Organizacja i funkcjonowanie rynków rolnych
Handel rolniczy obejmuje skup, zaopatrzenie i usługi produkcyjne dla rolnictwa. W rolniczym obrocie towarowym uczestniczą jednostki publiczne, spółdzielcze i osoby prywatne, które zakupują i sprzedają towary we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko.
Skup produktów rolniczych i zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji prowadzą następujące podmioty gospodarcze:
handel prywatny,
handel spółdzielczy,
państwowe jednostki produkcyjne i handlowe.
Wymienione podmioty gospodarcze organizują i prowadzą handel hurtowy i detaliczny.
Spotyka się następujące formy skupu:
spółdzielcze, np. „Samopomoc Chłopska”, spółdzielczość mleczarska,
skup prowadzony przez prywatnych pośredników,
bezpośredni skup w gospodarstwach rolniczych przez zakłady przemysłu spożywczego,
skup na targowiskach
wymiana poprzez giełdy towarowe,
wymiana sąsiedzka.
Określone instytucje handlowe obsługują poszczególne rynki branżowe:
rynek zbóż
rynek zwierząt rzeźnych,
rynek mleka,
rynek owoców i warzyw,
rynek buraków cukrowych i cukru,
rynek ziemniaków,
rynek pasz przemysłowych,
rynek maszyn i narzędzi rolniczych,
rynek nawozów mineralnych i środków ochrony roślin.
Rynek rolniczy rozwija się bardzo dynamicznie. Organizacja rynku rolniczego ulega ciągle głębokim przemianom. Warto też zwrócić uwagę, że na sytuację na rynku rolnym w Polsce zależ od narzędzi interwencyjnych Wspólnej Polityki Rolnej.
Mechanizmy Wspólnej Polityki Rolnej obejmują następujące grupy:
mechanizmy handlu zagranicznego,
mechanizmy interwencji rynkowej,
mechanizmy dopłat do prywatnego przechowywania,
mechanizmy dopłat do przetwórstwa,
pozostałe mechanizmy jak kwotowanie, dopłaty do spożycia.
Segmentacja rynku
Segmentacja rynku oznacza m.in. ustalenie grupy konsumentów w określonej branży, których udział w ogólnej sprzedaży jest znaczący. Segmenty rynku określają trzy grupy mierników:
charakterystyka geograficzna, w tym obszar administracyjny - województwo, miasto, klimat, zaludnienie,
charakterystyka demograficzna, w tym nabywcy - konsumenci, ich liczba, wiek, płeć, dochody, status rodzinny, struktura zatrudnienia,
charakterystyka psychologiczna, w tym styl życia nabywców, podatność na reklamę, itp.
W segmentacji rynku wyróżnia się też segmentację konsumentów. Segmentacja konsumentów ma na celu podział rynku na odróżniające się od siebie, w miarę jednorodne grupy nabywców. W marketingowej koncepcji segmentacji rynku wyróżnia się dwa podstawowe segmenty rynku:
segment nabywców instytucjonalnych - różne organizacje i przedsiębiorstw,
segment nabywców indywidualnych - konsumentów.
Każdy z segmentów dzielony jest na mniejsze, przy wykorzystaniu takich kryteriów, jak branża, wiek, upodobania, itp. Do danego rynku należy dostosować odpowiedni produkt. Można wyróżnić trzy kryteria segmentacji odnoszące się do produktu:
kryteria związane z wzorcami konsumpcji - m.in. częstotliwość korzystania z produktu,
kryteria dotyczące warunków zakupu - rodzaj preferowanego sklepu, czas zakupu,
kryteria uwypuklające oferowane przez produkt korzyści - sprawiające satysfakcję konsumentom.
Dystrybucja produktów rolno - żywnościowych
Dystrybucja ma na celu rozprowadzenie towarów od producentów do konsumentów.
Wyróżnia się dystrybucję bezpośrednią: producent - konsumenci i dystrybucję pośrednią: producent - pośrednicy - konsumenci. Między producentami a konsumentami w dystrybucji towarów uczestniczy wiele ogniw całego łańcucha osób i organizacji. Taką drogę przepływu towarów nazywa się kanałami dystrybucji.
Kanał dystrybucji, łańcuch marketingowy może być krótki, średni i długi. Na przykład kanał krótki: producent - punk skupu - konsument lub producent środków produkcji - punkt sprzedaży - rolnik, natomiast kanał długi na rynku zbóż (większa liczba ogniw pośredniczących): gospodarstwo rolne - punkt skupu - zakłady zbożowe - hurtownie - piekarnie - detal - konsumenci.
Na rynku agrobiznesu również funkcjonują wąskie i szerokie kanały dystrybucji. Wąskie kanały dystrybucji obejmują niewiele podmiotów, natomiast szerokie kanały dystrybucji obejmują dużą liczbę podmiotów.
Trzeba podkreślić, że produkty rolno-spożywcze odznaczają się specyficznymi cechami:
wykazują niska podatność transportową,
mają krótki okres przydatności do przetwórstwa i spożycia, cechuje je sezonowość produkcji i podaży,
istnieje duży udział kosztów dystrybucji w cenie żywności,
wytwarzane są na rozproszonych obszarach, stąd występują znaczne koszty ich koncentracji w celu przetwórstwa i spożycia,
odznaczają się niską elastycznością cenową i dochodową,
udział wydatków rodzin na żywność w wydatkach ogółem w większości krajów maleje,
popyt na żywność jest ograniczony,
występuje olbrzymia liczba wytwórców żywności i pośredników w handlu żywnością.
Zorganizowane rynki towarowe
Zorganizowane rynki hurtowe
Wyróżniamy trzy podstawowe szczeble obrotu towarowego: zbyt, hurt i detal. Handel dużymi partiami towaru, na dużą skalę, nazywa się handlem hurtowym. Sprzedaż mniejszych partii towaru ostatecznemu odbiorcy, którym jest konsument lub użytkownik dóbr produkcyjnych, nazywa się handlem detalicznym. Zbyt oznacza sprzedaż towarów przez ich wytwórcę pośrednikowi handlowemu lub wprost bezpośredniemu konsumentowi czy użytkownikowi. Hurt jest potrzebnym, a w wielu przypadkach niezbędnym szczeblem obrotu towarowego. Hurt powinien występować tylko wtedy, kiedy jest potrzebny, użyteczny dla producentów i detalistów, kiedy dzięki jego pracy obrót towarów będzie tańszy niż z pominięciem tego szczebla. Jest to możliwe chociażby ze względu na koszty jednostkowe transportu, które przy dużych partiach towaru są zazwyczaj niższe aniżeli przy mniejszych ilościach. Poza tym przy dużych zakupach towaru nabywca może uzyskać znaczne opusty cenowe, które nie są przeznaczone dla drobnych nabywców.
Wśród funkcji handlu hurtowego na czoło wysuwają się:
organizowanie wymiany towarowej,
zakup i sprzedaż towarów,
gromadzenia odpowiednich zapasów i rezerw,
wykonywanie licznych czynności o charakterze produkcyjnym, takich jak: przechowywanie towarów, standaryzacja, paczkowanie, przeróbka i tworzenie asortymentów handlowych,
odbiór jakościowy, polegający na ocenie wyrobu pod względem zgodności wymaganych cech jakościowych, skali liczby błędów oraz rodzaju surowca, przy czym podstawą oceny są normy, instrukcje i porozumienia,
udział w weryfikacjach wzornictwa, odbywający się na posiedzeniach branżowych komisji ocen i na giełdach towarowych,
organizowanie dostaw na podstawie umów długookresowych,
analiza rynków branżowych w zakresie współpracy z producentami i detalistami,
ewidencja obrotu towarowego.
Zorganizowane rynki towarowe powinny przynieść rolnictwu wiele korzyści m.in.:
stworzenie warunków do restrukturyzacji rolnictwa,
wprowadzenie zorganizowanych struktur marketingowych, np. grup producenckich, zrzeszeń producentów, zespołów marketingowych, itp.,
zbudowanie rynku hurtowego opartego na otwartej strukturze handlowej,
stworzenie możliwości wspólnego inwestowania w urządzenia obsługujące dystrybucję oraz służące do wstępnego przerobu uszlachetniającego surowców,
ułatwienie dostępu do informacji rynkowej i zbudowanie systemu informacji o produktach, producentach rolnych, tendencjach rynkowych,
ułatwienie zbytu produktów rolnych i zaopatrzenia w środki do produkcji rolnej.
Rynki hurtowe i organizowane giełdy towarowe przynoszą następujące korzyści gospodarcze:
zapewniają „płynność” handlowania towarami,
prowadzą badania rynku i opracowują prognozy popytu na towary,
giełdy produktów rolnych decydują o rodzaju i powierzchni upraw oraz o rozmiarze produkcji zwierzęcej objętej transakcjami giełdowymi,
giełdy stosują zasady mechanizmu rynkowego, dążąc do zachowania równowagi podaży i popytu, łącząc z tym regulację poziomu cen,
giełdy przeciwdziałają wahaniom sezonowym podaży towarów przez rozwój przechowalnictwa,
towar sprzedawany na giełdach musi być standaryzowany i odpowiedniej jakości, co wpływa na poprawę jakości,
uczestnicy giełdy są zobowiązani do przestrzegania norm etycznych,
uczestnictwo w giełdach zapewnia kontrahentom korzyści ekonomiczne związane głównie ze zmniejszeniem ryzyka finansowego,
giełdy stwarzają pośrednie korzyści dla gospodarki, z których najważniejsze wiążą się z kształtowaniem rynku,
giełdy stworzyły systemy informatyczne, których zadaniem jest jak najdokładniejsze i najszybsze przekazywanie informacji handlowych wykorzystywanych nie tylko przez uczestników giełdy, ale przez uczestników innych dziedzin życia gospodarczego i społecznego,
zasady prawne i reguły handlowe obowiązujące na giełdach są stosowane również w innych firmach, w tym zwłaszcza w instytucjach współpracujących z giełdą,
giełdy spowodowały rozwój instytucji okołogiełdowych, np. banków, magazynów, laboratoriów badających jakość, przedsiębiorstw transportowych, agencji marketingowych, itp.,
rozwój giełd stymuluje rozwój gospodarki, podporządkowując ja potrzebom rynku.
Giełda powinna spełniać następujące funkcje:
odkrywać ceny,
dostarczać uczestnikom rynku rzetelnej, publicznej i łatwo dostępnej informacji o cenach, podaży i popycie na notowane towary,
tworzyć i upowszechniać wysoką jakość towarów przez standaryzację towarów będących przedmiotem transakcji giełdowych,
gwarantować bezpieczeństwo obrotu,
kreować narzędzia zarządzania ryzykiem zmiany cen,
stabilizować ceny,
kreować otwarty rynek,
budować prestiż członków giełdy i uczestników tego rynku,
wpływać na unifikację treści umów, kontaktów i zwyczajów stosowanych na giełdzie.
Giełdy towarowe
Giełdy towarowe należą do rynków najbardziej sformalizowanych wśród wszystkich form hurtowego obrotu towarowego.
Funkcjonowanie giełd towarowych w Polsce reguluje Ustawa z dnia 26 października 2000 roku oraz Ustawa z dnia 26 listopada 2003 r.
Funkcjonuje bardzo wiele definicji giełd towarowych. Według D. Bliźniaka i L. Gonatrskiego giełda „jest to miejsce spotkań kupujących ze sprzedającymi”. Z kolei zdaniem J. Zielniewskiego i S. Szczypiorskiego giełda towarowa to rynek formalny, na którym w określonym czasie i miejscu dochodzi do przeciwstawienia podaży i popytu oraz kupna i sprzedaży towarów masowych, wysoce ujednoliconych pod względem jakości. Rynki te ogłaszają kształtujące się na nich ceny. Bardziej szczegółowa definicja, podana w opracowaniu tychże autorów, mówi, że giełda towarowa to rynek formalny, na którym handel towarami ujednoliconymi, pod względem ilościowym i jakościowym, odbywa się w określonym czasie, według precyzyjnie określonych reguł, zgodnie z którymi wszyscy uczestnicy giełdy mają prawo do równego dostępu do publicznego ogłaszania ofert.
Podstawowym celem funkcjonowania giełd jest usprawnienie handlu krajowego i międzynarodowego.
Jeszcze inna definicja giełdy towarowej: jedna z najbardziej rozwiniętych form handlu na wolnym rynku, gdzie ma miejsce duże zderzenie popytu i podaży towarów masowych (albo praw do nich) lub kruszców.
W myśl ustawy z dnia 26 października 2000 roku przez giełdę towarową - rozumie się zespół osób, urządzeń i środków technicznych zapewniający wszystkim uczestnikom obrotu jednakowe warunki zawierania transakcji giełdowych oraz jednakowy dostęp w tym samym czasie do informacji rynkowych, a w szczególności do informacji o kursach i cenach towarów giełdowych oraz o obrotach towarami giełdowymi.
Tabela 1. Wymagania finansowo - kapitałowe na giełdach towarowych w Polsce (od dnia 31.03.2004) na podstawie ustawy o giełdach towarowych i kodeksu spółek handlowych
Wyszczególnienie |
Minimalny kapitał w mln zł |
Giełda towarowa z rozszerzonymi transakcjami |
3,0 |
Giełda towarowa z ograniczonymi transakcjami (rzeczywistymi) |
1,0 |
Towarowy dom maklerski z pełnymi prawami |
0,5 |
Towarowy dom maklerski z ograniczonymi prawami* |
0,25 |
Izba rozrachunkowa (rozliczeniowa) |
1,5 |
Giełda towarowa z pełną „infrastrukturą” |
7,5 (3,0+1,5++0,5x6) |
Giełda towarowa z ograniczoną „infrastrukturą” |
2,25 (1,0+0,25x5) |
*towarowy dom maklerski nieprowadzący rachunków pieniężnych ani nie przyjmuje środków pieniężnych od klientów
Źródło: Birski A. 2006. Giełdy towarowe a nowe wymagania organizacyjno-prawne. Prace Naukowe AE we Wrocławiu, nr 1118, 83-90
Miejsce i rola giełdy towarowej w gospodarce rynkowej
Giełdy odgrywają istotna role w kształtowaniu cen, ponieważ w jednym czasie i jednym miejscu dochodzi do zetknięcia popytu i podaży na bardzo dużą skalę.
Giełdy terminowe nie tylko mają udział w kształtowaniu cen rynkowych, ale także decydują o standaryzacji i jakości towarów będących przedmiotem handlu.
Giełdy pełnią funkcję informacyjną. Wyniki każdej sesji giełdowej są publikowane w formie ceduły giełdowej i są powszechnie dostępne. Szczególnie istotne są informacje dotyczące notowań sesji terminowych i opcyjnych, mogą one być pomocne w podejmowaniu decyzji dotyczących rozpoczęcia produkcji.
Giełdy pozwalają zmniejszyć ryzyko finansowe. Stwarzają możliwości zabezpieczenia przed wahaniami cen w okresach przyszłych. Jest to ważny , społeczny cel istnienia giełd terminowych.
Ze względu na standardowo niewielkie koszty przeprowadzania transakcji oraz łatwość rozpoczęcia poszczególnych transakcji czy wycofania się z nich giełdy terminowe przyczyniają się do zwiększenia płynności rynków finansowych (ok. 95% transakcji przeprowadzanych na giełdach terminowych ma charakter transakcji nierzeczywistych, tzn. związanych tylko z rozliczeniem finansowym, a nie fizycznym przemieszczaniem towaru).
Giełdy terminowe stwarzają możliwości spekulacji, tzn. osiągania korzyści finansowych w momencie zarówno wzrostu, jak i spadku cen na danym rynku.
Giełdy sprzyjają ustaleniu norm etycznych między handlującymi - wywiązywaniu się z całości ustaleń zawartych w kontrakcie. Giełdy wypracowały bardzo skuteczne metody kontroli wiarygodności klientów, egzekwowania warunków kontraktu oraz rozstrzygania ewentualnych sporów. Gwarantem prawidłowości rozliczeń transakcji jest izba rozrachunkowa giełdy.
Giełdy biorą udział w kształtowaniu wolnego rynku, szczególnie poprzez zapobieganie monopolizacji rynku danego produktu. Instytucje giełdowe mają swój istotny wkład w zapobieganie praktykom monopolistycznym i oddziaływaniu dużych firm na sterowanie poziomem cen.
Zasady handlu na giełdach towarowych
Towary giełdowe dopuszczone do handlu na giełdzie muszą spełniać kilka podstawowych warunków:
towary muszą nadawać się do standaryzacji. Przedmiot transakcji nie jest okazywany w trakcie zawierania transakcji, więc sprzedający a przede wszystkim kupujący muszą mieć pełne rozeznanie w podstawowych cechach jakościowych towaru.
towary giełdowe muszą spełniać warunek jednorodności i wymienialności. Magazyny giełdowe nie gromadzą zapasów towarów w całości odpowiadających wielkości kontraktów będących aktualnie przedmiotem handlu. Na giełdach terminowych możliwy jest także handel kontraktami na towary, które jeszcze fizycznie nie istnieją (np. handel zbożem przed zasianiem czy cukrem przed jego wyprodukowaniem). W związku z tym w razie realizacji kontraktu istnieje możliwość zamiany partii towarów (spełniających wszystkie warunki kontraktu) bez szkody dla nabywcy,
towary giełdowe muszą być towarami trwałymi, nadającymi się do dłuższego przechowywania i transportu bez utraty deklarowanych cech jakościowych. W związku z rozwojem przechowalnictwa i transportu jest to coraz mniej istotny warunek,
towary giełdowe muszą mieć charakter masowy, o trudnej do przewidzenia wielkości podaży, a także skali popytu na ten produkt. Tylko po spełnieniu tego warunku ceny kształtujące się na rynku mogą mieć charakter obiektywny.
Kontrakty giełdowe. Na giełdach standaryzacją objęte są nie tylko towary będące przedmiotem obrotu, ale także wszystkie (prócz ceny) podstawowe parametry zwieranych kontraktów. Umożliwia to zwieranie kontaktów przy pomocy wykrzykiwania lub gestów rąk.
Jednostka transakcyjna jest to zazwyczaj ustalona, na danej giełdzie, ilość towaru, która może być przedmiotem jednego kontraktu. Każda giełda ustala własne wielkości kontraktów na dany produkt. Transakcje mogą być zawierane tylko na konkretną ilość lub jej wielokrotność. Na przykład Chicago Bard of Trade wielkość kontraktu na pszenicę ustalono na 5000 buszli (ok. 135 ton).
Każdy kontrakt ma ściśle określona walutę, w której dokonuje się transakcji. Każdy kontrakt też ma określone minimalne postąpienie ceny.
Organizacja pracy giełdy
Osobami, które bezpośrednio angażują się w pracę giełdy towarowej, są:
członkowie giełdy,
maklerzy,
gości giełdy.
Rola izb rozrachunkowych
Izby rozrachunkowe odpowiadają za rozliczenie transakcji giełdowych, pobieranie i gromadzenie wadiów, regulację dostaw i prowadzenie raportów handlowych. Izby rozrachunkowe występują na giełdzie jako strony trzecie w stosunku do wszystkich kontrahentów giełdy, gdyż pełnia funkcję kupującego w stosunku do każdego sprzedającego i funkcję sprzedającego w stosunku do każdego kupującego.
Domy składowe
Z każdą giełdą towarową wiąże się sieć współpracujących z nią magazynów giełdowych. Magazyny, współpracujące z giełdą na podstawie zawartej umowy, zajmują się na zasadzie usługi - przechowywaniem nadwyżek towarów giełdowych. Przechowywanie jest usługą odpłatną, do sprzedaży płaci dostawca, a od momentu sprzedaży odbiorca. Towary umieszczane w składach są ubezpieczane. Domy składowe po przyjęciu towaru wydają tzw. Kwity składowe (warranty). Kwit składowy jest traktowany jako papier wartościowy na okaziciela. Oznacza to, że wręczenie kwitu składowego w momencie realizacji kontraktu jest jednoznaczne z przekazaniem praw do własności towaru.
Transakcje giełdowe
Transakcja giełdowa jest to sformalizowana umowa kupna-sprzedaży towaru będącego przedmiotem obrotu giełdowego, zawarta na giełdzie w czasie przewidywanym na dokonanie takich transakcji.
Typy transakcji:
transakcje rzeczywiste - celem ich zawierania jest rzeczywiste przeniesienie własności towaru w zamian za ustalony ekwiwalent pieniężny. Umowy tego typu mogą być zawierane na giełdach towarowych prowadzących tego typu transakcje. Stanowią one także powszechną formę umów także w obrocie pozagiełdowym.
Analizując formy takich umów, czas realizacji kontraktu oraz obowiązki obu stron kontraktu, możemy wyróżnić następujące typy transakcji rzeczywistych:
transakcje natychmiastowe, które polegają na niezwłocznym przekazaniu towaru, połączonym z jednoczesna zapłatą uzgodnionej ceny. W ramach tych transakcji możliwe jest negocjowanie warunków kontraktów polegające na odroczeniu terminu wykonania transakcji w bliskiej perspektywie czasu, np. w ciągu tygodnia czy dwóch (są to tzw. transakcje z odroczonym terminem realizacji),
transakcje dostawcze (forward) - jest to typ transakcji rzeczywistej, polegające na tym, że warunki transakcji (w szczególności cena realizacji kontraktu) są uzgadniane w momencie jej zawierania. Natomiast transakcja jest realizowana w ściśle określonym czasie, np. za miesiąc czy w bardziej odległym terminie. Ten typ transakcji może funkcjonować na giełdach towarowych, a także w obrocie pozagiełdowym. Ze względu na obowiązki obu stron transakcji wyróżniamy następujące typy kontraktów forward:
transakcje na załadowanie - sprzedający jest zobowiązany załadować towar na uzgodniony środek transportu w ustalonym terminie
transakcje na dostawę - sprzedający jest zobowiązany do dostarczenia towaru w określonym terminie do wskazanego miejsca
transakcje na towar w drodze - w momencie zawarcia transakcji towar jest załadowany i wysłany do jakiegoś punktu pośredniego, np. składu giełdowego
transakcje nierzeczywiste - tego typu transakcje mogą być zawierane tylko na giełdzie. Kontrakty tego typu są w wysokim stopniu sformalizowane. Wszystkie warunki kontraktu są z góry ustalone. Jedyna kwestią, która podlega negocjacjom, jest cena kontraktu lub wartość premii. Kontrakty tego typu mają wszystkie cechy kontraktu rzeczywistego, tak że w ustalonym terminie może dojść do ich fizycznej realizacji. Tylko najwyżej ok. 5% zawieranych transakcji na giełdach terminowych kończy się fizyczną dostawą towaru. Pozostałe transakcje, kończące się zazwyczaj rozliczeniem finansowym, są zawierane w celu uzyskania korzyści finansowych, czyli spekulacji wykorzystującej różnice cen w czasie, lub w celu zmniejszenia ryzyka cenowego wynikającego z wahań cen.
Na giełdach terminowych występują dwa typy transakcji nierzeczywistych:
transakcje terminowe (futures)
transakcje opcyjnie.
Transakcje terminowe (futures) - istotą tego kontraktu, w odróżnieniu od kontraktu typu forward, jest możliwość rozliczenia przez jedną ze stron transakcji odwrotnej (np. zawarcie transakcji zakupu w celu zlikwidowania pozycji wynikającej z wcześniejszego kontraktu zawarcia sprzedaży lub transakcji sprzedaży po zakupie).
Opcje. Opcja to umowa między nabywcą (posiadaczem) a sprzedawcą (wystawcą), na mocy, której nabywca ma prawo, a nie obowiązek do kupna (opcje kupna) lub sprzedaży (opcje sprzedaży). Wystawca opcji sprzedaje prawo kupna lub sprzedaży po określonej cenie, w zamian za co otrzymuje zapłatę (premia opcji).
Aukcje
Aukcja jest to jedna z form zorganizowanego rynku zawierania transakcji kupna - sprzedaży na towary, które wymagają bezpośredniego (lub pośredniego w postaci próbek) obejrzenia przedmiotu transakcji. Aukcje są organizowane jako publiczny przetarg, w czasie którego sprzedający ma szansę uzyskać najbardziej korzystną dla siebie cenę.
Centra handlu hurtowego
Centra handlu hurtowego tworzą przedsiębiorstwa o różnej skali i specyfice działalności. Ich podstawową działalnością jest nie tylko przybliżenie produktów do kupujących, ale umożliwienie im podjęcia racjonalnych decyzji dotyczących zakupu (dzięki bezpośredniemu zetknięciu z bardzo szerokim i głębokim asortymentem towarów). Centra handlu hurtowego stanowią połączenie targów, salonów wystawowych oraz handlu hurtowego na różną skalę (również typu cash and carry).
Targi i wystawy
Targi to miejsca spotkań handlowych organizowanych regularnie, zawsze w tym samym miejscu i w ustalonych odstępach czasu oraz mających ograniczony czas trwania. Ich zadaniem jest umożliwienie uczestnikom zaprezentowania wzorów własnej wytwórczości w celu dokonania transakcji handlowych. Targi umożliwiają kontakt wielu sprzedających z wieloma kupującymi.
Głównym celem wystaw jest pokazanie towaru, bez umożliwienia jego zakupu.
Do podstawowych funkcji wystaw należą:
pobudzenie popytu konsumpcyjnego lub produkcyjnego,
dyfuzja innowacji i związanego z nimi postępu technicznego
szkolenie
promocja wystawianych produktów, przedsiębiorstwa i postępu technicznego oraz propaganda ekonomiczna.
Obecnie wystawy coraz częściej nabierają handlowego charakteru. Prezentowanie na wystawach nowych produktów służy głównie celom handlowym, tj. pozyskiwaniu zamówień na nie.
Głównym elementem targów i wystaw jest stoisko. Stoisko targowe łączy w sobie dwie funkcje:
miejsca, na którym prezentowany jest towar
miejsca świadczenia informacji i nawiązywania kontaktów handlowych z interesantami.