WYBÓR ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ - WYBRANE ASPEKTY
WYBÓR WŁAŚCIWEGO ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ
- w praktyce - odpowiedzialny za ubezpieczenia (księgowy lub osoba odpowiedzialna za finanse) może się kierować jedynie ceną ochrony ubezpieczeniowej, co nie jest właściwym podejściem!!!!!!!
- przy małych lub średnich firmach wskazane jest, by korzystać z usług agenta (multiagenta) lub lepiej brokera ubezpieczeniowego,
- analizując ZU uwzględnić: formę prawną (USA, TUW), spełnianie przez ZU ustawowych wymogów prawnych, poziom wskaźników technicznych i program reasekuracyjny, dostępność do ZU (pośrednictwo!!!!), pozycję rynkową ZU, jego udziałowców, dotychczasowe doświadczenia w zakresie współpracy z danym ZU lub opinie innych ubezpieczonych (np. tryb dokonywania doubezpieczeń, szybkość reakcji na szkodę),
- ocena ofert powinna dotyczyć: zakresu pokrycia ochrony ubezpieczeniowej (ze szczególnym uwzględnieniem wyłączeń), ceny usługi w zależności od franszyz lub przy różnym zakresie ochrony, analiza elementów, które dodatkową wchodzą w zakres ochrony ubezp.
Kierować się zasadą: przede wszystkim zapewnić firmie odpowiedni zakres ochrony, a nie kierować się ceną!!!!!!!!!!!
ZARYS KLASYCZNEGO ZAKRESU UBEZPIECZEŃ DLA MAŁEJ I ŚREDNIEJ FIRMY:
- ub. od ognia i innych zdarzeń losowych (w pełnym zakresie, najlepiej na bazie wszystkich ryzyk),
- ub. od kradzieży z włamaniem i rabunku,
- ub. utraty zysku (business interuption) oparte przynajmniej na pełnym zakresie ryzyk ogniowych,
- ub. sprzętu elektronicznego i nośników danych,
- ub. OC ogólnej, zawodowej i (lub) za produkt,
- pakiet ubezpieczeń komunikacyjnych (OC, AC, NW, ZK i ewent. inne),
- pakiet ub. życiowych (NW pracowników, zakładowy program emerytalny),
- rozszerzenie ochrony o ryzyko terroryzmu i rozruchów społecznych!!!!!!!!!!!
POŚREDNICTWO UBEZPIECZENIOWE
Agent (zawieranie umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń), Multiagent, Rodzaje agentów ubezpieczeniowych:
Agent ubezpieczeniowy - pełnomocnik - agent ubezpieczeniowy upoważniony przez zakład ubezpieczeń do stałego zawierania umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz tego zakładu.
Agent ubezpieczeniowy - pośrednik - agent ubezpieczeniowy posiadający jedynie kompetencje do pośredniczenia przy zawieraniu umów ubezpieczenia.
Broker (zawieranie i wykonywanie umów ubezpieczenia w imieniu ubezpieczającego lub pośredniczenie przy zawieraniu umów ubezpieczenia na rzecz ubezpieczonego).
Broker może być: ubezpieczeniowy lub reasekuracyjny.
Korzyści dla klientów z wykorzystywania pośrednictwa ub.
- oszczędność czasu,
- specjalistyczne porady dotyczące wyboru produktu i zakładu,
- pomoc w zarządzaniu ryzykiem,
- pomoc przy likwidacji szkód, zgłaszaniu roszczeń,
- możliwość uzyskania informacji o zasadach funkcjonowania ubezpieczeń i polis,
Informacje na temat sytuacji finansowej zakładu ubezpieczeń.
Korzyści dla zakładów ubezpieczeń z wykorzystywania pośrednictwa ub.
- ułatwienia w dotarciu do klientów i oddziaływaniu na nich,
- ułatwienia w zawieraniu umów ubezpieczenia.
Odpowiedzialność wobec klienta!!!!!!!!! (za działania pośrednika odpowiedzialny jest ZU!!!)- pośrednik, ale….. agenci-pełnomocnicy i brokerzy mają obowiązek zawrzeć ub. OC!!!!!!
Liczba zarejestrowanych agentów(stan na dzień)
Zarejestrowani agenci ubezpieczeniowi |
31.12.2004 |
31.12.2005 |
31.12.2006 |
Wyłączni |
28700 |
22900 |
23000 |
Ogółem multiagenci |
13600 |
12700 |
13800 |
Ogółem agenci |
42400 |
35600 |
36800 |
Liczba osób wykonujących czynności agencyjne |
71000 |
83200 |
94800 |
LIKWIDACJA SZKÓD
Klient korporacyjny - „roszczeniowy profesjonalista”; Klient indywidualny - „roszczeniowy laik”.
Likwidacja szkód (postępowanie likwidacyjne) - proces polegający na podejmowaniu czynności zmierzających do ustalenia wysokości odszkodowania lub świadczenia za powstałą szkodę, czyli czynności pomiędzy zgłoszeniem roszczenia, a wypłatą odszkodowania bądź odmową.
Postępowanie ma wyjaśnić: Okoliczności wypadku, Przyczyny i skutki wypadku, Istnienie bądź nie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, Rozmiar szkody i odszkodowania, Istnienie ewentualnych odpowiedzialności osób trzecich za szkodę.
Droga likwidacji szkód: samodzielnie w ZU spory: sąd polubowny przy Rzeczniku Ubezpieczonych, Sądy Powszechne), pośrednik ub., kancelarie likwidacji szkód.
Z ulotki „kancelarii likwidacji szkód”:
W przypadku gdy: Miałaś/eś wypadek będąc pasażerem, pieszym, kierowcą, Ktoś bliski zmarł wskutek wypadku; Twój samochód został skradziony lub uszkodzony, Twoje mienie uległo zniszczeniu, Nie otrzymałaś/eś należnego odszkodowania, Ubezpieczyciel zaniżył Ci odszkodowanie, Czujesz się pokrzywdzona/y decyzją ubezpieczyciela.
Zgłoś się do nas ze swoim problemem: Zapoznamy się ze sprawą, Wynagrodzenie rozliczymy po uzyskaniu odszkodowania.
W Twoim imieniu wystąpimy do ubezpieczyciela o:
Zadośćuczynienie, Zwrot kosztów leczenia, Rentę na zwiększone potrzeby, Utracone zarobki, Odszkodowanie za śmierć osoby Ci bliskiej, Zwrot kosztów pogrzebu, Rentę alimentacyjną, Odszkodowanie za skradziony lub uszkodzony pojazd, Odszkodowanie za zniszczone mienie.
Nie pobieramy zaliczek !
Rozpatrzenie sprawy nic Cię nie kosztuje !
Prowadzimy sprawy polubownie i na drodze sądowej !
Zapewniamy rzetelną obsługę Twojej sprawy !
Uwaga!!!
Nigdy nie należy podpisywać ugody zaproponowanej przez zakład ubezpieczeń. Zaproponowane warunki finansowe będą na pewno niekorzystne dla poszkodowanego. W celu uniknięcia niekorzystnej ugody skontaktuj się z nami aby warunki ugody były dla Ciebie korzystne.
POJĘCIE ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ
Definicje zakładu ubezpieczeń:
- przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe to „...różnorodne jednostki gospodarcze realizujące ub. gospodarcze (majątkowe i osobowe)”;
- zakład ubezpieczeń, zgodnie z Kodeksem Cywilnym, to strona umowy ubezpieczenia, na której ciąży obowiązek zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej (spełnienia świadczenia wobec ubezpieczonego) w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku;
- zakłady ubezpieczeń, zgodnie z ustawą o działalności ub., to podmioty posiadające formę organizacyjno-prawną spółki akcyjnej lub TUW, które po uzyskaniu stosownego zezwolenia mogą prowadzić działalność ubezpieczeniową, ubezpieczeniowo-reasekuracyjną lub reasekuracyjną;
- przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe jest „...organizacją zdolną dostarczać usługi ub. spełniające oczekiwania klientów, mogących je nabyć za cenę pozwalającą uzyskać oczekiwany (nieujemny) wynik finansowy”
ZASADY ORGANIZACJI RYNKU UBEZP. W POLSCE
*Zasada prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej tylko w dwóch formach organizacyjno-prawnych (TUW, S.A.).
*Zasada koncesjonowania działalności ubezpiecz. i reasekuracyjnej.
*Zasada rozdziału branż.
*Zasada ograniczenia pozaubezpieczeniowej działalności.
*Zasada ochrony krajowego rynku ub. (zasada protekcjonizmu).
*Zasada otwarcia polskiego rynku ub. dla kapitału zagranicznego.
*Zasada materialnego (finans.) nadzoru państwa nad działalnością ub.
*Zasada ochrony ubezpieczonych i poszkodowanych (KNF, UFG, Rzecznik Ubezpieczonych).
STRUKTURA POLSKIEGO RYNKU UBEZPIECZENIOWEGO
Liczba zakładów ubezpieczeniowych w okresie 1988-2009
Dział\ROK |
1988 |
1990 |
1994 |
1996 |
1998 |
1999 |
2000 |
2003 |
2009 |
Dział I |
0 |
0 |
10 |
15 |
24 |
30 |
35 |
36 |
30 |
Dział II |
4 |
14 |
26 |
30 |
31 |
33 |
34 |
36 |
35 |
Razem |
4 |
14 |
36 |
45 |
55 |
63 |
69 |
72 |
65 |
* Współczynnik penetracji (stosunek składki przypisanej do PKB) - 1991 r.-1,83%; 1996 r. -2,12%; 2001 r.- 3,01%, 2004 r -3,07; 2005 r. - 3,25%, 2006-3,5% (w 2006 r. - Europa - 8,3%; USA - 8,8%, Świat - 7,5% ).
2008: 4,7 % - Polska; ponad 7% - UE (dane CEA).
Wzrost gospodarczy stymuluje rozwój ubezpieczeń - ze wzrostem PKB rośnie wzrost składki.
* Współczynnik gęstości (wartość składki na 1 mieszkańca rocznie) - 1991 r.- 39 zł; w 2005 r.- 193$, 2006 r. - 310$ [Dz II - 160$; Dz I - 150 $ (73$ w 2005 r.)].
2008 r - 1500 zł
Średnio w Europie (2006) - 1745$, USA- 3924$; WB - 6467$, Ukraina-60$!!!!- life-1,9$).
* Składka ub. w Polsce stanowi średnio ok. 0,32% światowego rynku ub.
Wg danych CEA (2008) - 11 miejsce w Europie
30 miejsce w świecie (dane za 2006: Dz I -30, Dz II-25)
W Europie Środkowej i Wschodniej I-sze miejsce.
ZAKŁADY UBEZPIECZEŃ NA RYNKU POLSKIM (2009)
- krajowy zakład ubezpieczeń (siedziba w Polsce) - 64
- zagraniczny zakład ubezpieczeń działający na zasadzie swobody osiedlania się (oddział) - UE,
- zagraniczny zakład ub. działający na zasadzie swobody świadczenia usług (notyfikacja!!! z UE) -428,
- zagraniczny zakład ubezpieczeń (spoza UE) - główny oddział (Elvia Travel Insurance) - 1
„Nasze” w UE (1-oddział, 17 - notyfikowanych).
FORMY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ
UBEZPIECZENIOWA SPÓŁKA AKCYJNA
Forma USA znana już była w Polsce w okresie międzywojennym. Po wojnie w odniesieniu do ZU “Warta”, której akcje wprawdzie należały do Skarbu Państwa, jednak “Warta”, jako specjalista w zakresie obrotów z zagranicą stosownie do wymogów rynków zagranicznych, musiała posiadać formę SA.
Podstawowy akt normujący działalność USA to ustawa o dział. ub.; w zakresie nie uregulowanym ustawą stosuje się przepisy KSH:
- założyć mogą 3 osoby fizyczne lub prawne.
- za swoje zobowiązania odpowiada całym swoim majątkiem.
- kapitał akcyjny wnoszony jest w gotówce i opłacany w całości przed zarejestrowaniem spółki.
Różnice między U.S.A. a „zwykłą” spółką akcyjną
a) wyższa wysokość kapitału akcyjnego - zakładowego (min. 2 mln euro),
b) w podziale zysku USA mogą brać udział nie tylko akcjonariusze ale i klienci spółki (ubezpieczenia na życie),
c) akcje mogą być wyłącznie imienne (za wyjątkiem akcji dopuszczonych do publicznego obrotu za zgodą KNF),
d) nadzór KNF.
TOWARZYSTWO UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH
Bardzo popularna forma prowadzenia działalności ubezp. w okresie międzywojennym; (dziś na świecie ok. 40% składki zbierają TUW-y).
CECHY TUW
celem towarzystwa nie jest osiąganie zysku (działalność winna być rentowna), lecz zaspokajanie potrzeb dotyczących ochrony ubezpiecz. jego członków (USA - ub. komercyjne; TUW - niekomercyjne);
towarzystwo ubezpiecza swoich członków na zasadach wzajemności. Uzyskanie członkostwa musi być związane z zawarciem umowy ub., a jego utrata z wygaśnięciem stosunku ub. (USA - związek kapitałów, TUW - związek osób), chyba że statut TUW przewiduje inaczej (dopuszczalne jest ubezpieczanie osób nie będących członkiem TUW, płacących stałe składki, jednak składki takich osób nie mogą przekroczyć 10% ogólnego zbioru składki).
członkowie TUW zobowiązani są do ewentualnych dopłat składek, o ile zaistnieje potrzeba pokrycia niedoborów z tytułu odszkodowań oraz kosztów własnych, a w przypadku osiągnięcia nadwyżek obniżeniu może ulec wysokość składek w następnych okresach lub poszerzony zakres ochrony ubezpiecz.
w TUW mogą być tworzone związki wzajemności członkowskiej. Związki te mogą być prowadzone na podstawie odrębnych OWU i wewnętrznie odrębnie rozliczane (np. TUW TUW ma 23 związki):
związek wzajemności członkowskiej tworzy wyodrębniona grupa członków towarzystwa (regionalna, branżowa);
związek tworzy wyodrębniona grupa ryzyk - grupa członków posiadających jeden i ten sam rodzaj ubezpieczenia (u. ogniowe, kradzieżowe, komunikacyjne itp.)
W przypadku ograniczonego - ze względu na małą liczbę członków - zakresu działania; niewielką liczbę lub niskie sumy zawieranych ubezpieczeń oraz niewielkiego terytorialnie zasięgu działalności ON może nadać towarzystwu status Małego Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych (Rejent Life) - łagodniejsze są wówczas niektóre przepisy regulujące ich działalność (np. niższe, aniżeli w „dużych” TUW są wymogi w zakresie minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego lub nawet w niektórych przypadkach zwolnienie z jego posiadania), ale i mniejszy jest rzeczowy zakres działalności (np. nie mogą prowadzić reasekuracji czynnej, mogą ubezpieczać tylko swoich członków, roczny przypis składki nie może przekraczać 5 mln euro).
TUW-y w Polsce (stan - 2007): TUW Bezpieczny Dom, Concordia Polska TUW, TUW Cuprum, Pocztowe TUW, TUW SKOK, TUW TUW, TUW TUZ (zakony), TUW MACIF Życie, TUW Rejent Life - (9 ZU)
GWARANCJE WYPŁACALNOŚCI ZU
ZU jako „instytucje publicznego” zaufania powinny być pewne i wypłacalne. Gwarancjami wypłacalności zainteresowani są: Państwo, Ubezpieczeni, ZU
Wypłacalność ZU ma znaczenie nie tylko dla ubezpieczających ale i dla całego rynku ubezpieczeniowego, albowiem koszty potencjalnej upadłości obciążają bezpośrednio lub pośrednio wszystkich jego uczestników.
Ogólne pojęcie wypłacalności
Wypłacalność - to stan danej organizacji, w której aktywa przewyższają swoją wartością jej zobowiązania;
Wypłacalność - zdolność do spłaty wszelkich zobowiązań w momencie ich wymagalności.
USTAWOWE WYMOGI FINANSOWE ZABEZPIECZAJĄCE WYPŁACALNOŚĆ ZU (Solvency I)
Ustawowo obowiązujące w Polsce finansowe gwarancje wypłacalności ZU dotyczą zarówno wysokości przyjmowanego do ubezpieczenia pojedynczego ryzyka, jak i limitów globalnych, odnoszących się do całego portfela ZU.
Suma ubezpieczenia od pojedynczego ryzyka na udziale własnym nie może przekroczyć 25% łącznej wysokości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych i kapitału własnego - limit wysokości pojedynczych ryzyk ubezpieczeniowych.
Posiadanie aktywów na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych zgodnie z wymogami ustawy o działalności ubezpieczeniowej (związane z działalnością inwestycyjną).
Posiadanie środków własnych w takiej wysokości, aby zachowany został w sposób ciągły: minimalny kapitał gwarancyjny (MKG), kapitał gwarancyjny (KG) i margines wypłacalności (MW) - limit wypłacalności odnośnie całego portfela ubezpieczeń.
Wymogi mają na celu bezpieczeństwo ubezpieczonych i gwarantują prawidłowość wykonywanych zadań ciążących na ZU.
Ad 1) SUMA UBEZPIECZENIA OD POJEDYNCZEGO RYZYKA.
Od 1995 r. Wymóg ten ogranicza ubezpieczanie ryzyk, w których wielkość ubezpieczanego majątku przekraczałaby możliwości ZU w zakresie wypłacenia ewentualnego odszkodowania z powodu niedostatecznej ilości posiadanych środków własnych i rezerw tech.-ub. Jednocześnie jest on pośrednio determinantem równowagi finansowej operacji ubezpieczeniowych, ponieważ wymusza na firmach ubezpieczeniowych stosowanie reasekuracji (lub koasekuracji) w celu obniżenia udziału własnego, co umożliwia ZU ubezpieczanie dużych ryzyk (podmiotów gospodarczych, dużych obiektów, ryzyk o charakterze katastrofalnym) oraz dalsze poszerzanie działalności ubezpieczeniowej bez osłabiania podstaw finansowych.
Ad 2) AKTYWA NA POKRYCIE REZERW TECH.-UB. ZGODNIE Z WYMOGAMI USTAWY O DZIAŁALNOŚCI UBEZPIECZ.
Zasoby środków finansowych ZU składają się głównie z:
- kapitałów własnych (środków własnych) - kapitału akcyjnego lub zakładowego, kapitału zapasowego, funduszy specjalnych i rezerwowych, zysku,
- rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (rezerwa składek, r. na niewypłacone odszkodowania i świadczenia, matematyczna r. składek i inne),
- okresowo wolnej części środków ze składek ubezp.
Prawidłowo prowadzona działalność lokacyjna:
umożliwia wyrównywanie negatywnych wyników w działalności techniczno-ubezpieczeniowej,
pozwala na zachowanie konkurencyjności poprzez np. obniżanie stawek składki ub., a w przypadku ub. na życie na konkurowanie z innymi ZU wysoką stopą zwrotu z aktywów (szczególnie w przypadku ubezpieczeń na życie z funduszem inwestycyjnym).
Ustawa o działalności ubezpieczeniowej ściśle określa jakie aktywa zaliczyć można na jako pokrycie rezerw tech.-ub., a także określa ich dopuszczalne limity, co powoduje, że ZU zmuszone są do poszukiwania najefektowniejszych rozwiązań w zakresie pozostawionych im do dyspozycji możliwości inwestycyjnych.
KNUiFE ma prawo ingerencji w działalność lokacyjną ZU, gdyby ta mogła zagrażać interesom ubezpieczonych lub wypłacalności ZU.
Uproszczony bilans ZU
A |
P |
Aktywa |
Kapitały własne |
|
Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe |
Wskaźnik pokrycia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych aktywami określonymi w ustawie!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Wsk. ten określa stopień i wyraża - w świetle prawa - zdolność ZU do wypłacania odszkodowań i świadczeń.
*Brak pełnego pokrycia może oznaczać, że wypłacane odszkodowania pokrywane są z bieżących składek, a nie z wcześniej utworzonych rezerw, co może w perspektywie negatywnie wpłynąć na stabilność ZU.
*Im wyższe są wartości wskaźnika od 1 (100%), tym ryzyko niewypłacalności ZU jest niższe.
Ad 3) ŚRODKI WŁASNE W WYSOKOŚCI POKRYWAJĄCEJ: MINIMALNY KAPITAŁ GWARANCYJNY (MKG), KAPITAŁ GWARANCYJNY (KG) I MARGINES WYPŁACALNOŚCI (MW)
ŚRODKI WŁASNE (pojęcie abstrakcyjne) - przez środki własne ZU rozumie się majątek własny ZU, a więc realne i rzeczywiste, ujęte w bilansie aktywa po wyłączeniu środków przeznaczonych na pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań (czyli rezerw tech.-ub.) oraz aktywów stanowiących wartości niematerialne i prawne.
Środki własne (kapitały gwarancyjne; kapitały bezpieczeństwa) stanowią zabezpieczenie wykonywania wszelkich zobowiązań ZU, a zwłaszcza zapewniają pokrycie wydatków spowodowanych odchyleniami w przebiegu szkodowości i wysokości kosztów prowadzenia działalności ubezpieczen.
Rezerwy gwarancyjne niezbędne są każdemu ZU w celu zapewnienia ciągłości i płynności prowadzonych przez niego operacji finansowych.
KAPITAŁY WŁASNE A ŚRODKI WŁASNE
KAPITAŁY WŁASNE |
ŚRODKI WŁASNE |
Kapitał podstawowy |
Kapitał podstawowy |
Należne wpłaty na kapitał podstawowy (-) |
Należny, lecz nie wniesiony kapitał podstawowy (-) |
Akcje własne (-) |
|
Kapitał (fundusz) zapasowy |
Kapitał zapasowy |
Kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny |
Kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny |
Pozostałe kapitały rezerwowe |
Kapitał rezerwowy pozostały |
Nie podzielony WF z lat ubiegłych (+,-) |
Nie podzielony WF z lat ubiegłych (+,-) |
WF netto roku obrotowego (+,-) |
WF netto roku obrotowego (+,-) |
|
+; - POZOSTAŁE ELEMENTY |
Minimalny Kapitał Gwarancyjny - MKG
Ustawowo nakazana minimalna wysokość środków własnych, niezbędna w momencie rozpoczynania działalności przez zakład ubezpieczeń.
Ma wielkość zmienną - jeśli inflacja w UE wzrośnie min. o 5% (od momentu ostatniego ustalenia wysokości MKG), to MKG także wzrasta (krotność 100 tys. euro).
MKG odpowiada wysokości środków własnych niezbędnych na pokrycie kapitału akcyjnego i innych kapitałów, których posiadaniem musi się wykazać ZU w momencie starań o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej.
KAPITAŁ AKCYJNY NIE MOŻE BYĆ NIŻSZY, NIŻ NAJWYŻSZA MINIMALNA WYSOKOŚĆ KAPITAŁU GWARANCYJNEGO WYMAGANEGO DLA GRUP UBEZPIECZEŃ, W KTÓRYCH ZU PROWADZI DZIAŁALNOŚĆ.
Minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego (MKG) dla każdego rodzaju ubezpieczeń.
Dział I 3 mln euro
Dział II - grupy 10-15 3 mln euro
- pozostałe grupy 2 mln euro
Dla TUW wielkości te są o 25% niższe („małe” TUW mogą być zwolnione.
Kapitał Gwarancyjny - KG
Wielkość graniczna wysokości środków własnych niezbędnych dla prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i obrazuje ich sumę potrzebną dla zabezpieczenia bieżących i przyszłych zobowiązań.
Kapitał gwarancyjny jest równy większej z wartości:
- 1/3 marginesu wypłacalności;
- minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego.
Margines Wypłacalności - MW
Ustalona w przepisach najniższa wysokość środków własnych ZU mająca zagwarantować jego wypłacalność. Ma wielkość zmienną i sposób jego wyliczenia zależny jest od działu ubezpieczeń:
Margines wypłacalności to najniższa wysokość środków własnych, jaką ZU powinien posiadać na danym etapie swojej działalności (im wyższa składka, tym wyższy margines wypłacalności).
a) Dział I - MW ustala się odrębnie dla grup: ub. na życie, u. posagowe, zaopatrzenie dzieci i u. rentowe; dla grupy ubezpieczenia na życie, jeżeli związane są z ub. funduszem kapitałowym oraz dla ubezpieczeń dodatkowych (gr. 5), a otrzymane wartości sumuje się;
b) Dział II - MW wylicza się na bazie składki lub przeciętnej rocznej kwoty odszkodowań i za obowiązującą przyjmuje się wyższą wartość.
I. Obliczenie MW na bazie składki (MW1).
a) jeśli G ≤ (równowartość w złotych 50 mln euro - było 10 mln euro), to
MW1 = 18% x G x H (H nie może być niższy, niż 50%)
b) jeśli G > (równowartość w złotych 50 mln euro), to
MW1 = [18% x P1 + 16% x (G - P1)] x H (H nie może być niższy, niż 50%)
P1 - równowartość w złotych 50 mln euro,
G - zbiór składki przypisanej.
H - współczynnik reasekuracyjny -stosunek procentowy łącznej sumy wypłaconych odszkodowań na udziale własnym do sumy odszkodowań wypłaconych brutto.
II. Obliczenie MW na bazie przeciętnej rocznej sumy odszkodowań MW2
a) jeśli J ≤ (równowartość w złotych 35 mln euro - było 7 mln euro), to
MW2 = 26% x J x H (H nie może być niższy, niż 50%)
b) jeśli J > (równowartość w złotych 35 mln euro), to
MW2 = [26% x P2 + 23% x (J -P2)] x H (H nie może być niższy, niż 50%)
P2 - równowartość w złotych 35 mln euro.
J - przeciętna roczna suma odszkodowań.
Możliwe działania ZU, gdy przewiduje, że SW mogą być niższe od MW:
- obniżyć MW reasekuracją (zwiększonym udziałem reasekuratora w szkodach), ale maks. do 50% (gdy H < 50% nie ma możliwości zmniejszania MW reasek.);
- podwyższyć SW: drogą zatrzymania zysku lub nowa emisja akcji (dokapitalizowanie).
UPRAWNIENIA ORGANU NADZORU W PRZYPADKU NIE SPEŁNIANIA PRZEZ ZU GWARANCJI WYPŁACALNOŚCI
Dla organu nadzoru:
- coroczne wyliczenie MW oraz dowód posiadania SW w wysokości MW;
- informacja o posiadaniu aktywów na pokrycie rezerw tech.-ub. zgodnie z prawem (ustawą),
- informacja o sumie ub. pojedynczego ryzyka na udziale własnym, nie wyższym niż 25% łącznej wysokości rezerw tech.-ub. i kap. własnych;
stanowi podstawę oceny wiarygodności i rzetelności prowadzonej przez ZU działalności.
ON może zażądać od ZU planu prawidłowych stosunków finansowych:
- do przedłożenia, gdy R.T.-U. nie są pokryte aktywami zgodnie z prawem,
- do zatwierdzenia, gdy SW są niższe, niż wymagany MW.
Jeżeli SW są niższe, niż wymagany KG to ZU zobowiązany jest bezzwłocznie: - zawiadomić ON o zaistniałej sytuacji;
- przedłożyć do zatwierdzenia przez ON krótkoterminowy plan wypłacalności.
Gdy ZU nie spełnia gwarancji wypłacalności ON także może:
- zakazać ZU swobodnego dysponowania aktywami lub ograniczyć zakres działalności;
- wyznaczyć terminy przywrócenia prawidłowych stosunków finansowych lub wypłacalności;
- zakazać ZU dokonywania wypłat z zysku,
- zażądać od ZU przedłożenia programu naprawczego (do zatwierdzenia).
KURATOR (monitoruje i współuczestniczy w zarządzaniu ZU)
ON może ustanowić kuratora nadzorującego wykonanie:
- planu prawidłowych stosunków finansowych w zakresie r.t.-u.;
- planu prawidłowych stosunków finansowych, gdy SW<MW;
- krótkoterminowego planu wypłacalności;
- programu naprawczego.
Kurator powoływany jest na czas określony; uczestniczy w posiedzeniach organów ZU i może żądać informacji; wnosić sprzeciwy do decyzji, uchwał i zarządzeń organów ZU.
ZARZĄD KOMISARYCZNY (przejmuje zarządzanie ZU)
ON może ustanowić zarząd komisaryczny w celu doprowadzenia do prawidłowych stosunków finansowych, gdy ZU:
- nie przedłoży krótkoterminowego planu wypłacalności lub ON odmówi jego zatwierdzenia;
- nie zrealizuje w terminie krótkoterminowego planu wypłacalności;
- w każdym innym przypadku zagrożenia wypłacalności ZU.
Powyższe, ustawowo określone, finansowe gwarancje wypłacalności ZU nie oddają w pełni czynników decydujących o jego wypłacalności. Istotna jest również odpowiednia kalkulacja składek ub., odpowiedni program reasekuracji, opracowanie długofalowego planu rozwojowego, dobrze prowadzona polityka lokacyjna, zatrudnienie fachowych kadr czy też odpowiednia struktura portfela ub. i przyjmowanych ryzyk.
SOLVENCY II
Projekt Komisji Europejskiej dotyczący nadzoru nad działalnością ZU.
- nowe podejście do oceny wypłacalności ZU - ocena kompleksowej wypłacalności; tzn. ocena „całkowitego ryzyka” w oparciu o wewnętrzne uwarunkowania działalności (produkty i ceny, zarząd spółki i jakość zarządzania itd.) oraz otoczenie ZU (cykle koniunkturalne, warunki konkurencji, „jakość” akcjonariuszy itp.),
- nacisk na własne (wewnętrzne), indywidualne modele oceny ryzyka ZU,
- zbudowanie oceny wypłacalności i nadzoru na koncepcji III filarów:
Filar I - Minimalne wymogi kapitałowe - określa minimalne wymogi kapitałowe (MCR, SCR), strukturę wyposażenia kapitałowego, reguły szacowania R.T.-U. oraz zasady działalności inwestycyjnej ZU.
Minimalny wymóg wypłacalności (MCR - minimum solvency requirement) - dla tego progu przypisana jest pewna minimalna wielkość absolutna kapitałów gwarancyjnych, obowiązująca jako minimum dla każdego ZU (bez uwzględniania jego ekspozycji na ryzyko). Ustalona „z góry”, tzn. poprzez stosowne zapisy w dyrektywach.
Kapitał wypłacalności (ew. wymóg kapitału wypłacalności, próg wypłacalności; SCR - solvency capital requirement):
- model standardowy - oparty na metodzie współczynników (faktorach ryzyka), czyli RBC. Obowiązuje model standardowy wypracowany dla całej UE (kraje członkowskie mogą wprowadzać własne współczynniki);
- modele wewnętrzne - wykorzystywane z inicjatywy zakładu ubezpieczeń (po akceptacji organu nadzoru).
Parametry ilościowe - porównanie Solvency I i Solvency II
Solvency I |
Solvency II |
Parametry ilościowe: - pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych aktywami określonymi przez prawo; - kapitał gwarancyjny (minimalny kapitał gwarancyjny); - margines wypłacalności.
|
Parametry ilościowe: - pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych aktywami określonymi przez prawo; - minimalny wymóg kapitałowy (minimum capital requirement - MCR); - kapitał wypłacalności (solvency capital requirement - SCR); - ewent. trzeci próg (zależny od późniejszych decyzji). |
Ocena wypłacalności oparta jedynie na parametrach ilościowych*. |
Ocena wypłacalności oparta na parametrach ilościowych i ustanowieniu cech jakościowych. |
Niski poziom ustalonego marginesu bezpieczeństwa: zarówno minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego, jak i marginesu wypłacalności (w opinii specjalistów). |
Poziom kapitału ustalany w wysokości rzeczywistego zapotrzebowania w zależności od poziomu zaakceptowanego ryzyka (zarówno przy modelu standardowym, jak i przy modelach wewnętrznych). |
Brak uwzględniania specyfiki ryzyk i sytuacji pojedynczego zakładu ubezpieczeń. |
Indywidualizm w ocenie ryzyka i ocenie wypłacalności (model standardowy i modele wewnętrzne). |
Zryczałtowany sposób liczenia kapitału (różnice w zależności od działu ubezpieczeń). |
Wiele sposobów (metod) wyliczania wymaganego kapitału gwarancyjnego: metoda standardowa lub indywidualne modele wewnętrzne (zależne od samego zakładu ubezp.). |
* W Solvency I także była możliwa ocena jakości działania, jednak poprzez uzupełnienie parametrów ilościowych specjalnymi wymogami i uprawnieniami nadzoru. |
Filar II - Ocena jakościowa; proces analizy nadzorczej (tryb postępowania nadzoru) -obejmuje główne zasady analizy ryzyka dokonywanego przez nadzór ubezpieczeniowy, zasady przejrzystości i wiarygodności oraz wytyczne dotyczące zarządzania ryzykiem. Zdefiniowane zostaną także cele nadzoru, tryb postępowania nadzoru (kompetencje i instrumenty działania) i uregulowana międzynarodowa współpraca organów nadzoru.
Filar III - Dyscyplina rynkowa - określa podstawowe wymogi dotyczące publicznego udostępniania przez ZU informacji na temat poziomu kapitału, jego struktury, profilu ryzyka oraz wskaźników adekwatności kapitałowej.
Strona9