WADA POSTAWY- To zmiana utrwalona w układzie kostnym, błędy "trzymania się", to także zaburzenia przestrzennego ukształtowania ciała Wolański 1958,1979
Wadami postawy nazywać będziemy zmiany utrwalone w układzie kostnym, możemy nazwać je błędami "trzymania się". Są to odchylenia od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej, właściwej danej kategorii wieku, płci i typu budowy. W osobniczym rozwoju postawy ciała wyróżnia się dwa okresy, w których nasila się występowanie wad postawy. Są to okresy krytyczne dla procesu kształtowania się postawy

Jednym z podstawowych warunków prawidłowego rozwoju i zdrowia każdego człowieka jest jego prawidłowa postawa. W związku z tym niezmiernie ważne jest, aby dbać o poprawną postawę już najmłodszych dzieci rozpoczynających naukę w szkole podstawowej, a nawet jeszcze wcześniej czyli w zerówce i przedszkolu. Wyniesione z tego okresu przyzwyczajenia prawidłowego utrzymywania postawy staną się nawykiem i zaowocują lepszym zdrowiem młodego człowieka. W codziennym życiu rzadko na ogół zwracamy uwagę na prawidłową postawę, a najczęściej robimy to wtedy, gdy wady są już mocno uwidocznione. Prawidłowa postawa ciała zabezpiecza człowieka przed różnorodnymi ujemnymi wpływami środowiska, co pozostaje w ścisłym związku z utrzymaniem zdrowia człowieka. Sprawność organizmu, jego zdolność do pracy czy nauki jest w poważnej mierze uzależniona od utrzymania prawidłowej postawy ciała, gdyż mięśnie i narządy wewnętrzne mają wtedy optymalne warunki do pracy. Prawidłową postawę cechuje także estetyczna sylwetka, która powinna zapewnić człowiekowi zrównoważenie i stabilność oraz stanowić dogodną pozycje wyjściową do różnorodnych ruchów. Ważną uwagą dla nauczycieli i wychowawców wydaje się być fakt, że postawa ciała człowieka w dużej mierze odzwierciedla jego stan psychiczny. Zadowolenie i optymistyczne nastawienie do życia podświadomie wpływa na prostowanie tułowia, unoszenie głowy, lżejsze bardziej sprężyste ruchy ciała. Natomiast przygnębienie, złe samopoczucie fizyczne lub psychiczne uzewnętrznia się pochyleniem głowy i tułowia do przodu, wysuwaniem barków i brzucha, opadaniem ramion Człowiek więc może przybrać postawę czynną lub bierną. Czynna postawa, w odróżnieniu od nawykowej jest układem wymuszonym i nosi nazwę postawy bacznej. Precyzyjne wykonanie ćwiczeń w procesie korekcji wad postawy, wymaga świadomego odczucia własnego ciała, które polega na czuciu przestrzeni, czasu, stanów napięć mięśniowych w spoczynku oraz w ruchu. Jest to trudne, ponieważ osoby z wadami postawy nie posiadają tych umiejętności. Nieprawidłowa postawa nawykowa jest czymś zwykłym, naturalnym, nie wymagającym wysiłku, przyjmowana jest podświadomie. Natomiast postawa skorygowana staje się czymś obcym, sztucznym, związanym często ze znacznym wysiłkiem nie tylko mięśniowym, ale i psychicznym. Podstawowym kryterium prawidłowości postawy w płaszczyźnie czołowej jest symetria względem długiej osi ciała. Pion spuszczony ze środka guzowatości potylicznej zewnętrznej powinien rzutować na wyrostki kolczyste kręgosłupa tak, aby oś kręgosłupa pokrywała się rzutem pionu, przebiegała przez szparę międzypośladkową i padała na środek tzw. czworoboku podparcia. Taka symetria ustawienia dotyczy przede wszystkim: barków, łopatek, trójkątów talii, pośladków, kolców biodrowych przednich górnych, kolan i samych stóp. O prawidłowej postawie ciała w płaszczyźnie strzałkowej mówimy wtedy, gdy głowa nie jest wysunięta do przodu, klatka piersiowa dobrze wysklepiona, a brzuch nie wystaje zbytnio przed klatkę. W tej sytuacji pion opuszczony z otworu słuchowego zewnętrznego powinien rzutować nieco do przodu od stawu ramiennego, biodrowego, kolanowego i skokowego górnego. W prawidłowej postawie ciała istotne jest także właściwe ustawienie stóp oraz wykształcenie jej łuków. Postawa ciała zależy od typu somatycznego, wieku i płci. Duże znaczenie odgrywa także czynnik genetyczny, bowiem od niego w znacznym stopniu zależy prawidłowość budowy ciała, typ budowy oraz typ temperamentu, wywierający bezpośredni wpływ na jakość postawy.

Z uwagi na przyczyny powstawania wady postawy możemy podzielić na dwie grupy:

1.WADY WRODZONE są to nieprawidłowości w układzie kostnym czy mięśniowym powstałe w okresie płodowym

Najczęstsze z nich to:

• wady wrodzone klatki piersiowej i kręgosłupa np: klatka piersiowa lejkowata czyli szewska dodatkowe kręgi, dodatkowe żebra, zrosty kręgów, kręgozmyk, wrodzony kręcz szyi,

• wady wrodzone w obrębie kończyn dolnych i stóp np: wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego, asymetria długości kończyn, wady stóp (stopa wydrążona, stopa końsko - szpotawa, stopa piętowa, stopa szpotawa, stopa końska, stopa płaska, stopa płasko - koślawa,

• wady wrodzone mięśni np: wrodzona atonia mięśniowa, postępujący zanik mięśni.

2.WADY NABYTE

Należą do nich wady powstałe na skutek przebytych chorób - wady rozwojowe oraz wady, które powstały na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała - wady nawykowe. Z nimi właśnie najczęściej mamy do czynienia na gruncie szkolnym.

Wady nabyte rozwojowe powstają najczęściej w wyniku: krzywicy lub gruźlicy.

Wady nabyte nawykowe powstają w wyniku działania na nasz organizm różnorodnych czynników:

a)     środowiskowych -   siedzący tryb życia, zbyt mała ilość ruchu zwłaszcza na świeżym powietrzu, -   niewłaściwe obuwie i ubiór, -   nieodpowiednie noszenie teczki z książkami, -   niedostosowanie ławki szkolnej lub stanowiska pracy do warunków fizycznych dziecka i pracownika, -   złe oświetlenie, -   zła odległość od tablicy w szkole, -   złe warunki bytowe i higieniczne jak niedożywienie, zmęczenie, brak snu,

b)      morfologicznych -   zaburzenie napięcia mięśni powstałe na skutek choroby lub przemęczenia (np. siedząca praca w pochylonej pozycji lub długotrwałe stanie z pochyleniem tułowia),

c)      fizjologicznych -   zaburzenia czucia głębokiego, wady wzroku lub słuchu mogą utrwalać nawyk nieprawidłowego ustawienie ciała np. krótkowzroczność bądź ubytki w polu widzenia lub jednostronna wada słuchu bywają przyczyną asymetrycznego trzymania głowy,

Profilaktyka wad postawy jest nieodłącznym elementem promocji zdrowia. Realizowana jest poprzez świadome stymulowanie procesem uczenia i modyfikowania zachowań dziecka i rodzica. Ma na celu upowszechnienie wiedzy o właściwych zachowaniach zdrowotnych, promowania i kształtowania zdrowego stylu życia już od najmłodszych lat życia człowieka, który wyznaczać będzie konkretne zachowania, przyzwyczajenia i nawyki prozdrowotne jednostki w okresie dzieciństwa, by następnie dominować w jej dorosłym życiu. Wady postawy u dzieci to problem zdrowotny i społeczny. Wyniki badań specjalistów potwierdzają wyraźne nieprawidłowości w rozwoju narządu ruchu i statyki ciała dzieci. Prawidłowa postawa ciała ma decydujące znaczenie dla rozwijającego się organizmu i zdrowia dziecka. Pierwsze lata życia dziecka oraz dalszy jego rozwój prowadzący przez naukę w szkole podstawowej są najbardziej znaczące dla jego rozwoju. Prawidłowe kierowanie dzieckiem w tym czasie pozwala na stymulację rozwoju, zapobieganie jego nieprawidłowościom i dysharmonii.

Dlatego już w początkowym okresie nauki w szkole podstawowej należy położyć szczególny nacisk na przeciwdziałanie i zapobieganie powstawaniu wad postawy u dzieci. Jednym z celów profilaktyki wad postawy jest wyrabianie u dzieci trwałego nawyku prawidłowej postawy ciała we wszystkich sytuacjach i czynnościach dnia codziennego. Przyjmowanie przez dzieci niedbałych pozycji w siadzie, w leżeniu, w staniu, przyczynia się da powstawania wad postawy. Dostrzeżenie przez nauczyciela tych najczęściej nieświadomie popełnianych przez dzieci błędów, stwarza możliwość systematycznego i konsekwentnego ich eliminowania.

Najlepszą i najbardziej efektywną formą przeciwdziałania wadom postawy u dzieci w wieku szkolnym jest aktywność fizyczna, czyli ogólnie pojęty ruch. Negatywny wpływ na kształtowanie się kręgosłupa młodego człowieka mają czynniki, takie jak: statyczny, a często wręcz bierny styl życia, niedostatek zajęć ruchowych, spędzanie większości dnia w pozycji leżącej przed telewizorem lub siedzącej przed komputerem, nadmierne korzystanie ze środków lokomocji powodujących dłuższe unieruchomienie ciała. Sposobem na skuteczne przeciwdziałanie tym zagrożeniom jest aktywność ruchowa. Dzięki szeroko pojętemu ruchowi dziecko poznaje otoczenie i opanowuje nowe umiejętności. Wpływa on stymulująco na rozwój dziecka. Jest jednym ze wskaźników zdrowia, jest przejawem życia. Aktywność fizyczna jest czynnikiem kształtującym organizm człowieka i jego funkcje, rozwija i wzmacnia wszystkie układy organizmu, wywierając wpływ na ich budowę i sprawność. Każdy człowiek, a dziecko w szczególności potrzebuje aktywności fizycznej tak samo, jak pożywienia i powietrza. Jest to szczególnie ważne u dzieci w fazie intensywnego wzrostu, wzmacniania i doskonalenia. Aby aktywność ruchowa spełniała swoje zadania, aby była skuteczna, musi być aplikowana w optymalnych dawkach. Wysiłek fizyczny nie może być zbyt mały- nie wywoła, bowiem pożądanych reakcji, nie pobudzi w sposób dostateczny czynności ustrojowych i nie spowoduje usprawnienia organizmu. Zbyt duża dawka ruchu, wysiłek ponad możliwości organizmu, może być przyczyną wadliwego rozwoju i degenerujących zmian przeciążeniowych. Przed tym, na szczęście, organizm dziecka umie się dość dobrze bronić, reagując po prostu zmęczeniem.

W działalności profilaktycznej na pierwsze miejsce wysuwają się zadania szkoły. To właśnie w niej dziecko spędza większą część dnia i to głównie w pozycji siedzącej. Meble szkolne stanowią niezwykle istotny składowy element środowiska szkolnego. Od kilku lat szkoły obowiązują bardzo rygorystycznie przestrzegane przez pracowników Sanepidu odpowiednio dostosowane do wzrostu dziecka wielkości mebli. Każdy uczeń na początku roku szkolnego zostaje zmierzony i do jego wzrostu zostają dostosowane wielkość ławki oraz krzesła. W czasie roku szkolnego jeśli uczeń urośnie i zostanie zakwalifikowany do następnej kategorii meble dziecka należy odpowiednio dostosować poprzez ich wymianę. Zapewnienie uczniom prawidłowo dobranych mebli nie oznacza, iż w postawie uczniów i stanie ich kręgosłupa nastąpi automatyczna poprawa. Korzyści wynikające z prawidłowego dostosowania mebli szkolnych mogą łatwo ulec zniwelowaniu poprzez nadmierne obciążenie uczniów statyczną pracą umysłową przez dłuższy okres czasu.

Wśród zadań szkoły związanych z zapewnieniem odpowiedniej ilości ruchu na pierwszy plan wysuwa się realizacja zadań wychowania fizycznego oraz odpowiednie rozmieszczenie ich w tygodniowym planie lekcji. Zajęcia wychowania fizycznego bardzo często umieszczane są na ostatnich godzinach lekcyjnych, by zmęczeni uczniowie nie musieli już uczestniczyć w innych lekcjach. Jest to poważny błąd, z którym należy w praktyce układania planu lekcji walczyć. Zajęcia te powinny obywać się po kilku godzinach siedzenia w ławce szkolnej, po to by uczniowie mogli co pewien czas zażyć niezbędnej dla nich dawki ruchu. Ważnym elementem profilaktyki wad postawy jest też organizowanie przez szkoły zajęć gimnastyki korekcyjno - kompensacyjnej. Objęci nią powinni zostać wszyscy ci uczniowie, u których po badaniu lekarskim stwierdzono wady postawy lub inne deficyty rozwojowe. Niestety w obecnych bardzo trudnych dla oświaty czasach większość szkół nie mając środków finansowych na realizację zajęć korekcyjnych po prostu je zawiesza lub całkowicie od nich odstępuje, jest to sytuacja niedopuszczalna, gdyż zaniedbania z tego okresu będą skutkowały przez całe życie młodego człowieka. Prędzej czy później państwo poniesie ogromne koszty związane z leczeniem dorosłego, chorego na kręgosłup człowieka.

Ważnym elementem zapobiegania wadom postawy są ćwiczenia śródlekcyjne. Większą część dnia dziecko spędza w szkole. Często zdarza się tak, że dzieci realizują nauczanie przechodząc z jednej klasopracowni do drugiej. Nie ma wtedy możliwości dostosowania mebli do wielkości dziecka, a poprzez to zapewnienia mu prawidłowych warunków do nauki. Siedzenie przez kilka godzin niemal w bezruchu w ławkach szkolnych wpływa między innymi na powolniejsze krążenie krwi. Jeżeli taki stan będzie się powtarzał systematycznie i przez dłuższy czas, może się to niekorzystnie odbić na ogólnym rozwoju dzieci. Profilaktycznie zadłużeniu tlenowemu przeciwdziałać możemy poprzez częste wietrzenie klas, wychodzenie dzieci podczas przerw śródlekcyjnych na wolne powietrze zawsze wtedy, gdy pozwalają na to warunki pogodowe oraz organizowanie podczas dużej przerwy zabaw i gier ruchowych. Na przerwie dzieci muszą odprężyć się.

Istotną formą przeciwdziałania tym negatywnym zjawiskom jest stosowanie podczas zajęć lekcyjnych kilkuminutowych przerw przeznaczonych na przeprowadzenie ćwiczeń śródlekcyjnych. Nawet chwilowe skierowanie uwagi dziecka na inne tory jest czynnym wypoczynkiem dla jego umysłu, co znacznie ułatwia proces dalszego przyswajania wiedzy. Podstawowym warunkiem powodzenia w nauce jest pełna sprawność fizjologiczna ucznia. Te trzy lub cztery minuty przeznaczone na ćwiczenia śródlekcyjne, co najmniej zrównoważą pozorną stratę czasu lekcyjnego, a na pewno przyniosą też wiele pozytywnych elementów dalej toczącej się lekcji. W swojej praktyce nauczycielskiej podjąłem próbę przeciwdziałania skutkom takiego zachowania na zdrowie uczniów poprzez opracowanie odpowiednich zestawów ćwiczeń śródlekcyjnych dla poszczególnych klas.

W procesie profilaktyki przeciwdziałania wadom postawy u dzieci dużą rolę odgrywają też rodzice, gdyż część czynników negatywnych mających wpływ na postawę ma miejsce w środowisku rodzinnym. Duża rolę odgrywają tutaj rozwiązania przy wykonywaniu prac domowych w pozycji siedzącej i stojącej. Wielu uczniów podejmuje w domu rodzinnym prace majšce wspomóc rodziców. Jeżeli jest to ciężka praca (szczególnie w środowisku wiejskim w gospodarstwie np. pomoc przy żniwach, wykopkach, kopanie ogródka itp.) może ona wywierać ujemny wpływ na kręgosłup ucznia, zwłaszcza jeśli wykonuje ją bez odpowiednich wskazań ergonomicznych.

Wnioski

Stan wiedzy o zagrożeniach dla sprawności kręgosłupa dzieci i młodzieży jest cišgle niezadowalający i wymaga podjęcia odpowiednich badań naukowych. Bardzo ważnym elementem jest podjęcie w tej dziedzinie zakrojonej na szeroką skalę działalności profilaktycznej. Wymaga ona jednak zaangażowania wielu stron mających wpływ na sprawność dzieci i młodzieży: organizatorów życia szkolnego, nauczycieli, rodziców, a także samych najbardziej zainteresowanych uczniów.

Do najważniejszych zadań szkoły i nauczycieli w tej dziedzinie należy optymalizacja procesu nauczania pod kątem dostosowania go do możliwości percepcyjnych dzieci, prawidłowa realizacja zajęć wychowania fizycznego i gimnastyki korekcyjno - kompensacyjnej, a także przeprowadzanie ćwiczeń śródlekcyjnych. Bardzo ważne jest również nauczania uczniów zasad ergonomii i umożliwienie częstych zmian pozycji w toku pracy i różnych szkolnych zajęć. Do zadań szkoły należy również promowanie wśród uczniów tzw. "sportów całego życia" i zachęcanie do ich uprawiania.

Poza szkołą w środowisku domowym należy kłaść duży nacisk na prawidłową postawę ucznia przy wykonywaniu zajęć domowych, ograniczać do minimum bierny styl życia i eliminować niedostatki ruchu, a także ograniczać wykonywanie przez uczniów ciężkich prac.

 

Wady postawy mogą mieć różne przyczyny:

wrodzone (np. dysplazja stawu biodrowego)

powstałe jako skutek urazów lub chorób

nabyte najbardziej powszechne, spowodowane złymi nawykami (brak ruchu, nieprawidłowe siedzenie itp.),

nawykowe wywołane wadami słuchu lub wzroku (nawyk garbienia się nad książką).

Wady mogą powstawać w obrębie naturalnych wygięć kręgosłupa poprzez nieprawidłowe ich ukształtowanie lub skoliozy

SKOLIOZA-nieprawidłowe wygięcia boczne kręgosłupa. Skolioza występują 3 razy częściej u dziewcząt jak u chłopców, pojawia się między 7. a 18. rokiem życia.

 

Skolioza - boczne skrzywienie kręgosłupa. Skrzywiony kręgosłup tworzy wygięcie, zwrócone wypulością w prawą lub lewą stronę. Skrzywienia boczne powstają również wskutek nierównomiernego rozwoju somatycznego układów mięśni grzbietu. Czynnikami powodującymi zaburzenia rozwoju somatycznego układu mięsni grzbietu są:

• niedbała postawa przy siedzeniu (czytaniu, pisaniu),

• noszenie ciężarów po jednej stronie (teczki, książki),

• jednostronne długotrwałe zajecia, itp.

• Najczęściej spotykaną wadą w płaszczyźnie bocznej jest boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza idiopatyczna). Najczęściej nie można jednoznacznie określić jej przyczyny. Boczne skrzywienie kręgosłupa może mieć też związek ze skróceniem jednej nogi, które wywołuje przechylenie miednicy (skolioza wyrównawcza). Przyczyną skoliozy mogą też być niektóre choroby układu nerwowego i mięśniowego oraz wrodzone wady kręgosłupa. Na boczne skrzywienie kręgosłupa najczęściej chorują dziewczęta w okresie dojrzewania. Obecnie skolioza rozpatrywana jest jako trójpłaszczyznowa deformacja kręgosłupa. Zniekształcenie obejmuje: -         skrzywienie w płaszczyźnie czołowej (boczne skrzywienie kręgosłupa) -         skrzywienie w płaszczyźnie strzałkowej (lordo- lub kyfo- skolioza), -         skrzywienie w płaszczyźnie poziomej /rotacja i torsja kręgów/

JAK POWSTAJĄ WADY POSTAWY

Informacje ogólne

 

W przebiegu rozwoju wad postawy wyróżniamy trzy okresy:
I okres - zmian czynnościowych
Jedne grupy mięśni ulegają osłabieniu i rozciągnięciu, w innych występuje wzmożone napięcie i ich skrócenie. Czas trwania tego okresu może być różny w zależności od czynników, które powodują powstawanie wad. Może on wynosić od kilku tygodni do kilku miesięcy.
II okres - powstawania przykurczy (więzadeł , mięśni i ścięgien)

W tym okresie wprowadzenie ćwiczeń korekcyjnych może być jeszcze całkowicie skuteczne. Okres ten może trwać przez kilka tygodni, miesięcy a nawet lat.
III okres - zmian strukturalnych , czyli utrwalonych przykurczy

Wady postawy w tym okresie określamy jako patologiczne. Ćwiczenia korekcyjne pozwalają zapobiec dalszemu postępowaniu wady, jednak całkowita jej likwidacja jest już niemożliwa i często wymaga złożonego postępowania rehabilitacyjnego.

 

Istotą wad kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej jest pogłębienie lub zmniejszenie fizjologicznych wygięć kręgosłupa. Na podstawie stopnia pochylenia miednicy oraz ruchomości kręgosłupa Wiles rozróżnia cztery zasadnicze typy wadliwej postawy:

3.Plecy wklęsło-wypukłe - pogłębienie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej.

4.Plecy kołyskowe - pogłębienie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej (hiperlordoza).

5.Plecy płaskie - brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa.

6.Plecy okrągłe - pogłębienie kifozy piersiowej.

 

 

PLECY WKLĘSŁO - WYPUKŁE W większości przypadków przyczyną powstawania tej wady jest zwiększony kąt przodopochylenia miednicy. Doprowadza to do nadmiernej lordozy lędźwiowej, a przez odcinkową kompensację do pogłębienia kifozy piersiowej. Zmienione ukształtowanie kręgosłupa oraz zwiększone przodopochylenie miednicy wpływa na stan mięśni i więzadeł: · mięśnie prostowniki grzbietu odcinka piersiowego ulegają rozciągnięciu a w odcinku lędźwiowym skróceniu, · mięsień piersiowy większy i mięśnie obręczy barkowej ulegają przykurczowi, · mięśnie pośladkowe ulegają rozciągnięciu i zwiotczeniu, · mięsień czworogłowy uda (głowa prosta) ulega skróceniu. Charakterystyczne w tej wadzie postawy jest : · pochylenie głowy ku przodowi, · ustawienie barków do przodu, · odstawanie łopatek, · spłaszczenie klatki piersiowej, która bierze mniejszy udział w oddychaniu, · przesunięcie narządów jamy brzusznej ku przodowi i rozciągnięcie mięśni brzucha, Przesunięcie narządów jamy brzusznej upośledza ruchy oddechowe przepony i utrudnia odpływ z nich krwi żylnej. Prowadzi to do zaburzeń oddychania i krążenia.	Rys.1. Plecy wklęsło - wypukłe (wg Colsona)
PLECY KOŁYSKOWE W tym typie wady również występuje zwiększone przodopochylenie miednicy. Doprowadza to do powstania hiperlordozy w odcinku lędźwiowo - krzyżowym (kręgosłup odgina się w odcinku lędźwiowo - krzyżowym ostro do tyłu, tworząc krótką, ostrą lordozę), a w odcinku wyższym kręgosłupa tworzy się nadmierna kifoza piersiowo - lędźwiowa. Spojenie łonowe jest tu najbardziej wystającą ku przodowi częścią ciała. Charakterystyczne w tej wadzie są: zmiana w układzie barków i łopatek. Postawa ciała jest bardzo podobna do postawy o typie pleców wklęsło - wypukłych, a uwagę zwraca przesunięcie górnej części tułowia ku tyłowi. Spojenie łonowe jest tu najbardziej wystającą ku przodowi częścią ciała. Mogą występować zaburzenia oddychania, krążenia, trawienia i miesiączkowania. W wielu przypadkach osoby z wadą postawy typu plecy kołyskowe uskarżają się na dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo - krzyżowej kręgosłupa.	Rys.2. Plecy kołyskowe (wg Colsona)
PLECY PŁASKIE Wada ta występuje przy zmniejszonym kącie przodopochylenia miednicy. Charakteryzuje się ona spłaszczeniem lub brakiem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. W badaniu nie stwierdza się natomiast ograniczenia ruchomości w poszczególnych odcinkach kręgosłupa. U osób z wadą o typie pleców płaskich klatka piersiowa jest płaska, jej ruchomość i pojemność są ograniczone, barki opadnięte. Zmniejszenie fizjologicznych wygięć kręgosłupa powoduje wypadnięcie funkcji amortyzacyjnej kręgosłupa, sprzyja powstawaniu zmian przeciążeniowych i zwyrodnieniowych kręgosłupa, dlatego ludzie z tą wadą często uskarżają się na bóle głowy. Plecy płaskie są często spotykane u dzieci i młodzieży. Przyczyn należy dopatrywać się w siedzącym trybie życia. Nasze dzieci długo przebywają w szkole i na zajęciach dodatkowych, a kiedy uwolnią się już od obowiązków najchętniej "odpoczywają" przy komputerze lub przed telewizorem. Siedzący tryb życia wpływa nie tylko na obniżenie ogólnej kondycji organizmu, lecz także na osłabienie siły mięśni.	Rys.3. Plecy płaskie (wg Colsona)
PLECY OKRĄGŁE W tym typie wady również występuje zmniejszone przodopochylenie miednicy. Doprowadza to do spłycenia lordozy lędźwiowej, czego następstwem jest pogłębienie kifozy piersiowej. Cały tułów nachylony jest do przodu, a równowagę można utrzymać dzięki cofnięciu miednicy do tyłu. Nadmierne wygięcie kręgosłupa w odcinku piersiowym skompensowane jest w odcinku szyjnym zwiększoną lordozą szyjną i pochyleniem głowy do przodu. Wada ta charakteryzuje się : · wysunięciem do przodu głowy i barków, · odstawaniem łopatek, · osłabieniem lub nawet zwiotczeniem mięśni grzbietu, · przykurczem mięśni klatki piersiowej · tym, że kolana i łokcie są często w pozycji lekkiego zgięcia. Bardzo często funkcja oddechowa klatki piersiowej jest upośledzona. Wada postawy o typie pleców okrągłych może być wrodzona lub nabyta. Nabyta powstaje najczęściej w następstwie chorób takich jak: krzywica, gruźlica, choroba Scheuermanna, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Przyczyną powstawania pleców okrągłych może być dystonia mięśniowa, czyli zaburzenie napięć mięśniowych mięśni grzbietu, które mogą być wynikiem przeciążenia mięśni prostowników grzbietu pracą statyczną np. w czasie nieprawidłowego siedzenia czy stania przy pracy lub nauce.	Rys.4. Plecy okrągłe (wg Colsona)

 

ŚRODEK CIĘŻKOŚCI CIAŁA

Środek ciężkości (barycentr) ciała lub układu ciał jest punktem, w którym przyłożona jest wypadkowa siła ciężkości danego ciała.

Dla ciała znajdującego się w jednorodnym polu grawitacyjnym środek ciężkości pokrywa się ze środkiem masy.

Jeżeli podzielić dane ciało na dowolnie małe elementy m_k, każdy odległy od środka układu współrzędnych o wektor
, to środek masy ciała można określić przez wektor:

Środek masy jest związany z gęstością ρ za pomocą zależności:

przy czym:

to wektor środka masy;

M =	∫	ρdV
	V

M to masa ciała;
V to objętość ciała;
ρ = ρ(x,y,z) to funkcja gęstości ciała

Środek ciężkości ciała /Def. Żuka/ ukształtowanie ciała i ustawienie poszczególnych odcinków tułowia i kończyn w pozycji stojącej. Środek ciężkości ciała jest cechą charakterystyczną każdego człowieka, będąca odbiciem budowy i stanu czynnościowego narządu ruchu.

Środek ciężkości ciała /Def. Dega/ swobodny układ ciała człowieka ludzkiego w pozycji stojacej.

CZYNNIKI DECYDUJĄCE

POŚREDNIE

Endogenne- wewnątrzustrojowe

Egzogenne- zewnątrzustrojowe- czynniki-biologiczne-higiena

-klimat

-sposób odżywiania

-środowisko społeczne

-ekomomiczne

Tryb życia-temperament

-wychowanie

-predyspozycje psychiczne

Paragenetyczne

Genetyczne

Obydwie- wpływ w jakim podlega zarodek i płuca

BEZPOŚREDNIE

UKSZTAŁTOWANIE KRĘGOSŁUPA I JEGO STOSUNEK DO MIEDNICY

KĄT POCHYLENIA MIEDNICY

Ustawienie całego kręgosłupa zależy od pochylenia miednicy, z którą połączony jest dwoma bardzo ścisłymi i prawie nieruchomymi stawami.

Prawidłowy kąt pochylenia miednicy wynosi:

Kąty zawarte między płaszczyzną horyzontalną

4 stopnie norma /+,-/

dla mężczyzn - 31 stopni,

dla kobiet - 28 stopni,

dzieci w wieku 4 lat - 22 stopni a następnie z wiekiem zwiększa się

Kształt i ustawienie kręgosłupa zależy od dwóch czynników : oparcia na miednicy i jego ruchomości .Od pochylenia miednicy zależy ustawienie całego kręgosłupa.

Jedną z metod pomiaru stopnia pochylenia miednicy jest pomiar wykonany cyrklem wg Wilesa .Mierzy się kąt zawarty między płaszczyzną przechodzącą przez kolec biodrowy tylny górny i brzeg spojenia łonowego a płaszczyzną poziomą.

LORDOZY

Lędzwiowa
Piersiowa

Szyjna

Jeżeli miednica jest ustawiona pod większym kątem, zwiększa się nachylenie kości krzyżowej i dolnej części lędźwiowego odcinka kręgosłupa, a górny odcinek kręgosłupa lędźwiowego odgina się do tyłu, co daje pogłębienie lordozy lędźwiowej (hiperlordoza lędźwiowa ).

Jeżeli natomiast pochylenie miednicy do przodu zmniejszy się wówczas kość krzyżowa ustawi się bardziej pionowo , co spowoduje w następstwie zmniejszenie lordozy lędźwiowej.

Widzimy więc, że kluczem dla całej postawy ciała jest przede wszystkim ustawienie miednicy.

Pochylenie miednicy zależy od następujących mięśni:

Ichwzmocnienie powoduje zwiększenie przodopochylenia miednicy.
Są to: m. biodrowo-lędźwiowy, m. prosty uda oraz m. czworoboczny lędźwi i prostownik grzbietu,

ich wzmocnienie powoduje zmniejszenie przodopochylenia miednicy.
Są to : mięśnie brzucha, mięśnie pośladkowe, m. półścięgnisty, m. półbłoniasty, m. dwugłowy uda i m. przywodziciel wielki

Każda zmiana kąta będzie wpływała na kształt fizjologiczny kształtu kręgosłupa. Zmiana położenia ciała lub segmentu ciała powoduje zmianę położenia środka ciężkości ciała i na zasadzie zjawiska kompensacji zmianę w innych segmentach.

PRZODOPOCHYLENIE MIEDNICY- mięśnie decydujące o jej pochyleniu

MIĘŚNIE

Zwiększenie kąta nachylenia miednicy

-m. biodrowo-lędzwiowy,

-m. czworogłowy uda /głowa długa/,

-m. naprężaczpowierzchni szerokiej,

-m. kawiecki,

-m. Prostownik grzbietu,

-m. Czworoboczny lędzwi,

Zmniejszenie kąta nachylenia miednicy

Uniesienie spojenia łonowego

- m. Prosty brzucha,

ZRÓWNOWAŻENIE I STABILNOŚĆ CIAŁA

Linia zrównoważenia i stabilności ciała

• w płaszczyznie strzałkowej wyprowadzona z wyrostka sutkowatego kości skroniowej

• środek głowy kości ramiennej

• nadkłykieć boczny kości udowej

Wyprowadzona od guzowatosci potylicznej zewnętrznej powinna pokrywać się ze wszystkimi wyrostkami kolczystymi kręgosłupa przez bruzde pośladkową

Symetrycznie miedzy przysrodkowymi kłykciami kości piszczelowej, powinna padac na środek linii łączacej obie piety.

Przy właściwym zrównoważeniu grawitacyjnym najmniejszego wydatku energetycznego.

Zrównoważone działanie przeciwstawnych grup mięśniowych

Prawidłowa kontrola nerwowo-mięsniowa - odruchy podstawne /odpowiedez na bodzce zewnątrz i wewnatrz ustrojowe/

Niezaburzony przebieg odcinków ciała względem siebie i orientację przestrzenną.

Położenie środka ciężkości ciała

Wzrok

Słuch

Postawa ciał w procesie ontogenezy człowieka

Badanie postawy ciała w płaszczyznach strzałkowej i czołowej

Lordozy- wygięcia do przodu

Kifozy- wygięcia do tyłu

Klatka piersiowa czy nie jest zapadnięta

Czy brzuch jest płaski

Czy łopatki nie odstają

Przerost w kolanie

Wysklepienie stopy

Wyrostek sutkowaty kości skroniowej

Środek barku

Krętarz większy

Do przodu od stawu kolanowego

Przodostopie

Metody oceny postawy ciała

Testy

Thomasa- przykurcz zginaczy stawu kolanowego, przykurcz mięśni kulszowo-goleniowych

+ przykurcz, - nie ma przykurczu

Uniesienie kończyny na 10 cm- sprawdzamy czy nie ma przykurczu

Langego- przykurcz zginaczy stawu kolanowego, przykurcz mięśni kulszowo-goleniowych

Lansequa- przykurcz zginaczy stawu kolanowego, przykurcz mięśni kulszowo-goleniowych

Wykrywanie przykurczy w stawach rzutujących na postawę ciała

Badanie siły i wytrzymałości mięśni postularnych

• ocena mm. grzbietu

• ocena mm. Brzucha

• ocena prostowników stawu biodrowego

Brzuch

• proste kończyny NIE

• odcinek lędzwiowy- obciążenie kręgosłupa

• ręce wzdłóż tułowia

• pod drabinkami

Grzbiet

• zwis na drabinkach /przodem do drabinek/

• leżąc wytrzymać jak najdłużej- wysunąć się i utrzymać pozycję wyprostowaną

TEST MENELLA /m.zginacze stawu biodrowego/

TEST LASEQUA

Wykrywanie problemów z nerwem kulszowym

Przykurcze są spowodowane pozycją siedzącą

KĄT POCHYLENIA MIEDNICY

MIEDNICA SKOŚNA- skrzywienie boczne kregosłupa

MIEDNICA TYLNA

Przodopochylenie miednicy M- 31 st., K-28 st.

Im większe przodopochylenie miednicy tym większa lordoza lędzwiowa

Im mniejsze przodopochylenie miednicy lub wyrównane /kifotyczne wygięcie/...

POMIARY

Długość kończyny dolnej

Podudzie- brzuch pod katem 90 st.

Udo- nogi pod kątem 90 st.

Przy pomiarze kończyny dolnej miednica musi być odpowiednio ustawiona

Mierzenie długości kończyny dolnej

Względna /długość+staw/

Od kolca biodrowego przedniego górnego do kostki jednoimiennej /tej samej np. bocznej/

2 kostki

Bezwzględna cała kończyna dolna

Od krętarza większego kości biodrowej do kostki

Anatomiczna długość kścca

Długość uda

W- głowa strzałki

B-

Kolce biodrowe a pępek /długość po trójkącie/

Długości Uda

B- kretarz większy /najlepszy/- kostka boczna

W- kolec biodrowy przedni górny- kostka boczna

Kolec biodrowy- kretarz większy- szczelina stawu kolanowego

Podudzie

W+B taka sama

Szczelina przyśrodkowa- kostka przyśrodkowa

Długości i obwody kończyny górnej

B

W

Suma długości całej kończyny

Długości barków

W/ wyrostek barkowy łopatki- opuszka 3 palca

B/ guzek większy kości ramiennej- opuszka 3 palca

Długość ramienia- nadkłykieć boczny kości ramiennej

Długość przedramienia- wyrostek łokciowy kości łokciowej

Linia łącząca wyrostki rylcowate

Ruchomość kregosłupa szyjnego

Skłony boczne

Rotacja

Th 1 do Th 12 Kregosłup piersiowy

Kregosłup lędzwiowy

POMIARY DŁUGOŚCI KOŃCZYN:   KOŃCZYNA GÓRNA:

Długość  Punkt początkowy: Punkt końcowy:  względna : wyrostek barkowy łopatki koniec paliczka dalszego palca III bezwzględna : guzek większy kości ramiennej koniec paliczka dalszego palca III ramienia : guzek większy kości ramiennej nadkłykieć boczny kości ramiennej przedramienia : wyrostek łokciowy kości łokciowej wyrostka rylcowatego kości łokciowej ręki : od linii łączącej wyrostki rylcowate kości przedramienia opuszka III palca po stronie grzbietowej szerokość ręki : odległość między główka II i V k.śródręcza

KOŃCZYNA DOLNA:

Długość Punkt początkowy: Punkt początkowy: względna : kolec biodrowy przedni górny kostka przyśrodkowa goleni bezwzględna : krętarz większy kości udowej kostka przyśrodkowa goleni uda : krętarz większy kości udowej szpara stawu kolanowego po stronie bocznej goleni : szpara stawu kolanowego po stronie przyśrodkowej kostka przyśrodkowa goleni stopy : guz piętowy po stronie podeszwowej koniec palucha szerokość stopy : od główka I kości śródstopia główka V kości śródstopia

POMIARY OBWODÓW KOŃCZYN:

 

KOŃCZYNA GÓRNA

 

Pomiar
R1:	od przedniej krawędzi dołu pachowego do przykręgosłupowej krawędzi  łopatki
R1:	od wcięcia jarzmowego rękojeści mostka do przykręgosłupowej krawędzi  łopatki
R2:	w najgrubszym miejscu ramienia
Ł:	nieco powyżej nad nadkłykciami kości ramiennej
P1:	w najgrubszym miejscu przedramienia
P2:	przez wyrostki rylcowate obu kości przedramienia

 

 

 

 

KOŃCZYNA DOLNA

 

Pomiar
P1:	od krętarza większego kości udowej do szpary pośladkowej
P2:	od spojenia łonowego do szpary pośladkowej
U1:	w najgrubszym miejscu uda
U2:	10 powyżej przyśrodkowego brzegu szczeliny stawy kolanowego
K:	na wysokości kłykci kości udowej
G1:	w najgrubszym miejscu goleni
G2:	4 cm nad kostkami

1

---