Obowiązki pracodawcy związane z narażeniem na hałas
Podstawowe obowiązki pracodawcy w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy określone zostały w Kodeksie pracy oraz w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U 1997, nr 129, poz. 844, tekst jednolity Dz. U. 2003, nr 169, poz. 1650 z późniejszymi zmianami). Obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony przed hałasem podane zostały w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne. Zgodnie z tym rozporządzeniem pracodawca ma obowiązek: 1. Dokonywać pomiarów wielkości charakteryzujących hałas w środowisku pracy i porównywać ich wyniki z wartościami progów działania i NDN. Tryb i częstotliwość wykonywania tych pomiarów reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. 2005, nr 73, poz. 645 z późniejszymi zmianami) Zgodnie z tym rozporządzeniem pomiary hałasu powinny być wykonywane: - nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności (wyniki badań i pomiarów przechowuje się przez okres 3 lat, licząc od daty ostatniego wpisu - Rys. 1), - co najmniej raz w roku w przypadku gdy wyniki ostatnio wykonywanych pomiarów wielkości opisujących hałas wykazały, że co najmniej jeden z nich przekracza 0,5 wartości NDN, - co najmniej raz na dwa lata gdy wyniki ostatnio wykonywanych pomiarów wielkości opisujących hałas wykazały, że co najmniej jeden z nich przekracza 0,1 wartości NDN, - w każdym wypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika. Pomiarów hałasu nie przeprowadza się jeżeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzanych pomiarów wielkości opisujących hałas wykazały, że żaden z nich nie przekracza 0,1 wartości NDN. O wynikach pomiarów hałasu pracodawca ma obowiązek niezwłoczne poinformować pracowników. Na podstawie wyników badań i pomiarów pracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy, zwany 'rejestrem' (Rys. 2). przypadku likwidacji zakładu pracy, pracodawca niezwłocznie przekazuje rejestr oraz kartę właściwemu miejscowo państwowemu inspektorowi sanitarnemu, a w odniesieniu do jednostek, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 1998 r. Nr 90, poz. 575, z późn. zm.)), właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Rejestry oraz karty przechowywane są przez okres 40 lat, licząc od daty ostatniego wpisu. Rys. 1 Przykładowa karta badań i pomiarów hałasu Pracodawca wpisuje na bieżąco wyniki badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do karty badań i pomiarów (Rys. 1). Rys. 1 Przykładowy rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy 2. Po przekroczeniu progu działania (Więcej informacji) planować i podejmować działania zmniejszające ryzyko zawodowe, udostępnić ochronniki słuchu. 3. Oceniać ryzyko zawodowe związane z narażeniem pracowników na hałas wynikające z cech miejsca pracy oraz ze stosowanych w konkretnych warunkach środków lub procesów pracy, ze szczególnym uwzględnieniem: - poziomu i rodzaju narażenia (w tym hałasu impulsowego), - czasu trwania narażenia (w tym pracy w godzinach nadliczbowych), - wartości NDN i progów działania, - skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, w tym należących do grup szczególnego ryzyka, - skutków wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i drganiami mechanicznymi, - informacji dotyczących poziomu emisji hałasu dostarczanych przez producenta środków pracy, - istnienia alternatywnych środków pracy o ograniczonej emisji hałasu, - informacji uzyskiwanych w wyniku profilaktycznych badań lekarskich pracowników, - skutków wynikających z interakcji pomiędzy hałasem a sygnałami bezpieczeństwa lub innymi dźwiękami, które pracownik powinien słyszeć w celu ograniczenia ryzyka wypadku przy pracy, - skutków wynikających interakcji pomiędzy hałasem a substancjami ototoksycznymi (jeśli umożliwia to stan wiedzy technicznej i medycznej), - dostępności środków ochrony indywidualnej, Ocena ryzyka zawodowego powinna być dokumentowana oraz dokonywana każdorazowo, gdy nastąpiły zmiany warunków wykonywania pracy lub jeśli konieczność taką wykażą wyniki profilaktycznych badań lekarskich (Więcej informacji). 4. Eliminować u źródła ryzyko zawodowe związane z narażeniem na hałas lub ograniczać je do możliwie najmniejszego poziomu, uwzględniając dostępne rozwiązania techniczne oraz postęp naukowo techniczny. Po przekroczeniu wartości NDN dla hałasu pracodawca ma obowiązek sporządzić i wprowadzić w życie program działań organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia na hałas polegających na: - unikaniu procesów lub metod pracy powodujących narażenie na hałas i zastępowaniu ich innymi, stwarzającymi mniejsze narażenia, - dobieraniu środków pracy o możliwie najniższym poziomie emisji hałasu, - ograniczaniu narażenia na hałas środkami technicznymi (obudowy dźwiękoizolacyjne, kabiny dźwiękoszczelnye, tłumiki, ekrany, materiały dźwiękochłonne oraz układy izolujące i tłumiące dźwięki materiałowe), - projektowaniu miejsc pracy i rozmieszczaniu stanowisk pracy w sposób umożliwiający izolację od źródeł hałasu oraz ograniczający jednoczesne oddziaływanie wielu źródeł na pracownika; - konserwowaniu środków pracy, obiektów budowlanych, urządzeń i układów izolujących i tłumiących hałas oraz innych środków ochrony zbiorowej; - informowaniu i szkoleniu pracowników w zakresie poprawnego i bezpiecznego posługiwania się środkami pracy; - ograniczaniu czasu i poziomu narażenia oraz liczby osób narażonych na hałas przez właściwą organizację pracy, w szczególności stosowanie skróconego czasu lub przerw w pracy i rotacji na stanowiskach pracy. 5. W przypadku gdy uniknięcie lub wyeliminowanie ryzyka zawodowego wynikającego z narażenia na hałas środkami organizacyjno-technicznymi nie jest możliwe: - udostępnić środki ochrony indywidualnej słuchu (po przekroczeniu progów działania), - udostępnić środki ochrony indywidualnej słuchu oraz nadzorować prawidłowość ich stosowania (po osiągnięciu lub przekroczeniu wartości NDN). 6. Oznaczać znakami bezpieczeństwa miejsca pracy, w których wielkości charakteryzujące hałas przekraczają wartości NDN, oraz wydzielać strefy z takimi miejscami i ograniczać do nich dostęp, jeżeli jest to wykonalne i ryzyko wynikające z narażenia na hałas uzasadnia takie wydzielenie. 7. W przypadku stwierdzenia narażenia indywidualnego na hałas przekraczającego wartości NDN: - podjąć niezwłoczne działania w celu ograniczenia narażenia indywidualnego poniżej wartości NDN, - ustalić przyczyny występowania nadmiernego narażenia indywidualnego, - dobrać środki ochronne i podjąć działania zapobiegawcze, pozwalające uniknąć ponownego wystąpienia narażenia indywidualnego przekraczającego wartości NDN, 8. Pracownikom narażonym na działanie hałasu zapewnić informacje i szkolenia w zakresie odnoszącym się do wyników oceny ryzyka zawodowego, w szczególności dotyczące: - poziomu ryzyka zawodowego, rodzaju stwarzanych zagrożeń oraz ich potencjalnych skutków, - środków niezbędnych do wyeliminowania lub ograniczenia ryzyka zawodowego oraz okoliczności, w jakich takie środki należy stosować, - wartości NDN oraz wartości progów działania dla hałasu, - wyników badań i pomiarów hałasu, oceny ich natężeń i rodzaju oddziaływań na organizm oraz ewentualnego wpływu na zdrowie, - przyczyn powstawania chorób powodowanych oddziaływaniem hałasu na organizm, ich objawów i sposobów wykrywania oraz możliwych środków profilaktyki medycznej, - profilaktycznej opieki zdrowotnej, w tym badań lekarskich pracowników, - bezpiecznych sposobów wykonywania pracy, ograniczających do minimum narażenie na hałas, - prawidłowego stosowania środków ochrony indywidualnej przed hałasem, Pracodawca ma również obowiązek kierowania pracownika na badania lekarskie wstępne, okresowe i kontrolne oraz pokrywania kosztów tych badań. W celu lepszego przyswojenia zagadnień związanych z obowiązkami pracodawców polecamy 'Dobra praktyka dla przedsiębiorstw, partnerów społecznych oraz organizacji', napisany jest on bardzo przystępnym językiem, co z pewnością ułatwi większe zrozumienie omawianych zagadnień.

---