Samorząd terytorialny w Polsce

Informacje ogólne:

Władza wykonawcza Prezydent Bronisław Komorowski

Prezes Rady Ministrów:

Donald Tusk

Władza ustawodawcza Rada Ministrów:

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej

Marszałek Sejmu:

Grzegorz Schetyna

Senat Rzeczypospolitej Polskiej

Marszałek Senatu

Samorząd terytorialny w Polsce

Samorząd gminny

Samorząd powiatowy

Samorząd województwa Partie polityczne: Kluby parlamentarne: Platforma Obywatelska Prawo i Sprawiedliwość Sojusz Lewicy Demokratycznej Polskie Stronnictwo Ludowe Polska jest Najważniejsza Koła parlamentarne: Socjaldemokracja Polska Stronnictwo Demokratyczne

Artykuł 163 Konstytucji RP stanowi, że "Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych".

Od 1 stycznia 1999 r. obowiązuje w Polsce trójszczeblowa struktura samorządu terytorialnego:

• samorząd gminny

• samorząd powiatowy

• samorząd województwa

Linki zewnętrzne

• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz. 95)

• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 578)

• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 576)

• Pismo Samorządu Terytorialnego Wspólnota

• Czasopismo Samorząd Terytorialny

• tabela struktury administracyjnej w RP

Podział administracyjny Polski

Podział terytorialny Polski zmieniał się wielokrotnie, od II wojny światowej reformy miały miejsce w latach: 1946, 1950, 1957, 1975 oraz obecny trójstopniowy podział administracyjny obowiązujący od 1 stycznia 1999.

• I stopnia - 16 województw.

• II stopnia - 379 powiatów.

• 65 grodzkich (miasto na prawach powiatu) - gmina o statucie miasta, wykonująca zadania powiatu.

• 314 ziemskich - skupiające od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą gmin.

• III stopnia - 2479 gmin

• 306 miejskich - gmina, która zawiera się w administracyjnych granicach miasta.

• 597 miejsko-wiejskich - gmina, w skład której wchodzi miasto oraz kilka wsi.

• 1576 wiejskich - gmina, która na swoim terytorium nie zawiera miasta.

Samorząd gminny

Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego w Polsce (art. 164 ust.1. Konstytucji RP). Rolę gminy szczegółowo określa ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Wyróżniamy trzy rodzaje gmin: miejskie, miejsko-wiejskie i wiejskie (zbiorowe, wielowioskowe). Rada gminy może w obrębie gminy tworzyć mniejsze jednostki administracyjne (tzw. jednostki pomocnicze gminy): sołectwa, dzielnice, osiedla lub inne jednostki (art. 5, ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym).

Gmina realizuje zadania poprzez swoje organy: radę gminy (organ stanowiący i kontrolny) oraz wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (organ wykonawczy). Rada gminy może także stworzyć młodzieżową radę gminy o charakterze konsultacyjnym.

Zadania i kompetencje samorządu gminnego obejmują sprawy:

• ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami,

• ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,

• gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego

• wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

• lokalnego transportu zbiorowego,

• ochrony zdrowia,

• pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,

• gminnego budownictwa mieszkaniowego,

• edukacji publicznej,

• kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury,

• kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,

• targowisk i hal targowych,

• zieleni gminnej i zadrzewień,

• cmentarzy gminnych,

• porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,

• utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,

• polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej,

• wspierania i upowszechniania idei samorządowej,

• promocji gminy,

• współpracy z organizacjami pozarządowymi,

• współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

Kompetencje Wójta

• wykonywanie uchwał

• przygotowywanie projektów uchwał

• przygotowywanie projektu budżetu

• sprawowanie funkcji kierownika urzędu

• reprezentowanie gminy na zewnątrz

Załączniki

• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. (Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz. 95)

Samorząd powiatowy

Samorząd powiatowy - to wyodrębniony w strukturze państwa związek społeczności lokalnej funkcjonujący w randze powiatu, który z mocy prawa powołany jest do samodzielnego wykonywania zadań administracji publicznej, a także wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych mu zadań.

Samorząd powiatowy stanowi drugi szczebel samorządu terytorialnego w Polsce obok samorządu gminnego i samorządu województwa. Samorząd powiatowy posiada możliwość kształtowania własnej wewnętrznej organizacji, m. in. wyboru organów samorządu powiatowego (rada powiatu, zarząd powiatu), a także stanowienia poprzez te organy prawa miejscowego.

Na czele powiatu stoi starosta wybierany przez radę powiatu, który wraz z zarządem powiatu jest organem władzy wykonawczej w powiecie. W Polsce mamy 379 powiatów. Wśród nich wyodrębniamy dwa rodzaje powiatów:

• powiaty grodzkie - jest ich 65. Są to z reguły miasta powyżej 100 tys. mieszkańców z kilkoma wyjątkami, jak Świnoujście, Grudziądz, Zamość, Sopot, Biała Podlaska, czy miasta Śląska. Właściwie są to gminy, które dodatkowo wykonują funkcje powiatu. Zamiast starosty urzęduje prezydent miasta, który przejmuje jego uprawnienia. W miejsce rady powiatu działa rada miasta; nazwa formalna to "miasto na prawach powiatu";

• powiaty ziemskie - tworzone przez kilka gmin (wiejskich, wiejsko-miejskich, miejskich). Władza wykonawcza należy do starosty i zarządu powiatu.

Linki zewnętrzne

• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 578)

Samorząd województwa

Samorząd województwa - wyodrębniony (zasiedlający określone terytorium) w strukturze państwa związek społeczności regionalnej funkcjonujący w randze województwa, który z mocy prawa powołany jest do samodzielnego wykonywania zadań administracji publicznej, a także wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych na niego zadań. Samorząd województwa posiada możliwość kształtowania własnej wewnętrznej organizacji, m. in. wyboru organów samorządu wojewódzkiego (sejmik województwa, zarząd województwa), a także stanowienia poprzez te organy prawa miejscowego.

Przez termin województwo i samorząd województwa rozumie się regionalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.

Kompetencje

Organy samorządu województwa działają na podstawie i w granicach określonych prawem. Do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim, niezastrzeżonych ustawami na rzecz organów administracji rządowej. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy, a organy samorządu województwa nie stanowią wobec powiatu i gminy organów nadzoru lub kontroli oraz nie są organami wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym.

Samorząd województwa wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, dysponuje mieniem wojewódzkim oraz prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu.

Województwo ma osobowość prawną.

Samorząd województwa, na podstawie upoważnień ustawowych, stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa.

Linki zewnętrzne

• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 576)

---