1. Elementy procesu wychowawczego

ELEMENTY PROCESU WYCH.

•  Relacja interpersonalna

•  Warstwa akcjologiczna

•  Warstwa operacyjna [forma, metoda, środek]

1. FORMY WYCH .- celowe organizowanie działań w odniesieniu do działań przypadkowych i spontanicznych.

Działania zorganizowane + działania spontaniczne = proces wych.

 

Wychowanek sam może konstruować sobie formy wychowania (staje się wtedy podmiotem zmieniania siebie- jest autokreatorem.

KRYTERIA form wych.:

•  ze względu na aktywność

•  ze względu na różne relacje w które wchodzimy

6 PODST. FORM WYCH.:

•  przez pracę

•  zabawę (przywództwo, współdziałanie)

•  sztukę (działania artystyczne0

•  naukę (edukacja + działania wych.)

•  działania społ. (organizacje społ.)

•  działania usługowe (na rzecz innych, umiejętność samoobsługi)

1. METODY WYCH.:

•  z greckiego methodos- droga

•  w wychowaniu to droga postępowania wychowawcy z wychowankiem na zasadzie współżycia z uczniem

•  problem metod wychowania związany jest z ideałem, celem - dlatego często problematyka nazywa się funkcja ideału celu.

PODZIAŁ METOD:

•  indywidualne

•  wpływu przez grupę

•  indywidualne

PODST. METODY WYCH.:

•  nagroda

•  kara

•  modelowanie - [naśladowanie wzorców] dokonuje się za pomocą wzoru i wzorca wychowawczego (osoba fikcyjna, bohater niekiedy żyjący, którego wartości stanowią przykład.

•  kształtowanie zachowań wg. przykładu osobistego lub wzoru - (jak wyżej)

•  stawianie zadań

•  perswazja

METODY ODDZIAŁYWAŃ PRZEZ GRUPĘ:

•  kształtowanie norm i wartości grupy

•  restrukturalizacja racji grupy lub relacji interpersonalnych

•  kierowanie przywództwa

1. ŚRODKI WYCHOWANIA

WG. k. Sośnickiego: - to treści metod i elementy metod

PODZIAŁ:

•  środki rozwojowe - wykorzystanie pewnych praw

•  środki egzekutywne - to takie , które domagają się wypełnienia czegoś , realizacja czegoś, wśród nich są : -nakazy, zakazy, nagroda i kara.

NAKAZY i ZAKAZY:

•  powinny odnosić się do etapu rozwoju wychowanka

•  powinny być konkretne i krótki

•  powinny być podawane w sposób kontaktowy

•  stosowanie języka intersubiektywniesensownego

 

MODELE WYCHOWANIA WRAZ Z ELEMENTAMI

Modele i ich elementy	Model 1 - wych. dominuje	Model 2	Model 3- wychowawca budzi aktywność
wychowawca   wychowanek           stosunek wychowawcy       forma komunikacji     regulator zachowań   trudności wychowawcze     wspólny mianownik- metoda wych.   istota wych.     wizja człowieka	manipulator   istota podatna na wpływ       wychowawca nad wychowankiem   monolog wychowawców   przepisy     opory, niewłaściwe zach.   naśladowanie wzorów     urabianie     posłuszny funkcjonariusz	obserwator   istota zdolna do rozwijania posiadanych umiejętności   wychowawca obok       swobodne ekspresje     potrzeby     braki niezaspokojonych potrzeb   rozwijanie zadatków     swobodny rozwój   okaz zdrowia	animator   istota zobowiązana do samostanowienia   wychowawca razem z wychowankiem   dialog i porozumienie   sumienie     progi rozwoju     trwanie w relacjach     ponaglanie     osobowość autonomiczna

 

TYPOLOGIE WYCHOWAWCZE (PEDAGOGICZNE):

1. model ks. J. Bosko:

•  model zapobiegawczy (bycie razem z wychowankiem

•  model represyjny (model wychowawczy , który narzuca pewne prawo)

1. wg. Kunowskiego:

•  metody wych. liberalnego

•  metody wych. socjalistycznego

•  metody wych. chrześcijańskiego

1. wg. Lewina:

•  autorytatywno- rygorystyczne

•  psychologiczne- indywidualne

•  uspołeczniające (osobowość)

 

PODSTAWOWE PROBLEMY PEDAGOGIKI WYCH.:

Personalizm

•  nurt filozoficzny

•  nurt w wychowaniu

•  z gr. Prospon- osoba

•  z łac. Persona- osoba

- afirmuje podmiot jako osoba w znaczeniu niepowtarzalnym i wyjątkowym

•  dotyczy tych nurtów, które eksponują osobę jako autonomiczną i samodzielną, podkreśla jego rozumność i godność

•  uwzględnia 4 typy problemów:

1. społeczny -

•  człowiek z natury jest nastawiony na drugiego człowieka jest członkiem społ.

•  człowiek jest istotą społeczno- relacyjna

•  człowiek staje się człowiekiem gdy uczestniczy w życiu innych

1. wymiaru konstytutywnego-

•  osoba jest kimś niepowtarzalnym, autonomicznym, samodzielnym, rozumnym, godnym

•  osoba jest zdolna do miłości i samoświadomości, jako podstawa aktów rozumnych

•  podkreśla niepowtarzalność i nadrzędność wobec innych wartości

1. strukturalny-

•  osoba posiada autologiczną (bytową) dwupłaszczyznowość, na jedność jej składa się element: - materialny i duchowy

•  np. człowiek jest podmiotem aktów duchowych

1. transcendentny-

•  człowiek ma naturalną tendencje do absolutu, w stronę Boga , zawierzając temu całkowicie

•  godność człowieka tkwi jego duchowej naturze

2. Teoria wychowania wg. H.Muszyńskiego

-przedstawił koncepcje idealistyczną

-wiodąca def . Pedagogika [wychowanie]- nauka, która daje teorię kształtowania osobowości człowieka w całokształcie jego społecznych uwarunkowań.

3 zadania ped.:

•  opisuje cele

•  opisuje stan rzeczy (stany postulowane)

•  opisuje warunki, w jakich dział kształtowania człowieka przebiega

Założenia teorii wychowania:

•  wychowanie jest zjawiskiem uwarunkowanym społ.

•  cel wychowania wyznacza panująca ideologia społ.

•  miarę skuteczności wych. jest przemiana osobowości wychowanka.

Formy wychowania:

1. PRZEDMIOTOWE:

•  różne typy działalności wych.

•  działalność poznawcza

•  działalność wytwórcza

•  dz. Recepcyjna

•  dz. Usługowo- opiekuńcza

•  dz. Zabawowo- rozrywkowa

•  dz. Sportowo- turystyczna

•  dz. Techniczna

1. ORGANIZACYJNA : przez działalność:

1. indywidualną

2. zbiorowo zespołowa:

•  samorządowa

•  spółdzielcza

•  współzawodnictwo

•  wspólna realizacja zadań (czyny społ.)

METODY WYCHOWANIA:

•  metoda nagrody i kary (jako najefektywniejsza) n. i k. powoduje u wychowanka stan napięcia.

1. m. Wpływu osobistego : proponuje

-wysuwanie sugestii

-perswazja

-działanie przykładem osobistym

-wyrażanie dezaprobaty i aprobaty.

•  m. wpływu społecznego : posługuje się zespołem i oddziałuje na zespół, który może polegać na:

-modyfikacji celów zespołu

-kształtowanie norm postępowania obowiązujące w zespole

-przekształcanie struktury wew. Zespołu

-rozłożona odpowiedzialność na całą grupę

-włączenie zespołu do oceny własnych działań

-nawiązanie współpracy z przywódcami zespołu

-staranie się być pomocnym zespołowi.

•  m. kierowania samowychowaniem : zwraca się uwagę na przedstawienie właściwego ideału i przyswojenie odpowiednich wartości, kolejno na samopoznanie , samoocenę wstępną, obudzenie aspiracji do przemiany i doprowadzenie do decyzji samowychowawczych.

•  m. wywołująca poczucie kary lub nagrody: 1. położenie nacisku organizacyjnego, w toku którego nagradzanie za właściwe postawy, przydzielanie odpowiednich roli i funkcji społ.,

JAKA POWINNA BYĆ NAGRODA I KARA:

NAGRODA:

•  powinna przejawiać się w sytuacji, gdy dziecko robi więcej niż powinno robić, lepiej niż do tej pory (nie za wykonywanie obowiązków), gdyż krzywi się wtedy motywy wychowanka i rozbudowuje się postawę roszczeniową

•  najgorszą nagroda jest nagroda materialna- bo zmienia motywację człowieka (odnośnie pracy, wysiłku)

•  rodzaje nagród naturalnych: uśmiech, pochwała, ...

KARA:

•  adekwatna do wieku (im młodsze dziecko tym kara powinna być wykonywana zaraz po czynie , kara odroczona mało skuteczna)

•  kara jako konsekwencja złego czynu

•  adekwatna do czynu

•  kary naturalne- związane ze złym czynem dziecka

•  nie powinno być kar fizycznych: -naruszają poczucie godności, -wykorzystywanie własnej siły, -przejaw braku szacunku

•  dziecko może uodpornić się na karę fizyczna

S. KUNOWSKI "podstawa wychowania"

-teoria warstwicowa

-koncepcja osoby + wpływ konkretnej religii

- wychowanie - wyprowadzenie ze stanu naturalnego do wyższego stanu kulturalnego na skutek dokonywanych wewnętrznie przemian dyspozycji psychicznych człowieka, która powoduje , iż następuje zmiana postawy egoistycznej na postawę altruistyczną (przejście od "JA" do "MY"0 do zaangażowania się we wspólnotę

Proces wychowania jest pobudzany przez podst. czynniki:

1. BIOS - pęd życiowy, całe wyposażenie biologiczne człowieka, które jest niezmienne. Bios jest opanowany przez stos.

2. ETOS - otacza nas kultura, religia, obyczaje, tworzy warunki do rozwoju biosu, to co nas otacza, nie zawsze jest czymś pozytywnym. Jest korygowany przez AGOS.

3. AGOS - działanie wychowawcze: rodzice, opiekuni, nauczyciele, wszystkie te czyny korygowane są przez LOS

4. LOS - stała fizyczna z która człowiek się rodzi, czas historyczny w którym człowiek żyje i działa,

TEORIA WARSTWICOWA:

Warstwy wychowania adekwatne do czynu:

1. bios- warstwa biologiczna, szczególne znaczenie w wieku szkolnym

2. etos- warstwa społ.(budowanie właściwych relacji w grupie) i warstwa kulturologiczna (wchodzenie i poznawanie kultury+ budzenie się zainteresowań dotyczących kultury.

3. Agos i los- warstwa duchowa- kształtowanie .światopoglądu

Istotna rolę w każdej z tych warstw odgrywa AKTYWNOŚĆ WŁASNA :

•  manipulacja

•  poznawanie

•  uczucie

•  kształtowanie światopoglądu

Każda warstwa wytwarza swą strukturę:

•  onjawia temperament

•  indywidualność

•  charakter

•  osobowość

•  światopogląd

ZADANIA WYCHOWAWCY wg. S. KUNOWSKIEGO : biorąc pod uwagę rodzaj aktywności i struktury, które powstają możemy wskazać na pewne zadania stojące przed wychowawcą:

1. poznanie temperamentu dziecka- określić jego zalety i wady, a w związku z tym próba pomocy w kształtowaniu odpowiednich cech.

2. poznanie indywidualności- zwróć uwagę na różnice między dziećmi w rozwoju

3. przeprowadzenie wychowanka od heteronomii do autonomii (skupienie się na sobie- dostrzeganie innych)

4. kształtowanie osobowości- ujęcie z całości cech psychicznych człowieka i ich rozwój tożsamości

kształtowanie światopoglądu i tożsamości

3. Zagadnienia na egzamin

PYTANIE 1. Nuki ped. , a T.W.

Miejsce T.W.

Pedagogika= teoria nauczania (dydaktyka) +T.W.

Dydaktyka - sposób nauczania przez wychowanie, posiada dorobek metodologiczny (teoria +praktyka)

T.W.- to co nie jest związane z nauczaniem i procesami uczenia się, dotyczy rozwoju osobowości człowieka i to jest zakres T.W.

Wiek XX pojawiły się subdyscypliny pedagogiczne będące na skraju dydaktyki i T.W.

Kryterium: przedmiot badań

•  ped. Społ.

•  ped. Specjalna

•  ped. Dorosłych [andragogika]

•  ped. Opiekuńcza

!!!! historia wychowania jako subdyscyplina ped. Bardziej przynależy do historii.

Herbart- 1812- zaproponował pojęcie ped. Jako ped. Ogólnej

Teoria wychowania.- zajęła się jako subdyscyplina pedagogiczna różnymi kontekstami wychowania mającego na celu kształtowanie osobowości człowieka

PYTANIE 2. Status metodologi T.W.

W zakres statusu metodologicznego wchodzą takie pytania:

-czym się konkretnie zajmuje

-w jakim celu się tym zajmuje

-jaką metodą

PYTANIE 3. T.W. ,a ped. Ogólna

Pedagogika= teoria nauczania (dydaktyka) +T.W.

Dydaktyka - sposób nauczania przez wychowanie, posiada dorobek metodologiczny (teoria +praktyka)

T.W.- to co nie jest związane z nauczaniem i procesami uczenia się, dotyczy rozwoju osobowości człowieka i to jest zakres T.W.

Wiek XX pojawiły się subdyscypliny pedagogiczne będące na skraju dydaktyki i T.W.

PYTANIE 4. T.W. ,a inne nauki.

Powiązania Teorii Wychowania z innymi naukami: (t.w.- jako subdyscyplina interdyscyplinarna):

•  filozofia (teologia- nauka o stanowieniu celów, do czego wych., Aksjologia (nauka o wartościach),- ku czemu wychowujemy , czym jest człowieka?, Aksjologia filozoficzna- dostarczanie ważnych przesłanek dla zrozumienia kondycji współczesnego człowieka. )

•  psychologia- t.w. czerpie wiedzę z psychologii o funkcji człowieka, o o rozwoju jego psychiki, o strukturze osobowości i jej funkcjach regulacyjnych.

•  Socjologia- o społecznym zakorzenieniu osoby ludzkiej , o wpływie społ. na jednostkę, o mechanizmach socjalizacji, o funkcjonowaniu instytucji edukacyjnych.

•  Nauki medyczne - dostarczają wiedzy o zasadach, prawidłowościach rozwoju biologicznego człowieka, określają standardy rozwoju organizmu, czym wspomagać wzrost biologiczny.

PYTANIE 5. Przedmiot T.W.

Przedmiotem każdej nauki jest pewien zakres zjawisk, procesów wyróżniamy spośród innych za pomoc ą kryteriów ustalonych ściśle przez badaczy.

T.W. zadaje pytania: kim jest człowiek?

Zajmuje się różnymi kontekstami wych. mającymi na celu kształtowanie osobowości człowieka jako subdyscyplina ped. ma na celu kształtowanie rozwoju osobowościowego człowieka.

T.W. jest subdyscypliną interdyscyplinarną - ponieważ zajmuje się osobowością człowieka, któRa jest trudna do określenia jest powiązana z filozofią, psych., socjol., nauki biomedyczne

.

Filozofia- takie problemy jak aksjologia "kim jest człowiek"

Socjologia- człowiek jest z natury osobą społeczna, społeczeństwo ma wpływ na wych....

Biomedyczne- wiedza o zasadach rozwoju biologicznego.

PYTANIE 6. T.W. a metody badawcze zaczerpnięte z innych nauk.

Metody badawcze T.W. zaczerpnięte z innych nauk:

•  sondaż, ankieta (socjologia)

•  eksperymentu (psychologia, nauki biomedyczne)

•  monografia (historia)

•  metoda indywidualnych przypadków (medycyna)

OBO DYDAKTYKI TEORIA WYCHOWANIA JEST W PEDAGOGICE NAJWAZNIEJSZA.!!!

PYTANIE 7. Funkcje T.W.

FUNKCJE TEORII WYCHOWANIA

1. F. POZNAWCZA - główne diagnozowanie rzeczywistości wychowawczej, ustala warunki funkcjonowania wychowanków

2. F. OCENIAJĄCA- zebrany materiał poddawany jest ocenie i analizuje się pod katem pewnych wartości. [opisane zjawisko poddajemy analizie i ocenie w stosunku do określonego ideału]

3. F. PROGNOSTYCZNA - odpowiedź na pytanie co zrobić aby ta rzeczywistość doprowadzić do pewnego ideału określonego [co zrobi aby zbliżyć rzeczywistość do określonego ideału].

PYTANIE 8. Rozumienie pojęćia wych.

JAKI KSZTAŁT POWINNO MIEĆ WYCHOWANIE?

•  Wychowanie to spotkanie z wychowankiem

•  Podstawowym procesem wychowania jest to, co w człowieku jest zawarte .

•  Wychodząc z założenia Mertona "człowiek- samotną wyspą"- wychowanie -całokształt procesów pomagających człowiekowi przez kontakt z sinymi rozwijanie osobowości, warunek to spotkanie osobiste.

•  Nie ważne w jakich wartościach człowiek wychowuje, ważne by była symetryczna interreakcja (wychowawca wie więcej- BŁĄD)

•  Ma znamiona koncesji uniwersalnej bo nie ważne w imię jakiego systemu wychowujesz, ważne jest spotkanie

•  Wychowanie nie spełnia zadań, bo nie sięga w rdzeń egzystencji człowieka

•  Wychowanie jako spotkanie ma 2 wymiary:

•  Wertykalny - odnoszący się do Boga

•  Horyzontalny - obejmujący kontakt międzyludzki

•  jest personalista , bo porusza 4 wymiary personalizmu

WŁAŚCIWOŚCI WYCHOWANIA - czym być powinno?

1. człowieczeństwo-

•  to wartość symetrii w wych.

•  Sytuacja wych. to spotkanie 2 osób, które są obdarzone: godnością, rozumnością

•  Człowiek ma pomagać w urzeczywistnianiu najgłębszego "JA", jednak w wych. kształtuje się zarówno nauczyciel jak i wychowanek

1. permanencja-

•  wych. jako spotkanie ma cechować się permanencja (ciągłością)

•  wych. odbywa się przez całe życie

1. interakcyjność i interakcyjność-

- obustronne oddziaływanie na siebie [wychowanek- wychowawca] np. poznawanie różnych wartości, przez podawanie argumentów

1. określoność sytuacji, zdarzeń, konsekwencji

•  wych. charakteryzuje się pewną wiedzą , ale nie ma do niego "złotego środka" - podręcznika

1. transgrensyjność- zdolność przekraczania siebie

•  poszukiwanie siebie, swojego głębokiego "JA" np. syndrom "ciepłych kapci"- przyzwyczajenie się do otoczenia, po co szukać

WNIOSKI:

•  wychowankowie stają się ulegli

•  w wychowanku budzi się niechęć i agresja

•  oni tych zasad nie rozumieją , bo często są one bezsensowne

•  odrzucenie tego typu autorytetu

•  karanie przegrywa bo osiąga efekt krótkotrwały, jest to efekt zew.- tymczasowy.

PYTANIE 9. Różne ujęcia wychowania.

PYTANIE 10. Struktura procesu wych..

PYTANIE 11. Elementy procesu wych.

ELEMENTY OROCESU WYCH.

•  Relacja interpersonalna

•  Warstwa akcjologiczna

•  Warstwa operacyjna [forma, metoda, środek]

ELEMENTY I PRZEBIEG PROCESU WYCHOWANIA:

(każdy proces z reguły prowadzi do postępu)

1. relacja interpersonalna (2 osoby wychowawca i wychowanek)

2. warstwa aksjologiczna (cel i ideał wychowania)

3. warstwa operacyjna (inaczej techniczna) zaliczamy: formy, metody, środki wych.

Główne ELEMENTY oddziaływań WYCH.:

Ideał, cel, formy, metody, środki

PYTANIE 12. Ideał wych.

Ideał wychowawczy - opis zintegrowanych cech człowieka ,

Opis zintegrowanych , pożądanych cech człowieka, wartościowanych z punku widzenia różnych grup, interesów, posiada różne motywacje.

różnorodne motywacje :

•  matagfizyczno- religijne,

•  społeczne,

•  ideologiczne grupowe

ŹRÓDŁA IDEAŁÓW:

1. założenia metafizyczno- religijne

2. filozofia, obowiązująca w danym czasie

3. sytuacja państwowa

4. sytuacja społeczna

5. tendencje rozwoju kultury

wizja człowieka- wg. Wychowanka!!!

---