technologie i bezpieczeństwo

stolarz

Ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego stolarza została wykonana metodą PHA (Preliminary Hazard Analysis). Jest to jedna z metod matrycowych, w której szacuje się stopień szkód S i prawdopodobieństwo szkody P. Parametry S i P szacowane są na 6 poziomach. Parametrom tym przypisuje się określone charakterystyki. Ryzyko wartościowane jest na 3 poziomach.

Charakterystyka stanowiska

Stolarz obsługuje frezarkę dolnowrzecionową pionową z podawaniem ręcznym (z posuwem ręcznym). Stanowisko znajduje się w hali maszyn do obróbki drewna i materiałów drewnopodobnych. Hala maszyn spełnia wymagania techniczne obowiązujące dla tego rodzaju wykonywania prac. Na frezarce obrabiane są drobne elementy galanterii meblowej z drewna twardego i płyt MDF. Frezarka wyposażona jest w pneumatyczny odbiór wiórów i pyłów. Do frezowania używane są frezy kształtowe przeznaczone do posuwu mechanicznego oraz prędkości skrawania odpowiadającej tym frezom¹'. Materiał dostarczany jest do obróbki i odbierany po obróbce przez pracowników transportu w paletach. Hałas w zakresie 88 dB. Operator pracuje w pozycji stojącej. Praca odbywa się na jedną zmianę.

Karta informacji o zagrożeniach na stanowisku stolarza

Zagrożenie	Źródło zagrożenia (przyczyna)	Możliwe skutki zagrożenia	Środki ochrony przed zagrożeniami
Wymuszona pozycja	Praca w pozycji stojącej	Bóle kręgosłupa, choroby układu ruchu	Przerwy w pracy, zmiana organizacji pracy
Skaleczenia, zakłucia	Obrabiane drewno, drzazgi	Rany rąk	Postępowanie zgodnie z instrukcją, uwaga
Pochwycenie przez obracające się elementy obrabiarki	Elementy napędowe obrabiarki	Skaleczenia, amputacje palców, przygniecenie palców	Przestrzeganie instrukcji, osłony
Pochwycenie przez obracające się narzędzia	Frez	Skaleczenia, amputacje palców	Przestrzeganie instrukcji, osłony, stosowanie popychaczy, wzmożona uwaga
Uderzenie przez odrzucone przedmioty	Obrabiane drewno	Urazy rąk i innych części ciała	Przestrzeganie instrukcji, osłony, stosowanie elementów dociskowych (grzebienie, rolki), wzmożona uwaga
Uderzenie przez spadające przedmioty	Obrabiany materiał, narzędzia	Rany nóg	Uwaga, utrzymanie porządku
Upadek na tym samym poziomie (potknięcie się, poślizgnięcie itp.)	Śliskie podłogi	Złamania kości, potłuczenia, zwichnięcia	Odpowiednie obuwie, utrzymanie porządku
Hałas	Obróbka drewna	Ubytki słuchu	Dobry stan techniczny maszyn, ochronniki słuchu, ograniczenia ekspozycji
Zapylenie	Pył powstający przy obróbce	Podrażnienia, choroby układu oddechowego, pylica	Odpowiednia wentylacja, odciągi miejscowe
Czynniki prawdopodobnie rakotwórcze	Twarde drewno	Choroby nowotworowe	Odpowiednia wentylacja, odciągi miejscowe
Alergia	Pył powstający przy obróbce	Alergia, astma	Odpowiednia wentylacja, odciągi miejscowe
Porażenie prądem elektrycznym	Maszyny zasilane energią elektryczną	Porażenie, śmierć	Pomiary elektryczne, sprawna instalacja
Pożar	Pył powstający przy obróbce drewna, zaprószenie ognia	Śmierć, poparzenie	Utrzymanie porządku, odpowiednia wentylacja, odciągi miejscowe, uwaga
Wybuch	Pył powstający przy obróbce drewna	Śmierć	Odpowiednia wentylacja, odciągi miejscowe

Wartościowanie ryzyka

Szacowanie szkód i prawdopodobieństwa szkód oraz wartościowanie ryzyka wykonano metodą PHA²'. W metodzie PHA ryzyko określa wskaźnik W = S x P; gdzie: S - stopień szkód, P - prawdopodobieństwo szkód

9/2004

Karta informacji o ryzyku zawodowym na stanowisku stolarza

Zagrożenie	Stopień szkód		Prawdopodobieństwo szkód		Ryzyko
.', ymuszona pozycja	S=3	Ciężkie obrażenia, wymierne szkody	P=2	Mało prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat	W=6	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
Ssaieczenia, zakłucia	5=2	Lekkie obrażenia	P=4	Dosyć częste wydarzenie zdarzające się raz w miesiącu	W=8	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
^::chwycenie przez wracające się elementy rorabiarki	S=3	Ciężkie obrażenia, wymierne szkody	P=2	Mało prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat	W=6	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
iwycenie przez oracające się narzędzia	5=3	Ciężkie obrażenia, wymierne szkody	P=3	Doraźne wydarzenie zdarzające się raz w roku	W=9	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
. :erzenie przez odrzucone rzedmioty	5=3	Ciężkie obrażenia, wymierne szkody	P=3	Doraźne wydarzenie zdarzające się raz w roku	W=9	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
_derzenie przez spadające :"zed mioty	S=2	Lekkie obrażenia	P=3	Doraźne wydarzenie zdarzające się raz w roku	W=6	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
jpadek na tym samym : Dziomie (potknięcie się, :ślizgnięcie itp.)	5=2	Lekkie obrażenia	P=3	Doraźne wydarzenie zdarzające się raz w roku	W=6	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
-ałas	5=3	Ciężkie obrażenia, wymierne szkody	P=2	Mało prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat	W=6	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
Zapylenie	5=3	Ciężkie obrażenia, wymierne szkody	P=2	Mało prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat	W=6	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
Irynniki prawdopodobnie -akotwórcze	5=4	Pojedyncze wypadki śmiertelne	P=l	Bardzo nieprawdopodobne	W=4	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
- ergia	5=2	Lekkie obrażenia	P=2	Mało prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat	W=4	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
^: Drążenie prądem r.ektrycznym	5=4	Pojedyncze wypadki śmiertelne	P=l	Bardzo nieprawdopodobne	W=4	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
^Dożar	5=4	Pojedyncze wypadki śmiertelne	P=2	Mało prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat	W=8	Dopuszczalna akceptacja ryzyka
/buch	5=4	Pojedyncze wypadki śmiertelne	P=2	Mało prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat	W=8	Dopuszczalna akceptacja ryzyka

Uwagi

Ryzyko zawodowe jest ściśle związane ze rodowiskiem pracy. Dla takich samych ;:anowisk, ale różnych warunków pracy, zagrożenia i poziom ryzyka mogą być óżne. Szacując stopień szkód zagrożenia przyjmuje się możliwe największe skutki. W szacowaniu prawdopodobieństwa •skutków należy wziąć pod uwagę warun­ki pracy, zdarzenia, jakie miały miejsce l <v „przeszłości", zachowania pracownika •itp. Po wiedzę można sięgnąć do danych l statystycznych, obserwacji itd.

Przykład:

Ryzyko związane z czynnikami rakotwór­czymi i prawdopodobnie rakotwórczymi --racownik ma kontakt, z substancją Drawdopodobnie rakotwórczą - pył : twardego drewna.

Stopień szkód - S = 4 - pojedyncze wy-:adki śmiertelne.

Prawdopodobieństwo szkód - P=l - bar-azo prawdopodobne (nie wystąpiła cho-•oba nowotworowa). Poziom ryzyka - W = 4 - dopuszczalna akceptacja ryzyka.

=yzyko związane z pochwyceniem przez

obracające się narzędzia.

Stopień szkód - S = 3 - ciężkie obraże-

Prawdopodobieństwo szkód - P = 3 - doraźne wydarzenie zdarzające się raz w roku (na skutek pochwycenia przez obracające się narzędzie pracownicy tra­cą końce palców).

Poziom ryzyka - W = 9'- dopuszczalna akceptacja ryzyka po jego ocenie. •

dr inż. I. Romanowska-Słomka

¹¹ W Polsce stosowane są narzędzia do obróbki drewna z posuwem ręcznym, które ze względów bezpieczeństwa można stosować tylko do posu­wu mechanicznego. Dotyczy to również prędko-

ści skrawania. Narzędzia te nie spełniają wyma­gań normy PN-EN 847-1:1999 Narzędzia do ob­róbki drewna - Wymagania bezpieczeństwa - Frezy i pity tarczowe. Jest to przyczyną więk­szości wypadków na obrabiarkach z posuwem ręcznym związanych z obcięciem palców i od­rzutem materiału. Problem bardzo istotny, ale nie zauważany przez przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Narzędzia te, zgodnie z wymaga­niami wymienionej normy, w tym również frezy, przy posuwie ręcznym muszą mieć odpowiednią konstrukcję i mogą pracować z prędkością skra­wania powyżej 40m/s.

²¹ Metodę opisano w I. Romanowska-Słomka, A. Słomka, Zarządzanie ryzykiem zawodowym, Tarbonus, Tarnobrzeg 2003.

---