WYKŁAD I - 06.10.2012r.

[e-mail]

Wstęp do stosunków międzynarodowych.

1. Geneza i istota stosunków międzynarodowych.

• geneza stosunków międzynarodowych,

• pojęcie i istota stosunków międzynarodowych,

• uwarunkowania stosunków międzynarodowych.

2. Stosunki międzynarodowe jako dyscyplina badawcza

• realizm, neorealizm,

• liberalizm, neoliberalizm,

• globalizm, konstruktywizm,

• szkoła angielska, teoria integracji.

3. Uczestnicy stosunków międzynarodowych

• Państwa,

• narody i religie,

• organizacje międzynarodowe,

• struktury i siły transnarodowe,

• ewolucja uczestników stosunków międzynarodowych.

4. Zjawiska i procesy międzynarodowe

• interesy i potrzeby uczestników stosunków międzynarodowych,

• wartości i wartościowanie,

• spory i konflikty międzynarodowe.

5. Problemy globalne

• ludność, żywność, zasoby surowcowe,

• ochrona środowiska naturalnego,

• funkcjonowanie współczesnej gospodarki,

• Północ i Południe w stosunkach międzynarodowych.

• Geneza stosunków międzynarodowych

Trzy okresy w historii stosunków międzynarodowych

• Pokój westfalski 1648r. - kończący wojnę 30 - letnią - porządek westfalski pierwsza próba kodyfikacji prawnej stosunków międzynarodowych po pierwszym podpisaniu umowy między państwami,

• Rozpad imperiów kolonialnych początki w 1772r . - poszło o podatki od rewolucji amerykańskiej, Rewolucja Portugalska - 1974r. , 1930r. - 65 państw w 2002r. - 192 państwa - wzmocnione stosunki międzynarodowe oraz konflikty i początki nowożytności,

Średniowiecze i początki świadomych stosunków międzynarodowych, pierwsze układy, umowy, sojusze spisywane i kodyfikowane, bardzo rozwinięty system od pokoju westfalskiego, stosunki międzynarodowe, stosunki pomiędzy narodami i za pośrednictwem narodów będących reprezentantami narodów.

Przypadki izolacjonizmu - Chiny, USA w XX - leciu bodźce do zawieraniu stosunków.

Czynniki rozwoju między państwami:

- zainteresowania materialne

- wymiana handlowa

- dostęp do surowców

- dawnej: chęć dodania sobie blasku przez monarchę

- dociekliwość poznawcza

- ciekawość polityków

- procesy globalizacyjne

- upadek żelaznej kurtyny

Podmioty stosunków międzynarodowych:

- państwa

- organizacje międzynarodowe

- siły i instytucje transnarodowe ( spółki, koncerny, stowarzyszenia wyznaniowe i naukowe, organizacje humanitarne, fundacje międzynarodowe , ruchy ekologiczne )

Przedmiotowy zakres stosunków międzynarodowych:

* stosunki handlowe :

- zależność od źródeł finansowania (banki), zależność od polityki handlowej,

- oddziaływanie globalizacji

* stosunki finansowe :

- obce inwestycje bankowe,

- uzyskiwanie przez państwa pożyczek

- kryzys gospodarczy

- odejście od wartości złota - pieniądz

- okres zimnej wojny - podział na dwa systemy finansowe

* kontakty kulturowe

- GOETHE INSTITUT

- ALIANCE FRANCAISE

- BRITISH COUNCH

- DANTE ALIGHIERI

- UNITED STATES INFORMATION AGENCY

Miedzynarodowe ramy prawne - INESCO - ochrona o działaniu kulturowym

Stosunki polityczno - wojskowe (metody)

- Sposoby :

- sojusze z większymi państwami

- Neutralność

Gra wielobiegunowa - państwo ustala, iż będzie współpracować z innymi państwami lub innym obozem.

Stowarzyszenie małych państw - w sprawie negocjacji z innymi państwami.

Ruch państw niezaangażowanych

Aktywność w ramach Instytucji Międzynarodowych -np. Liga Narodów

• Uwarunkowania stosunków międzynarodowych

• czynniki geograficzna - miejsce, dostęp do surowców, dostęp do morza

• czynnik ekonomiczny - budżet państwa, udział w handlu

• czynnik militarny - liczebność armii, wyszkolenie armii, wyposażenie armii, porozumienia militarne w sferze międzynarodowej ( sojusz ),

• czynniki demograficzny - zasoby ludności ( ile ), czy osoby są w wieku produkcyjnym czy innym ( młodzież, dorośli, starsi), miejsce zatrudnienia, struktura narodowościowa czy wielonarodowym państwem.

• czynnik religijny - walka o religie, inne religii, która narzucały się, agresja aby osiągnąć, często religia jest wykorzystywana przez fanatyków ( uzasadniają sobie wszystko)

• czynnik etyczny - normy moralne

• czynnik osobowościowy - czyli charyzmatyczni przywódcy

Teoria stosunków międzynarodowych:

- decyduje o wszystkim, państwa liczą na siebie , państwa robią co chcą, radzą się, konflikty, agresja, pomoc.

REALIZM- ( typowymi myślicielami byli Ruso, Macciaweli, Spinose. ) Państwo jest podstawowym uczestnikiem stosunków międzynarodowych i jego zachowanie ( cele, interesy) państwa jako całości determinują relacje państwowe. Państwo w pełni kontroluje państwo, ludność zamieszkującą, zasoby i wszelkie procesy wewnętrzne.

Organizacje międzynarodowe - nie samodzielnymi uczestnikami stosunków międzynarodowych - instrumentalnie traktowani, reprezentant. W tych stosunkach nie ma żadnego centrum - rozumiane jako rząd światowy, który pełni funkcje nadrzędne wobec państwa. ( zdaniem realizmu nie ma żadnych instancji, które wyznaczają ramy zachowania, wymierzają sprawiedliwość państwa) - prowadzi do anarchii ( brak władzy między podmiotami, brak pewnego sądu, rządu - który ustala ramy zachowania państwa czyli państwo robią co chcą. Konflikty, agresja i pełną swobodą korzystania z przemocy. Państwa muszą wyłącznie liczyć na siebie. Państwa maksymalizują swoją potęgę - cecha charakterystyczna POWER POLITIC.

Teoria realizmu -

Równowaga sił - balance of power

LIBERALIZM - analizują zachowanie państw na arenie międzynarodowej można zauważyć i zachowanie. Pryzmat pokoju - skupiali się na tym co nas łączy, istniej harmonia interesów narodów i państw , rozwój danego państwa jest uzasadniony od zachowania jednostek mają charakter egoistyczny w konsekwencji przynoszą korzyści dla całych narodów, kontakty pokojowe, jednostki które działają na swoją korzyść - czyli dla całego narodu.

Handel - jednostki się wzbogacają (kopalnie diamentów, złota) interesy pozorne - zachowanie polityków. Realizacja własnych interesów - w ustrojach nie demokratycznych, realizacja interesów wąskiej grupy osób.

Źródła pokojowego współistnienia w torii liberalnej:

- Rozwój i umacnianie prawa międzynarodowego ,

- handel, - tworzenie międzynarodowych instytucji,

-tworzenie światowej opinii publicznej,

- wzmocnienie obiegu informacji.

- Międzynarodowe regulacje w zakresie praw człowieka

Nacjonalizm, dyskryminacja innych narodów

Teoria transnarodowa - wywodzi się z krytyki teorii realistycznej, trzy zasadnicze zjawiska - procesy

- procesy transnarodowe - wzrost aktywności uczestników niepaństwowych, uczestnicy nieterytorialni - organizacje międzynarodowe ( rządowe, pozarządowe) ruchy społeczne, ekologiczne, kościoły, grupy religijne, prywatne organizacje.

- wzrost współzależności w stosunkach międzynarodowych - eliminacja groźby konfliktu, zaangażowanie interesów ( przeciwdziałające konfliktowi ) polityka zewnętrzna i wewnętrzna.

- globalizacja

Teoria globalizmu - państwo jest wyrazicielem klas społecznych, gospodarka, światowy system kapitalistycznego, wszechogarniający i determinujący aktorów stosunków międzynarodowych.

Geoekonomiczne centra - gdzie jest kumulowane bogactwo, technologie oraz obszary poryferyjne. Ich rola dostarczania surowców państw z geoekonomicznego centrum, tania siła robocza.

Pół peryferie - są to obszary powiązane gospodarczo z centrami ale zdecydowanie słabiej rozwinięte i pełniące funkcje usługowe. Teoria globalizacyjna jest optymistyczna, że w ciągu historii są przejścia półperyferyjnych to centrów - ale jest to proces długotrwały na drodze ewolucyjnych, nie rewolucyjnych. Podział jest głęboko niesprawiedliwy ( Wyzysk, centra są zamierzone i nie są naturalne, celowo jest możliwy współpraca z grupami interes w centrach). Wyzysk świadomy prowadzi do pogłębienia konfliktu. Konflikt jest nie unikniony na linii północ - południe.

Istotny jest ustrój państwa - źródłem konfliktów jest realizacja własnych ambicji a to możliwe w ustrojach niedemokratycznych. Realizacja interesów wąskiej formy społecznej. Dążyły do demokratyzacji bo jest gwarantem stabilizacji, bezpieczeństwa i rozwoju.

Wyeliminowanie państw nacjonalistycznych, dyskryminacji innych narodów, determinacji narodowej i kulturalnej.

Źródła pokojowego współistnienie w teorii liberalnej:

- rozwój i analizowanie prawa międzynarodowego, kodyfikacji przyjętych ram współistnienia, sposób rozwiązywania sporów konfliktów ,

- usuwanie barier w handlu,

- tworzenie międzynarodowych instytucji gwarantujących bezpieczeństwo,

- uwarunkowanie roli tzw. Światowej opinii publicznej, wzmacnianie obiegu informacji i świadomości,

- międzynarodowe wydaje w zakresie praw człowieka.

Teoria transnarodowa - wynosi się z krytyki teorii realistycznej. Punktem wyjścia są trzy procesy nachodzące w polityce międzynarodowej:

- procesy transnarodowe,

- wzrost współzależności w stosunkach międzynarodowych,

- globalizacja.

Narastający wzrost liczby organizacji, uczestników niepaństwowych ich wzrost aktywności - jest to źródłem przemyśleń dla twórców teorii transnarodowej organizacji międzynarodowej rządowej i pozarządowej, korporacje, ruchy społeczne, ekologiczne, kościoły, grupy religijne dlatego stosunki w tej teorii nie są postrzegane jako stosunki międzynarodowej nie tylko na poziomie formalnym ( urzędy, placówki dyplomatyczne) częściej za pośrednictwem organizacji.

Również kontakty stosunków międzynarodowych. Rośnie liczba podmiotów prowadzących własną działalność, rozwinięte współzależności na różnych poziomach eliminacji, groźby konfliktów bo staje się on nieopłacalny, był zbyt kosztowny. Wzrost pomiędzy polityką zewnętrzną i wewnętrzną. Czynniki wpływają na zachowania w stosunkach międzynarodowych ulega rozładunku hierarchii możności celów polityki zagranicznej dawniej bezpieczeństwo uzbrojenia sojuszu docenianie również polityka społeczne.

Wykład II, 13.10.2012r.

- Neorealizm - był teorią stworzoną w efekcie analiz sytuacji geopolitycznej na świecie w latach 70 - 80. Badacze zauważyli, iż trwa wyścig zbrojny, państwa samodzielnie decydują o swoje polityce zagranicznej i następuje prymat siły w stosunkach międzynarodowych. Instytucje międzynarodowe jest zmarginezowana. Twórcą jest Kenneth Waltz - 1979r. ( skąd się bierze różnica, dlaczego różne państwa prowadzą taką samą politykę zagraniczną - posiadając różną ideologie i systemów wewnętrznych - państwa dążą do zwiększeni wpływów międzynarodowych ).Waltz - zauważył , iż oddziaływanie systemów jest podobne w zachowaniu państw. Wszelkie teorie, które są tworzone nie są idealne do stosunków międzynarodowych, ponieważ postęp świata dokonuje się poprzez falsyfikacje dotychczasowych teorii. Waltz dzieli teorie na systemowe i redukcyjne. Redukcyjne mówią nam , iż przyczyny pewnych zjawisk należy doszukiwać się na podstawie jednostki lub państw. Natomiast systemowa mówi nam, iż należy się przyczyn doszukiwać na przełomie całego systemu. Dlatego też Waltz uważał , iż występowanie wojen konfliktów jest wynikiem naruszenia równowagi sił.

* redukcyjna - jest źródłem konfliktu np. ustrój państwa.

Systemowa jest najważniejsza. Konflikt jest naruszenia sił w systemie państw. Np. Korea - w teorii systemowej zachowanie państwa nie jest warunkowane przez ich ustrój ani historie, tylko przez pogląd.

Zjawisko anarchii - w sferze gospodarczej ogranicza podział pracy oraz ogranicza integracje między państwami co w konsekwencji powoduje, iż zyski z współpracy są mniejsze. W sferze politycznej i militarnej mamy do czynienia z zjawiskiem self help - państwa nie dopuszczają do ograniczenia swojej autonomii.

Zauważane jest zjawisko poliarchii - co znaczy, że stosunki międzynarodowe są zdecentralizowane i mniej uporządkowane.

Państwa są takie same funkcje w obliczu zadań, które przed nimi stoją, różnice polegają na możliwości realizacji tych zadań, ponieważ struktura systemu sprawia, że jedne państwa dążą do negocjacji drugiej do równowagi a inne do łączenia się. Duże państwa kształtują system, który też ją kształtuj. Pozostałe podporządkowują się ustanowionymi zasadami gry. Po 1989r. nie zmienił się system a jedynie zakład sił.

Podobieństwo ustrojowe - państwa obserwują siebie nawzajem i inicjują rozwiązania państw, którym się udaje ( mają dobrobyt, bezpieczeństwa, stabilizacja - demokracja)

Zadaniem neorealistów - podział świata, mniejsze ryzyko wojny ponieważ w systemie jedno mocarstwo kontroluje większe terytorium a podbicie takiego terytorium jest zbyt kosztowne, zbyt trudne i państwa nie decydują się na rozwiązanie siłowe.

n ( n-1) /2 - ile występuje potencjalnych źródeł konfliktowych

n - system dwubiegunowy

Prostota rodzi pewność a pewność pokój. - im system jest prosty tym bezpieczniejszy.

Badacze uważają, że po upadku systemu dwubiegunowego mamy do czynienia z systemem jednobiegunowym w którym dominują Stany Zjednoczone inni z kolei uważają, iż mamy do czynienia z systemem dwubiegunowym gdzie istnieją takie potęgi jak USA, Rosja, Chiny, Japonia, Niemcy lub cała UE.

System jednobiegunowy według Waltza jest najmniej stabilny, ponieważ państwo dominujące bierze na siebie zbyt wiele zadań a czasem ulega osłabieniu, bo nie jest w stanie im podołać.

Piramida polityczna i finansowa:

Między mocarstwami regionalnymi a dużym mocarstwem zawsze występują konflikty, ale między supermocarstwem i państwami dużymi występuje współpraca. Mocarstwa regionalne współpracują z państwami małymi, ponieważ państwa małe dominują się państwami dużymi i dążą do równowagi sił.

Realizm defensywny i ofensywny.

Przyczyną rywalizacji jest struktura systemu międzynarodowego według realistów defensywnych ten system międzynarodowy stwarza pewne zachęty do umiarkowanej polityki, przewidywalnej polityki i odpowiedzialnej. Państwa dążą do równowagi a nie maksymalizacji potęgi.

Realizm ofensywny - uznaje te same systemy jak przyczyny do maksymalizacji siły.

Potęga zapewnia bezpieczeństwo (pięć czynników):

- anarchia,

- posiadanie przez te państwa ofensywnych zdolności militarnych,

- niepewność intencji innych państw,

- dążenie do przetrwania,

- racjonalność państwa w stosunkach międzynarodowych.

Teoria równowagi zagrożenia - punktem odniesienia zachowania państw nie jest siła innych państw ale postrzeganie zagrożenia z ich strony. USA jest potęgą militarną ale to nie sprawia, że np. czują się zagrożenie ponieważ nie postrzega siły USA jako zagrożenie.

Znaczenie wprowadzania broni nuklearnej - dzięki temu, ze mamy bron nuklearną zwycięstwo w miejscu nie jest możliwe, koszty wojny, niszczenia nuklearne są zbyt duże, zyski są mocno ograniczone mino tego państwa dążą do posiadania broni nuklearnej:

- ponieważ posiadają ją inne państwa,

- w obrocie przed obecną lub przyszłą siłą innego państwa - wyposażenie w broń nuklearną,

- jest tańsze niż wyposażenie w broń tradycyjną,

- broń nuklearna - większe znaczenie i prestiż państwa (konsekwencja posiadania broni nuklearnej),

- eliminują groźby błędnej oceny możliwości militarnych innych państw,

- państwa, które posiadają broń nuklearną czują się bezpieczniejsze (wg. Neorealistów państwa, które ma broń nuklearną czują się bezpieczniejsze i jest mniej agresywne - to ras. Dot. wyłączenia państw, które zachowują się racjonalnie).

Koncentrują rozproszenie broni nuklearnej -

- 1982r. Bruco Biene de Hespite William - broń nuklearną trzeba rozprzestrzeniać tam gdzie państwa nienuklearne mają nuklearnych przeciwników

- 1982r. Shon Feldman, rozprzestrzenianie broni nuklearnej na Bliskim Wschodzie bo to ustabilizuje konflikt arabsko - izraelskim

- 1990r. John Meashainer - udostępniają broń nuklearną Niemcom i Ukrainie

- 1990/1991 Stephen von Evera - broń nuklearna powinny posiadać Niemcy, by odstraszyć Rosje,

- 1993r. -Harry Posen Ukraina powinna posiadać broń nuklearną by odstraszać Rosje

- 1994r. - Peter Lawoy bron nuklearna zapobieganie przyszłym konfliktom między Pakistanem a Indiami.

Próby nuklearne pomiędzy Indiami a Pakistanem np. realistów są spowodowane wpływem liderów politycznych, są motywowane różnicami historycznymi i geograficzną bliskością , wg. Neorealistów - charakter systemu międzynarodowego, brak władzy (anarchia), możliwość wpisywania ma system dzięki bronią narodową.

Samuel Hanktinghton - zderzenie militarne, analizował naturą, źródła konfliktów międzynarodowych. Podział ludzkości ma kilka etapów:

- od powstania nowoczesnego państwa do pokoju westfalskiego 1648 i do rewolucji francuskiej 1793 wojny toczyły się o terytorium między monarchiami.

-od rewolucji francuskiej do I wojny światowej - wojna między narodami

- od rewolucji bolszewickiej 1918 do innej wojny konflikt ideologiczny miał miejsce wyłączenia w obrębie cywilizacji zachodniej

- po rozpadzie systemu dwubiegunowego - konflikt między cywilizacjami

Hanktinghton uważał, że dawny podział świata uwzględniał cywilizacje zachodnią, które dominowały stosunki międzynarodowe, państwa komunistyczne oraz I wojna światowa. Obecnie pozycja cywilizacji zachodniej maleje. Dawniej źródłem konfliktów - różnice między państwami ekonomicznie i politycznie w teorii stratingowej główne różnice - to różnice kulturowe i religijne i na tym polu będzie dochodziło do konfliktów.

Hanktinghton wyróżnia cywilizacje:

- cywilizacje zachodu - Europa i Ameryka Północna

- cywilizacja muzułmańska - kraje arabskie, Turcja, Malezja, Iran.

- cywilizacja Japońska

- cywilizacja hinduska

- cywilizacja ortodoksyjna - Rosja

- cywilizacja łacińsko-amerykańska

- cywilizacja afrykańska

Do zderzeń między cywilizacjami dochodu na ich poziomie:

- mikro poziom dot. państw sąsiednich, które walczą między sobą (p. bałkańskie)

- makro poziom - całe grupy państw walczą między sobą o siłę militarną, kontrola instytucji międzynarodowych i promocja własnej relacji i kultury.

W Europie podział na katolików i protestantów ( wspólne własności, lepszy rozwój gospodarczy) oraz prawosławia i islamu - łączy dawne imperium rosyjskie i otomańskie.

Teoria Hanktinghtona znalazła potwierdzenie po atakach WTC z 11 września2001r. wojna religijno - kulturowa.

WYKŁAD III, 27.10.2012r.

Neoliberalizm - system self help nie musi zaistnieć, anarchia - zachęca i wymusza do nawiązania współpracy. Państwa dążąc do kompromisów uwzględniają interesy innych państw. Bardzo ważną role odgrywa prawo międzynarodowe, prawo narzuca pewne reguły postępowania i tym samym odgrywa role regulatora w stosunkach międzynarodowych. Najważniejszy jest dobrobyt obywateli w hierarchii. Źródłem siły państwa nie jest potęga militarna a potęga gospodarcza. Siła gosp. Państwa jest uzależniona od współpracy, która może mieć dwa wymiary może to być współzależność albo wzajemne powiązania. Współzależność jest wtedy kiedy koszty zerwania są duże, a jeśli koszty są małe to mówimy o powiązaniach.

Ewolucja studiów nad organizacjami międzynarodowymi

1920-1939	funkcjonowanie ligi narodów, normatywizm, idealizm, pierwsze prace funkcjonalistyczne
1945-1960	funkcjonowanie organizacji narodów zjednoczonych
1960-1970	integracja regionalna, dyskusje między federalizmem, neofunkcjonalizmem i transakcjonizmem
1970- 1980	współzależność
1980-1990	reżimy międzynarodowe
1990-1995	mulitilateralizm
1995	globalizacja, integracja europejska

Współzależność

- asymetryczność, jedne państwa są bardziej uzależnione od innych - mierzona za pomocą dwóch aspektów :

* czułość ( mierzone kosztami wprowadzenia nowych rozwiązań)

* wrażliwość ( zdolność do ponoszenia ciężarów zmian przez długi okres)

- mniejsza autonomiczność państw

- wyspecjalizowanie państw, większe funkcjonalne specjalizacje miedzy państwami jeżeli jest większe współzależność

Zyski ze współpracy - neoliberałowie uważali że użyteczność współpracy jest równa indywidualnemu zyskowi. Korzyści są względne a więc Odnoszone są do korzyści innych państw, lepiej jest zrezygnować ze współpracy jeżeli partnerzy zyskali by lepiej niż my. Zmniejszenie prawdopodobieństwa konfliktów.

Przeciwdziałanie oszukiwaniu

Zmniejszenie kosztów współpracy między narodami

Organizacje międzynarodowe legitymizuj ą normy i zasady uznawane przez państwa jako oczywiste.

Organizacje międzynarodowe są gwarantem bezpieczeństwa.

Organizacje międzynarodowe

Skierowane do wewnątrz

Np. Unia Europejska skierowane na zewnątrz

Np. NATO

Reżimy międzynarodowe - nie mają negatywnych konotacji w kierunku autorytarnych, dyktatury.

Reżim - to domniemane lub wyraźnie określone zasady, normy, reguły i procedury decyzyjne wokół których zbiegają się oczekiwania aktorów w danej dziedzinie stosunków międzynarodowych.

Reżimy są trwałe:

Zasady to przekonania co do faktów i przyczynowości. Ich zmiany są

Normy to prawa i obowiązki.

Reguły to zalecenia dotyczące sposobów wykonywania zadań. Ich zmiana to zmiany

Procedury to praktyki realizacji wspólnych postanowień. w ramach reżimu

Interesy a siła państw określają reżim a reżim wpływa na zachowanie państw.

Różnica między współpracą a harmonią.

Współpraca - koordynacja działań w przypadku braku harmonii - gdy jednostronne działania jednych państw wpływają negatywnie na inne.

Harmonia - sytuacja w której działania jednego państwa, mino że ukierunkowane na realizację własnego interesu automatycznie ułatwia osiąganie celów państwa.

Polityka innego państwa postrzegana jako

Ułatwiająca osiągnięcie celów

Osiągnięcie celu utrudniające

Dostosowanie polityki

Harmonia tak nie

Współpraca konflikt

Wyszczególnienie	Neorealizm	Neoliberalizm
Powstawanie	Podstawową tworzenia i trwania reżimów jest zgodność siły interesów	Reżimy powstają gdy państwa przeciwdziałają nieadekwatności własnych zasobów
Wpływ na współpracę	Umożliwiają koordynacje a nie współpracę	Umożliwiają współprace
Wpływ na rezultaty	Generują zróżnicowane korzyści dla państw	Promują wspólne dobro
Zmiana reżimu	W przypadku niezgodności rozkładu siły i wywieranego wpływu	Zmianę utrudniają instytucję które poodnoszą jej koszty

Podstawą tworzenia reżimu jest interes:

- państwa zabezpieczają się przez niepewnością wydarzeń,

- reżimy regulują współpracę,

- ułatwiają negocjacje oraz podejmowanie działań optymalnych dla wszystkich.

Podstawą w tym nurcie jest hegemon - wymusza współpraca w ramach stworzonego przez siebie reżimu. Stosując groźby lub zachęty, gdy jego siła zmniejsza się reżim się rozpada podział świata na Związek Radziecki i USA)

- zapewniają się przed niepewnością wydarzeń, reżimy regulują współpracę, ułatwiają negocjacje oraz podejmowanie działań optymalnych dla wszystkich.

Reżimy dostarczają wiedzę oraz zrozumieć zachowanie państw a ta wiedza wpływa na postrzeganie problemów międzynarodowych.

sformalizowane

broni jądrowej lotnictwo

ochrona środowiska poczta

nieprzestrzegane przestrzegane

prawa człowieka

nie ma reżimu koncert mocarstw

niesformalizowane

Zbieżne regulowanie

Dziedzinie bezpieczeństw reżimy są rzadsze, mniej nasycone ale zakładają ścisłe procedury monitorowania w weryfikacji ponieważ oszukanie partnera ma poważniejsze konsekwencje.

Instytucje	Przykłady
Organizacje międzynarodowe	Organizacja Narodów Zjednoczonych, NATO, Światowa Organizacja
Prawo międzynarodowe	Prawa człowieka, prawo morza, dyplomatyczna
Normy międzynarodowe ( formalne i nieformalne)	Zasada nieinterwencji, antykolonializm
Reżimy międzynarodowe	Reżim kontroli zbrojeń konwencjonalnych, zakaz produkcji broni chemicznej

Teoria integracji - Teoria stara się wyjaśnić zjawiska charakterystyczne dla współczesnych stosunków między państwami. W Europie ( z zasady ma obejmować cały świat, Europa jest królikiem doświadczalnym).

W tej teorii integracja trwa więcej niż współzależność - dlaczego?

- jest trudniej odwracalna,

- jest bardziej ekskluzywna,

- ściśle wiąże prawnie,

- ma zapewnić pokój, jest remedium na zapewnienie system równowagi sił.

Trzy fazy:

-lata 60 i 70 XXw. - koncertowała się na przyczynach integracji, na wyjaśnieniu i zrozumieniu.

- lata 80 XXw. - ( analityczne )skupiano się na badaniach empirycznych, analizie i opisie zjawisk i procesów w ramach wspólnot europejskich.

- lata 90 (konstruktywistyczna) - skupiono się na politycznych i społecznych konsekwencjach integracji

Tradycyjne teorie integracji i okres rozwoju (okres międzywojenny i pierwsze lata powojenne)

I teoria funkcjonalizm - skupiał się na funkcjach integracji i funkcjach instytucji, integracja służy zaspokajaniu potrzeb ludzkich.

Należy przezwyciężyć sprzeczność między lojalnością wobec państwa narodowego i jednością społeczeństwa międzynarodowego. Jeżeli to zostanie przezwyciężone to powstanie wspólnota interesów a jak mamy wspólnotę interesów to granice i suwerenność państw traci na znaczeniu.

Integracja polega na przekazywaniu suwerenności poprzez stopniowe przejmowanie określonych funkcji przez struktury ponadnarodowe.

Funkcjonalizm - skupia się na funkcjach integracji i funkcjach instytucji, które są częścią tej instytucji, które są częścią tej integracji czyli sugerować się na funkcjach jakie spełnia .

Podstawowe założenie:

- integracja służy zaspokajaniu potrzeb ludzkich,

- należy przezwyciężyć sprzeczność miedzy lojalnością wobec państwa narodowego i jednością społeczeństwa międzynarodowego powstaje wówczas wspólnota interesów granice i suwerenność państw tracą wtedy na znaczeniu.

Integracja polega na przekazywaniu suwerenności poprzez stopniowe pojmowanie określonych funkcji przez struktury ponad narodowe i to na miejsce - SPILLOVER - to zjawisko polegające na tym, że dana funkcje są przekazywane na rzecz danego organu międzynarodowego najpierw jeden, potem druga wiążą się z poprzednią itd.

Z czasem nie mówią o utracie suwerenności tylko o wspólnym sprawowaniu władzy koordynowaniu obszaru gospodarstwa pełna współpraca w dziedzinie politycznej, reakcja łańcuchowa, na kolejne dziedziny obszar.-

WYKŁAD IV, 17.11.2012r.

Federalizm pochodzi od łacińskiego słowa foedus, jest to umowa w zakresie podziału władzy i kompetencji.

Federacja to forma państwa a federalizm to forma organizacji państwa.

Zasadnicze cechy federalizmu:

- dwuizbowy system parlamentarny ,

- zdecentralizowana władza państwowa,

- duża autonomia jednostek składowych z własnymi kompetencjami i oddzielnymi kompetencjami władzy centralnej,

- podmiotem prawa międzynarodowego jest federacja

- podmioty federacji mają władze ustawodawczą , ustawodawczą i własną konstytucje

- podmioty federacji mają własne systemy organów państwowych.

Idea federacji lansowana jest między innymi przez Europejski Związek Federalistów. I.Monnet - jeden z założycieli. Wśród federalistów wyróżniamy trzy nurty:``

- nurt radykalny domagał zniesienia się państwa i narodu,

- nurt umiarkowany przewidywał zniesienie państw ale pozostawienie narodów,

- nurt zachowawczy utrzymanie państwa i narodu.

Konfederacja to stowarzyszenie suwerennych państw dla realizacji wspólnych celów.

Ernest Haas - jeden z twórców teorii neofunkcjonalizm, rozwijał się w SZ, teoria odzwierciedla interesy i polityczne dążenia amerykanów, którzy uważali że państwa europejskie po II wojnie światowej nie są w stanie samodzielnie działać i powinny się integrować. Neofunkcjonalizm łączy funkcjonalizm i federalizm uznaje znaczenie przywództwa państwowego i rozwój wspólnoty o strukturze federalnym . Funkcjonalizm uznaje, że integracja dokonuje się samodzielnie czyli autonomicznie natomiast …. Odbywa się z inspiracji i w interesie państw. Funkcjonalizm uznaje, że integracja zachodzi w skali globalnej a n.. uznaje, że jest ograniczona obszarowo. …..

I dzięki temu powstaje wspólnota wartości - jest wstępem do …

Neofunkcjonaliści uważali że integracja musi być przedstawiona pod jednym warunkiem:

- odpowiedni poziom rozwoju gospodarczego,

- pluralistyczne struktury społeczne,

- wspólnota wartości.

Potencjał integracyjny zależy zatem od ekonomicznej równości państw, wspólnych wartości, pluralizmu, zdolność do adaptacji i reagowania na zewnętrzne bodźce integracyjne.

Etapy integracji:

- integracja strategicznych sektorów,

- utworzenie władzy ponadnarodowej celem nadzorowania współpracy w obszarze węgla i stali,

- presja na integracje w powiązanych obszarach np. transport,

- stopniowe rozszerzanie integracji wspierane przez władze ponadnarodową,

- tworzenie regulacji i instytucjonalizacji na poziomie ponadnarodowym,

- przenoszenie lojalności na organny ponadnarodowe,

-integracja gospodarcza prowadzi do integracji politycznej.

Na podstawie Unii Europejskiej możemy wyróżnić:

- utworzenie strefy wolnego handlu, zmniejszenie barier w handlu,

- utworzenie Unii Celnej (tworzenie wspólnej polityki celnej wobec państw trzecich),

- wspólny rynek ( cztery swobodne przepływy),

- Unia walutowa ( wprowadzenie jednej waluty euro),

- Unia gospodarcza, którą cechuje powołanie wspólnych organów,

- Unia polityczna ( jeszcze nie udała się osiągnąć).

Zarzut wobec tej teorii (N) przedstawiamy:

- zmęczenie się lojalności wobec państw narodowych nie jest możliwe. Europa jest już za bardzo zróżnicowana religijnie i kulturowa,

- teoria N jest mało przydatna poza Europą, która jest potem doświadczeniem.

NURTY	PRZEDSTAWICEIELE	ZAŁOŻENIA
REALIZM	KENNETH WALTZ	INTEGRACJA EUROPEJKSKA JEST WYNIKIEM RYWALIZACJI W CZASIE ZIMNNEJ WOJNY MIĘDZY USA A ZSRR ORAZ PRZECIWSTAWIENIE SIĘ KOMUNIZMOWI. PAŃSTWA ZACHODNIOEUROPEJSKIE PRZESTAŁY KIEROWAĆ SIĘ LOGIKĄ RELATYWNEJ I SKONCENTROWĄŁY SIĘ NA PRZECIWSTAWIENIU ICH WSPÓLNEJ SIŁY WOBEC ZAGROŻENIA ZEWNĘTRZNEGO. PO ZAKOŃCZENIU ZIMMEJ WOJNY ZNIKŁY PRZESŁANKI DO INTEGRACJI, A PAŃSTWA WRACAJĄ DO SYSTEMU RÓWNOWAGI SIŁ.
LIBERALIZM MIĘDZYRZĄDOWY	ANDREW MORAVCSIK	AUTONOMIA INSTYTUCJI PONADNARODOWYCH JEST WYNIKIEM ŚWIADOMEJ DELEGACJI UPRAWNIEŃ PRZEZ PAŃSTWA. WŁADZE PROWADZĄ GRĘ DEUPOZIOMOWĄ NA POZIOMIE WEWNĄTRZPAŃSTWOWYM DAJĘ DO BUDOWANIA BAZY POLITYCZNEJ I POPARCIA ZORGANIZOWANYCH W SPOSÓB SEKTOROWY I WEWNĘTRZNY

WYKŁAD V , 24.11.2012r.

Szansa na stworzenie instytucjonalnych procedur zgłaszanie swoich interesów , przeciwstawianie się silniejszym.

Instytucje ponad narodowe mają zdolność do inicjonowania zadań integracyjnych, gdy:

- zachodzą problemy organizacyjne, czyli nie możność zorganizowania grup nacisku

- problemy reprezentacyjne, kiedy reprezentacja grup opowiadających się za integracją jest słaba

- agregacyjna - dochodzi do trudności w wypracowaniu wspólnego stanowiska.

Podejście ponadnarodowe - niektóre instytucja jak komisja europejska, trybunał sprawiedliwości, parlament europejski te trzy organizacje nie są agencjami państw członkowskich lecz odrębnymi aktorami, którzy działają w interesie całej społeczności transnarodowej. Państwa delegowały im pewne kompetencje jednak instytucje te nie realizują preferencji państw lecz dążą do zwiększenia swoich kompetencji i pogłębienia integracji.

Suwerenność ponad narodami

Federalizm Funkcjonalizm

neofunkcjonalizm

Strefa polityczna

High politics low politics

Strefa gospodarcza

Liberalizm międzyrządowy

Realizm liberalizm

Suwerenność w państwie

Kryterium podziału według głównych aktorów i według poziomu analizy.

Liberalizm międzyrządowy - Unia Europejska występuje obok państw a nie ponad nimi w tej teorii pomaga przetrwać w czasach globalizacji.

Federalizm - głównymi aktorami są państwa ale postuluje się przekazanie części kompetencji na rzecz organizacji

Neofunkcjonalizm - analizuje proces integracji z poziomu UE i przyznaje główne znaczeni instytucją ponadnarodowym ( Komisja Europejska).

Według umiejscowienia suwerenność i sposobu wyjaśniania integracji.

Realizm i liberalizm - źródłem integracji jest sfera gospodarcza…

Liberalizm międzynarodowy - suwerenność na poziomie państwa ale w większym stopniu przyznają kompetencje dla instytucji ponadnarodowych.

W przypadku federalizmu i funkcjonalizmu suwerenność jest ponad państwem a kompetencje przekazywane na poziom ponadnarodowy.

Określenie preferencji narodowych Obrona preferencji w negocjacjach Przekazanie części suwerenności w negocjacjach

- Dla twórców tej teorii dla twórców najważniejsze są instytucje ( zwłaszcza ponadnarodowe)

- Integracja jest procesem dynamiczny ale też historycznym

- w dłuższej perspektywie rządu państw nie są w stanie kontrolować procesu integracji. A wynikiem integracji jest proces upodabniania do siebie instytucji na skutek funkcjonowania w podobnym środowisku.

Wraz z postępem integracji nastąpiła ewolucja Unii Europejskiej

Europejski Trybunał Europejski rozwiną cztery doktryny upodabniającej …

- normy prawa wspólnotowego wobec obywatela obowiązują bezpośrednio.

- prawo europejskie przeważa nad prawem krajowym czyli prymat prawa wspólnotowego do

- Wspólnoty Europejskie maja prawo zabierania umów międzynarodowych

- Unia Europejska przyznana jednostką prawo do bezpośredniego zgłaszania sadow

Możemy mówić o dwóch modelach integracji na kształt konfederacji, i federacji wówczas tworzy się państwo związkowe podające legitymizacje od narodowych.

Cechy charakterystyczne modelu:

- podział kompetencji miedzy całość a części

- zasada proporcjonalności to zakaz podejmowania działań wykraczających poza wymianę cec h.

-substycjadolnosci - mówi nam o tym ze federacja podejmuje te działania które mogą być stosowane na poziomie całości.

- lojalności - mowi o tym, iż należy dzialac na rzecz realizacji wspólnych spraw

- pierwszeństwa państwa … ---- ………….

Integracja Europejska jest przykładem regionalizacji czyli konsolidacji bliskich geograficznie gospodarek. Trzy możliwie działania państw w ramach UE:

- działania samodzielne w dziedzinach gdzie stosowana jest jednomyślność i prawo veta,

- wspólne działanie gdzie stosowane jest glosowanie większościowe,

- delegowanie uprawnień na rzecz Instytucji ponadnarodowych.

Niektórzy badacze traktują Unie Europejską jako odrębny system polityczny, uważają że integracja nie jest procesem znajdującym się całkowicie pod kontrolą państw narodowych, które mogą ją dowolni rozwijać bądź ograniczać, badacze również uważają iż integracja zmienia państwa, wpływa na ich zachowanie.

UE nie jest państwem ale odgrywa podobną rolę w stosunkach międzynarodowych. Tak jak państwa są głównymi aktorami a organizacje podporządkowanymi, które otrzymują określone kompetencje tak w przypadku UE mamy Radę UE oraz Instytucje podporządkowane czyli Komisja Europejska.

Unia Europejska jest postrzegana jako potęga cywilna nie mająca ambicji odgrywania roli w sferze militarnej a zatem ma charakter głównie polityczny. UE postrzegana jest jako siła normatywna, gdyż promuje w polityce międzynarodowej określone normy. Jest też instytucją wywierającą wpływ na państwa członkowskie jaki i na państwa trzecie, poprzez wspieranie demokracji, praw człowieka, i bezpieczeństwa.

Aktorami czyli pełnoprawnymi uczestnikami stosunku międzynarodowego.

Uczestnik stosunków międzynarodowych - jest to formalnie zorganizowana całość nie podlegająca, żadnemu innemu podmiotowi działająca z zamiarem wpływania na stosunki międzynarodowe.

Trzy atrybuty uczestnika stosunków międzynarodowych:

- zdolność do samodzielnego działania w stosunku międzynarodowym

- wywieranie wpływów na stosunki międzynarodowe

- określony stopień zorganizowania.

Dwa podstawowe tryby państw:

- państwa przed współczesne, które są zdolne zapewnić swoje bezpieczeństwo ekonomiczno - militarne oraz interesy narodowe, a tożsamość jest silnie ugrupowana w społeczeństwie

- po współczesne - możliwości w zapewnieniu bezpieczeństwa i integralności .. a tożsamość narodowa i państwowa w kształcie zapewnienia się.

Teza o zanikaniu państwa - wpływ na nią:

- poszerzanie kontaktów poza i ponad granicami suwerennych państw

- wzrastająca aktywność organizacji rządowych i pozarządowych

- integracja państw na poziomie regionalnymi i super-regionalnym

Te trzy czynniki prowadzą w konsekwencje do osłabienia zdolności sprawowania bezpośredniej konsekwencji na d terytorium i ludnością, mogą prowadzić do przesłuchania decyzji w sprawie istotnych na struktury międzyrządowe i ponadnarodowe, zanikanie tradycyjnych więzi istniejących między władzą państwa terytorium a ludnością.

Suwerenność - to jest samowładność i cało władność państwa w jego polityce wewnętrznej i zewnętrznej oraz ich jego interakcjach.

Samowładność to prawna nie zależność od innego prawa …

.. zdolność do regulowania wszystkich oraz na podstawie ….

Polityka zagraniczna państwa dawniej 18,19w twierdzili że to działalność dyplomatyczną i pewnym umiejętność realizatorom. …. Rodzaj działań i podejmowanych decyzji .

Uwarunkowania polityki zagranicznej-

Środowisko geograficzne, wielkość państwa

Struktura ludności

System polityczny

Zewnętrzne: czyli środowisko międzynarodowe

Cele polityki zagranicznej:

- może to być podział na trzy grupy:

* według Woltera - narodowa ekspansja polega na tym, iż celem polityki państwa jest zmian państwa, narodowa ekspansji,

…

Cele narodowej abnegacji czyli działania promujące wartości uniwersalne

^ według Holstiego cele podstawowe czyli jest przetrwanie państwa. Cele ekspansywne pewne państwa

) cele uniersalski - pokój na świecie.

Według Kukułki - egzystencjonalne, koegzystencjalne, dotyczą współpracy z innymi państwami, funkcjonalna czyli celem polityki czy spełnia jakieś funkcje.

Interes narodowy - jest to główna kategoria motywacyjna działań państw na arenie międzynarodowej i przez ten pryzmat formułowane są cele metody i środki na jego realizacje.

Trzy typy państwa:

podstawowe - np. przetrwanie, integralność terytorialna, tożsamość narodowa, suwerenność

egoistyczne i altruistyczne czyli dążenie do poszerzania wpływów, a z drugiej strony współdziałanie z innymi stronami państw.

---