Temat: ORGANIZACJE MIEDZYNARODOWE ZAJMUJĄCE SIĘ POLITYKĄ SPOŁECZNĄ

Polityka społeczna na początku naszego stulecia miała wiele punktów stycznych z marksizmem. Jedna z teorii Marksa i Engelsa mówiła o jednolitości historycznego rozwoju, który w każdym kraju przechodził te same fazy, jedynie w różnym czasie. Ta teoria doprowadziła socjalistów do stanowiska międzynarodowego, znaczyło to, że proletariat wszystkich krajów ma podobne warunki ekonomiczne i społeczno-prawne, a zmieniać je może tylko na drodze jednolitej współpracy międzynarodowej. Dlatego polityka społeczna również świadomie dążyła do jednolitej, choć niezależnej od siebie, współpracy między krajami. Odzwierciedleniem takich działań były międzynarodowe traktaty w sprawie ochrony robotniczej - Międzynarodowa Konferencja w Berlinie w sprawie ochrony pracy oraz Kongresy Międzynarodowe w kwestii prawodawstwa ochronnego odbywające się w Brukseli. Jednak najważniejsze znaczenie miało powołanie w 1897 r. Międzynarodowego Stowarzyszenia Ochrony Prawnej Pracowników.

W ustroju kapitalistycznym przedstawicielami polityki i administracji socjalnej państwa w stosunkach międzynarodowych były ministerstwa pracy. Oprócz nich istotne miejsce zajmowały związki zawodowe, które pełniły rolę reprezentantów robotniczych i pracowniczych danego kraju w różnego rodzaju organizacjach międzynarodowych.

Międzynarodowa polityka społeczna ukształtowała się w wyniku długoletniej ewolucji. Hasło umiędzynarodowienia nabrało ważności gdy koniecznością stało się realizowanie wielu zadań z zakresu polityki społecznej w skali szerszej niż tylko krajowej. Nabrało ono jeszcze większej mocy z chwilą wkroczenia na arenę dziejową zorganizowanego i świadomego swych celów politycznego oraz zawodowego ruchu robotniczego, którego ogromna aktywizacja i wzrost wpływów nastąpiły w latach I wojny światowej. Wtedy to na międzynarodowych kongresach zachodnich związków zawodowych, w latach 1916 - 1918, doszło do podjęcia pierwszych uchwał o utworzeniu Międzynarodowej Organizacji Pracy. Organizację tę omówię szerzej poniżej.

Charakterystyczną cechą polityki społecznej XX wieku jest jej rosnące umiędzynarodowienie. Wyraża się to m.in. w powstawaniu i rozwoju instytucji oraz organizacji międzynarodowych, których treścią działania są zagadnienia polityki społecznej w skali ogólnoświatowej, kontynentalnej lub regionalnej.

Ogólnoświatowa współpraca w dziedzinie polityki społecznej sprowadza się do sprawowania przez organizacje międzynarodowe trzech podstawowych funkcji. W pierwszej kolejności wypracowują koncepcje, programy i strategie działania i rozwoju dotyczące najważniejszych kwestii. Drugą niezwykle istotna funkcją jest funkcja normotwórcza, za której sprawą powstają wszelkie akty prawne zawierające międzynarodowe standardy zagadnień socjalnych. W tej dziedzinie najbardziej zaznaczyła się MOP, która od chwili swojego utworzenia w 1919 roku przyjęła ponad 180 konwencji i ponad 180 zaleceń poświęconych różnorodnym problemom socjalnym. Na wyróżnienie zasługuje także ONZ, a spośród organizacji regionalnych - Rada Europy i Unia Europejska. Wreszcie, międzynarodowe organizacje spełniają funkcję różnorakiej pomocy techniczno-praktycznej. Dużą rolę w tym zakresie odgrywają organizacje pozarządowe, a także specjalistyczne agendy i fundusze instytucji międzynarodowych, tj. UNICEF (w ONZ), Europejski Fundusz Socjalny (w Unii Europejskiej) czy też Fundusz Rozwoju Społecznego (w Radzie Europy).

Najbardziej istotne znaczenie pośród międzynarodowych podmiotów polityki społecznej ma Organizacja Narodów Zjednoczonych. Organizacja powstała po II wojnie światowej, 24 X 1945 roku, w dniu wejścia w życie Karty Narodów Zjednoczonych będącej statutem tej organizacji. Jest drugą po Lidze Narodów powszechną organizacją międzynarodową. W czasie trwania II wojny światowej doszło do kolejnych spotkań Wielkiej Trójki (USA, Wielkiej Brytanii, ZSRR), podczas których ustalono, bazując na Karcie Atlantyckiej z 14 IX 1941 roku, że istnieje potrzeba powołania powszechnej organizacji w celu pokojowego rozwiązywania konfliktów.

Główną siedziba ONZ jest Nowy Jork, siedziby europejskie to Genewa i Wiedeń. Liczba państw członkowskich ONZ to 185. Sekretarzem Generalnym jest Kofi Annan (od 1997 roku).

„ Nie ma jednego modelu demokracji i praw człowieka, ani kultury dla całego świata.

Jednak na świecie muszą obowiązywać demokracja, prawa człowieka i swoboda wyznaniowa własnej kultury.”

^{( Teheran 1997)}

      Najważniejszymi zadaniami, jakich realizację wyznaczył sobie Kofi Annan podczas pełnienia powierzonej mu funkcji jest ożywienie ONZ na drodze całościowego programu reform; wzmocnienie tradycyjnej roli ONZ jako organizacji działającej na rzecz pokoju i rozwoju; obrona praw człowieka, rządów prawa oraz upowszechnianie podstawowych wartości: równości, tolerancji i godności zgodnie z duchem Karty Narodów Zjednoczonych; oraz odbudowanie zaufania społeczności międzynarodowej dla ONZ poprzez, jak sam to ujął, "przybliżenie ONZ do ludzi".

Cele i zadania ONZ w zakresie działalności socjalnej zostały sformułowane w kilku podstawowych aktach uchwalonych przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.

Są to:

• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 roku,

• międzynarodowe pakty praw obywatelskich i politycznych oraz praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (lata 60-te, Polska - III 1972 r.),

• Deklaracja Praw Dziecka z 1959 roku,

• Deklaracja w Sprawie Postępu i Rozwoju Społecznego z 1969 roku.

Oprócz Zgromadzenia Ogólnego, centralnymi organami działalności ONZ są: Rada Bezpieczeństwa, Sekretariat, Rada Powiernicza, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości oraz Rada Gospodarczo-Społeczna, ECOSOC. Ta ostatnia prowadzi działalność ekonomiczno-socjalną i jest najważniejszym podmiotem międzynarodowej makropolityki społecznej. Zadaniem Rady jest rozwiązywanie międzynarodowych problemów ekonomicznych, kulturalnych, oświatowych, zdrowia i problematyki społecznej. Rada zajmuje się przestrzeganiem praw człowieka i podstawowych wolności przez omawianie aktualnych zagadnień w tych dziedzinach. Rada jako inicjator prowadzi badania, opracowuje konwencje międzynarodowe oraz zwołuje konferencje i koordynuje pracę organizacji wyspecjalizowanych ONZ.

Wchodzące w skład Rady komisje: Rozwoju Społecznego, Praw Człowieka, Statusu Kobiet, Ludności i Narkotyków, komitety: Organizacji Pozarządowych, Planowania, Rozwoju, Osiedli Ludzkich i regionalne komisje gospodarcze integrują współpracę w danym regionie.

Członkami Rady od 1973 roku są 54 państwa.

Rada Gospodarczo - Społeczna ONZ na mocy układów o współpracy utrzymuje kooperacje z kolejnymi, ważnymi organizacjami wyspecjalizowanymi i agencjami specjalnymi ONZ. Są to:

1. FAO (Food and Agricultural Organization) - Organizacja ONZ do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa.

FAO została utworzona w 1945 roku. Naczelnym organem tej organizacji, z siedzibą w Rzymie jest Konferencja. FAO popiera międzynarodową działalność zmierzającą m.in. do polepszenia wytwarzania, wymiany i dystrybucji produktów rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa oraz zachowania zasobów naturalnych, podnoszenia konsumpcji i poprawy warunków życia na wsi.

Do zadań FAO należy: doskonalenie produkcji, wymiany i rozprowadzania produktów żywnościowych, stabilizacja cen na surowce rolnicze przez system subsydiów, udzielanie pomocy technicznej krajom o niskiej kulturze rolnej. Od 1960 roku FAO rozwija tzw. kampanię walki z głodem, zmierzającą do zwiększenia produkcji żywności przez stosowanie nowoczesnych metod w rolnictwie, natomiast od 1961 roku prowadzi akcję pod nazwą Światowy Program Żywnościowy, której celem jest udzielenie pomocy żywnościowej krajom rozwijającym się lub dotkniętym klęskami żywiołowymi. W 1986 roku członkami FAO było 158 państw. Polska jest członkiem FAO od 1945 roku (z przerwą od 1950 do 1957 roku).

2. ILO (International Labour Organization) - Międzynarodowa Organizacja Pracy, MOP.

Konstytucja MOP sformułowana została podczas paryskich rokowań pokojowych i weszła jako część XIII do traktatu pokojowego podpisanego w Wersalu w 1919 roku. W szybkim czasie MOP uzyskała poważny i pozytywny wpływ na umiędzynarodowienie postępowych norm ochrony pracy. W 20-leciu międzywojennym była częścią składową Ligi Narodów. Jako jedyna instytucja powstała po I wojnie światowej, przetrwała lata II wojny i począwszy od 1946 roku stała się organizacją wyspecjalizowaną ONZ, o większej niezależności organizacyjnej i finansowej niż w okresie gdy była powiązana z Ligą narodów.

Siedziba MOP mieści się w Genewie.

MOP opiera się na trzech podstawowych zasadach konstytucyjnych:

1. Zasada uniwersalności - dążenie do włączenia do MOP wszystkich państw, pomijając ich różnice rozwojowe.

2. Powiązanie problemów społecznych z dążeniem do pokoju - wojny hamują bądź wręcz uniemożliwiają postęp społeczny.

3. Zasada trójgrupowości - każdy kraj reprezentowany jest w MOP przez dwóch delegatów rządu i po jednym delegacie pracowników (związkowców) i pracodawców (przedsiębiorców), wszystkich delegatów obowiązuje równouprawnienie.

Program działania MOP został ustalony w Deklaracji Filadelfijskiej, uchwalonej w 1944 roku. Wchodzi ona obecnie w skład konstytucji MOP. Głównymi celami MOP są: dążenie do poprawy warunków pracy i społecznego zabezpieczenia pracowników na całym świecie, ochrona praw i swobód związkowych, likwidacja dyskryminacji w zatrudnieniu i szkoleniu, ochrona pracy dzieci, młodzieży i kobiet oraz zwalczanie bezrobocia na świecie. Ponadto dba o zapewnienie opieki zdrowotnej pracownikom i organizuje kształcenie zawodowe i techniczne.

Naczelnymi organami MOP są; Międzynarodowa Konferencja Pracy oraz Międzynarodowe Biuro Pracy.

Główna formą realizacji celów MOP jest opracowywanie i uchwalanie międzynarodowych konwencji i zaleceń, których celem jest poprawa i ochrona warunków pracy i życia pracujących oraz kontrolowanie ich organizacji przez państwa, które je ratyfikowały. W latach 1919 - 1985 MOP uchwaliła 162 konwencje i 172 zalecenia. W chwili obecnej jest ich już około dwustu. Do 1984 roku łączna liczba ratyfikowanych konwencji wynosiła ponad 5,2 tyś. W 1986 roku członków MOP było 150.

W 1969 roku MOP podjęła realizację Światowego Programu Zatrudnienia, którego celem jest podniesienie poziomu zatrudnienia, szczególnie w krajach rozwijających się. Jednocześnie realizuje Międzynarodowy Program Doskonalenia Warunków i Środowiska Pracy. Za swą działalność MOP została nagrodzona w 1969 roku Pokojową Nagrodą Nobla.

Polska jest członkiem MOP od chwili jej założenia. Do końca roku 1982 MOP uchwaliła łącznie 158 konwencji z czego Polska ratyfikowała 72. W związku z powołaniem przez Radę Administracyjną MOP Komisji Śledczej do spraw polskich w 1982 roku, PRL zawiesiła współpracę z MOP, następnie w związku z przyjęciem przez tę Radę raportu Komisji, podjęła w 1984 roku decyzje o ponownym wstąpieniu do MOP. Polska należy do dzisiejszego dnia do tej Organizacji. Wypada tu wspomnieć, że Polska należy do krajów, które ratyfikowały najwięcej konwencji; ma to istotne znaczenie dla polityki zatrudnienia oraz kształtowania warunków pracy w Polsce.

3. UNESCO (Unitet Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) - Organizacja ONZ do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury.

UNESCO istnieje od 1946 roku. Jej naczelnym organem jest Konferencja Ogólna z siedzibą w Paryżu. Celem UNESCO jest przyczynianie się do utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego poprzez współpracę narodów w sprawach oświaty, nauki i kultury. Koncentruje się to na propagowaniu wzajemnego poznania, poszanowania i rozumienia narodów za pomocą wszelkich środków masowego przekazu oraz rozwoju kultury i jej wymiany, powszechnej oświaty i badań naukowych. W dziedzinie oświaty UNESCO dąży przede wszystkim do zlikwidowania w świecie analfabetyzmu. Utworzyła również listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego. Pod jej patronatem organizowane są w skali międzynarodowej obchody rocznic urodzin wybitnych twórców i uczonych (w tym Chopina, Mickiewicza i Kopernika).

4. WHO (World Health Organization) - Światowa Organizacja Zdrowia.

WHO została utworzona w 1948 roku, jej siedziba mieści się w Genewie. Naczelnym organem jest Światowe Zgromadzenie Zdrowia. Celem WHO jest osiągnięcie przez wszystkie narody możliwie najwyższego poziomu zdrowia, który jest realizowany przez międzynarodową unifikacje, kodyfikację i koordynację metod leczniczych, zapobiegawczych i badań naukowych oraz zwalczanie chorób zakaźnych w skali światowej.

Istotna rolę w sferze społecznej odgrywają również fundusze międzynarodowe i agencje specjalne (organy pomocnicze ONZ). Prowadzą one przede wszystkim działalność operacyjną. Odznaczają się dużą samodzielnością w podejmowaniu decyzji wykonawczych i posiadają zwykle sporą samodzielność finansową. Agencjami tymi w obszarze polityki społecznej są:

1. Fundusz ONZ Pomocy Dzieciom, UNICEF.

Został on tymczasowo utworzony w 1946 roku, a na stałe 1953 roku w celu niesienia pomocy dzieciom na całym świecie, a zwłaszcza w krajach rozwijających się lub dotkniętych klęskami żywiołowymi. Siedziba sekretariatu znajduje się w Nowym Jorku, jej pracami kieruje dyrektor wykonawczy. Działalność UNICEF polega na udzielaniu pomocy w tworzeniu i rozbudowie systemu opieki nad matką i dzieckiem, w tym tworzeniu ośrodków zdrowia, pomocy w zwalczaniu chorób dzieci, dostarczaniu leków oraz żywności dla dzieci. W krajach członkowskich (również w Polsce) działają 34 komitety narodowe UNICEF. Polski komitet UNICEF mieści się w Warszawie. W 1965 roku UNICEF otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.

2. Urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców, ONHCR.

Został utworzony w 1950 roku. Celem jego działania jest organizowanie międzynarodowej ochrony uchodźców oraz rozwiązywanie problemu uchodźctwa przez repatriację lub asymilację w danym środowisku.

3. Fundusz Narodów Zjednoczonych do Spraw Działalności Populacyjnej, UNFPA.

Powołany w 1967 roku. Główne cele działalności sprowadzają się do zbierania danych na temat zaludnienia na świecie, badania i formułowania polityki ludnościowej oraz upowszechniania idei planowania rodziny.

4. Instytut Badawczy Narodów Zjednoczonych dla Rozwoju Społecznego, UNRISD.

Utworzony w 1964 roku. Prowadzi badania nad polityką i problemami społecznymi oraz gospodarczego rozwoju podczas różnych faz wzrostu gospodarczego państw.

5. Program Rozwoju ONZ, UNDP.

6. Program ONZ do Spraw Ochrony Środowiska, UNEP.

7. Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji, IOM.

8. Światowa Federacja Związków Zawodowych, ŚFZZ.

Schemat I

podejmuje:

Znaczące miejsce w międzynarodowej polityce społecznej zajmuje także Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, OECD (Organisation for Economic Cooporation and Development), utworzona w 1960 roku. Jej siedziba mieści się w Paryżu. Celem OECD jest osiągniecie wzrostu produkcji i zatrudnienia, podniesienia stopy życiowej oraz rozwoju wolnego handlu światowego. Członkami Organizacji jest 25 państw (18 państw UE oraz USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Japonia, Turcja i Meksyk oraz Czechy, Polska, Węgry i Korea Płd. - od 1996 roku).

Duże znaczenie maja również międzynarodowe organizacje pozarządowe, które skupiają różnego rodzaju krajowe instytucje społeczne, jak np.: związki zawodowe, stowarzyszenia humanitarne i edukacyjne, organizacje młodzieżowe i kobiece. Członkami tych związków są osoby i instytucje lub stowarzyszenia z różnych państw. Działalność ich oparta jest na statutach, które nie mają charakteru umowy międzynarodowej. Głównym celem ich działalności jest promowanie wymiany informacji i doświadczeń w zakresie rozwiązywania konkretnych kwestii społecznych.

Najważniejszymi z nich są:

- Międzynarodowy Czerwony Krzyż - utworzony w 1964 roku w Genewie, ma na celu niesienie pomocy ofiarom wojny, klęsk żywiołowych i prześladowań politycznych, szerzenie oświaty sanitarnej, szkolenie personelu pomocniczo-lekarskiego oraz organizowanie krwiodawstwa itp.,

- Międzynarodowe Stowarzyszenie Zabezpieczenia Społecznego - powstałe w 1927 roku i ściśle powiązane z MOP,

- Międzynarodowe Towarzystwo Rehabilitacji Inwalidów,

- Międzynarodowa Konferencja Służby Społecznej.

Coraz większego znaczenia nabiera integracja krajów w zakresie uprawnień socjalnych i polityki społecznej. Ten rodzaj współpracy prowadzi do tworzenia międzynarodowej polityki społecznej w skali regionalnej. Takim organem społecznym jest m.in. Unia Europejska. Ma ona własną strukturę organizacyjną oraz odrębne umocowania prawne. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć Europejską Kartę Społeczną wraz z Protokołem dodatkowym (z 1988 roku) i Kartę Socjalną Wspólnoty Europejskiej.

14 listopada 1998 roku na międzynarodowym kongresie w Osnabrück w RFN, poświęconym drogom prowadzącym do pokoju społecznego we współczesnej Europie, przyjęto Kartę Socjalną. Wzywa ona państwa członkowskie UE i partnerów społecznych do uzupełnienia unii gospodarczo-walutowej o Pakt Stabilizacji Socjalnej. Pakt ten ma zapoczątkować przemianę, zwłaszcza w dziedzinie polityki zatrudnienia, płac, ochrony środowiska i polityki socjalnej (Karta Socjalna - Osnabrück '98, Polityka Społeczna, Warszawa, 1999 nr 1).

Aktem prawnym jest Traktat z Maastricht, w którym tytuł VIII poświęcony jest polityce społecznej. Swoistym potwierdzeniem prawnych intencji Wspólnoty Europejskiej są: Zielona i Biała Księga (z 1944 roku), które określają programy działania państw - członków w obszarze wspólnej polityki socjalnej. Wraz z ratyfikacją Traktatu z Maastricht rozpoczęła się dyskusja o nowych zadaniach europejskiej polityki socjalnej. Podstawą stała się opublikowana w listopadzie 1993 roku Zielona Księga zapowiadająca zmianę w kierunku ponadnarodowego widzenia problemów socjalnych i urzeczywistnienia socjalnego wymiaru UE.

Najważniejszym instrumentem finansowym Unii Europejskiej w zwalczaniu bezrobocia i racjonalizacji rynków pracy jest Europejski Fundusz Socjalny (EFS). Został powołany w 1957 roku na podstawie art. 123 Traktatu Rzymskiego. EFS spełnia ważną rolę jako socjalna ochrona gospodarczej i ekonomicznej integracji Wspólnoty (M. Grewiński: Europejski Fundusz Socjalny, Polityka Społeczna, Warszawa 1998 nr 11-12).

W maju 1999 r wszedł w życie Traktat z Amsterdamu. Jest to ujednolicona wersja Traktatu Rzymskiego, wraz z poprawkami wprowadzonymi w Maastricht i w Amsterdamie. Do najważniejszych zmian w funkcjonowaniu UE, jakie niosą za sobą ostatnie uzupełnienia wprowadzone do Traktatu, należy wzmocnienie roli Parlamentu Europejskiego oraz postępu w organizowaniu wspólnej polityki zagranicznej Unii. Traktat Amsterdamski, podpisany przez 15 państw UE w październiku 1997 roku, otworzył drogę do rozszerzenia Unii o kraje Europy Środkowo-Wschodniej i Cypr. Układ ten zastąpił Traktat Maastricht'cki z 1993 roku.

Negocjacje członkowskie Polski z UE rozpoczęły się w 1998r . Główny negocjator przystąpienia Polski do UE pozytywnie ocenił ich bilans. Na dzień 12.12. kiedy piszę tę pracę toczą się negocjacje na temat ewentualnego przystąpienia kolejnych Państw do Unii Eurpejskiej. Szacuje się , że realną datą przystąpienia Polski jest rok 2004.

Kolejną najważniejszą regionalną organizacją międzynarodową jest utworzona 1949 roku Rada Europy, CE (Countil of Europe), z siedzibą w Strasburgu. Celem tej organizacji jest ułatwianie współpracy państw członkowskich w dziedzinie gospodarczej, kulturalnej, oświaty, ochrony praw człowieka, zdrowia i środowiska naturalnego. Polska jest członkiem RE od 1991 roku. W roku 1997 ratyfikowała Europejską Kartę Społeczną.

Godnym uwagi jest również Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, EFTA (European Free Trade Association). Jest to organizacja gospodarcza typu unii celnej, utworzona 1960 roku z siedziba w Genewie. Jej celem jest ustanowienie strefy wolnego handlu między państwami członkowskimi - Austrią, Finlandią, Islandią, Norwegią, Szwajcarią i Szwecją.

Nie mniej ważna jest Europejska Wspólnota Gospodarcza, EWG utworzona w 1957 roku, skupiająca 16 państw Europy. Za cele wyznaczyła sobie: rozwój ekonomiczny państw członkowskich, stałą i zrównoważoną ekspansję gospodarczą, przyspieszenie wzrostu stopy życiowej i zacieśnienie stosunków między krajami stowarzyszonymi.

W 1991 roku EWG i EFTA podpisały porozumienie o utworzeniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego - wspólnego rynku dla państw członkowskich, obowiązuje on od 1993 roku.

Celem europejskiej polityki społecznej jest realizacja praw obywateli państw członkowskich i poszerzanie przestrzeni socjalnej w Europie.

Schemat II

Instytucje Unii Europejskiej i jej zadania

wyraża stanowisko,

decyduje

funkcja kontrolna kontrola rachunkowa

* miejsca występowania polityki społecznej

PODSTAWOWE DOKUMENTY MIĘDZYNARODOWE Z ZAKRESU POLITYKI SPOŁECZNEJ

1. Konwencja MOP nr 87 o wolności związkowej i ochronie praw związkowych (1948 rok).

2. Konwencja MOP nr 98 o prawie do organizowania się i rokowań zbiorowych (1949 rok).

3. Konwencja MOP nr 102 o minimalnych normach zabezpieczenia społecznego (1952 rok).

4. Europejska Karta Społeczna Rady Europy (1961 rok, zmieniona w 1996 roku).

5. Konwencja MOP nr 122 o polityce zatrudnienia (1964 rok).

6. Międzynarodowy Pakt Praw Ekonomicznych, Społecznych i Kulturalnych ONZ (1966 rok).

7. Karta Podstawowych Praw Społecznych Pracowników (zwana też Karta Socjalną) Wspólnot Europejskich (1989 rok).

8. Konwencja Praw Dziecka ONZ (1989 rok).

KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ - ważniejsze artykuły dotyczące prawa międzynarodowego

• Art. 9.

Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego.

• Art. 88, pkt 3.

Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są ogłaszane w trybie wymaganym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa.

• Art. 89, pkt 1.

Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie.

pkt 2.

O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.

pkt 3.

Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.

• Art. 90, pkt 1.

Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

• Art. 91, pkt 1.

Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba, że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

• Art. 133, pkt 1.

Prezydent Rzeczypospolitej jest reprezentantem państwa w stosunkach międzynarodowych.

• Art. 146, pkt 1.

Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.

pkt 4.

Sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi.

pkt 10.

Zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe.

• Art. 193.

Każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem.

• Art. 241, pkt 2.

Rada Ministrów w ciągu 2 lat od wejścia w życie Konstytucji przedstawi Sejmowi wykaz umów międzynarodowych zawierających postanowienia niezgodne z Konstytucją.

DZIENNIKI USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 roku

Prawo o stowarzyszeniach. Dz. U. 89. 20. 104 z późniejszymi zmianami

Art. 5.2. Stowarzyszenia mogą należeć do organizacji międzynarodowych na warunkach określonych w ich statutach, jeżeli nie narusza to zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną.

• Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 roku

O fundacjach. Dz. U. 91. 46. 203 tekst jednolity

Art. 19. 1. Fundacje zagraniczne mające siedzibę za granicą mogą tworzyć przedstawicielstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

• Ustawa z dnia 23 listopada 1990 roku

O pomocy społecznej. Dz. U. 93. 13. 60 ostatnia zmiana Dz. U. 97. 104. 661

Art. 7.1. Prawa obywateli polskich za granicą w zakresie pomocy społecznej regulują umowy międzynarodowe.

Art. 7.2. Zakres pomocy społecznej dla cudzoziemców w Polsce nie może naruszać postanowień umów międzynarodowych wiążących Rzeczpospolitą Polską.

Muszę przyznać, że opracowywanie tematu o międzynarodowych organizacjach zajmujących się polityką społeczną w skali światowej znacznie poszerzyło moją wiedzę na ten temat i skłoniło mnie do wielu refleksji. Zrozumiałem, że wiele zadań z zakresu polityki społecznej musi być realizowanych w skali szerszej niż jeden naród lub jedno państwo. Świat staje przed obliczem coraz większej ilości problemów i zagrożeń społecznych powszechnie występujących. Są one podobne bądź wspólne dla większości lub wszystkich narodów świata, bez względu na stopień rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów, tak więc są kwestiami uniwersalnymi.

Świadomość istnienia ogólnych, poważnych zagadnień ( tj. głód, przeludnienie, bezdomność, zacofanie, analfabetyzm, bezrobocie i zatrudnienie, narkomania, choroby czy degradacja środowiska), utwierdza mnie w przekonaniu, że wymagają one skutecznego rozstrzygnięcia tylko na drodze podjęcia wspólnych, skoordynowanych działań, przy maksymalnie szerokiej współpracy międzynarodowej.

Nasuwa się refleksja jak niezbędny, dla normalnego funkcjonowania wszelkich zbiorowości społecznych na świecie, jest porządek prawny. Każda z wymienionych przeze mnie organizacji działa zgodnie z prawem i zespołem przepisów, które spełniają ważne funkcje w życiu społecznym. Przepisy te, z jednej strony porządkują ogólny chaos w życiu społecznym, z drugiej strony ułatwiają kontakty pomiędzy ludnością a instytucjami, między ludźmi i pomiędzy samymi instytucjami.

Moją uwagę zwróciła również aktywna działalność różnego rodzaju organizacji międzynarodowych - fundacji i stowarzyszeń - na rzecz zagwarantowania i przestrzegania w praktyce różnych praw dla wszystkich ludzi, bez względu na płeć, rasę, religię, poglądy polityczne, przynależność państw oraz na rzecz zapewnienia jednakowych standardów socjalnych dla wszystkich ludzi i wszechobecnego pokoju. W kontynuacji takich działań tkwi perspektywa świata III tysiąclecia. Największe doświadczenie w tym obszarze maja organizacje powiązane z ONZ.

Moim zdaniem niezwykle istotne znaczenie ma integracja europejska. Jest ona podstawą pokojowego współżycia narodów. Uważam jednak, że jest to możliwe tylko wówczas, gdy UE przekształci się w unię nie tylko gospodarczo-walutową, ale również socjalną. Sprawić to może Karta Socjalna - Osnabrück '98.

W ostatnich latach UE coraz więcej uwagi poświęca koordynowaniu polityk społecznych państw członkowskich, w tym także harmonizowaniu odpowiednich standardów socjalnych. Dlatego szczególnym wyzwaniem dla naszego kraju jest perspektywa członkostwa w Unii Europejskiej. Wchodzenie naszego społeczeństwa w struktury międzynarodowej współpracy jest o tyle znaczące, że dotychczasowy udział Polaków w organizacjach ogólnoświatowych i regionalnych był raczej symboliczny ze względu na „specyficzny” charakter kraju do 1989 roku.

Układ Stowarzyszeniowy Polski z UE skłania nas do działalności międzynarodowej w obszarze polityki społecznej. O kierunku i treści zmian informuje nas Zielona i Biała Księga polityki społecznej. Najważniejszym zadaniem dla polskiego rządu jest adaptacja Polski do europejskich norm i rozwiązań w tym zakresie, przy pomocy programu Komisji Unii, finansowanego ze środków specjalnego funduszu PHARE.

Stowarzyszenie z UE pozwoli Polsce na pobudzenie rynku, zaciągnięcia zagranicznego kapitału, uczyni Polskę stabilnym i wiarygodnym partnerem. Zmniejszenie dystansu ekonomicznego i zmiany strukturalne przyczynią się do uznania „atrakcyjności” Polski.

Nie ulega wątpliwości., że w XX wieku zaszła znamienna ewolucja polityki społecznej w skali globalnej. Nastąpiło przejście od głębokich nierówności, jakie charakteryzowały świat na początku wieku, do wspólnych programów socjalnych, wyrównujących szansy i popierających ludzi najsłabszych ekonomicznie.

1

Organizacja Narodów Zjednoczonych

Międzynarodowy

Trybunał

Sprawiedliwości

Rada Powiernicza

Rada Gospodarczo - Społeczna

Rada Bezpieczeństwa

Zgromadzenie Ogólne

Organizacje Wyspecjalizowane

Agencje Specjalne

Deklaracje

Fundusz Organizacji Narodów

Zjednoczonych Pomocy Dzieciom

UNICEF

Światowa Rada

Żywnościowa

WFC

Organizacja Narodów

Zjednoczonych ds.

Wyżywienia i Rolnictwa

FAO

Rezolucje

Programy

Urząd Wysokiego Komisarza

Narodów Zjednoczonych ds.

Uchodźców - UNHCR

Uniwersytet

Organizacji Narodów

Zjednoczonych - UNU

Międzynarodowa

Organizacja Pracy

ILO

Agencja Narodów Zjednoczonych

Dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim

UNRWA

Międzynarodowa

Rada Kontroli

Narkotyków

Organizacja Narodów

Zjednoczonych ds.

Oświaty, Nauki i Kultury

UNESCO

Światowy Program Żywnościowy - WFP

Ośrodek Narodów

Zjednoczonych ds.

Osiedli Ludzkich

HABITAT

Instytut Narodów Zjednoczonych

Dla Szkolenia i Badań - UNITAR

Światowa Organizacja

Zdrowia - WHO

Fundusz Narodów Zjednoczonych

ds. Działalności Populacyjnej - UNFPA

Urząd Narodów Zjednoczonych

ds. Pomocy w Przypadku Klęsk

Żywiołowych - UNDRO

Instytut Badawczy Narodów

Zjednoczonych dla Rozwoju

Społecznego - UNRISD

Rada Europejska

Szefowie Państw i Rządów

Rada Unii

Europejskiej *

Parlament

Europejski *

Rzecznik

Praw

Obywatelskich *

Komitet Konsultacyjny

(Europejska Wspólnota

Węgla i Stali)

Komisja

Europejska *

Komitet Społeczno-Ekonomiczny *

(Wspólnota Europejska i Euratom)

Trybunał

Sprawiedliwości

Trybunał

Obrachunkowy

Komitet Regionów

(Wspólnota Europejska)

---