względu na jakość, kolor, termin dostaw, czy też warunki realizacji transakcji. Rynek sprzedawcy jest przeciwieństwem rynku nabywcy.

2) Rynek nabywcy - występuje, kiedy w wyniku nadwyżki podaży nad popytem przewagę na rynku ma nabywca. Na takim rynku występuje silne konkurencja pomiędzy dostawcami i są tam względnie niskie ceny na oferowane dobra (towary). Taki rynek stwarza możliwości wprowadzenia różnych nowinek technicznych jak i możliwość wprowadzenia nowych produktów.

Cechy rynku wg kryterium swobody dokonywania transakcji przez podmioty gospodarcze:

1) Rynek wolny - cechuje go swoboda obrotu do podjęcia działalności, na takim rynku potrzebne jest tylko rejestracja a do prowadzenia działalności płacenie podatków. Występuje równocześnie z rynkiem nabywcy, czyli przewagi podaży nad popytem. z punktu widzenia swobody obrotów międzynarodowych jest równoznaczny z pojęciem wolnego handlu.

2) Rynek reglamentowany - występuje w momencie deficytu dóbr, państwo wprowadza wtedy system przydziałów lub upoważnia określone podmioty gospodarcze do sprzedaży. Reglamentacja może dotyczyć obrotu towarowego, obrotu usługami i obrotu dewizami.

3) Rynek szary - kiedy posiadanie dóbr reglamentowanych jest dozwolone, ale obrót nimi poza wyznaczonym reglamentem jest zakazany.

4) Rynek czarny - to segment rynku obejmujący:

I obrót towarami - który kupno i sprzedaż w danym kraju są prawnie zakazane, np. ze wg etycznych (handel dziećmi, narkotykami i narzędziami|), również może być ze wg ekonomiczno - ustrojowych (handel dewizami),

II transakcje - których przedmiot jest legalny, ale źródło pochodzenia albo warunki zawierania transakcji nie odpowiadają przepisom prawa, np. obrót towarami niezarejstrowanymi przez producentów w celu uniknięcia opodatkowania. Wytwarzanie i sprzedaż dóbr lub świadczenie usług przez osoby nieprowadzące zarejestrowanej działalności gospodarczej.

c) typy rynku zorganizowanego

Typy rynków zorganizowanych (rynek formalny) to taki rynek gdzie transakcje są zawierane w określonym miejscu w określonym czasie, gdzie obowiązuje regulamin danego rynku, np. giełda.

1) Giełdy i transakcje giełdowe

Giełda to stałe, regularnie odbywające się spotkania osób, które dokonują transakcji kupna - sprzedaży lub pośrednictwa, umożliwiające im dokonywanie tych transakcji bez fizycznej obecności towaru. Ceny kształtuje głównie aktualna podaż i popyt na dany towar.

Giełda towarowa to rynek, na którym dokonuje się transakcji kupna - sprzedaży towarów masowych. Transakcje muszą być dokonane po zawarciu umowy, a towar kupiony musi być dostarczony w jak najszybszym terminie.

Jakie warunki musi spełniać towar giełdowy?

1. Jednorodność i możliwość nadania mu określonego standardu.

2. Masowość towaru pod względem popytu i podaży.

3. Trwałość towaru.

Trzy rodzaje transakcji:

1) Transakcje rzeczywiste - polegają na faktycznym zakupie czy też sprzedaży towaru znajdującego się na składzie giełdy lub towaru będącego w produkcji.

2) Transakcje spekulacyjne - terminowe - kupujący nie ma zamiaru kupić towaru, a sprzedający nie ma zamiaru sprzedać, ustalają tylko między sobą cenę na określony towar i w momencie likwidacji transakcji następuje jedynie przekazanie różnicy pomiędzy ceną ustaloną w kontrakcie a ceną rzeczywistą w dniu rozwiązania kontraktu.

3) Transakcja zabezpieczająca - ma na celu zabezpieczenie przed zmianami cen i stanowią połączenie transakcji rzeczywistych i spekulacyjnymi. Oznacza to, że faktycznie zawierane są dwie transakcje. Zabezpieczenie przed stratą polega na istnieniu różnicy pomiędzy ceną rzeczywistą a ceną spekulacyjną.

2) Aukcje

Aukcja - towary aukcyjne (tytoń, herbata) nie mają wspólnych cech, tzn. nie dają się wystandaryzować. Jednorazowy rynek -rynek formalno ułomny - przykładem jest przetarg - jest to forma postępowania w sprawie sprzedaży, kupna lub zamówienia na wykonanie robót czy też usług. Przetarg nieograniczony - dostęp dla wszystkich.

Przetarg spełnia dwa wymogi dla rynku formalnego:

1. Przeprowadzony wg regulaminu.

2. W czasie ustalonym przez organizatora.

3) Pojęcie rynku nieformalnego

Targi międzynarodowe - w określonym miejscu i czasie odbywają się, ale bez określonego regulaminu.

Rynek nieformalny - odnosi się do obrotu towarami, które nie występują na rynkach formalnych, ale na rynku nieformalnym, są również sprzedawane towary, które są sprzedawane na rynku formalnym, tj. kawa, miedź. Również są budowane obiekty poza przetargami. Kontakty pomiędzy uczestnikami rynku nieformalnego są sporadyczne, miejscem kontaktu jest cały świat, a ich formy są bardzo różne.

5. Międzynarodowe zwyczaje i formuły handlowe

1. Pojęcie zwyczaju i uznansu handlowego

Zwyczaj to tradycyjnie wypracowana metoda zachowania.

Uznans = Uzans jest to zwyczaj zapisany i opublikowany przez międzynarodową organizację.

2. Podział

a) branżowe - zastosowanie w danej branży lub w obrocie konkretnymi towarami,

b) lokalne - mają zasięg terytorialny, dotyczą rynku i portu,

c) powszechne - ma zastosowanie do wszystkich rodzajów towarów i są używane na całym świecie. Należą tu incotermsy.

3. Incoterms

Incoterms to reguły handlowe (Internaltional Commercial Terms - Międzynarodowe Handlowe Warunki). Po raz pierwszy zostały opublikowane w 1936 roku w Paryżu przez Międzynarodową Izbę Handlową. Ostatnia wersja pochodzi z 2000 roku.

Incoterms 2000 to zbiór 13 reguł, określają obowiązki i wzajemne zobowiązania stron umowy kontraktu, a tym samym określają podział kosztów i ryzyka związanego z dostawą towaru miedzy stronami kontraktu.

Celem Incoterms było ujednolicenie klauzul kontraktowych w handlu międzynarodowym oraz ułatwienie wymiany i przyspieszenie zawierania kontraktów, uniknięcie nieporozumień wynikających z interpretacji kontraktu.

Incoterms są podzielone na cztery grupy i zawierają obowiązki:

a) sprzedającego

- sprzedający musi dostarczyć towar zgodnie z umową wraz z takim dowodem zgodności jakiego ta umowa wymaga,

- dostarczyć zwyczajowego opakowania na swój koszt,

b) kupującego

- odebranie towaru pod warunkiem, że sprzedający dostarczył go należycie do odbioru w określonym miejscu i czasie,

- zapłacenie ceny ustalonej w kontrakcie.

Formuły Incoterms:

Loko - sprzedający nie płaci kosztów transportu.

Franco - sprzedający ponosi część kosztów transportu.

Incoterms 13 - grupy:

Grupa 1 - E

EXW- sprzedający powiadamia kupującego, ze towar jest do odbioru w magazynie, kupujący ponosi ryzyko transportu, dokonuje odprawę portową, ubezpieczenie towaru.

EX WORKS (adres magazynu sprzedającego) - ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru przechodzi w momencie przejęcia towaru z magazynu.

Formuła loco.

Grupa 2 - F

FCA FREE CARRIER (oznaczone miejsce)

Stosowany dla wszystkich gałęzi transportu. Sprzedający jest zobowiązany do dokonania odprawy celnej w eksporcie i dostarczyć towar wyznaczonemu przewoźnikowi, którego wybiera kupującego i ubezpiecza kupujący.

Transport kolejowy - dostawa jest dokonana dla ładunków całowagonowych lub całokontenerowych po przyjęciu przez kolej załadowanego wagonu lub kontenera. Towar dostarcza się do punktu zbiorczego kolei przy ładunku drobnicowym.

Transport samochodowy - dostawa może mieć miejsce w magazynie sprzedającego, sprzedającego momencie załadunku ryzyko i koszty przechodzą na kupującego. W innych przypadkach dostawę uważa się za zrealizowaną po powierzeniu przewoźnikowi w jego terminalu.

Transport morski - dla pełnego kontenera dostawa ma miejsce po przekazaniu załadowanego kontenera przewoźnikowi morskiemu lub do operatora terminala przewoźnika. Przesyłki nie pełnokontenerowe lub nienadające się do konteneracji dostawa ma miejsce w momencie przekazania przewoźnikowi.

Transport lotniczy - dostawę uważa się za zrealizowaną w momencie przekazania towaru przewoźnikowi.

Ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru przechodzi ze sprzedającego na kupującego w momencie dostarczenia do oznakowanego miejsca i przekazania przewoźnikowi.

Formuła franco.

FAS FREZ ALONGSIDE SHIP (port załadunku)

Dotyczy transportu morskiego. Typ franco. Sprzedający zobowiązany jest do odprawy celnej eksportowej i dostarcza towar wzdłuż burty statku w porcie załadunku, zapłaci koszty operacji portowych wraz z dostarczeniem na nabrzeże, z którego towar będzie podjęty na statek. Ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru przechodzi ze sprzedającego na kupującego w momencie dostarczenia towaru na nabrzeże wzdłuż burty statku. Gdy nastąpi uszkodzenie w momencie samego załadunku na statek ponosi kupujący. Gestia frachtu i ubezpieczenia jest po stronie kupującego.

FOB FREE ONBOARD (port załadunku)

Dotyczy tylko transportu morskiego. Sprzedający ponosi dodatkowy koszt załadunku towaru na statek. Kupujący wyznacza statek i czas transportu, ubezpieczenie.

Grupa 3 - C

CFR COST & FREIGHT (miejsce wyładunku, przeznaczenia)

Stosowany dla wszystkich gałęzi transportu. Typ franco. Gestia transportowa jest po stronie sprzedającego. Sprzedający jest zobowiązany do zorganizowania przewozu do miejsca przeznaczenia na zwykłych warunkach i zwykłą trasą. Ryzyko ponosi kupujący.

CIF COST INSURANCE FREIHFT (port wyładunku)

Sprzedający ma gestię transportową i wykupuje polisę ubezpieczeniową na towar, której beneficjentem będzie kupujący. Dotyczy transportu morskiego. Odprawę celną importową ponosi kupujący, a eksportową sprzedający.

CPT COST PAID TO (miejsce przeznaczenia)

Najczęściej w transporcie samochodowym. Sprzedający wyznacza przewoźnika i płaci za przewóz do określonego miejsca. Ryzyko przechodzi na kupującego w momencie przekazania przewoźnikowi w punkcie nadania.

CIP COST & INSURANCE PAID TO ( miejsce przeznaczenia)

Dla pozostałych gałęzi transportu. Sprzedający ponosi koszty frachtu do miejsca przeznaczenia i wykupuje polisę ubezpieczeniową na towar, w którym beneficjentem będzie kupujący.

Grupa 4 - D

DAF DELIVERED AT FRONTIER (oznaczone miejsce na granicy)

Stosowany w transporcie drogowym i kolejowym. Sprzedający jest zobowiązany do zorganizowania i poniesienia kosztów transportu do wyznaczonego miejsca na określonej granicy, jaki również odprawy celnej eksportowej i wszystkich odpraw tranzytowych, jeżeli takie będą konieczne. Gestia transportowa i ubezpieczeniowa zależy od umowy stron. Odprawa celna importowa jest kosztem kupującego.

DES DELIVERED EX SHIP (port przeznaczenia)

Sprzedający jest zobowiązany do zapłacenia transportu statkiem do portu przeznaczenia. Dostawa i ryzyko przechodzą na kupującego w momencie dostawy na nadbrzeże. Gestia transportowa i ubezpieczeniowa jest po stronie sprzedającego.

Incoterms ma dwa rozszerzenia, można do niego dołączyć:

DEQ + DDU

DEQ + DDP

DEQ DELIVERED EX QUAY (port przeznaczenia)

Dostarczone na nabrzeże. Sprzedający jest zobowiązany dostarczyć towar na swój koszt i własne ryzyko do portu przeznaczenia. Poniesie wszystkie koszty na terenie kraju pochodzenia, koszt transportu i wszystkie koszty do momentu wyładunku ze statku. Gestia transportowa i ubezpieczeniowa jest po stronie sprzedającego.

DDU DELIVIERED DUTY UNPAID (miejsce przeznaczenia - dostarczone cło niezapłacone)

Sprzedający odpowiada za towar (nie odpowiada za zapłacenie cła i podatku). Sprzedający ma gestię ubezpieczenia. Ponosi ryzyko utraty lub zniszczenia towaru podczas trwania transportu.

DDP DELIVERED DUTY PAID (miejsce przeznaczenia - dostarczone cło zapłacone)

Sprzedający ma w gestii transport, ubezpieczenia i cło importowe. Ryzyko utraty lub zniszczenia towaru spoczywa na eksporterze. Dostarczone cło zapłacone.

Dla wszystkich incotermsów:

Sprzedający musi dostarczyć towar i pokryć koszt zwyczajowego opakowania.

Kupujący ma towar odebrać, jeżeli zostały wypełnione warunki kontraktu i za towar zapłacić.

4. Ważniejsze zwyczaje i uznansy handlowe

RAFTD (Revised American Fovegin Tade Definition) Znowelizowane Amerykańskie Definicje Handlu Zagranicznego z 1941 roku

Używają tych samych skrótów, co, incotermsy lecz oznaczają, co innego. Składają się z sześciu reguł:

1) EX

2) FOB

3) FAS

4) CF (koszt i fracht)

5) CIF (koszt, ubezpieczenie i fracht)

6) EX DOCK (jak DDP)

5. Ogólne warunki dostaw RWPG z 1968 roku

Do 1990 roku prawne wymagania w okresie z krajami RWPG - Ogólnych Warunków Dostaw - regulują formę zawarcia, zmiany i rozwiązania kontraktu, warunki dostawy, terminy dostaw, jakość towaru, formy gwarancji jakości, ilość towaru, dokumentacja techniczna, rodzaj i sposób przekazania, opakowania i rodzaj oznaczeń, prawa i obowiązki stron w przypadku złej jakości, powiadomienia o dostawach, typy płatności, instrukcje wysyłkowe, ogólne zasady odpowiedzialności (w tym sankcje i kary umowne), tryby i terminy zgłaszania i rozpatrywania roszczeń, a także klauzula o przedawnieniu roszczeń.

6. Jednolite zasady dokumentowych uznanse akredytyw dokumentowych

Określają dokumenty wymagane do uzyskania realizacji akredytywy, rodzaje akredytyw, obowiązki i zakres odpowiedzialności banków wynikające z akredytywy.

7. Reguły Haskie

Określają zakres odpowiedzialności i obowiązków z tytułu konosamentu.

Konosament to dokument potwierdzający przyjęcie towaru przez przewoźników do przewozu.

Reguły Haskie określają, jakie dane muszą znajdować się w konosamencie. Potwierdzają pełną odpowiedzialność przewoźnika za przyjęty do przewozu towar. Zwolnienie przewoźnika z odpowiedzialności za towar może nastąpić tylko w wyniku okoliczności, których nie można było uniknąć, ani im zapobiec, pomimo wykazania największej staranności (z tytułu działania sił wyższych).

8. Reguły Yorku i Antwerpii

Wykładnia stara, od czasów starożytnych. Regulują Zasadę Awarii Wspólnej. Koszty dzieli się: statek + ładunek + fracht; armator + zlecaj +przewoźnik.

9. Reguły dotyczące ilości towarów

System metryczny przy zawieraniu kontraktów (sztuki, waga, m3, długość w metrach). Regulacja ilości towaru, gdy w kontrakcie określone jest (=około). Przy towarach masowych, np. węgiel trudno jest określić dokładnie. Wtedy jest zapis około 10 tyś. ton, wtedy zapisujemy dopuszczalne odchylenie (+/- 10%).

10. Reguły dotyczące terminów dostaw

Termin bezpośredni (z magazynu).

Termin pośredni (data załadunku).

Data typu (miesiąc, 1 dekada, 1 połowa roku).

11. Combiterms

To reguły rozszerzające Incoterms. Zostały opracowane dla transportu multimodalnego (transport kombinowany składający się z różnych rodzajów transportu). Combiterms składają się z 26 reguł, zawierają pełne obowiązki względem dostarczającego w zakresie transportu.

6. Transakcje w handlu zagranicznym

1. Pojecie i charakterystyka transakcji w handlu zagranicznym

Transakcja jest używana zamiennie z pojęciem kontrakt lub umowa, co nie jest prawidłowe, ponieważ transakcja to wiele ze sobą powiązanych działań, których wynikiem jest osiągnięcie zamierzonych celów handlowych.

Transakcja w handlu zagranicznym to działania, które zmierzają do zawarcia kontraktu lub umowy i jego realizacji.

Transakcja sama w sobie może zawierać wiele umów: podstawowa umowa - to kontrakt + umowa pomiędzy dostawcą - pośrednikiem; umowę spedycji, umowę transportu, umowę ubezpieczeniową lub umowę kontroli jakości i ilości towaru.

2. Cykle transakcji handlu zagranicznego i jej fazy

Cały cykl transakcji w handlu zagranicznym zawiera w sobie określone fazy, różnią się one między sobą w zależności czy jest to transakcje bezpośrednia, pomiędzy producentem a kontrahentem, czy pośrednia zawierana przy pomocy pośrednika.

Transakcja w warunkach transakcji bezpośredniej:

Faza I Przygotowanie transakcji

1. Zbieranie informacji na temat potencjalnych nabywców lub sprzedawców.

2. Badanie rynku tzn. badamy popyt, podaż, dystrybucję.

3. Wysyłka zapytań ofertowych i materiałach reklamowych.

4. Porównanie ofert i wysyłanie kontrofert.

5. Wstępne rozmowy handlowe.

Faza II Zawarcie transakcji

1. Zawiera w sobie: zawarcie kontraktu.

2. Zawieranie innych umów (z dostawcą krajowym).

Faza III Realizacja transakcji handlu zagranicznego

1. Zlecenie spedycji.

2. Zlecenie ubezpieczenia.

3. Uzyskanie pozwolenia przywozu lub wywozu towaru.

4. Przygotowanie towaru do wysyłki lub do przyjęcia towaru.

5. Wystawienie dokumentu (faktura, świadectwa).

6. Dostawa lub odbiór towaru.

7. Archiwizacja dokumentów.

Faza IV Rozliczenie, likwidacja i kontrola transakcji

1. Ustalenie zgodności dokumentów ze stanem faktycznym.

2. Przeprowadzenie analizy podjętych decyzji w całym cyklu transakcji.

3. Archiwizowanie dokumentów.

3. Dokumenty w transakcjach handlu zagranicznego

1) Dokumenty podstawowe

a) Faktura to rachunek wstawiony przez sprzedającego na towary: sprzedane, wysłane czy też wydane. Faktura świadczy o tym, że dostawca stawia towar do dyspozycji kupującego zgodnie z ustaleniami zawartymi w kontrakcie. Faktura zawiera: cenę, łączną wartość, termin i tryb wysyłki, rodzaj opakowania i oznakowania, jak i różne koszty związane z dostawą do faktury dołączamy specyfikację (w 2 językach - wagę brutto i netto). Potwierdza wykonanie dostawy i pomaga określić wartość celną towaru.

Faktura zawiera:

1) miejsce i datę wystawienia,

2) nazwę i adres wystawienia,

3) sposób wysyłki z podaniem w transporcie kolejowym rodzaju i numeru wagonu oraz trasę, w morskim nazwę statku,

4) wyszczególnienie towarów poprzez ich ilość podaną w jednostkach miary,

5) rodzaj opakowania i jego oznakowania,

6) cenę jednostkową,

7) koszty dodatkowe, które obciążają kupującego,

8) ogólną sumę należności za towar,

9) sposób zapłaty (gotówka, przelew),

10) termin zapłaty,

11) podpis i pieczątka (firmowa i prawomocny podpis).

Wymagana jest zgodność danych zawartych w fakturze z ustaleniami kontraktowymi.

Faktura ostateczna to faktura w wyniku, której następuje całkowite rozliczenie transakcji. Jest dokumentem księgowym.

Faktura prowizoryczna jest wystawiana w dostawach częściowych lub przy dostawie po cenie orientalnej, jeśli cena ma być ustanowiona na podstawie kalkulacji końcowej lub, kiedy ilość lub jakość towaru ma być sprawdzona po wyładunku. W ślad za fakturą prowizoryczną wystawia się fakturę ostateczną na podstawie, której następuje ostateczne rozliczenie. Faktury prowizorycznej nie księgujemy!

Faktura pro forma - zamiast numeru piszemy pro forma - ma zewnętrzna formę faktury z zaznaczeniem pro forma. Nie stanowi dowodu zwarcia transakcji, ponieważ jest wystawiona przed jej zawarciem, wysyła się ją razem z ofertą lub potwierdzeniem przyjęcia zamówienia. Przekłada się ją razem z towarem wysłanym na próbę czy też przy sprzedaży konsumpcyjnej. Jest potrzebna importerowi do załatwienia formalności związanych z uzyskaniem pozwolenia przywozu lub zezwolenia dewizowego. Faktura pro forma nie uprawnia do otrzymania towaru i nie jest dokumentem księgowym.

Faktura celna jest wymagana w niektórych krajach dla ułatwienia stosowania preferencyjnych stawek celnych w imporcie. Powinna być zgodna z fakturą handlową. Jest sporządzana na specjalnych blankietach lub na papierze firmowym z dopiskiem „Faktura celna” lub może być to kopia faktury handlowej z dopiskiem „dla potrzeb służb celnych”.

Faktura konsularna jest wymagana w niektórych krajach i przy odprawie celnej, głównie stosowana w Ameryce. Są wypełniane na odpowiednich formularzach dostępnych w placówkach handlowych lub w konsularnych kraju importującego. Dodatkowo oprócz danych z faktury umieszcza się dane dotyczące: rodzaju surowca użytego do produkcji towaru, cenę krajową, rodzaj transportu. Taka faktura jest stosowana dla stwierdzenia czy nie zachodzi zjawisko DAMPINGU. Może być również stosowana jako świadectwo pochodzenia towaru.

b) Dokument przewozowy jest wystawiany wtedy, kiedy towar został już załadowany na środek przewozowy i powinien w określonym terminie dotrzeć na miejsce przeznaczenia.

W transporcie morskim:

Konosament - potwierdza przyjęcie określonego ładunku do przewozu morskiego i zobowiązuje przewoźnika do wydania go prawidłowemu odbiorcy i porcie przeznaczenia. Musi być wystawiony zgodnie z warunkami kontraktu, a w wypadku płatności Akredytywą dokumentową zgodnie z jej wymaganiami.

c) Dokument ubezpieczeniowy stanowi gwarancję, że nawet kiedy towar ulegnie zniszczeniu to jego posiadacz otrzyma zadość uczynienie.

Formuła EXW tylko faktura, a formuła CIF zawiera fakturę, dokument przewozowy i ubezpieczeniowy.

2) Dokumenty uzupełniające - pomocnicze

11

---