Patrycja Kąkol 14.03.2011
nr indeksu: 186504
ĆWICZENIE 4
Mszaki i paprotniki
Mszaki jest to typ należący do królestwa roślin, obejmujący rośliny zarodnikowe z regularną przemianą pokoleń i dominującym pokoleniem płciowym, czyli gametofitem. Z ich zarodników wyrasta nitkowaty zielony twór zwany splątkiem, z którego z kolei wyrastają gametofity, posiadające wyraźną łodyżkę i liście.
Na gametofitach mieszczą się narządy rozmnażania- rodnie i plemnie. Zapłodnienie następuje przy udziale wody. Z zapłodnionej komórki jajowej wyrasta sporofit zróżnicowany na stopę, setę i zarodnię. W zarodniach wytwarzają się zarodniki. Podział redukcyjny zachodzi u młodych zarodników. Sporofit na stałe złączony jest i uzależniony od gametofitu.
Paprotniki natomiast, to grupa roślin zarodnikowych, u których w przemianie pokoleń sporofit dominuje nad gametofitem. Występują także paprotniki różnozarodnikowe, produkujące rozdzielnopłciowe zarodniki (spory): żeńskie-makrospory, z których wyrastają stosunkowo duże przedrośla żeńskie, oraz
męskie- mikrospory, tworzące drobne przedrośla męskie (mejospory).
Rośliny telomowe to gromada roślin lądowym o podobnym typie przemiany pokoleń z dominującym sporofitem, o wysokim stopniu organizacji i budowie osiowej, zróżnicowanym na łodygę i liście, o gametoficie najczęściej zredukowanym, drobnym, o krótkim okresie życia, wytwarzającym organy rozmnażania płciowego ulegające różnym przekształceniom u różnych grup.
Mszaki wyróżniają 3 klasy, są to: mchy, wątrobowce, glewiki.
Paprotniki również wyróżniają 3 klasy: paprocie, widłaki i skrzypy.
Na koniec wyjaśnię podstawowe pojęcia dotyczące tematu:
- sporofit- diploidalne pokolenie bezpłciowe u roślin, rozmnażających się przez zarodniki (spory); sporofit mszaków wyrasta na gametoficie i odżywia się jego kosztem, składa się z trzonka i osadzonej na jego szczycie zarodni produkującej zarodniki (mejospory); u paprotników jest fazą dominującą, samożywną, osiągającą znacznie większe rozmiary niż gametofit;
- gametofit- stadium w cyklu życiowym roślin, pokolenie płciowe (haploidalne), wytwarza gamety; u mszaków ma postać łuskowatej plechy lub ulistnionych łodyżek; u paprotników ma postać plechowatego przedrośla;
- mikrofil- organ spotykany współcześnie u przedstawicieli gromady widłaków, który wyewoluował odmiennie od liści pozostałych roślin naczyniowych, jednak pełni analogiczne funkcje i wykazuje podobieństwa morfologiczne; wyróżnia się obecnością jedynie centralnej, nierozgałęzionej wiązki przewodzącej; są zwykle drobne, symetryczne, siedzące, bez ogonka, z szeroką nasadą wyrastającą z łodygi;
- makrofil- większy niż mikrofil, liść, który występuje u skrzypów, paproci, roślin nagozalążkowych i okrytozalążkowych; zawiera rozgałęziony układ tkanek przewodzących o unerwieniu złożonym;
- trofofil- liść przeprowadzający fotosyntezę
- sporofil- liść zarodnionośny; u paprotników liść wytwarzający zarodnie; u widłaków i skrzypów sporofile różnią się od liści płonnych i są skupione na szczytowych częściach łodyg, tworząc tak zwane kłosy zarodnionośne; u paproci sporofile są podobne do liści płonnych lub u niektórych gatunków znacznie się od nich różnią.
Ćwiczenie 1. Obserwacja makrosporowa i mikroskopowa wybranych przedstawicieli mszaków i opis morfologii:
a. Mech płonnik (Polytrichum commune):
Wyjaśnij związek budowy mchów z życiem na lądzie?
Mech płonnik wykazuje się przystosowaniem do życia na lądzie: listki płaskie i gęsto osadzone, zwiększające powierzchnię asymilacyjną, częściowy brak skórki - dzięki temu mogą pobierać wodę z opadów (rośliny higroskopijne);
Zastanów się dlaczego mchy łatwo kumulują metale ciężkie?
Mchy nie posiadają kutikuli i epidermy, dzięki czemu ich liście są łatwo przepuszczalne dla jonów metali. Są pozbawione korzeni i tkanek przewodzących, sole mineralne czerpią więc głównie z aparatów atmosferycznych i suchej depozycji. Pomiędzy segmentami transport składników mineralnych jest bardzo słaby z powodu braku tkanek przewodzących. Mchy pobierają metale głównie pasywnie na drodze prostego procesu wymiany jonów.
Ćwiczenie 2. Obserwacja makroskopowa wybranych przedstawicieli paprotników i opis morfologii:
a. Narecznica (Dryopetris sp.)
b. Salwinia pływająca (Salvinia natans)
c. Skrzyp polny (Equisetum arvense)
d. Widłak goździsty (babimór) (Lycopodium clavatum)