Wykład 5:
Wirus wścieklizny: Wścieklizna - wirusowa, zawsze śmiertelna choroba zakaźna zwierząt (niektórych ssaków), mogąca przenieść się na człowieka. Wywołuje ją wirus atakujący ośrodkowy układ nerwowy (mózgowie, rdzeń kręgowy). Wściekliznę nazywa się też czasem wodowstrętem (łac. hydrophobia), co jest odbiciem jednego z objawów choroby, mianowicie mimowolnych skurczy mięśni na widok lub sam dźwięk wody. Źródło zakażenia: • dzikie zwierzęta drapieżne, nietoperze, psy, koty, szczury, piżmaki, jeże, kuny Wirus wścieklizny jest obecny: • w płynie mózgowo-rdzeniowym chorych zwierząt • w ślinie w końcowym stadium choroby Wirus wścieklizny nie występuje: • we krwi • moczu • stolcu Do zakażenia wścieklizną dochodzi głównie w wyniku: •Pogryzienia przez chore zwierzę •Przedostania się śliny chorego zwierzęcia na skaleczenia i zadrapania skóry, na błony śluzowe, np. jamy ustnej lub spojówki oka. Patogeneza wścieklizny: Z miejsca inwazji (ukąszenie, rana mająca kontakt z materiałem zakaźnym) wirus trafia do komórek mięśni szkieletowych, gdzie wstępnie się namnaża i skąd poprzez płytkę motoryczną trafia do aksonu, wzdłuż którego wędruje do rdzenia kręgowego a następnie do istoty szarej mózgu, gdzie ulega masywnej replikacji. Następnie włóknami eferentnymi rozprzestrzenia się po organizmie, głównie do ślinianek i skóry. Objawy wścieklizny u zwierząt: • podwyższona ciepłota ciała • nagła zmiana usposobienia - zwierzęta łagodne stają się złośliwe i drażliwe, zwierzęta agresywne - łagodnieją • utrata wrodzonej bojaźliwości u zwierząt dzikich • rozdrażnienie, niepokój • wzmożone reakcje na bodźce zewnętrzne, ataki szału • brak koordynacji ruchowej, niezborność wzroku • porażenie mięsni żuchwy, gardła, przełyku, ślinotok • zaburzenia świadomości • drgawki, otępienie, śpiączka Objawy wścieklizny u człowieka: • gorączka, ból głowy • zaburzenia czucia w miejscu zakażenia (pieczenie, swędzenie) • wzmożona nerwowość i niepokój • pobudzenie układu współczulnego przejawiające się m.in. łzawieniem, rozszerzeniem źrenic, potliwością, wzmożonym wydzielaniem śliny • bolesne skurcze mięsni gardła i przełyku przy przełykaniu • ślinotok - z obawy przed bólem chory unika połykania śliny • apetytu i wodowstręt spowodowane są bólem przy przełykaniu • trudności w oddychaniu wywołane skurczami mięsni oddechowych • napady drgawek • porażenie, apatia, śpiączka Objawowe zakażenie wścieklizną kończy się zawsze śmiercią: Ogólnie na świecie, jak ocenia WHO, co roku na wściekliznę umiera około 55 000 osób. Zgony mają miejsce głównie w krajach tropikalnych i subtropikalnych. W krajach rozwiniętych zachorowania i zgony są sporadyczne. W przypadku pogryzienia człowieka przez chore lub podejrzane o wściekliznę zwierzę należy: • pozwolić aby krew przez jakiś czas swobodnie wypływała z rany • przemyć ranę wodą z mydłem
• zdezynfekować ranę
• nałożyć opatrunek
• zgłosić się do lekarza
• lekarz ocenia stopień narażenia pacjenta na zakażenie wścieklizną i kwalifikuje do ewentualnych szczepień
Szczepienia przeciwko wściekliźnie:
• 5 dawek podawanych domięśniowo wg schematu szczepienie w 0, 3, 7, 14, 30 dobie.
• Surowice podaje się równocześnie ze szczepionką w przypadku rozległych pogryzień, dotyczących
głowy karku, rąk.
• W przypadku narażenia na zakażenie osoby, która uprzednio była szczepiona przeciwko wściekliźnie
podaje się tylko dawkę przypominającą wg schematu szczepienie w 0, 3 dobie.
Wścieklizna występuje niemal na całym świecie.
Obszary, na których wścieklizna obecne uznawana jest za nieobecną wg.raportu WHO z 2005r.:
Australia, Belgia, Chile, Czechy, Grecja, Grenlandia, Irlandia, Islandia, Japonia, Nikaragua, Nowa
Zelandia, Norwegia, Malezja, Szwecja, Szwajcaria, Panama, Portugalia, Urugwaj.
Cześć z tych państw podjęła próbę wyeliminowania choroby poprzez masowe szczepienia i likwidacje
chorych zwierząt (np. Irlandia, Norwegia). Na niektórych wścieklizna nigdy nie występowała (np. Malezja).
Szczepienia profilaktyczne (3 dawki ) zalecane dla:
• weterynarzy, pracowników laboratoriów ZHW, strażników leśnych, speleologów, hiropterologów
Aby uniknąć wścieklizny należy:
• regularnie szczepić zwierzęta domowe: psy podlegają obowiązkowym szczepieniom jeden raz na rok począwszy od 2go miesiąca życia, dla kotów szczepienia są zalecane
• zabierać książeczkę szczepień psa lub kota gdy udajemy się z naszymi zwierzętami w podróż
• każde pokąsanie traktować poważnie, nawet w przypadku ud komentowanego szczepienia przeciw wściekliźnie
• nie dopuszczać do tego, aby psy i koty były wypuszczane z domu bez dozoru
• unikać kontaktów z obcymi zwierzętami domowymi i dzikimi - nie dotykać, nie głaskać, nawet jeżeli zachowują się bardzo przyjaźnie
• Zwierze podlega obserwacji lekarskiej przez okres 15 dni od daty pokąsania człowieka (w dniu pokąsania, po 5 dniach, 10 i 15 dniach od pokąsania). Jeżeli po okresie 15 dniowej obserwacji weterynaryjnej zwierzę nie wykazuje odchyleń od normy klinicznej, oznacza to, że nie wydzielało wirusa wścieklizny w momencie narażenia.
• zwierzę, które pogryzło człowieka, nie może zostać zabite ani poddane żadnym zabiegom leczniczym przed interwencją powiatowego lekarza weterynarii
• w przypadku, kiedy zwierzę padło, materiał do badania pobiera lekarz weterynarii działający z upoważnienia powiatowego lekarza weterynarii
Dżuma • W roku 1894 podczas epidemii w Hongkongu francuski bakteriolog Alexandre Yersin zidentyfikował bakterię odpowiedzialną za tą chorobę od jego nazwiska bakterię te nazwano Yersinia pestis Ludzie mogą zostać zarażeni dżumą kilkoma sposobami: • Od ugryzień zarażonych pcheł. • Poprzez bezpośredni kontakt z ciałem zarażonego zwierzęcia. • W laboratorium posiadającym bakterie dżumy. • Poprzez wdychanie aerozolu użytego w czasie biologicznego ataku terrorystycznego. Dżuma występuje w trzech postaciach: • Dymieniczej (dymienica to zapalenie ropne węzłów chłonnych pachwiny lub pachy na skutek zakażenia) łac. Pestis bubonica ang. bubonic plague • Płucnej • Posocznicowej Dżuma płuc na występuje wtedy, kiedy bakteria Y. pestis zaatakuje płuca. Ta odmiana dżumy może rozpowszechniać się drogą powietrzną od chorej osoby do zdrowej osoby. Dżumą płucną można zarazić się wdychając bakterie Y. pestis od chorych osób lub zwierząt. Bakterie te są rozsiewane podczas kichania lub kaszlu. Zarażenie w ten sposób wymaga bezpośredniego i bliskiego (około sześciu stóp) kontaktu z chorą osobą lub zwierzęciem. Dżuma płucna - objawy: • Osoby cierpiące na tę odmianę dżumy mają wysoką gorączkę, uczucie chłodu, trudności z oddychaniem i kaszel. Dżuma płucna traktowana jest jako poważne zagrożenie dla zdrowia społecznego, jako że może zostać ona szybko rozpowszechniona poprzez kaszel od chorych osób do zdrowych. Nie leczona jest zazwyczaj śmiertelną chorobą. Dżuma dymienicza jest najczęściej spotykaną odmianą. Występuje ona wtedy, kiedy zarażona pchła ugryzie człowieka lub podczas kontaktu materiału skażonego bakteriami Y. pestis z raną w skórze człowieka. Dżuma dymienicza nie rozpowszechnia się od człowieka do człowieka. Dżuma dymienic za - objawy: • bakteria dżumy, podczas ugryzienia przez zarażoną pchłę lub podczas kontaktu z chorym zwierzęciem, przemieszcza się przez krew do gruczołów limfatycznych, które puchną powodując bolesne obrzęki. Inne symptomy tej choroby to gorączka, ból głowy, uczucie chłodu i zmęczenia. Niekiedy pojawiają się także kłopoty żołądkowe. Dżuma posocznicowa może być powikłaniem dżumy płucnej albo dymieniczej, albo też występować samoistnie. Ten rodzaj nie rozprzestrzenia się od osoby do osoby. Dżuma posocznicowa -objawy: • jeśli dżuma dymienicza nie będzie leczona, bakterie będą mogły rozmnażać się we krwi i powodować dżumę posocznicową - poważną infekcję krwi. Pacjenci z tą odmianą mają następujące symptomy: gorączkę, uczucie chłodu, ból brzucha, szok, krwotoki wewnętrzne i zewnętrzne. Nieleczona jest śmiertelna. W jakim środowisku dżuma występuje w stanie naturalnym? Według danych Światowej Organizacji Zdrowia rocznie mamy do czynienia, w skali światowej, z 1000 do 3000 przypadków dżumy. Najczęściej jest to forma dżumy dymieniczej. Dżuma płucna zazwyczaj nie występuje w stanie naturalnym. Pomimo wszystko należy podkreślić, że jej przypadki wydarzały się. Oba rodzaje dżumy są pod ścisłą kontrolą i nadzorem. Co powinno się uczynić w przypadku podejrzenia choroby? • Osoba podejrzewająca, że może mieć dżumę, powinna natychmiast zgłosić się do lekarza lub najbliższej placówki służby zdrowia. Aby zapobiec chorobie, osoba która miała kontakt z bakterią Yersinia pestis, powinna jak najszybciej rozpocząć kurację antybiotykową. Jeśli osoba mająca kontakt z bakterią dżumy rozchoruje się, antybiotyki powinny zostać podane w przeciągu 24 godzin od pierwszych symptomów, aby zminimalizować ryzyko śmierci. Pacjenci z podejrzeniem dżumy powinni przebywać w szpitalu-w izolacji i mieć wykonane testy na obecność bakterii dżumy w ich organizmie. W jaki sposób można zapobiec dżumie? Osoby, które mieszkają, pracują, czy też wypoczywają na obszarze z możliwą obecnością aktywnej dżumy u dzikich gryzoni, powinny podjąć następujące środki ostrożności: • Eliminację ewentualnych źródeł pożywienia i schronienia dla gryzoni (krzaków, złomu, kup kamieni, pożywienia dla zwierząt) w pobliżu domów mieszkalnych oraz miejsc pracy i rekreacji, np. terenów kempingowych. • Psy i koty powinny być kontrolowane regularnie, aby sprawdzić czy nie mają one pcheł. • Należy unikać kontaktu z chorymi lub martwymi zwierzętami. W przypadku kontaktu należy powiadomić o tym dział zdrowia. Myśliwi i osoby zakładające pułapki na zwierzynę powinni zakładać gumowe rękawice podczas obróbki skór zwierzęcych. • Na obszarze o zwiększonym ryzyku występowania pcheł powinny być używane środki owadobójcze. Przez wieki bakteria Yersinia pestis wywoływała liczne epidemie dżumy. Dopiero w XX wieku, dzięki wynalezieniu leków przeciwbakteryjnych, problem tej choroby przestał praktycznie istnieć. Niespodziewanie w ostatnich latach służby medyczne zaczęły informować o wielu lokalnych miniepidemiach dżumy wybuchających w Azji i Afryce. Na szczęście dzięki szybkiej interwencji lekarzy wszystkie ogniska choroby udawało się szybko opanować, a osoby chore wyleczyć. Wyjątkiem okazał się przypadek pewnego mieszkańca Madagaskaru. Ku zdumieniu lekarzy pacjent, u którego stwierdzono dymieniczną odmianę dżumy, nie reagował na podawanie antybiotyków i w końcu zmarł. W obliczu nowej, zabójczej odmiany choroby naukowcy z amerykańskiego The Institute for Genomic Research (TIGR) w Rockville postanowili przebadać próbki szczepu bakterii Y. pestis pobrane od zmarłego Afrykańczyka. Okazało się, że winny jest plazmid - mały fragment DNA, który bakterie często sobie przekazują (w ten sposób wymieniają się informacjami genetycznymi). W przypadku szczepu IP275 przejęcie obcych genów niesionych na plazmidzie sprawiło, że Y. pestis uodporniła się na antybiotyki. Ostatnia epidemia miała miejsce w 1994 roku w Indiach.
Włośnica (Trichinella spirali) Wiadomości ogólne • Gromada nicienie - Nematoda • Podgromada - Aphasmida • Rodzina - Trichinellidae Trichinella spirali • Żywicielami są ssaki mięsożerne ( w tym człowiek) i wszystkożerne. Głównie: świnie, dziki, szczury. Doświadczalnie można zarazić wszystkie ssaki, ptaki, gady, płazy i ryby. Transmisja włośnia: • Cykl domowy: świnia - odpady poubojowe, świnia - szczur • Cykl leśny: dzik - padlina (lisów, dzików, kun, borsuków i gryzoni), dzik - gryzonie Larwy umiejscawiają się w mięśniach poprzecznie prążkowanych (przepona, mm międzyżebrowe) Cały cykl rozwojowy przechodzi w jednym żywicielu. Zakażenie następuje po zjedzeniu zakażonego mięsa świni lub dzika W żołądku człowieka, pod wpływem enzymów trawiennych, otorbione larwy I stadium (znajdujące się wcześniej w mięśniach zwierzęcia) wydostają się z otoczki, i wędrują do jelita cienkiego, gdzie linieją 4-krotnie i osiągają dojrzałość płciową. Po kopulacji samce giną, a samice przedostają się do naczyń limfatycznych, gdzie samica rodzi 1500 larw. Nie składa jajeczek lecz rodzi od razu żywe larwy. Po urodzeniu larw samica ginie. Nowo narodzone larwy dostają się do krwi, a wraz z nią do mięśni poprzecznie prążkowanych. Gdy wnikną już do włókna mięśniowego zwijają się w spiralę i otorbiają. Niektóre giną, inne zachowują zdolność do zarażania nawet do kilkunastu lat. Samica częściowo wypełniona młodymi larwami Larwa otorbiona Włośnica w Polsce • Intensywność inwazji włośnicy w Polsce w populacji świń wynosi średnio 0,002516%, Ogniska włośnicy-charakterystyka: • Krąg rodziny 10-20 osób • Ciężki przebieg • Domowy ubój, kłusownictwo, • Mięso nie badane w kierunku włośnicy • Zwyczaje kulinarne /k. metka, k. biała / • Epidemie włośnicy /zakłady produkcyjne/ • Świnie z niskim stopniem intensywności inwazji (mała liczba T.spiralis w mięśniach) mogą zostać włączone w cykl produkcyjny. • Duża liczba osób dotkniętych włośnicą. Trichinella spiralis - zoonoza: • Początek zakażenia jest na ogół bezobjawowy, ale u niektórych osób występują bóle brzucha i biegunka. Rzadko pojawiają się nudności i wymioty. Późniejsze objawy to bóle mięśni i gorączka z poceniem się oraz dreszczami, przemijający obrzęk twarzy i powiek, a niekiedy wysypka na skórze. Kontaktu z lekarzem wymaga: Obecność objawów wymienionych powyżej Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga: • Gorączka powyżej 38°C • Duszność, kaszel, osłabienie • Obrzęki wokół kostek Wędrówka włośni wywołuje objawy podobne do alergii. Nie można zarazić się od chorego człowieka. • większości osób odpowiednie leczenie prowadzi do wyzdrowienia, chociaż ciężkie powikłania mogą stanowić zagrożenie dla życia. Możliwe powikłania: • Zapalenie oskrzeli i płuc • Zapalenie mięśnia sercowego • Uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego Patologia narządowa-narząd wzroku • obrzęki wokół oczu, • zajęcie mięśni oczu, • zmiany naczyniowe spojówek, błony naczyniowej, siatkówki i nerwu wzrokowego, • zaburzenia akomodacji oka • rzadko obecność larw Włośnie w mięśniach: Początek tworzenia sieci naczyń krwionośnych Początek zamierania larwy włośni -8 lat od momentu zarażenia Leczenie prowadzi się zazwyczaj w domu, jedynie powikłania choroby wymagają opieki szpitalnej. W ostrej fazie choroby wskazane jest leżenie w łóżku. Bóle mięśni i gorączka osłabiają chorego i utrudniają aktywność fizyczną, ale w okresie zdrowienia zaleca się stopniowy powrót do normalnej aktywności. Dieta nie ma znaczenia dla skuteczności terapii. Leczenie farmakologiczne: • Leki przeciwpasożytnicze (tiabendazol) • Kortykosterydy przy nasilonych objawach uczuleniowych oraz powikłaniach • Leki przeciwgorączkowe • Celem leczenia jest eliminacja pasożytów znajdujących się w jelicie oraz łagodzenie objawów choroby.
Tasiemczyce i wągrzyce: Taenia saginata • Jest najczęściej spotykany w Polsce. Zaraża się nim od 0,5 do 1% ludzi. Tasiemiec nieuzbrojony umiejscawia się w jelicie cienkim człowieka. Jego długość może dojść do 10 metrów. Końcowe człony tasiemca wydostają się przez odbyt, a wraz z nimi olbrzymia liczba jaj (ponad kilkaset tysięcy). Jaja otoczone specjalną otoczką są odporne na warunki środowiska. Sposób zarażenia: • Rozprzestrzenione w środowisku jajeczka tasiemca (łąki, woda) są zjadane przez bydło (w tym przypadku żywiciela pośredniego). Z jaja rozwija się larwa, która pod postacią wągra osiedla się w mięśniach żuchwy, języka, przepony, ud oraz sercu. Nie rozwija się w jelitach trzody chlewnej ani bydła. Człowiek zaraża się, jedząc surowe lub niedogotowane mięso wołowe zarażone wągrami (mają wygląd zbliżony do pestek ogórka), z których rozwija się tasiemiec. Rozpoznanie: • Opiera się na badaniu laboratoryjnym kału i stwierdzeniu obecności jaj, ewentualnie również członów. Zapobieganie: • Podstawową sprawą jest tu przestrzeganie znanych zasad: spożywanie mięsa pochodzącego z legalnego uboju (zbadanego przez służbę sanitarno-weterynaryjną), unikanie konsumpcji surowego mięsa (zawsze istnieje niewielkie ryzyko zarażenia), poprawa warunków hodowli bydła i warunków sanitarnych na wsi (zapobieganie zanieczyszczaniu fekaliami ludzkimi wody i gleby).
Taenia solium:
• Tasiemiec uzbrojony (nazwany tak, gdyż ma główkę uzbrojoną w podwójny wieniec haków) jest bardzo groźnym pasożytem przewodu pokarmowego. Człowiek może być żywicielem ostatecznym albo żywicielem pośrednim. Żywicielem pośrednim jest też trzoda chlewna. Na szczęście wągrzyca u świń występuje rzadko dzięki obowiązkowym badaniom weterynaryjnym i zwiększonej higienie. Tasiemiec uzbrojony nie rozwija się w przewodzie pokarmowym świń.
Sposób zarażenia:
• Człowiek zaraża się, spożywając niedogotowane lub surowe mięso wieprzowe zawierające wągry tasiemca. Wągry (o średnicy około 1 cm) umiejscawiają się m.in. w mięśniach żuchwy, szyi, lędźwi,
przepony i sercu. Po dwóch miesiącach wągier przekształca się w jelicie cienkim w dojrzałego tasiemca (o długości 2Đ7 metrów).
• Znajdujące się w środowisku jaja mogą także przedostać się do żołądka człowieka poprzez brudne ręce, nie myte jarzyny, owoce i inne produkty lub drogą samozarażenia (autoinwazji), gdy człowiek jest nosicielem tasiemca.
• Do autoinwazji może dojść również wtedy, gdy wskutek ruchów antyperystaltycznych (np. w czasie wymiotów) człony tasiemca zawierające jaja dostaną się do żołądka.
Objawy wągrzycy:
• Zarażenie się jajami tasiemca uzbrojonego jest bardzo niebezpieczne. Uwolnione z jaj larwy wędrują do różnych tkanek człowieka. Objawy kliniczne są ściśle związane z umiejscowieniem,
liczbą wągrów oraz odpornością człowieka na ich inwazję. Najczęstsza i najbardziej niebezpieczna jest wągrzyca ośrodkowego układu nerwowego. Wągry często lokalizują się w gałce ocznej i mogą prowadzić do ślepoty. Okres wylęgania choroby trwa czasem kilka lat. Objawy wągrzycy mózgu są
związane z zajęciem ośrodkowego układu nerwowego i dlatego pojawiają się m.in.: drgawki, bóle głowy, wymioty, zaburzenia widzenia, halucynacje, zaburzenia emocjonalne. Leczenie jest trudne. Niekiedy udaje się likwidować pojedyncze wągry chirurgicznie. Mimo stosowania nowoczesnych leków przeciwpasożytniczych rokowanie w wągrzycy ośrodkowego układu nerwowego nie jest pewne.
Jak zapobiegać?:
• Przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, jarzyn, owoców przed jedzeniem) i zoohigieny jest podstawą profilaktyki tasiemczycy. Powinniśmy więc jeść tylko mięso zbadane przez lekarza wet.
Unikajmy też spożywania mięsa surowego i niedogotowanego. Ważna jest też samoobserwacja kału. Nie umożliwiają tego jednak nowoczesne toalety. Obserwuje się teraz modę na muszle klozetowe bez tzw. półeczki. Jest to zła tendencja. Sedesy starego typu umożliwiają samoobserwację. W kale możemy przecież znaleźć nie tylko człony tasiemców, inne pasożyty przewodu pokarmowego, ale zauważyć np. obecność krwi, śluzu. Im wcześniej dostrzeżemy niepokojące zmiany i zareagujemy na nie, tym prędzej poznamy przyczynę choroby i się jej pozbędziemy.
Jak się objawia tasiemczyca?:
• U osób dorosłych zarażenie się tasiemcem nieuzbrojonym przebiega najczęściej w sposób bezobjawowy. Czasami pojawia się niedokrwistość, uczucie ogólnego osłabienia, bóle brzucha,
biegunka lub zaparcia, nadmierna pobudliwość albo apatia, pobolewanie i zawroty głowy, utrata apetytu, nudności, chudnięcie. Często pierwszym niepokojącym objawem jest znalezienie członów tasiemca w kale. Objawy obecności tasiemca u dzieci są bardziej widoczne niż u dorosłych. Aktywność ruchowa dziecka jest obniżona, występują napadowe bóle brzucha, mdłości i wymioty, osłabienie. Stwierdza się często wzmożoną perystaltykę, zaburzenia wzrostu oraz wagi ciała.
Leczenie tasiemczyc:
• Jest konieczne w każdym przypadku, proste i skuteczne.
• Może prowadzić je tylko lekarz, stosując odpowiednie preparaty farmakologiczne.
• Czasami kurację powtarza się po badaniach kontrolnych (najlepiej w poradni chorób pasożytniczych
Echinokokoza: (bąblowica jednojamowa)
• E: Echinococus granulosus
• I: jaja przenoszone z sierści lub kału psa (żywiciel ostateczny)
• O: bąblowiec (powstający z onkosfery) umiejscawia się w tkankach: wątroba (60%), płuca(20%), mózg (2%), mięsień sercowy, nerki, kości, śledziona. Wokół bąblowca wytwarza się torbiel wypełniona płynem.
• Powikłania: pęknięcie torbieli, wstrząs, wtórne zakażenie bakteryjne
• Występuje u ludzi i zwierząt (krowy, świnie, owce, kozy)
Alweokokoza: (bąblowica wielojamowa, choroba nie mytych jagód)
• E: Echinococcus multilocularis
• I: jajo obecne w owocach, grzybach leśnych skażonych kałem lisa (żywiciel ostateczny)
• O: postać larwalna - bąblowiec
• (torbiel wielokomorowa) rozrasta się naciekając tkanki:
- wątroba, płuca, mózg Profilaktyka inwazji: • mycie rąk przed posiłkami • mycie rąk po kontakcie ze zwierzętami • mycie warzyw i owoców • odrobaczanie zwierząt domowych • oznaczanie miejsc defekacji psów i kotów • zabezpieczanie piaskownic przed zwierzętami • ogradzanie placów zabaw siatką 1,5m • sprzątanie miejsc zabaw dzieci • prawidłowa obróbka termiczna mięsa i ryb • unikanie mięsa nie badanego
Dur brzuszny: •Choroba zagrażająca ludziom na terenach objętych powodzią
Typhus Abdominalis, ang. typhoid fever
• Jest to ostra choroba zakaźna wywoływana przez bakterię o nazwie pałeczka duru brzusznego (Salmonella typhi). Charakteryzuje się stopniowym pojawianiem się i narastaniem objawów oraz
długotrwałym utrzymywaniem się stałej, wysokiej gorączki. Do zachorowań dochodzi najczęściej w krajach i środowiskach o niskim poziomie higieny.
Etiologia i patogeneza:
• Po dostaniu się do przewodu pokarmowego pałeczka duru brzusznego umiejscawia się w jelicie cienkim, po czym wnika do układu chłonnego. Produkowana przez nią toksyna dostaje się do krwi, jest przyczyną gorączki i uszkadza wiele narządów. Źródłem bakterii są wydzieliny chorej osoby,
przede wszystkim kał. Do zakażenia może dojść poprzez zakażoną wodę, żywność i mleko oraz przez bezpośredni kontakt z chorym. Dużą rolę w przenoszeniu zarazków odgrywają owady.
• Typhoid fever is spread by food and water contaminated by urine and/or faeces of infected individuals. Polluted water is the most common source of contamination. Additionally, shellfish
collected from contaminated water sources and vegetables grown soil fertilized with faeces and eaten raw can be sources of infection.
• The disease is also spread via asymptomatic carriers, the most famous being "Typhoid Mary" in the early part of the 20th century. Working as a cook, she infected at least 47 people, causing
the deaths of three, and was eventually quarantined on North Brother Island. In asymptomatic carriers, the organisms colonize in the gall bladder where they are excreted in faeces.
Objawy:
• Początek choroby jest zwykle mało charakterystyczny: dochodzi do pogorszenia się samopoczucia, pojawiają się bóle głowy, brak apetytu i stan podgorączkowy. Potem dochodzi do stopniowego wzrostu temperatury ciała i dołączają się wymioty i bóle brzucha. Temperatura ciała sięga 39-40°C, co może prowadzić do zaburzeń stanu świadomości. Może pojawić się zaparcie stolca, ale częściej występuje biegunka, w najcięższym okresie wypróżnienia mogą pojawiać się do kilkudziesięciu
razy na dobę. Po kilku dniach choroby na skórze może wystąpić wysypka - bladoróżowe drobne plamki na brzuchu i klatce piersiowej. Po około 3 tygodniach choroby temperatura zaczyna spadać i rozpoczyna się okres zdrowienia.
Zejście choroby:
• Po 3-4 tygodniach właściwego leczenia następuje wyzdrowienie. Choroba jest nadal bardzo
niebezpieczna i może zakończyć się śmiercią u osób starszych, z chorobami serca oraz w przypadku
wystąpienia ciężkich powikłań. Choroba może nawracać. Ozdrowieńców bada się pod kątem
nosicielstwa i poddaje ewentualnemu leczeniu. Diagnostyka: • Do potwierdzenia duru potrzebne są badania bakteriologiczne kału i krwi (posiewy). W późniejszym okresie choroby można ponadto oznaczać we krwi obecność przeciwciał przeciwko bakteriom. Leczenie: • Leczenie ciężkich postaci choroby prowadzone jest w szpitalu, przy mniej nasilonych objawach można prowadzić je w domu. W szpitalu chory otrzymuje kroplówki dożylne i leki w postaci dożylnej lub doustnej. Jeśli chory może odżywiać się doustnie, dieta powinna być początkowo płynna, bezresztkowa (to znaczy bez błonnika, warzyw i owoców) i bogatokaloryczna, aby nie powodować wzdęcia i nadmiernej perystaltyki jelit. Można wykorzystać gotowe, dostępne w aptece płynne odżywki zawierające odpowiednią mieszankę węglowodanów, białek i tłuszczów, która pokrywa zapotrzebowanie kaloryczne. W miarę zdrowienia dietę powoli się rozszerza. Najpóźniej wprowadza się warzywa i owoce. Leczenie farmakologiczne Antybiotyki (chloramfenikol, ampicylina, kotrimoksazol) Leki przeciwgorączkowe Profilaktyka: • Zapobieganie polega na przestrzeganiu zasad higieny osobistej, myciu rąk przed jedzeniem, starannym myciu warzyw i owoców, właściwym przechowywaniu żywności (ochrona przed owadami). Wodę można pić tylko ze znanych i zbadanych źródeł. Ponadto ważna jest izolacja chorego i jego wydalin.
Biotoksyny morskie: Toksyny te są wytwarzane przez wykwity niektórych gatunków glonów, a następnie kumulowane w wielu organizmach morskich. Biotoksyny morskie - zatrucia u ludzi:
• W Polsce laboratorium referencyjne zostało utworzone w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym w Puławach
Podział zatruć:
• Paralityczne (porażenne) - Paralytic Shellfish Poisoning (PSP)
• Typu Ciguatera - Ciguatera Poisoning
• Biegunkowe - Diarrhetic Shellfish Poisoning (DSP)
• Amnestyczne - Amnesic Shellfish Poisoning (ASP) Paralytic Shellfish Poisoning (PSP): • Saksytoksyna (Saxitoxin) gromadzi się w małżach Ciguatera Poisoning: • Ciguatoksyna (ciguatoxin) • Po spożyciu niektórych ryb (pstrąg koralowy, makrela, łosoś, barrakuda), w których tkance mięśniowej gromadzi się ciguatoksyna Diarrhetic Shellfish Poisoning (DSP): • Kwas okadaikowy (akodoic acid), gromadzi się w skorupiakach Amnesic Shellfish Poisoning (ASP): • Kwas domoikowy (domoic acid) wytwarzany przez okrzemki, a kumulujący się w tkankach mięczaków oraz ryb i raków Wśród objawów: • mdłości, nudności, wymioty, biegunka, zawroty głowy, dezorientacja, bóle brzucha, drętwienie, mrowienie, ból głowy, wysypka.