Wymagania dla Spawalni:

Rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych obejmujących spawanie, napawanie, lutowanie, zgrzewanie i cięcie termiczne metali i tworzyw termoplastycznych.

§ 2. Rozporządzenie nie dotyczy zgrzewania wybuchowego oraz prac spawalniczych prowadzonych pod wodą, w górnictwie pod powierzchnią ziemi, w górnictwie naftowym, podczas akcji ratowniczych prowadzonych przez specjalistyczne służby ratownicze i prac naukowo-badawczych, których wykonanie jest uzależnione od zastosowania metod lub warunków odmiennych niż określone w rozporządzeniu.

§ 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) stanowisku spawalniczym - należy przez to rozumieć stanowisko pracy, na którym są wykonywane prace przy zastosowaniu procesów wymienionych w § 1,

2) stałym stanowisku spawalniczym - należy przez to rozumieć stanowisko pracy przeznaczone do powtarzalnego wykonywania prac spawalniczych, którego wyposażenie techniczne i instalacje zasilające mają charakter stały,

3) ruchomym stanowisku spawalniczym - należy przez to rozumieć stanowisko pracy przeznaczone do okresowego wykonywania prac spawalniczych, którego wyposażenie techniczne i instalacje zasilające są kompletowane doraźnie, tylko na czas wykonywania określonej pracy,

4) spawalni - należy przez to rozumieć odpowiednio przystosowane pomieszczenie lub wydzieloną część pomieszczenia, w którym są zlokalizowane stałe stanowiska spawalnicze,

5) kabinie spawalniczej - należy przez to rozumieć część spawalni zawierającą stanowisko spawalnicze, osłoniętą ściankami o lekkiej konstrukcji lub parawanem,

6) bezpieczniku - należy przez to rozumieć urządzenie zawierające w sobie co najmniej element chroniący przed wstecznym przepływem gazu oraz element powodujący wygaszenie płomienia,

7) butli - należy przez to rozumieć naczynie metalowe do przechowywania i transportowania gazów sprężonych, skroplonych (ciekłych) lub rozpuszczonych,

8) baterii (zbieraczu) butli - należy przez to rozumieć zespół butli przyłączonych do kolektora i jednocześnie opróżnianych,

9) wiązkach butli - należy przez to rozumieć zespół butli trwale połączonych z kolektorem i tworzących zbiornik wielonaczyniowy,

10) materiałach dodatkowych - należy przez to rozumieć materiały do wykonania spoiny lub lutowiny, takie jak spoiwo, topnik, gaz,

11) kwalifikacjach spawalniczych - należy przez to rozumieć ukończenie odpowiedniego przeszkolenia teoretycznego i praktycznego w zakresie spawalnictwa, potwierdzone egzaminem oraz dokumentem upoważniającym do wykonywania prac spawalniczych.

Spawalnie i stanowiska spawalnicze

§ 4. Spawalnia powinna być wykonana zgodnie z obowiązującymi ogólnymi przepisami techniczno-budowlanymi, ochrony przeciwpożarowej, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisami niniejszego rozporządzenia.

§ 5. Ściany i strop spawalni oraz wnętrza kabiny spawalniczej powinny być pomalowane farbami matowymi.

§ 6. Ścianki lub parawany kabiny spawalniczej powinny być wykonane z materiału niepalnego lub trudno zapalnego, tłumiącego szkodliwe promieniowanie optyczne. Powinny one mieć wysokość co najmniej 2 m, z zachowaniem przy podłodze szczeliny wentylacyjnej.

§ 7. 1. W spawalni powinno przypadać na każdego pracownika najliczniejszej zmiany co najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia nie zajętej przez urządzenia i sprzęt.

2. Wysokość pomieszczenia spawalni powinna wynosić co najmniej 3,75 m.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się przy pracach spawalniczych wykonywanych na statkach morskich i śródlądowych.

4. Na każde stanowisko spawalnicze powinny przypadać co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi, nie zajętej przez urządzenia i sprzęt.

5. Podłoga w spawalni i na stanowisku spawalniczym powinna być wykonana z materiałów niepalnych.

§ 8. 1. Pomieszczenia spawalni powinny być wyposażone w wentylację zapewniającą skuteczne usuwanie zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia.

2. Wymagania dotyczące parametrów powietrza w pomieszczeniach spawalni określają odrębne przepisy i Polskie Normy.

§ 9. Stałe stanowisko spawalnicze, na którym istnieje możliwość emisji szkodliwych pyłów i gazów, pracodawca powinien wyposażyć w instalację wentylacji stanowiskowej.

§ 10. 1. Stosowanie w spawalni stacjonarnych urządzeń do podgrzewania przedmiotów przed lub po poddaniu ich procesom spawalniczym jest dopuszczalne pod warunkiem, że urządzenia te będą wyposażone w wentylację miejscową.

2. Przy podgrzewaniu, o którym mowa w ust. 1, należy stosować osłony ochraniające pracowników przed promieniowaniem cieplnym.

§ 11. 1. Stałe stanowisko spawalnicze powinno być wyposażone w stół spawalniczy i (lub) odpowiednie oprzyrządowanie, umożliwiające bezpieczne wykonanie prac spawalniczych.

2. Na stałym stanowisku spawalniczym przedmioty o dużych wymiarach lub o masie ponad 25 kg powinny być przemieszczane za pomocą urządzeń do transportu pionowego lub poziomego.

§ 12. 1. Stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane ręczne palniki gazowe, powinno być wyposażone w:

1) osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub zawieszenie palnika,

2) naczynie z wodą do okresowego lub awaryjnego schładzania palnika.

2. Stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane ręczne uchwyty spawalnicze, powinno być wyposażone w osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub zawieszenie uchwytu.

3. Stanowisko spawalnicze do spawania łukowego elektrodami otulonymi powinno być wyposażone w pojemnik na resztki (ogarki) elektrod.

§ 13. 1. Stanowisko spawalnicze zlokalizowane na otwartej przestrzeni powinno być zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych, a jego otoczenie chronione przed promieniowaniem łuku elektrycznego lub płomienia.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się przy pracach spawalniczych wykonywanych na statkach morskich i śródlądowych oraz przy pracach budowlano-montażowych wykonywanych na dużych wysokościach lub w wykopach.

§ 14. 1. W spawalni i na stanowisku spawalniczym nie powinny być przechowywane materiały łatwo palne.

2. Stanowiska, na których są wykonywane prace spawalnicze powodujące rozprysk iskier, żużla lub gorących cząstek stałych, powinny być zabezpieczone przed możliwością wywołania pożaru w strefie rozprysku, z uwzględnieniem przestrzeni poniżej stanowiska spawalniczego.

3. Rozmieszczenie wyposażenia oraz obrabianych przedmiotów powinno umożliwiać szybkie i bezpieczne opuszczenie stanowiska spawalniczego przez pracowników.

Wyposażenie i materiały technologiczne

§ 15. Urządzenia i osprzęt stanowiące wyposażenie stanowisk spawalniczych powinny mieć udokumentowane potwierdzenie spełniania przez nie wymagań bezpieczeństwa określonych w przepisach i (lub) w Polskich Normach. Rodzaje dokumentów potwierdzających spełnienie tych wymagań dla poszczególnych urządzeń i osprzętu określają odrębne przepisy.

§ 16. Zasilanie stanowiska spawalniczego w gazy może następować z generatorów gazów, przenośnych wytwornic acetylenu, butli, baterii bądź wiązek butli, rurociągów gazowych, z zastrzeżeniem § 17.

§ 17. Na stałym stanowisku spawalniczym niedopuszczalne jest stosowanie przenośnych wytwornic acetylenu.

§ 18. 1. Odległość pomiędzy dwiema przenośnymi wytwornicami acetylenu, eksploatowanymi w tym samym pomieszczeniu, powinna wynosić co najmniej 6 m.

2. Prace z karbidem służącym do napełniania wytwornic acetylenu należy wykonywać zgodnie z odrębnymi przepisami.

3. Przenośne wytwornice acetylenu nie powinny być eksploatowane w odległości mniejszej niż 4 m od otwartych źródeł ognia, w tym również od płomienia palnika spawalniczego.

§ 19. Butle do gazów stosowanych w spawalnictwie powinny odpowiadać w zakresie budowy, stanu technicznego, barwy, zezwoleń na eksploatację, składowania i transportu wymaganiom określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach.

§ 20. 1. W spawalni mającej nie więcej niż 10 stanowisk spawalniczych, na których są stosowane gazy palne, dopuszcza się indywidualne wyposażenie każdego stanowiska w butle niezbędne dla prowadzenia procesu technologicznego oraz w jedną zapasową butlę każdego rodzaju gazu stosowanego na tym stanowisku.

2. Butle zapasowe, o których mowa w ust. 1, powinny być przechowywane w wyodrębnionych pomieszczeniach wykonanych z materiałów niepalnych bądź w wydzielonych miejscach spawalni, wyraźnie oznakowanych i zabezpieczonych.

3. W spawalni mającej ponad 10 stanowisk spawalniczych, na których są stosowane gazy palne, zaopatrzenie w te gazy powinno odbywać się z instalacji centralnego zasilania.

§ 21. W każdym przypadku zasilania urządzenia spawalniczego gazem pobieranym ze źródła, w którym ciśnienie gazu jest zmienne lub większe niż znamionowe ciśnienie zasilania odbiornika, w punkcie poboru należy stosować reduktor ciśnienia.

§ 22. 1. Węże do gazów powinny być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, rodzajem gazu i ciśnieniem znamionowym. W przypadku mieszanek gazowych należy stosować wąż odpowiedni do gazu dominującego w mieszance.

2. Minimalna długość węży spawalniczych powinna wynosić co najmniej 5 m, a maksymalna, mierzona od punktu pomiaru ciśnienia do punktu odbioru gazu (palnika), nie powinna przekraczać 20 m. W razie potrzeby zastosowania dłuższych węży ciśnienie zasilania powinno być skorygowane o spadki ciśnienia występujące w wężu.

3. Dopuszczalne jest przedłużanie węży, pod warunkiem zastosowania znormalizowanych dwuzłączek metalowych o średnicy zgodnej ze średnicą znamionową węża. Minimalna długość każdego z łączonych odcinków węży powinna wynosić co najmniej 4 m.

4. Szczelność i wytrzymałość eksploatowanych węży powinny być kontrolowane w okresach ustalonych stosownie do warunków ich eksploatacji, lecz nie rzadziej niż jeden raz na kwartał.

§ 23. 1. W przypadku zasilania urządzenia spawalniczego gazem palnym pobieranym z baterii butli, z wiązki butli, z generatora gazu lub z rurociągu, w każdym punkcie poboru gazu powinien być stosowany bezpiecznik.

2. W przypadku zasilania palników tlenowo-gazowych gazami pobieranymi z butli powinny być stosowane bezpieczniki usytuowane na wlocie lub wewnątrz palnika. Wymaganie to nie dotyczy przewodów tlenu tnącego w palnikach przeznaczonych do cięcia.

§ 24. Bezpieczniki powinny być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, rodzajem gazu oraz znamionowymi wartościami ciśnień i przepływów.

§ 25. 1. Naprawy urządzeń i osprzętu spawalniczego powinny być wykonywane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach, natomiast użytkownicy urządzeń spawalniczych i osprzętu mogą wykonywać tylko bieżące czynności konserwacyjne, określone w instrukcjach eksploatacyjnych wydanych przez producenta.

2. Urządzenia i osprzęt spawalniczy powinny być po naprawie sprawdzone pod względem spełniania przez nie wymagań bezpieczeństwa określonych w przepisach lub w Polskich Normach. Wynik sprawdzenia powinien być udokumentowany.

§ 26. Materiały dodatkowe do spawania, napawania i lutowania, zawierające lub wydzielające substancje chemiczne stwarzające zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników, powinny być klasyfikowane i znakowane oraz posiadać karty charakterystyk, zgodnie z wymaganiami określonymi w odrębnych przepisach.

Kwalifikacje spawalnicze

§ 27. Prace spawalnicze powinny być wykonywane przez osoby posiadające "Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia" albo "Świadectwo egzaminu spawacza" lub "Książkę spawacza", wystawiane w trybie określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach, z uwzględnieniem przepisu § 28.

§ 28. Osoby wykonujące:

1) ręczne cięcie termiczne,

2) zgrzewanie,

3) ręczne lutowanie,

4) zmechanizowane i automatyczne wykonywanie prac spawalniczych

- powinny wykazać się co najmniej zaświadczeniem o ukończeniu szkolenia w zakresie określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach.

§ 29. Przepisów § 27 i 28 nie stosuje się do słuchaczy kursów spawalniczych i uczniów szkół w trakcie praktycznej nauki zawodu, jeśli wykonują prace spawalnicze objęte programem nauczania i pod nadzorem osób wykwalifikowanych.

Wykonywanie prac spawalniczych

§ 30. Przy użytkowaniu elektrycznych urządzeń spawalniczych i osprzętu należy w szczególności przestrzegać następujących wymagań bezpieczeństwa:

1) prace związane z instalowaniem, demontażem, naprawami i przeglądami elektrycznych urządzeń spawalniczych powinni wykonywać pracownicy mający uprawnienia określone w odrębnych przepisach,

2) połączenie kilku spawalniczych źródeł energii nie powinno powodować przekroczenia, w stanie bez obciążenia, dopuszczalnego napięcia między obwodami wyjściowymi połączonych źródeł energii,

3) obwód prądu spawania nie powinien być uziemiony, z wyjątkiem przypadków, gdy przedmioty spawane są połączone z ziemią,

4) przewody spawalnicze łączące przedmiot spawany ze źródłem energii powinny być połączone bezpośrednio z tym przedmiotem lub oprzyrządowaniem, jak najbliżej miejsca spawania,

5) prace spawalnicze wykonywane wewnątrz pomieszczeń, w których występuje zagrożenie porażenia prądem elektrycznym, powinny być wykonywane z zastosowaniem spawalniczych źródeł energii spełniających wymagania dotyczące dopuszczalnej wartości napięcia bez obciążenia i oznakowanych przez producenta zgodnie z Polską Normą; przy wykonywaniu prac spawalniczych źródła energii powinny być usytuowane na zewnątrz pomieszczenia; w pomieszczeniach tych należy stosować trudno zapalne izolacyjne środki ochronne, jak chodniki i maty izolacyjne.

§ 31. Przy użytkowaniu gazowych urządzeń spawalniczych i osprzętu należy w szczególności przestrzegać następujących wymagań bezpieczeństwa:

1) urządzenia i osprzęt powinny być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem i zasilane gazami o właściwościach oraz ciśnieniach określonych w instrukcji eksploatacyjnej dostarczonej przez producenta,

2) palniki o niezidentyfikowanych dyszach i elementach układu mieszanki palnej, o nieznanych ciśnieniach zasilania oraz o nieznanych rodzajach gazów, do jakich są przeznaczone, nie powinny być użytkowane,

3) niedopuszczalne jest dokonywanie zamiany podobnych konstrukcyjnie elementów urządzeń różnych typów lub wielkości,

4) wąż spawalniczy powinien mieć średnicę znamionową zgodną ze średnicą znamionową przyłączy zastosowanych w źródle i odbiorniku gazu; końce węża nasunięte na końcówki przyłączy powinny być zaciśnięte za pomocą opasek nie powodujących uszkodzenia węża,

5) poziom cieczy w bezpieczniku wodnym powinien być sprawdzany każdorazowo przed rozpoczęciem pracy i po każdym cofnięciu się płomienia do palnika, a w ruchu ciągłym - co najmniej raz na zmianę,

6) niedopuszczalne jest dokonywanie jakichkolwiek zmian w określonych przez producenta ustawieniach układów regulacji ciśnienia i zaworów bezpieczeństwa.

§ 32. Przy użytkowaniu butli z gazami należy w szczególności przestrzegać następujących wymagań bezpieczeństwa:

1) transport i magazynowanie butli powinno odbywać się zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach,

2) ręczne przetaczanie butli jest dopuszczalne tylko w obrębie stanowiska spawalniczego,

3) butle powinny być ustawiane w pozycji pionowej lub zbliżonej do pionowej, zaworem do góry, i zabezpieczone przed przewróceniem się,

4) butle powinny być chronione przed nagrzaniem do temperatury przekraczającej 35°C oraz przed bezpośrednim oddziaływaniem płomienia, iskier i gorących cząstek stałych,

5) butle z gazami palnymi cięższymi od powietrza nie powinny być użytkowane i przechowywane w miejscach usytuowanych poniżej poziomu terenu, a zwłaszcza w pobliżu kanałów i studzienek; ograniczenia te nie odnoszą się do butli zintegrowanych z palnikiem,

6) zawory butli z pokrętłami powinny być otwierane bez użycia narzędzi; do otwierania i zamykania zaworu butli bez pokrętła powinien być stosowany odpowiedni klucz,

7) naprawy butli, w tym naprawa zaworów, powinny być wykonywane przez osoby posiadające uprawnienia określone w odrębnych przepisach.

§ 33. Podczas wykonywania prac spawalniczych niedopuszczalne jest zawieszanie przewodów i węży spawalniczych na ramionach lub kolanach oraz prowadzenie ich bezpośrednio przy innych częściach ciała.

§ 34. 1. Prace spawalnicze na zbiornikach i rurociągach po środkach chemicznych i innych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi i środowiska, z wyjątkiem robót gazoniebezpiecznych na czynnych gazociągach przesyłowych pod ciśnieniem, mogą być podjęte wyłącznie po dokładnym oczyszczeniu zbiorników i rurociągów z tych środków.

2. Prace spawalnicze prowadzone w ramach robót gazoniebezpiecznych lub niebezpiecznych oraz prac szczególnie niebezpiecznych powinny być wykonywane zgodnie z wymaganiami określonymi w odrębnych przepisach.

3. Podczas prowadzenia prac spawalniczych, o których mowa w ust. 2, urządzenia zasilające, w tym butle z gazami technicznymi, powinny być usytuowane na zewnątrz wykopów, pomieszczeń lub urządzeń, w których prace te są wykonywane.

Przepisy końcowe

§ 35. Traci moc rozporządzenie Ministrów Pracy i Opieki Społecznej oraz Zdrowia z dnia 2 listopada 1954 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy spawaniu i cięciu metali (Dz. U. Nr 51, poz. 259).

§ 36. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisu § 23, który wchodzi w życie po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Wymagania dla obsługi pras:

Projektowana i budowana prasa hydrauliczna powinna spełniać wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Określa je przede wszystkim rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2001 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla maszyn i elementów bezpieczeństwa podlegających ocenie zgodności, warunków i trybu dokonywania oceny zgodności oraz sposobu oznakowania tych maszyn i elementów bezpieczeństwa (DzU nr 127, poz. 1391, zm. DzU z 2002 nr 231, poz. 1945). Rozporządzenie to wprowadza do prawodawstwa polskiego postanowienia dyrektywy 95/37/WE, tzw. maszynowej.

Postanowienia tych aktów prawnych w odniesieniu do pras hydraulicznych uściśla i konkretyzuje zharmonizowana z dyrektywą maszynową Norma Europejska EN 693.Norma ta została uznana jako Polska Norma i na zamówienie jest dostępna w języku angielskim jako PN-EN 693:2002 (U), w Ośrodku Informacji Normalizacyjnej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (00-Warszawa, ul. Świętokrzyska 14 B, tel. [phone]). Projekt polskiej wersji tej normy (PN-EN 693 Obrabiarki - Bezpieczeństwo - Prasy hydrauliczne) będzie w ankietyzacji w marcu br. i w tym czasie będzie dostępna w Ośrodku PKN (tel. [phone]).

Ogólną zasadą zapewnienia ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z ruchomymi częściami maszyny jest:

• uniemożliwienie dostępu do elementów ruchomych przeniesienia napędu realizowanego głównie poprzez ich wbudowanie w korpus maszyny lub zastosowanie, najczęściej stałych osłon.

• uniemożliwienie, lub co najmniej ograniczenie dostępu do jej strefy roboczej, w której poruszają się te części; chodzi o to, aby dostęp do strefy roboczej był uniemożliwiony podczas wykonywania niebezpiecznego ruchu części, jakim - w przypadku prasy - jest ruch zamykania w jej strefie roboczej oraz ograniczony - stosownie do potrzeb technologicznych - wówczas gdy ruch odbywa się w kierunku przeciwnym i ryzyko urazowe związane z tym ruchem jest niewielkie.

Zasada ta, uwzględniając potrzeby technologiczne i występujące przy tym ryzyko, może być zrealizowana wieloma sposobami.
Rozwiązania zastosowane w opisanej w pytaniu prasie, mające na celu zapewnienie ochrony przed dostępem do tej strefy są właściwe, jeśli spełnione zostały co najmniej wymagania dotyczące tej kwestii ujęte w pr PN-EN 693 oraz w normach:

• PN-EN 999:2002 Maszyny. Bezpieczeństwo - Umiejscowienie wyposażenia ochronnego ze względu na prędkości zbliżania części ciała człowieka

• PN-EN 574:1999 Maszyny. Bezpieczeństwo - Oburęczne urządzenia sterujące. Aspekty funkcjonalne - Zasady projektowania

• PN-EN 953:1999 Maszyny. Bezpieczeństwo - Osłony - Ogólne wymagania dotyczące projektowania i budowy osłon stałych i ruchomych

• PN-EN 294:1992 Bezpieczeństwo maszyn - Odległości bezpieczeństwa uniemożliwiające sięganie kończynami górnymi do stref niebezpiecznych

• PN-EN 954-1:2001 Maszyny. Bezpieczeństwo - Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeństwem. Część 1: Ogólne zasady projektowania.

Wyjątek może stanowić praca w cyklu automatycznym, która zgodnie z zasadami bezpieczeństwa powinna się odbywać przy zamkniętej, a nie otwartej osłonie. Chroni bowiem ona nie tylko przed dostępem do strefy zagrożenia przy normalnym przebiegu cyklu automatycznego, ale także w przypadku jego ewentualnych zakłóceń oraz przed ewentualnymi odpryskami mogącymi powstać, np. w wyniku zakłóceń w procesie technologicznym.

Zakładamy, że w przyjętym rozwiązaniu ochrona rąk operatora została zapewniona w ten sposób, że ruch części w strefie roboczej prasy pracującej w cyklu automatycznym przy sterowaniu oburęcznym i podniesionej osłonie jest możliwy tylko wówczas, gdy obie ręce operatora znajdują się na przyciskach lub innych elementach sterowniczych urządzenia oburęcznego sterowania usytuowanego tak, aby zapewniona była odległość bezpieczeństwa wg PN-EN 999:2002. Jeśli uniemożliwiony jest przy tym dostęp innych osób do strefy zagrożenia, ryzyko powodowane zagrożeniami związanymi z dostępem do strefy roboczej podczas normalnej pracy, można uznać za akceptowalne, a oceny wymaga ryzyko związane z tym dostępem podczas ewentualnych zakłóceń automatycznego cyklu technologicznego oraz zagrożeniami związanymi z odpryskami i ewentualnie innymi niebezpiecznymi czynnikami w obydwu tych przypadkach.

Należy także pamiętać, aby zaprojektowany system sterowania prasą spełniał wymagania normy PN-EN 954-1:2001, a w przypadku ewentualnego zastosowania w tym systemie sterownika programowalnego - wymagania bezpieczeństwa funkcjonalnego wg PN-EN 61508:2002 (U).

Zakładamy, że ruchy części w strefie roboczej prasy bez opuszczonej osłony tej strefy, a więc przy umożliwionym dostępie do niej, dopuszczone zostały, w trybie ręcznego sterowania, dla potrzeb serwisowych na podstawie wyników oceny związanego z tym ryzyka, przeprowadzonej wg PN-EN 1050:1999 Maszyny. Bezpieczeństwo - Zasady oceny ryzyka. Przyjęte przy tej ocenie warunki, jak np. wykonywanie czynności serwisowych tylko przez upoważnionych pracowników, poinformowanych jednoznacznie o sposobach wykonywania poszczególnych czynności i związanym z tym ryzyku zawodowym oraz ewentualna możliwość zmniejszenia prędkości ruchów, zostaną ujęte w przekazanej użytkownikowi dokumentacji tej maszyny, np. DTR, instrukcji obsługi.

Rozwiązanie, które życzy sobie przyszły użytkownik, nie realizując omówionej wcześniej zasady, stwarza duże ryzyko urazu, zwłaszcza rąk, do ich obcięcia włącznie, i nie może być zastosowane.

Aby umożliwić przyszłemu użytkownikowi zgniatanie na tej prasie opisanych detali, zapewniając przy tym bezpieczeństwo operatorowi, można rozważyć zastosowanie np.:

• kurtyny świetlnej o progu wykrywania (rozdzielczości) większym niż średnica obrabianej rurki; kurtyna ta powinna być umieszczona w takiej odległości, aby było zapewnione zatrzymanie prasy przed dosięgnięciem ręką granicy strefy zagrożenia. Odległość tę należy ustalić wg PN-EN 999:2002.

BHP w Lakierni:

1. W LAKIERNI ZABRANIA SIĘ:
   - Palenia tytoniu w pomieszczeniu lakierni, używania ognia otwartego, grzałek, grzejników itp. urządzeń grzewczych.
   - Przechowywania zbędnych materiałów i przedmiotów nie związanych z pracami lakierniczymi.
   - Stosowania wszelkiego rodzaju narzędzi powodujących jakiekolwiek zaiskrzenie oraz używania do transportu wewnętrznego wózków akumulatorowych i innych powodujących iskrzenie.
   - Pracownikom dokonywania jakichkolwiek napraw narzędzi i urządzeń elektrycznych, gazowych, sprężonego powietrza oraz wentylacyjnych.
   - Używania do prac lakierniczych aparatów natryskowych i zbiorników ciśnieniowych nie uziemionych.
   - Prania odzieży oraz innych przedmiotów w płynach łatwopalnych.
   - Magazynowania wyrobów lakierniczych w lakierniach w ilościach przekraczających zapotrzebowanie jednej zmiany.
   - Przechowywania pustych naczyń po wyrobach lakierniczych.
   - Pozostawiania luzem w lakierni szmat, czyściwa oraz suszenia ubrań i odzieży roboczej.
   - Używania do prac lakierniczych sprężonego gazu palnego i tlenu.
   - Suszenia przedmiotów lakierniczych przy użyciu ognia otwartego.
   - Urządzania stanowisk malowania i suszenia bliżej niż 15 m przy osłoniętym z 3-ch stron źródle ognia oraz 30 m przy nieosłoniętym źródle ognia.
   - Dokonywania nakładania powłok lakierniczych poza malarnią.
   - Tarasowania dróg ewakuacyjnych i transportowych oraz dostępu do podręcznego sprzętu gaśniczego.
   - Gromadzenia przedmiotów do malowania i po wysuszeniu w malarni.
   - Przebywania w malarni osób postronnych.
   
   B. W CELU ZMNIEJSZENIA ZAGROŻENIA POŻAROWEGO NALEŻY:
   - Na widocznym miejscu umieścić tablicę ostrzegawczą "Palenie zabronione, nie zbliżać się z ogniem otwartym"
   - Utrzymywać na bieżąco wzorowy ład i porządek.
   - Czyściwo i szmaty przechowywać w szczelnie zamkniętych metalowych pojemnikach zlokalizowanych na zewnątrz lakierni.
   - Czyściwo zużyte przechowywać oddzielnie i co najmniej raz na dzień usuwać na miejsce do tego celu przystosowane.
   - Puste naczynia po wyrobach lakierniczych przechowywać poza terenem lakierni w miejscu do tego celu przeznaczonym.
   - Wypalania krat, zawieszek zabezpieczeń dokonywać w miejscu do tego celu przewidzianym.
   - Używać tylko wyposażenia przewidzianego procesem technologicznym.
   - Po zakończeniu zmiany roboczej dokładnie posprzątać wszystkie stanowiska robocze, przejścia i pomieszczenia usuwając do odpowiednich składowisk czy magazynów wszelkie materiały palne lub zbędne w danym miejscu (gotowa produkcja, opakowania, pomoce warsztatowe).
   - Czuwanie nad przestrzeganiem wyłączenia z pod napięcia urządzeń elektrycznych, oraz zaworów odcinających sprężone powietrze oraz wodę.
   - Usuwanie na bieżąco wszelkiego rodzaju farb, lakierów i rozpuszczalników.
   - Instalacja elektryczna oświetleniowa, odgromowa i wentylacyjna powinna być sprawna i zgodna z obowiązującymi przepisami. 0 wszystkich zauważonych usterkach należy zgłaszać nadzorowi.
   - Na drzwiach wejściowych należy umieścić napis informujący o miejscu przechowywania kluczy.
   - Systematyczne przeszkolenie nowoprzyjętych pracowników.
   - Oczyszczanie kabin natryskowych, przewodów wentylacyjnych oraz innych urządzeń i miejsc narażonych na osadzenie się cząstek wyrobów lakierowanych, powinno odbywać się co najmniej raz na dwa tygodnie z zachowaniem wszelkich środków ostrożności i przy użyciu narzędzi nie powodujących iskrzenia.
   
   C. W WYPADKU POWSTANIA POŻARU NALEŻY:
   - Przystąpić do gaszenia podręcznym sprzętem gaśniczym jak: stałe urządzenia gaśnicze na CO2, gaśnice śniegowe, pianowe, koce azbestowe itp.
   - Jednocześnie spowodować zaalarmowanie Straży Pożarnej-telefon 998
   
   Winni nieprzestrzegania niniejszej instrukcji będą pociągnięci do odpowiedzialności karnej, na mocy Ustawy o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24.08.1991 r. (Dz. U. Nr. 81 poz.351)

Zalecenia bezpieczeństwa użytkowania szlifierek:

Ze względu na bezpieczeństwo obsługi szlifierek wskazane jest, aby ściernica uchwycona była tarczami dociskowymi o możliwie dużej średnicy. Im większą zastosuje się średnicę tarcz dociskowych, tym bardziej ściernica będzie odciążona od naprężeń wewnętrznych wywołanych siłą odśrodkową w czasie pracy. Tarcze dociskowe nie mogą przylegać do ściernicy całą swą powierzchnią. Powinny one mieć wgłębienia w części środkowej tak, aby powierzchnie tarczy przylegające do ściernicy tworzyły kształt pierścienia.

Przedmiot obrabiany można mocować w różnego rodzajach uchwytach, w imadle lub bezpośrednio na stole szlifierki za pomocą docisków, klocków oporowych, śrub mocujących, itp.. Urządzenia mocujące powinny być łatwo dostępne, wygodne w obsłudze, pewne w działaniu. Wszelkie elementy służące do zaciskania powinny być umieszczone w polu widzenia i obsługiwane z jednego miejsca.

Operator obsługujący szlifierkę (zdjęcie zamieszczone niżej) powinien nosić odpowiednią odzież roboczą, która powinna być opięta, gdyż luźno noszona odzież, np. nie zapięte rękawy, może zostać pochwycona przez wirujące narzędzie i doprowadzić do powstania urazu u operatora. Ponadto powinien być wyposażony w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, np.: okulary, ochronniki słuchu, fartuchy skórzane, itp..

Widok ogólny stanowiska szlifierza

Dla zapewnienia bezpiecznych warunków pracy na szlifierkach należy przestrzegać następujących zasad:

• należy pamiętać, iż najniebezpieczniejszym elementem szlifierki, mogącym stać się przyczyną wypadku, jest ściernica,

• do szlifowania wolno używać tylko ściernic nie uszkodzonych. Każdą ściernicę, a zwłaszcza o większych wymiarach (o średnicy po nad 250 mm) przed założeniem na szlifierkę trzeba wyważyć staty cznie,

• po zamocowaniu nowej ściernicy na wrzecionie szlifierki i zabez pieczeniu jej osłoną należy uruchomić ją próbnie na biegu jało wym, przy roboczej prędkości, na czas kilku minut. W czasie wykonywanej próby szlifierz powinien stać z boku szlifierki, a nie w płaszczyźnie obrotów ściernicy. Po pomyślnie wykonanej próbie, tzn.: jeżeli ściernica nie uległa rozerwaniu, oraz po dokładnym obejrzeniu, czy nie pojawiły się na niej rysy lub pęknięcia, można przy stąpić do pracy.,

• ręczne lub zmechanizowane dosuwanie przedmiotu obrabianego do ściernicy lub ściernicy do przedmiotu powinno być wykonane powoli tak aby uniknąć uderzenia co może spowodować pęknięcie i rozerwanie się ściernicy,

• podczas szlifowania przedmiotu na szlifierce, używać tylko tych powierzchni ściernic które są do tego celu przeznaczone (powierzchnia czołowa szlifować od czoła, powierzchnia boczna szlifować z boku ściernicy),

• przy szlifowaniu na mokro trzeba przed końcem pracy zamknąć dopływ cieczy chłodzącej, a następnie nie przerywając pracy ściernicy pozostawić ją tak na kilka minut, aby ciecz mogła być wydalona z porów ściernicy na skutek działania siły odśrodkowej. Pozostawienie, bowiem mokrej ściernicy w stanie spoczynku powo duje gromadzenie (ściekanie) się cieczy chłodzącej w jej dolnej części. Zmienia się wskutek tego położenie środka ciężkości ściernicy, co po ponownym uruchomieniu może spowodować jej rozerwanie.,

• po zakończeniu pracy należy całą szlifierkę oczyścić i przetrzeć na oliwioną szmatą. Utrzymywanie maszyny w czystości i właściwa kon serwacja przedłuża okres jej sprawności i jest czynnikiem podnoszą cym bezpieczeństwo pracy.,

• nie wolno szlifierki będącej w ruchu: naprawiać, czyścić, smarować (z wyjątkiem przewidzianych w DTR),

• prace konserwacyjne oraz naprawcze powinna przeprowadzać osoba wyznaczona przez pracodawcę i mająca odpowiednie kwalifikacje,

• nie pozostawiać szlifierki będącej w ruchu bez obsługi lub nadzoru,

• można wznowić pracę na szlifierce dopiero po usunięciu wszelkich uszkodzeń,

• prace na szlifierce wykonywać gdy wszystkie zabezpieczenie i osłony są zainstalowane na szlifierce,

• podczas szlifowania nie wskazane jest sprawdzanie dłonią gładkości powierzchni obrabianego przedmiotu,

• nie należy szlifować przedmiotów bez stosowania ochron dróg oddechowych, jeżeli szlifierka nie posiada sprawnego systemu odpylającego lub zraszającego,

• nie regulować stolika (podpórki) szlifierki podczas ruchy ściernicy.

• w trakcie szlifowania (po wyłączeniu szlifierki) oczyszczać i sukcesywnie usuwać odpady ze stolika szlifierki,

• wymianę narzędzia (ściernicy) wykonywać tylko po wcześniejszym odłączeniu szlifierki od zasilania,

• przestrzeń robocza lub jej część szlifierki ( oprócz szlifierek -polerek) powinna być osłonięta urządzeniami ochronnymi,

• szlifierki z regulacją prędkości obrotowej wrzeciona ściernicy powinny mieć blokadę uniemożliwiającą przypadkowe zwiększenie otworów szlifierskich powyżej dopuszczalnych dla zamocowanej ściernicy,

• zwrot ruchu obrotowego roboczego wrzeciona ściernicy powinien być oznaczony trwale za pomocą dobrze widocznej strzałki, umieszczonej na osłonie ściernicy lub na wrzecienniku,

• dopuszcza się niestosowanie osłon ściernicy na automatach i półautomatach do obróbki bieżni łożysk oporowych, w których zastosowane są urządzenia zabezpieczające przestrzeń roboczą, z automatyczną blokadą,

• konstrukcja osłon ściernic w szlifierkach pracujących bez płynu smarująco-chłodzącego powinna przewidywać wykorzystanie osłon również jako urządzenia do odbioru zanieczyszczonego powietrza,

• płótno ścierne szlifierek taśmowych powinno być osłonięte na całej jego długości z wyjątkiem roboczej przestrzeni obrabiarki,

• ściernica uszkodzona nie może być używana,

• nie wolno dokonywać pomiarów bezpośrednich (stykowych) podczas ruchu narzędzia,

• używać tylko sprawnych narzędzi i pomocy warsztatowych, nieuszkodzonych, prawidłowo oprawionych jak: młotki, pilniki, przecinaki, itp.,

• przedmiot mocować mocno, ale tak aby nie uległ on uszkodzeniu,

• przy wykonywaniu prac na urządzeniu mechanicznym, zapoznać się z instrukcją obsługi danego urządzenia.

Ochrona przed pyłem szlifierskim

Ściernica w czasie swej pracy wytwarza dużo pyłu szlifierskiego (cząsteczki zeszlifowanego materiału, oraz wykruszone ziarna ściernicy), co daje efekt w postaci snopu świecących iskier. Większa część rozrzucanego pyłu szlifierskiego zatrzymywana zostaje przez osłonę ściernicy, lecz znaczna część wydostaje się bezpośrednio na zewnątrz przez otwór roboczy osłony, odbita od obrabianego przedmiotu skierowana zostaje w stronę operatora.

W przypadku, gdy stosowane jest chłodzenie w czasie szlifowania, strumień cieczy częściowo zatrzymuje i spłukuje wytwarzany pył szlifierski, pozostaje natomiast rozprysk cieczy chłodzącej pomieszanej z pyłem. Używane przy szlifowaniu ciecze chłodzące nie mogą mieć żadnych właściwości szkodliwych dla zdrowia. Niezależnie od tego każda szlifierka wyposażona w instalację do cieczy chłodzącej powinna mieć odpowiednie osłony skutecznie zabezpieczające operatora przed jej rozpryskiem.
Do ochrony przed odpryskami pyłu szlifierskiego i cieczy chłodzącej należy stosować odpowiednie osłony stałe lub ruchome, które ustawiane są na drodze rozprysku pyłu i cieczy między ściernicą a operatorem. Dla umożliwienia szlifierzowi obserwacji w czasie obróbki, osłony należy wykonać z przezroczystego tworzywa lub z blachy stalowej z wziernikiem. Jeśli z jakichkolwiek względów przy szlifierce nie można użyć osłon przeciwodpryskowych, konieczne jest stosowanie w czasie szlifowania okularów ochronnych.

Przy szlifierkach pracujących na sucho należy stosować urządzenia do odciągu pyłu szlifierskiego. Urządzenia te mogą być zainstalowane nad stanowiskiem szlifierza jako wyciąg ogólny lub zainstalowane miejscowo przy strefie roboczej szlifierki podłączone do centralnej instalacji wyciągowej w hali fabrycznej. Ssawa urządzenia wyciągowego powinna znajdować się jak najbliżej strefy pracy ściernicy z przedmiotem szlifowanym. Ważne jest, aby urządzenie wyciągowe pracowało prawidłowo i skutecznie, dlatego też powinno być ono okresowo sprawdzane przez specjalistów.

Szlifowanie niektórych materiałów, np. na bazie węglików spiekanych, może być szkodliwe dla dróg oddechowych (wdychanie), pokarmowych (połknięcie) lub spowodować obrażenia skóry lub oczu. W tym celu nie wolno jeść, pić, ani palić tytoniu na stanowisku pracy. Przed jedzeniem, piciem lub paleniem tytoniu dokładnie umyć dłonie. Stosować miejscową wentylację wyciągową w stopniu wystarczającym do utrzymania poziomu ekspozycji znacznie poniżej wartości dopuszczalnych w danym kraju. Jeżeli przewietrzanie nie jest możliwe do zrealizowania, lub jest niewystarczające, należy stosować maski ochronne. W razie konieczności stosować okulary ochronne z osłonami bocznymi oraz stosować odpowiednią odzież ochronną.

Bhp przy robocie spawalniczym:

Roboty spawalnicze wykonuje się w ramach realizacji stanu surowego, robót zbrojarskich i robót wykończeniowych. Najbardziej rozpowszechnionymi rodzajami spawania są: spawanie gazowe z użyciem acetylenu - gazu palnego i tlenu oraz spawanie elektryczne.

Główne zagrożenia przy wykonywaniu prac spawalniczych wynikają z użytkowania palników gazowych i spawarek. Są to m.in.:

• zagrożenie poparzeniem

• szkodliwe działanie dymów spawalniczych (zagrożenia chemiczne i pyłowe)

• zagrożenie odpryskami spawalniczymi

• uszkodzenia wzroku i skóry na skutek promieniowania nadfioletowego i podczerwonego

• zagrożenie pożarem lub wybuchem

• zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym przy spawaniu elektrycznym, związane z użytkowaniem spawarek i ich wyposażenia

Przy wykonywaniu robót spawalniczych należy przestrzegać wymagań bhp zawartych w obowiązujących aktach normatywnych, do których należą m. in.:

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. 2003, Nr 47, poz. 401) - Rozdział 16

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych. (Dz. U. z 2000 r. Nr 40, poz. 470)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. 2004 nr 7 poz. 59)

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2006 nr 80 poz. 563).

Pracownik zatrudniony przy robotach spawalniczych powinien posiadać odpowiednie uprawnienia.

Stanowiska spawalnicze na budowie

• Stałe stanowiska spawalnicze, zlokalizowane na otwartej przestrzeni powinny być zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych

• Stałe stanowisko spawalnicze w pomieszczeniu powinno być wyposażone w miejscową wentylację wyciągową i ekrany izolujące przed promieniowaniem optycznym

• W czasie opadów atmosferycznych spawanie lub cięcie metali jest dozwolone wyłącznie po osłonięciu stanowiska

• Stanowisko spawacza powinno być wydzielone i wyposażone w sposób zabezpieczający  jego i inne osoby przed szkodliwym działaniem promieniowania na wzrok

• Spawacze gazowi powinni pracować w obuwiu skórzanym, fartuchu ochronnym, w okularach ochronnych, zaś spawacze elektryczni - używać tarcz spawalniczych.

Spawanie gazowe

• Przy wykonywaniu robót spawalniczych na budowach można używać wyłącznie butli do gazów technicznych, posiadających ważną cechę organu dozoru technicznego.

• Przewody do przeprowadzania tlenu i acetylenu powinny różnić się między sobą barwą, barwy te są ściśle określone - przewody tlenowe - w kolorze niebieskim, acetylenowe - w czerwonym

• Długość przewodów powinna wynosić co najmniej 5 m

• Nie stosuje się przewodów używanych uprzednio do innych gazów

• Zamocowanie przewodów na nasadkach reduktorów, bezpieczników wodnych, palników i łączników wykonuje się wyłącznie za pomocą płaskich zacisków

Sposoby postępowania ze sprzętem:

• Przewody do gazów technicznych należy zawieszać i przechowywać w sposób zabezpieczający przed powstaniem ostrych załamań.

• Ręczne przemieszczanie butli o pojemności ponad 10 l powinno być wykonywane przez co najmniej dwie osoby.

• Na budowach i w czasie transportu chroni się butle przed zanieczyszczeniem tłuszczem, ogrzaniem do temperatury +23^oC oraz działaniem: promieni słonecznych, deszczu i śniegu.

• Butle napełnione gazami przechowuje się w pomieszczeniach do tego celu przeznaczonych. Gdy ustawia się je w pomieszczeniach z nie osłoniętymi grzejnikami c.o., butle powinny być oddalone od nich na odległość co najmniej 1,0 m, gdy zaś posiadają grzejniki osłonięte - odległość tę można zmniejszyć do 0,1 m.

Ogrzewanie i wentylacja:

§ 30. W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14°C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K).

§ 31. Pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed nie kontrolowaną emisją ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem chłodnego powietrza z zewnątrz.

§ 32. 1. ⁽²²⁾ W pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych.

2. ⁽²³⁾ W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji.

3. Wymagania dotyczące parametrów powietrza w pomieszczeniach pracy określają odrębne przepisy i Polskie Normy.

§ 33. W pomieszczeniach pracy, w których następuje wydzielanie się ciepła przez promieniowanie w ilości przekraczającej na stanowiskach pracy

2500 (kJ×godz./m2) 

należy stosować nawiewną wentylację miejscową. Parametry nawiewanego powietrza powinny spełniać wymagania dla mikroklimatu gorącego, określone w przepisach w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. 

§ 34. Urządzenia lub ich części, z których mogą wydzielać się szkodliwe gazy, pary lub pyły, powinny być zhermetyzowane. W razie niemożliwości zhermetyzowania, urządzenia te powinny być wyposażone w miejscowe wyciągi.

§ 35. 1. ⁽²⁴⁾ Powietrze doprowadzane do pomieszczeń pracy z zewnątrz przy zastosowaniu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia.

2. ⁽²⁵⁾ Klimatyzacja lub wentylacja nie może powodować przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń pracy. Nie dotyczy to wentylacji awaryjnej.

3. Strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.

§ 36. 1. Maksymalna temperatura nawiewanego powietrza nie powinna przekraczać 70°C (343 K) przy nawiewie powietrza na wysokości nie mniejszej niż 3,5 m od poziomu podłogi stanowiska pracy i 45°C (318 K) - w pozostałych przypadkach.

2. W pomieszczeniach pracy, w których występują łatwo palne lub niebezpieczne pod względem wybuchowym pyły, gazy lub pary, maksymalna temperatura nawiewanego powietrza powinna być zgodna z przepisami w sprawie ochrony przeciwpożarowej.

§ 37. ⁽²⁶⁾ 1. W przypadku zastosowania systemu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej należy zapewnić:

1) odpowiednią konserwację urządzeń i instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych w celu niedopuszczenia do awarii,  

2) stosowanie środków mających na celu ograniczenie natężenia i rozprzestrzeniania się hałasu i drgań powodowanych pracą urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. 

2. Jeżeli w związku z wydzielaniem się w procesie pracy substancji szkodliwych dla zdrowia awaria wentylacji może zagrażać zdrowiu pracowników, należy zastosować system kontrolny sygnalizujący stan zagrożenia.

§ 38. 1. Przy stosowaniu w pomieszczeniach pracy wentylacji mechanicznej z recyrkulacją powietrza ilość powietrza świeżego nie powinna być mniejsza niż 10% ogólnej ilości wymienianego powietrza.

2. W powietrzu wprowadzanym do pomieszczeń pracy przy stosowaniu recyrkulacji zanieczyszczenie czynnikami szkodliwymi dla zdrowia nie powinno przekraczać poziomu, przy którym suma stosunków stężeń poszczególnych substancji do odpowiadających im wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń przekracza 0,3.

3. Recyrkulacja powietrza nie powinna być stosowana w pomieszczeniach pracy, w których występuje narażenie na mikroorganizmy chorobotwórcze lub znajdują się substancje trujące, cuchnące albo możliwe jest nagłe zwiększenie stężenia szkodliwych substancji, a także w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

---