WYKŁAD 1

METODY PIELĘGNACJI (UTRZYMANIA) GLEBY W SADZIE:

1) Ugór mechaniczny

2) Ugór herbicydowy

3) Trwała murawa

4) Ściółkowanie gleby

Wybór metody zależy od: wieku sadu, ukształtowania terenu, rodzaju gleby, możliwości finansowych.

Celem pielęgnacji gleby w sadzie jest: zapewnienie glebie dobrej struktury, utrzymanie dobrej struktury gleby, żyzności i wilgotności, niedopuszczenie do zachwaszczenia gleby i zakwaszenia, odpowiednie warunki dla korzeni.

Kryteria oceny różnych sposobów utrzymania gleby w sadzie: wpływ na zaopatrzenie drzew w wodę; wpływ na zaopatrzenie drzew w składniki pokarmowe zwłaszcza azot; wpływ na agregację gleby, jej strukturę, zawartość próchnicy, ugniatanie; wpływ na temp gleby; ryzyko erozji gleby; wpływ na rozmieszczenie korzeni drzew; wpływ na zdrowotność drzew; łatwość lub trudność wykonywania prac maszyn w sadzie; koszty.

Ugór mechaniczny (czarny ugór)-sposób utrzymania gleby wolnej od chwastów za pomocą narzędzi uprawowych (brona, kultywator-bardziej inwazyjne). +Przez 2-3 lata dobre napowietrzenie gleby i wysoka zawartość azotu w glebie, dobra porowatość gleby; -szybka mineralizacja próchnicy w glebie; -degradacja gleby; psucie sie struktury gleby (gleba staje się zwięzła, podatna na ugniatanie przez sprzęt); -gleba w czasie zimy dość głęboko przemarza; -podatność gleby na erozję, zwłaszcza na pochyłościach; niebezpieczeństwo dla korzeni-uszkadzanie przez narzędzia uprawowe. Zastosowanie: sady młode (do 3 roku życia sadu) w międzyrzędziach; tereny płaskie o niewielkich pochyłościach. Modyfikacja czarnego ugoru-w celu złagodzenia ubocznych skutków na glebę, polega na tym, że wysiewa się w 2 poł okresu weget rzepak jary, gorczycę, facelię, rzodkiew oleistą, peluszkę, wykę. Pokrycie gleby roślinnością wzbogaca glebę w próchnicę, poprawia strukturę, głuszy chwasty. Metoda droga.

Ugór herbicydowy-metoda pielęgnacji gleby polegająca na utrzymaniu gleby wolnej od chwastów przy pomocy herbicydów. Zaleca się stosowanie tylko w rzędach drzew wąskim pasem 1 m (0,5m+0,5m). metoda najtańsza, powszechna. +skuteczne odchwaszczenie; +korzenie roślin uprawnych nie są uszkadzane, rozwijają się w powierzchniowej żyznej warstwie gleby; +porowatość (struktura) gleby nie pogarsza się; +spadek zawartości próchnicy następuje bardzo wolno; +rośliny dobrze rosną i plonują; +łatwość, szybkość, skuteczność wykonania; +niskie koszty; -zanieczyszczenie środowiska; -możliwość powstawania odpornych na herbicydy form chwastów; -możliwość uszkodzenia roślin uprawnych i pozostałości w owocach przy nie umiejętnym stosowaniu; -erozja gleby na podmokłym terenie; -słaba akceptacja społeczna.

Podział herbicydów w zależności od sposobu działania:

I) Działające przez glebę, wnikające tylko przez korzenie chwastów-Azotop 50, Acenit 50, Venzar 80, Kerb 500, Devrinol 450, Casoron 6,75, Samazine 80. stosowanie: na glebę wilgotną przed kiełkowaniem chwastów. Działanie selektywne.

II) Wnikające do chwastów przez liście i korzenie-Folar 525, Goal 240, Galigan 240, Goltix 70, Betanol 160, Betanol Progres 180. Stosowanie: na młode siewki chwastów (od kilku liści właściwych lub na czystą glebę). Selektywne.

III) Wnikające przez liście:

1) Kontaktowe-Basta 150, Reglone 200. Stosowanie: na dobrze wyrośnięte chwasty, podczas całego okresu weget, temp >10*. Nieselektywne.

2) Systemiczne:

-Roundup 360, Glifogan 360, Glyfos 360, Perzocyd 280, Rodeo 360, Taifun 360. Stosowanie: na dobrze wyrośnięte chwasty podczas całego okresu wegetacji i jesienią. Nieselektywne.

-Chwastox extra 300, Aminopielik Standard 600, Starane 250. Stosowanie: na chwasty 1roczne w stadium kilku liści właściwych na chwasty wieloletnie po wytworzeniu odpowiedniej powierzchni liści ale przed kwitnieniem chwastów. Nieselektywne.

-Agil 100, Fusilade forte 150, Targa super 05, Pernal 104-herbicydy zwalczające tylko chwasty 1liścienne (graminicydy). Stosowanie: na chwasty 1roczne do fazy krzewienia się, na perz 10-15 cm wysokości. Selektywne.

Herbicydy selektywne-działają tylko na chwasty, nie działają na rośliny uprawne w zalecanej dawce.

Herbicydy nieselektywne-działają na chwasty i mogą działać szkodliwie na rośliny uprawne, gdy nieumiejętnie się je stosuje. Należy stosować z osłonami by ciecz nie dostała się na zielone części roślin uprawnych.

Objawy uszkodzeń na roślinach uprawnych spowodowane przez herbicydy systemiczne (nieselektywne): skrócone pędy, liście wąskie, lancetowate, chlorotyczne, cała roślina może uschnąć.

W małych sadach→kontaktowe, w starszych→systemiczne. Drzewa pestkowe-bardzo ostrożnie stosować herbicydy, drzewa te są bardziej wrażliwe.

Herbicydy doglebowe-długo zalegają w glebie (składnik czynny sinlazina), od 6-12 mcy.

Ogólne zasady stosowania herbicydów w sadach i na plantacjach krzewów owocowych: Dobre odchwaszczenie pola przed sadzeniem roślin (przede wszystkim zniszczenie chwastów trwałych). Przy doborze dawki herbicydu uwzględnić rodzaj gleby, stopień i rodzaj zachwaszczenia. Właściwy termin stosowania. Sprzyjające warunki pogodowe. Równomierne rozprowadzenie na powierzchni gleby lub ;iści chwastów. Dawkę oblicza się na powierzchnię opryskiwaną. Uwzględnić zróżnicowaną wrażliwość roślin uprawianych na herbicydy (wiek, gatunek). Punktowe opryskiwanie skupisk chwastów, by zapobiec ich kompensacji. Rotacja herbicydów, by nie uodporniły się chwasty.

Ugór herbicydowy na plantacjach krzewów jagodowych w jak najmniejszych powierzchniach w rzędach.

Trwała murawa-w międzyrzędziach, polega na wysiewaniu mieszanki traw wieloletnich a następnie systematyczne koszenie. Na 1 ha/40 kg mieszanki traw: 11 kg kostrzewy czerwonej, 20 kg życicy trwałej, 9 kg wiechliny łąkowej. Pierwszy termin siewu zależy od rodzaju gleby: na glebach mocnych żyznych-od 1 roku po posadzeniu sadu; na glebach słabych-od 3 roku życia sadu. -zabiera dużo wody z gleby gdy nie jest koszona systematycznie; +sprzyja utrzymaniu dobrej struktury gleby nawet poprawia strukturę; +zapobieganie erozji gleby; +wzbogacenie gleby w próchnicę; +chroni glebę i korzenie drzew przed przemarzaniem; +sprzyja rozwojowi pożytecznej fauny w glebie; +przeciwdziała ugniataniu gleby.

Ściółkowanie gleby-pokrycie gleby materiałem do ściółkowania, przeciwdziała rośnięciu chwastów.

Materiały do ściółkowania:

1) Organiczne-rozdrobniona kora drzew iglastych, trociny, słoma zbóż, słoma rzepakowa, torf, obornik, komposty przemysłowe. Wykłada się glebę wolną od chwastów wczesną wiosną, gleba wilgotna, szerokość ok 1-1,5 m, tylko w rzędach drzew, grubość warstwy ściółki 10-20 cm. Przeciwdziała wyrastaniu chwastów przez określony czas. Po każdym sezonie weget ściółkę należy uzupełniać. Najbardziej ekologiczna metoda pielęgnacji gleby. Ściółka rozkładając się dostarcza glebie substancji odżywczych. Najczęściej stosowane: trociny, rozdrobniona kora drzew iglastych-zakwaszają lekko glebę, wskazane okresowe wapnowanie. W słomie gnieżdżą się gryzonie. Lepsza jest słoma rzepakowa niż ze zbóż stosując ściółki organiczne należy zwiększyć nawożenie azotowe w 1 roku; więcej dżdżownic, bakterii, grzybów mikorycznych. Stosow na glebach słabych.

2) Nieorganiczne-czarna folia, włóknina polipropylenowa, włókniny tekstylne. Wykłada się wczesną wiosną na wilgotną glebę, trwałość ok 4 lat; wyższa wilgotność, gleba jest cieplejsza. W młodych sadach.

WYKŁAD 2

ŻYWIENIE MINERALNE (NAWOŻENIE) ROŚLIN SADOWNICZYCH

Fazy rozwojowe roślin sadowniczych:

I. Faza nabrzmiewania i pękania paków

II. Faza kwitnienia

III. Faza wzrostu liści, pędów, owoców

-intensywny wzrost (od połowy do końca VI młode drzewka w szkółce do IX)

-spowolniony wzrost-drzewa zakładają pąki kwiatowe na następny rok

IV. Zakończenie wzrostu-faza gromadzenia substancji zapasowych w tkankach spichrzowych (stopniowo)

V. Faza spoczynku

-naturalnego (bezwzględnego)-od VIII-IX do XII-I

-wymuszonego (względnego)

Powyższe fenofazy przechodzi tylko część nadziemna rośliny. Korzenie są zdolne do wzrostu i pobierania składników pokarmowych w temp do 4*C.

Wymaganiami pokarmowymi nazywamy te ilości wszystkich składników mineralnych, które muszą pobrać rośliny aby normalnie rosnąć, owocować i wydać wysoki plon.

Potrzebami nawozowymi rośliny nazywamy tę ilość składników pokarmowych, jaką musimy wnieść do gleby w postaci nawozów mineralnych, aby uzupełnić zapasy glebowe i osiągnąć optymalny plon.

Potrzeby nawozowe roślin sadowniczych zależą od: wymagań pokarmowych, wykorzystania składników mineralnych ze stosowanych nawozów, zasobności gleby w składniki mineralne przyswajalne dla roślin

Właściwe nawożenie powinno zapewnić: optymalny wzrost roślin, wysoki plon owoców, dobrą jakość owoców, zdrowotność roślin, nie zachwiać równowagi składników mineralnych w glebie, nie zanieczyszczać środowiska glebowego (nadmiar N, metale ciężkie)

Metody określania potrzeb nawozowych roślin sadowniczych:

I. Analiza gleby-w sadzie owocującym co 4-5 lat (próby gleby z warstwy ornej i podornej, z rzędów drzew i międzyrzędzi) od połowy VII do połowy VIII (pH, zawartość potasu przyswajalnego, fosfor, magnez, bor, mangan, żelazo)

Czynniki zakwaszenia gleb w sadach:

1 Zawartość wapnia w glebie wpływa na:wzrost systemu korzeniowego, aktywność mikrobiologiczną, utrzymanie struktury gruzełkowatej gleby

2. Czynniki naturalne zakwaszania gleb: wymywanie jonów zasadowych (głównie Ca²⁺ i Mg²⁺) w głąb profilu glebowego przez wody opadowe; hydroliza jonów glinu [Al.(H₂O)₃]³⁺; mineralizacja glebowej materii organicznej; wynoszenie składników pokarmowych z plonami roślin (Ca, Mg, K, Na); brak w glebach polskich węglanów przeciwdziałających zakwaszeniu

3. Czynniki antropologiczne zakwaszenia gleb:kwaśne deszcze powstające w wyniku emisji przemysłowych, stosowanie nawozów mineralnych o odczynie kwaśnym

Ujemne skutki zakwaszenia gleb: wzmożone wymywanie składników pokarmowych z gleby; uwalnianie glinu do roztworu glebowego, który staje się toksyczny dla roslin; przechodzenia niektórych składników pokarmowych (fosfor, bor, molibden) w formy trudno przyswajalne dla roślin; ograniczenie rozwoju wielu bakterii i promieniowców biorących udział w procesach mineralizacji i humifikacji materii organicznej i przemianach azotu w glebie; wzrost przepuszczalności metali ciężkich w glebie (kadm, ołów) i zwiększenie możliwości pobrania ich przez rośliny

WYKŁAD 3

PRZERZEDZANIE ZAWIĄZKÓW

(jabłonie, róża, śliwy-odmiany deserowe)

Cele przerzedzania: regulowanie wysokości plonu; regulowanie corocznego owocowania drzew; regulowanie wielkości owoców

Cykl przemiennego owocowania:

silne → duże zawiązywanie

kwitnienie owoców

↓ ↓

dużo wytworzonych brak odpoczywających

pąków krótkopędów

↓ ↓

dużo owocujacych brak pąków

krótkopędów kwiatowych

↓ ↓

BRAK OWOCOWANIA

Strategia regularnego owocowania:

-analiza pąków kwiatowych

-cięcie zimowe

-określenie pędów owoconośnych

-określenie kwiatostanów

• przerzedzanie chemiczne

• ocena skuteczności przerzedzania

• stymulowanie zawiązywania pąków kwiatowych (Ethrel na początku VI)

•przerzedzanie ręczne

• optymalne odżywianie drzew

•dobre zaopatrzenie drzew w wodę

•cięcie letnie

•optymalny termin zbioru owoców

Największe jabłka wyrastają:

-z największych zawiązków

-na pędach młodych (2-4 letnich)

-na mocnych dobrze wykształconych krótkopędach w miejscach dobrze nasłonecznionych

Cechy owoców w zależności od miejsc ich zawiązywania:

I. Pędy jednoroczne krótsze niż 15 cm

-średnia liczba liści na owoc-20 szt

-skłonność do regularnego owocowania-słaba

-jakość owoców-słaba

-termin kwitnienia-bardzo późny

II. Pędy jednoroczne zakończone pąkiem kwiatowym. Krótkopędy 4-15 cm

-średnia liczba liści na owoc- 10-15 szt

-skłonność do regularnego owocowania-bardzo wysoka

-jakość owoców-bardzo wysoka

-termin kwitnienia-normalny

III. Pędy jednoroczne zakończone pąkiem kwiatowym. Krótkopędy <4 cm

-średnia liczba liści na owoc- 6-7 szt

-skłonność do regularnego owocowania-słaba

-jakość owoców-średnia

-termin kwitnienia-bardzo wczesny

IV. Pędy dwuletnie

-średnia liczba liści na owoc- 6-7 szt

-skłonność do regularnego owocowania-słaba

-jakość owoców-wysoka

-termin kwitnienia-normalny

Rozmieszczenie pąków owoconośnych w koronie uzależnione jest od: gatunku, odmiany.

Pąki drzew sadowniczych

↓ ↓ ↓ ↓

liściowe wierzchołk pojedyncze śpiące

kwiatowe boczne kolateralne przybyszowe

(mieszane,

właściwe)

Pędy drzew sadowniczych

↓ ↓ ↓ ↓

1roczne zdrewniałe owoconośne długopędy

wieloletnie półzdrewn wegetatywne krótkopędy

wilki świętojańskie (pośpiechy)

odrosty (odrośla) syleptyczne (pasierby)

Fazy rozwojowe jabłoni:

-okres bezlistny

-pękanie pąków

-mysie uszko

-zielony pąk

-różowy pąk

-pełnia kwitnienia

-koniec opadania płatków

-wzrost zawiązków

Typy owocowania jabłoni:

I. owocowanie odbywa się w całej objętości korony, a zwłaszcza w jej centralnej części

II. owocowanie odbywa się także w całej objętości korony, ale nie ma tylu jabłek w jej centralnej części

III. owocowanie przenosi się na obrzeża korony

IV. dochodzi do znacznego ogołacania się gałęzi w okolicy przewodnika (charakter płaczący korony)

Typ owocowania odmiany:

I. Starkrimson, „Baleriny”

II. Elstar, Jester, Katja, Rajka, Szampion

III. Alwa, Delcorf, Delikates, Elise, Freedom, Gala, Gloster, Golden D, Jonagold, Ligol, topaz

IV. Cortland, Grammy, Smith, Paulared, Rubin, Rubinola

Sposoby przerzedzania:

1) ręczne

2) chemiczne

3)mechaniczne

PRZERZEDZANIE RĘCZNE-drzewa młode, odmiany letnie, zabieg bardzo skuteczny ale trudny do stosowania na duże obszary

Optymalna średnica jabłek [mm] przy przerzedzaniu ręcznym:

Koksa Pomarańczowa 70-80

Elstar 70-80

Gala 70-75

Red Boskop 75-85

Jonagold 75-85

Golden D 75-85

Gloster 75-85

Lukasówka 70-80

Terminy przerzedzania ręcznego:

-możliwie wcześnie, jeszcze przed opadem czerwcowym

-powtórzenie zabiegu w lipcu

-na początku VIII usuwanie uszkodzonych, małych lub zniekształconych owoców

Liczba owoców w 1 kg:

Odmiany	Ǿmm	Masa (g)	L owoców w 1 kg
Rubinette	60-70	120	9
Koksa Pom, Elstar, Gala	70-75	140	7
Jonagold, Boskop, Gloster, Idared, Golden D	75-85	170	6

PLON A LICZBA OWOCÓW:

Liczba jabłek na drzewie w zalezności od plonu przy średnicy jabłek 75 mm odmiany GALA:

Plon z drzewa (kg)	Liczba jabłek na drzewie
1	7
2	14
3	21
5	35
8	56
10	70
12	84
15	105
18	126
20	140
25	175

PLON Z DRZEWA A ROZSTAWA:

Rozstawa (m)	Powierzchnia (m^2)	Liczba drzew (9000 m^2)	Plony z drzewa (kg przy 30t/ha)
4x2	8	1125	25
3,5x2	7	1285	23
4x1,5	6	1500	20
3,5x1,5	5,25	1714	17
3,5x1,25	4,38	2057	15
3x1,25	3,75	2400	12,5
3x1	3	3000	10
3x0,75	2,25	4000	7,5
2x0,75	1,5	6000	5
2x0,5	1	9000	3,3

PRZYKŁAD:

Spodziewany plon: 30t/ha

Rozstawa drzew: 3,5x1,5 m

Liczba drzew na ha: 1714

30t/ha : 1714 drzew=17,5 kg/drzewo

liczba jabłek na drzewie 17,5x 6=105

Wynik:

Przy średnicy jabłek 75-80mm potrzeba 105 szt owoców na drzewie, oby przy rozstawie drzew 3,5x1,5m zebrać plon 30t/ha

PRZERZEDZANIE CHEMICZNE:

-redukcja ręcznego przerzedzania

-likwidowanie przemienności przerzedzania drzew

-zabieg nie w pełni przewidywalny

Kiedy przerzedzanie chemiczne?

Skala intensywności kwitnienia	Stopień kwitnienia	Przerzedzanie
1	Brak	Nie
2	B słaby	Nie
3	słaby	Nie
4	Słaby-średni	Nie
5	Średni	Ewentualnie
6	Średni-wysoki	Tak
7	Wysoki	Tak
8	B wysoki	Tak
9	obfity	tak

PREPARATY:

Pomonit R10*→NAA-10% sól potasowa kwasu α-naftylooctowego, dawka:25-40ml/100l wody

Terminy stosowania: od końca opadania płatków do 7 dni po kwitnieniu, warunki stosowania:temp 12 (15)-20*C wilgotność duża (rano lub wieczorem), warunki niekorzystne:+Citowe4tt 0,1% (zwilżacz) lub Atpol 0,25% (zwilżacz)

Około 500 l cieczy roboczej/każdy metr wysokości korony

Uwagi: dokładne pryskanie korony (liście i zawiązki); nie dopuścić by opryski nie nakładały się na siebie

PO KWITNIENIU:

Pomonit Ekstra 110 SL: NAA-8% sól potasowa kwasu α-naftylooctowego +mocznik 3%, dawka:25-40ml/100 l wody, termin stosowania: od końca opadania płatków do 7 dni po kwitnieniu. Polecani do IP (integrowanej produkcji). Stosować bez zwilżaczy (zawiera)

Pomonit Super 050 SL: NAA-5% sól trójetanoloaminowa kwasu α-naftylooctowego, dawka: 20-40 ml/100 l wody, termin stosowania: od końca opadania płatków do 7 dni po kwitnieniu. Niższą dawke stosować łącznie z Ethrelem 480 Sl lub agrostynem 480 SL, 20ml+60ml/100l wody

Pomonit 505 SC: NAA-0.5% sól trójetanoloaminowa kwasu α-naftylooctowego + mocznik 500g w 1litrze, dawka: 30ml/100 l wody, termin stosowania: od końca opadania lisci do 7 dni po kwitnieniu. Przydatny do niewielkich korekt zawiązania.

PREPARATY O DZIAŁANIU PARZĄCYM: (w okresie kwitnienia kwiatów) fitotoksyczny

1) Mocznik stężenie 3-4%- parzy słabsze niezapłodnione kwiaty oraz bardzo młode zawiazki, termin stosowania: kwitnienie najlepiej w fazie różowego pąka, lepiej działa gdy jest chłodno a kwitnienie trwa długo

2) ATS (tiosiarczan amonu) stężenie 1,0%-parzy słabsze kwiaty, termin stosowania: pełnia kwitnienia!!! Stosować w małej dawce cieczy (500 l/ha) na liście suche i podczas ciepłej pogody, temp >25*C i zbyt niska ryzyko poparzeń i niska skuteczność

ETEFON

Ethrel 480 SL

Agrostym 480 SL

Flordimex 420 SL

termin stosowania: na poczatku kwitnienia, dawka: 40-60 ml/100l, temp 18-20 *C, ciepła I słoneczna pogoda

STOSOWANE W FAZIE ZAWIĄZKÓW:

Paturyl: BA-(benzyloadeina), term stos:zawiązki Ǿ 10-12mm, dawka:50-100ml/100l, temp >15*c (18-24*), ciepła i słoneczna pogoda

Bardzo dobre efekty przerzedzania:

-Ethrel 40ml początek kwitnienia +

Paturyl 50-100ml na zawiązki

-ATS 0,5-1,0% pełnia kwitnienia +

Paturyl 50-100ml na zawiązki

-Pomonit super 20ml tuż po kwitnieniu +

Paturyl 50-100ml na zawiązki

Bioprzerzedzacz 060 SL: 6-BA 50g, NAA 10g, term stos: zawiązki Ǿ10-12mm, dawka: 75ml/100l, temp >15*C (18-24*C), ciepła słoneczna pogoda, preparat do intensywnego przerzedzania.

Czynniki wpływające na przerzedzanie:

1. dawka preparatu → stężenie cieczy użytkowej

2. warunki pogodowe

3. termin przerzedzania

4. zapylenie owoców

5. temperatura podczas oprysku

6. historia drzewa

→jakość pąków kwiatowych → cięcie letnie

→intensywność kwitnienia

-naturalna zmienność drzew

-zmienność drzew wywołana zabiegami

agrotechnicznymi

PRZERZEDZANIE MECHANICZNE-bicze z PCV montowane do ciągnika, obracają się powodując mechaniczne uszkodzenie kwiatów w pewnej odległości od korony, niszczą liście.

Łatwo przerzedzać gdy:

-krótkopędy znajdują się na gałęziach zacienionych

-drzewa rosną w warunkach nieodpowiedniej wilgotności i nawożenia

-system korzeniowy drzew jest uszkodzony

-kwitnienie jest obfite

-drzewa są młode i posiadają dużo silnych pionowych pędów

-drzewa są młode a odmiany skłonne do naturalnego zrzucania owoców

-owoce zawiązują się po kilka

-okres kwitnienia jest krótki

-kwiatostany, młode liście i owoce są uszkodzone przez przymrozek występujący przed lub wkrótce po oprysku

-występuje deszcz lub dłuższy okres pochmurnej pogody przed i po zabiegu

Trudno przerzedzać gdy:

-owoce znajdują się w dobrze nasłonecznionych miejscach

-drzewa rosną silnie, brak objawów niedoboru składników pokarmowych

-pędy owocujące rosną poziomo

-owoce występują pojedynczo na pędach

-istnieją idealne warunki do wzrostu owoców przed i po oprysku

-panuje niska wilgotność powietrza przed i po zabiegu

-produkcja endogennego etylenu jest niska

-drzewa kwitną słabo a stosunek liści do owoców jest wysoki

WYKŁAD 2.04.05

FAZY ROZWOJOWE ROŚLIN SADOWNICZYCH:

I. Faza nabrzmiewania i pękania paków

II. Faza kwitnienia

III. Faza wzrostu liści, pędów, owoców

-intensywny wzrost (od połowy do końca VI młode drzewka w szkółce do IX)

-spowolniony wzrost-drzewa zakładają pąki kwiatowe na następny rok

IV. Zakończenie wzrostu-faza gromadzenia substancji zapasowych w tkankach spichrzowych (stopniowo)

V. Faza spoczynku

-naturalnego (bezwzględnego)-od VIII-IX do XII-I

-wymuszonego (względnego)

Powyższe fenofazy przechodzi tylko część nadziemna rośliny. Korzenie są zdolne do wzrostu i pobierania składników pokarmowych w temp do 4*C.

Wymaganiami pokarmowymi nazywamy te ilości wszystkich składników mineralnych, które muszą pobrać rośliny aby normalnie rosnąć, owocować i wydać wysoki plon.

Potrzebami nawozowymi rośliny nazywamy tę ilość składników pokarmowych, jaką musimy wnieść do gleby w postaci nawozów mineralnych, aby uzupełnić zapasy glebowe i osiągnąć optymalny plon.

Potrzeby nawozowe roślin sadowniczych zależą od:

-wymagań pokarmowych

-wykorzystania składników mineralnych ze stosowanych nawozów

-zasobności gleby w składniki mineralne przyswajalne dla roślin

Właściwe nawożenie powinno zapewnić:

-optymalny wzrost roślin

-wysoki plon owoców, dobrą jakość owoców

-zdrowotność roślin

-nie zachwiać równowagi składników mineralnych w glebie

-nie zanieczyszczać środowiska glebowego (nadmiar N, metale ciężkie)

Metody określania potrzeb nawozowych roślin sadowniczych:

I. Analiza gleby-w sadzie owocującym co 4-5 lat (próby gleby z warstwy ornej i podornej, z rzędów drzew i międzyrzędzi) od połowy VII do połowy VIII (pH, zawartość potasu przyswajalnego, fosfor, magnez, bor, mangan, żelazo)

CZYNNIKI ZAKWASZENIA GLEB W SADACH:

1 Zawartość wapnia w glebie wpływa na:

-wzrost systemu korzeniowego

-aktywność mikrobiologiczną

-utrzymanie struktury gruzełkowatej gleby

2. Czynniki naturalne zakwaszania gleb:

-wymywanie jonów zasadowych (głównie Ca²⁺ i Mg²⁺) w głąb profilu glebowego przez wody opadowe

-hydroliza jonów glinu [Al.(H₂O)₃]³⁺

-mineralizacja glebowej materii organicznej

-wynoszenie składników pokarmowych z plonami roślin (Ca, Mg, K, Na)

-brak w glebach polskich węglanów przeciwdziałających zakwaszeniu

3. Czynniki antropologiczne zakwaszenia gleb:

-kwaśne deszcze powstające w wyniku emisji przemysłowych

-stosowanie nawozów mineralnych o odczynie kwaśnym

Ujemne skutki zakwaszenia gleb:

-wzmożone wymywanie składników pokarmowych z gleby

-uwalnianie glinu do roztworu glebowego, który staje się toksyczny dla roslin

-przechodzenia niektórych składników pokarmowych (fosfor, bor, molibden) w formy trudno przyswajalne dla roślin

-ograniczenie rozwoju wielu bakterii i promieniowców biorących udział w procesach mineralizacji i humifikacji materii organicznej i przemianach azotu w glebie

-wzrost przepuszczalności metali ciężkich w glebie (kadm, ołów) i zwiększenie możliwości pobrania ich przez rośliny

WYKŁAD 21.05.2005

NAWADNIANIE UPRAW SADOWNICZYCH

Wilgotność gleby mierzy się tensjometrem (w obrębie największego zagęszczenia korzeni). Wartość, poniżej której trzeba nawadniać to 0,03 MPa (moment krytyczny).

Systemy nawadniania:

1) Deszczowanie (mniej rozpowszechnione)

-Deszczowanie nadkoronowe-system przenośnych rur i zraszaczy nad koronami drzew.

-Deszczowanie podkoronowe-zraszacze zamieszczone pod koronami drzew.

Są to systemy drogie (duże zużycie wody), nieekologiczne. Rozpowszechnione są we Włoszech w Południowym Tyrolu

2) Kroplowe-polega na tym, że wzdłuż rzędów drzew rozłożone są rurki z kroplownikami pod koronami drzew.

Fertygacja-nawożenie roślin przez system nawodnieniowy (kroplowy).

Cel: częste, zależne od potrzeb rośliny, podawanie pożywki nawozowej bezpośrednio do aktywnej strefy systemu korzeniowego.

Instalacja jest wyposażonaw dozownik, który podaje nawozy rozpuszczone w wodzie w sposób precyzyjny odmierzane wg drzewka/ziemi.

Zasady stosowania fertygacji: doprowadzić do optymalnej zawartości składników pokarmowych w glebie przy pomocy nawożenia posypowego (przed fertygacją). Fertygację prowadzić w sposób kontrolowany wg potrzeb opierając się na trzech metodach diagnozowania. Fertygację prowadzi się od okresu kwitnienia do początku VIII (80-90 dni). Ekologiczny sposób nawożenia-małe dawki nawozów (nie ma strat, rośliny wykorzystują całość dostarczonych nawozów).

Nawozy używane do sporządzania pożywek do ferdygacji: saletra amonowa, wapniowa, potasowa, kwaśny fosforan potasu, siarczan magnezu, potasu, manganowy, kwas borowy, boraks, siarczan cynkowy, molibden amonowy, chelat żelazowy.

OCHRONA DRZEW I KRZEWÓW OWOCOWYCH PRZED PRZYMROZKAMI WIOSENNYMI: zagrożenie przemarzania pąków kwiatowych, kwiatów, zawiązków owoców). Przymrozki łagodne do -2*. Umiarkowane -2,1-4*. Silne poniżej -4*.

Rodzaje przymrozków:

-radiacyjne-wypromieniowanie ciepła do atmosfery z powierzchni gleby, rośliny przy bezwietrznej pogodzie i bezchmurnym niebie

-adwekcyjne-napływ mas zimnego powietrza z wiatrem.

Temperatury krytyczne dla pąków kwiatowych i kwiatów: uszkodzeniu ulegają części generatywne kwiatu. Jeżeli słupek jest czarny-kwiat jest przemarznięty.

Metody ochrony przed przymrozkami: przykrywanie roślin np folia, tkanina, włóknina; zmętnienie powietrza-zadymianie; deszczowanie drzew (zraszanie lub zamgławianie wodą); mieszanie powietrza nad sadem (wiatraki); ogrzewanie sadu; opryskiwanie drzew bioregulatorami.

Zadymianie-skuteczność jest najwyższa gdy przymrozek jest umiarkowany, nie ma wiatru lub jest ona słaby (do 0,5 m/s), wilgotność powietrza >70%. Warunki ograniczające stosowanie tej metody: mały zakres skuteczności bardzo duża zależność od zmieniających się warunków pogodowych; zakaz stosowania w sąsiedztwie dróg transportowych i lotnisk; ze względu na dużą ruchliwość dymu jest najbardziej skuteczna w przypadku sadów dużych; duże kłopoty ze zgromadzeniem materiałów do spalania, których spalanie nie zagraża środowisku.

Deszczowanie drzew-pokrywanie drzew wodą za pomocą zraszaczy obrotowych, woda zamarzając oddaje ciepło, deszczowania nie można przerywać aż do ustąpienia przymrozków. Warunki skuteczności: zainstalowanie zraszaczy nadkoronowych, wydajne zużycie wody gwarantujące zużycie wody na co najmniej 10 godz, ciągłość podawania wody w odpowiednim natężeniu zależnym od wysokości przymrozków, prędkości wiatru.

Opryskiwanie drzew bioregulatorami-metoda w fazie badań. Stosowane preparaty: ASHANTI-kilkakrotne opryskiwanie drzew 0,1% roztworem wodnym od fazy pękania pąków do fazy kwitnienia. Pąki kwiatowe są bardziej odporne na przymrozki. PLANTAKUR E (wit E i glicerol)-oprysk drzew 0,2% roztworem od 24 do 48 godz przed przymrozkiem. HELP-preparat polski (wit E, C i glicerol)-oprysk od 24 do 48 godz przed przymrozkiem w dawce 20 l na 500 l wody. Można ochronić pąki kwiatowe, kwiaty, zawiązki. Mechanizm działania-powodują odciągnięcie wody z komórek do przestworów międzykomórkowych, zwiększenie kondycji kwiatów po ustąpieniu przymrozków.

JAKOŚĆ OWOCÓW oceniamy w oparciu o-wygląd zewnętrzny (wielkość, kształt, kolor, defekty); tekstura (jędrność, soczystość); posmak-smak i zapach (słodkość, kwasowość, aromat); przydatność spożywcza (witaminy, sole miner, węglowodany); bezpieczeństwo dla zdrowia (zanieczyszczenia chem i metalami ciężkimi, toksyny grzybowe); wartość przechowalnicza (odpowiedni skład mineralny owoców, zdrowotność).

1) Wartość przechowalnicza (zdolność przechowalnicza)-odpowiednio długi dla danej odmiany czas przechowywania i możliwie niskie lub brak występowania w tym okresie chorób grzybowych, przechowalniczych.

O wysokiej przech wartości decyduje zawartość wapnia-optymalna zawartość w jabłkach-minimum 300 mg Ca/kg śm. Wapń spaja ściany sąsiadujących komórek, są jędrniejsze i rzadziej porażane przez choroby. Niedobór Ca powoduje rozpad komórek, ma wpływ na procesy oddychania, przy niedoborze jabłka szybciej oddychają, starzeją się.

Przyczyny niedostatecznej zawartości Ca w jabłkach:

Czynniki utrudniające pobieranie Ca przez korzenie drzew (wapń przemieszcza się do owoców tylko do fazy orzecha włoskiego): niskie pH gleby (konkurują jony AZ/Mn); wysokie nawożenie azotowe (jony amonowe blokują pobieranie Ca); wysokie nawożenie potasem; nadmiar magnezu w glebie; susza, niedobory wody w glebie; chłodny okres wegetacji (słaba transpiracja); bardzo mocne cięcie drzew w okresie wczesnowiosennym (po intensywnym cięciu odrastają pędy i przechwytują wapń); mała zawartość nasion (w nasionach są auksyny, które przyciągają wapń do owoców); bardzo duże owoce (rozcieńczenie Ca); czynniki genetyczne (niektóre odmiany kumulują mniej Ca niż inne np Jonagold, Szampion, Boskop, Elstar, więcej Ca kumulują Idared, Gloster, Lobo).

Zabiegi zwiększające zawartość Ca jabłkach i gruszkach: właściwa pielęgnacja (odpowiednie pH itd).

Pozakorzeniowe (doowocowe) nawożenie wapniem:

1) Sposób-opryskiwanie drzew roztworem nawozów, ważne jest dokładne pokrycie owoców (Ca wnika przez przetchlinki). Do 1000 l/ha w starszym sadzie.

2) Terminy-rozpocząć oprysk od 2 poł VI co 2 tyg, wykonując 3-7 oprysków, ilość uzależniona od odmiany, terminu zbioru, długości przechowywania.

Przykładowy program nawożenia pozakorzeniowego jabłoni chlorkiem wapnia i saletrą wapniową:

Termin stosowania	Dawka^(1) Ca CZ2* i Ca (NO3)2[kg/ha]
2 poł VI początek VII poł VII pocz VIII pocz IX poł IX koniec IX	3 3-4 4-5 4-5 6-7 7-8 7-8

Nawożenie kończy się na 2-3 tyg przed zbiorem

⁽¹⁾Dawki dotyczą opryskiwania przy 1000 l cieczy/ha.

*Dawka podana w stosunku do bezwodnego CaCZ₂.

Inne nawozy wapniowe do nawożenia pozakorzeniowego: Wuxal Calcium 5 l/ha; Stopit 10 l/ha; Calcisol 10 l/ha.

Przez skórkę młodych owoców wnika lepiej i głębiej niż w starszym wieku. Ca CZ₂ we wczesnej fazie rozwoju są wrażliwe na CaCl₂ liście.

W przypadku grusz stosuje się o połowę niższą dawkę nawozów, gdyż gruszki z natury kumulują więcej Ca niż jabłka. Saletrą wapniową w początkowym okresie, azot hamuje wybarwianie się owoców w późniejszym okresie.

Czynniki wpływające na skuteczność zabiegu: dość luźne korony, prześwietlone; pogoda, optymalna temp do 20-25*, bez wiatru.

Znaczenie proporcji zawartości k i Ca w owocach (optymalna <30). Nie wolno zbyt obficie nawozić potasem. Jeśli zawartość K w liściach 1-1,2 % to nie będzie za dużo potasu w owocach (optymalna wartość K). Zbyt wysoka zawartość N w owocach obniża wartość przechowalniczą owoców (owoce są duże, słabiej wykolorowane, nie są zbyt smaczne). Optymalna dawka 50-60 kg/ha.

2) Wygląd zewnętrzny-wielkość (stos się przerzedzanie zawiązków), podkładka, nawadnianie, nawożenie azotem.

% jabłek o średnicy >7,5 cm jest najwyższy w kolejności podkładka: P60, M9, M26, P22.

Nawadnianie wpływa na wzrost średniej masy średniej masy owoców.

Rola różnych czynników w wybarwianiu się jabłek-czynnik genetyczny, światło, temp, nawożenie, cięcie.

Jedną z najważniejszych cech określających wartość jabłek jest rumieniec. Owoce z rumieńcem mają więcej cukrów. Czerwone zabarwienie-dzięki obecności w komórkach skórki antocyjanów, a ich synteza jest uzależniona od 5 czynników. Intensywność światła w granicach 70-80% przyczynia się do syntezy antocyjanów. Jakość światła-niebieskofioletowe i ultrafioletowe zwiększa syntezę antocyjanów. Ważną rolę odgrywa cięcie letnie. Synteza antocyjanów odbywa się na krótko przed zbiorem. Temperatura-wybarwieniu sprzyja różnica temp między dniem a nocą. Deszczowanie-sprzyja wybarwieniu (ochłodz). Sprzyja optymalne nawożenie fosforem. Najgorzej wpływa na wybarwienie podkładka P60, najlepiej P22. Nawadnianie nie ma znacznego wpływu.

3

---