Wykład 3

ODWZOROWANIA KARTOGRAFICZNE

Geoida, elipsoida, powierzchnia Ziemi
-geoida – powierzchnia ekwipotencjalna potencjału siły ciężkości Ziemi, utożsamiana ze swobodnym
poziomem mórz i oceanów
-elipsoida obrotowa – jest to elipsoida odniesienie o określonych parametrach i iokreslonym
usytuowaniu w bryle ziemskiej, na którą zrzutowano punkty danej sieci geodezyjnej.
Elipsoida może być globalna (ma środek zaczepienie w środku masy Ziemi) lub lokalna (najlepiej
oddaje fragment danego obszaru)

Państwowy układ wysokości
Wysokość elipsoidalna (h), wysokość geodezyjna – odległości pomiędzy punktem na powierzchni
Ziemi a powierzchnią elipsoidy odniesienia, dodatnia dla punktów leżących ponad elipsoidą.

Pojęcie kartografii i odwzorowania
Kartografia jest to nauka zajmująca się przedstawienie wyników badań i pomiarów kształtu Ziemi na
płaszczyźnie.
Odwzorowanie jest umownym, określonym matematycznie sposobem przyporządkowania punktom
powierzchni elipsoidy, punktów na płaszczyźnie.

Odwzorowanie kartograficzne
Cechy odwzorowań kartograficznych:
-obrazem punktu jest punkt,
-obrazem krzywej jest krzywa,
-obrazem kąta jest kąt,
-obrazem powierzchni jest powierzchnia.

Ze względu na rodzaj powierzchni rzutowania odwzorowania dzielimy na:
-azymutalne (powierzchniowe)
-walcowe
-stożkowe

Ze względu na położenie środka rzutów odwzorowania możemy podzielić na:
-centralne
-stereograficzne
-ortograficzne

Ze względu na położenie powierzchni rzutu w stosunku do bieguna możemy wyróżnić odwzorowania:
-normalne (biegunowe)
-poprzeczne (równikowe)
-ukośne

Ze względu na odległość powierzchni rzutów od kuli odwzorowania możemy podzielić na:
-styczne
-sieczne
-odległe

Odwzorowania kartograficzne (zniekształcenia)
Nie ma map bez zniekształceń (na każdej mapie występuje co najmniej jeden rodzaj
zniekształcenia), a zniekształcenia mogą być różne w różnych punktach mapy.

W zależności od rodzaju zniekształceń niewystępujących na mapie, odwzorowania możemy podzielić
na:
-wiernokątne
-wiernopolowe
-wiernoodległościowe
-dowolne

Odwzorowania kartograficzne
Do najczęściej używanych odwzorowań możemy zalczyć:
-odwzorowanie Mercatora
-odwzorowanie Gaussa-Kruegera
-odwzorowanie UTM (Universal Transwersal Mercator)

Odwozoranie Gausa-Kruegera
Interpretacja geometrycna:
-odwzorowanie elipsoidy obrotowej spłaszczonej na płaszczyznę
-równokątne
-walcowe
-styczne
-poprzeczne

Zastosowanie odwzorowań
-Odwzorowanie azymutalne – brak zniekształceń w punkcie styczności im dalej od punktu styczności
zniekształcenia rosną, izolinie zniekształceń to okręgi (odwzorowanie azymutalne normalne – obszary
podbiegunowe)
-Odwzorowanie azymutalne poprzeczne – mapy półkul oraz kontynentów leżących w pobliżu równika
-Odwzorowanie walcowe poprzeczne – obszary okolic równika
-Odwzorowanie stożkowe – obszary okolic równoleżnika styczności
-Odwzorowania stożkowe – rozciągnięte równoleżnikowo obszary w umiarkowanych szerokościach
geograficznych.

-Obszary rozciągnięte w kierunku północ-południe (Wielka Brytania, Chile) – odwzorowanie walcowe
-Obszary rozciągnięte w kierunku wschód-zachód (USA) odwzorowanie stożkowe.

-Dla małych obszarów (miasta, małe państwa) najlepsze są odwzorowania azymutalne wiernokątne, z
punktem przyłożenia w środku obszary
-Dla dużych obszarów (państwa, kontynenty) stosujemy odwzorowania walcowe lub stożkowe
-Dla map świata stosujemy odwzorowania walcowe oraz pseudowalcowe.

Układ współrzędnyc i odwzorowania kartograficzne w Polsce

-układ współrzędnych płaskich prostokątnych 1942 – odwzorowania Gausa-Kruegera
-układ współrzędnych płaskich prostokątnych 1965
-układ współrzędnych płaskich prostokątnych GUGiK-80 – odwzorowanie quasi-stereograficznym
-układ współrzędnych płaskich prostokątnych PUK2000 – odwzorowanie quasi-stereograficznym
-układy lokalne,

-układ współrzędnych płaskich prostokątnych 1992 – odwzorowanie Gausa-Kruegera w pasie 10-
stopniowym
-układ współrzędnych płaskich prostokątnych 2000-odwozorwanie Gausa-Kruegera w pasach 3-
stopniowych

(01.01.2010r.)





Uklad współrzędnych 1965
-wprowadzony dla potrzeb całego kraju w 1968r.
-wielkoskalowe mapy, znane pod nazwą mapy zasadniczej, opracowywane w skalach 1:5000, 1:1000,
1:2000, 1:5000
-mapy topograficzne w skalach 1:10.000, 1:25.000, 1:50.000


Układ współrzędnych 1992
-wprowadzony do stosowaniea w Polsce Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 200r.
-odwzorowanie Gausa-Kruegera, w pasie 10-stopniowym, elipsoida GRS80

Układ współrzędnych 2000
-wprowadzony do stosowaniea w Polsce Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 200r.
-odwzorowanie Gausa-Kruegera, w pasach 3-stopniowych, elipsoida GRS80