nowe wychowanie

1. definicja i charakterystyka prądu

- nowe wychowanie - ruch społeczny narastający lawinowo głównie w Europie i Stanach Zjednoczonych jako spontaniczna, czasem skrajna krytyka tzw. szkoły tradycyjnej powstałej na podłożu pedagogiki Herbarta;

- nowe wychowanie - Drynda - ruch pedagogiczny zmierzający do odnowy szkoły i radykalne zmiany w wychowaniu

- wyróżniki nowego wychowania:

• na poziomie przedmiotowym - żywiołowa krytyka oderwanej od życia tradycji

• na poziomie metodologicznym - niespotykany dotąd rozwój nowej psychologii i jej głównego narzędzia czyli metody eksperymentalnej

• na poziomie pojęciowym - próba przedefiniowania wszystkich podstawowych pojęć pedagogiki

- nurty składające się na rozwój nowego wychowania:

• naturalizm - Rousseau, Tołstoj

• socjologizm - Comte, Durkheim

• kulturalizm - Kant, Dilthey

• refleksja teocentryczna

- ramy czasowe:

• kolebka - Francja, Szwajcaria, Niemcy, Anglia w Europie, USA poza Europą, Petersburg i Moskwa w Rosji

• początek - 1879 - pierwsza pracownia psychologii eksperymentalnej

• rozwój i rozkwit - lata dziewięćdziesiąte XIX wieku;

• górna granica - wybuch II wojny światowej

2. czynniki wyodrębniające nową pedagogikę

- krytyka szkoły tradycyjnej

• głównie krytyka herbartyzmu

• zarzut usunięcia ze szkoły indywidualności, przez rozwinięcie koncepcji typu normalnego abstrahującego od indywidualnych predyspozycji kontra psychologia różnic indywidualnych (Decroly)

• zarzut oparcia pedagogiki na etyce i psychologii kontra współpraca z nową psychologią, pedologią (nauka o biologicznym rozwoju dzieci), etyką, estetyką, nauką o kulturze, logiką, Ew. religią

• słabe strony szkoły - intelektualizm, mechanicyzm, determinizm, panpedagogizm, oderwany neohumanizm, bierność

- psychologia eksperymentalna

• druga połowa XIX w. - dwie koncepcje: psychologia opisowa i eksperymentalna

• Wilhelm Wundt - Lipsk - pierwsza pracownia psychologii eksperymentalnej - stanowiska woluntarystyczne (woluntaryzm - kierunek psychologiczny, uważający akty woli za główne i najtypowsze procesy psychiczne)

• E. Meumann - 1911 - wykłady o pedagogice eksperymentalnej - podstawowe ogniwo emancypacji pedagogiki - pedagogika eksperymentalna jako lepsza od normatywnej, filozoficznej, apriorycznej, jako wolna od spekulacji, obiektywna i niezależna od wszelkich wpływów;

• pedologia - życie fizyczne i duchowe dziecka oraz wzajemne powiązania i uwarunkowania ich; badania problematyki rozwoju oraz granic wydajności

• psychologia różnic indywidualnych - badania nad uzdolnieniami, charakterem, osobowością

- krytyka podstawowych pojęć i nowoczesne metody badań

• metody:

- metoda psychograficzna - wielostronny opis właściwości psychofizycznych i warunków zewnętrznych decydujących o określonym ukształtowaniu osobowości - Meumann, Stern, Łazurski

- metoda porównawczo-historyczno-psychologiczna

- analiza wytworów

- testy

• pojęcia:

- wychowanie - autokracja, wolność, twórczość (nie - urabianie wychowanka według modelu-szablonu)

- wychowanie funkcjonalne - zmierzające do rozwijania procesów psychicznych rozpatrujące je nie jako istniejące niezależnie ale pod kątem widzenia ich znaczenia biologicznego, ich roli, ich użyteczności dla działania obecnego lub przyszłego, dla życia;

- kształcenie - żywe, nieustannie wzrastające wchłanianie obiektywnych wartości które mają związek z rozwojem duchowym jednostki w celu wytworzenia zamkniętej osobowości zdolnej do obiektywnych czynności i posiadającej pełnię świadomego samopoczucia

3. główne idee nowego wychowania:

- pajdocentryzm

• zrzucenie pierwszoplanowości nauczyciela i adaptacyjnych dążeń środowiska

• wychowanie wychodzące od naturalnych potrzeb dziecka oraz uwzględniające jego fazy rozwojowe;

• uszanowanie naturalnego tempa rozwoju każdego wychowanka, bez sztucznego przyspieszania i heteronomicznych celów

• wychowanie jako życie, spontaniczna aktywność wyznaczone bieżącymi zainteresowaniami, aktualnie przeżywanymi problemami

• szkoła głęboko tkwiąca w życiu, akceptująca indywidualne różnice, spontaniczną socjalizację;

- aktywizm

• wychowanie jako proces aktywnego wrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku - Dewey

• poznawanie świata - samodzielna eksploracja

• dynamizm wynikający z wewnętrznych pobudek woli;

• podstawa procesów edukacyjnych: samodzielne badania ucznia, twórcza postawa ucznia, uspołecznienie w procesie wspólnego weryfikowania hipotez, demokratyzacja oświaty

- dychotomia:

• subiektywizm pedagogiczny

- wychowanie - proces odśrodkowy polegający na swobodnej ekspresji, a więc ograniczający lub wykluczający oddziaływania zewnętrzne wywierane za pomocą nauczania w dydaktyce i przymusu w dziedzinie wychowania moralnego;

- korelacji z indywidualizmem w teorii wychowania i intuicjonizmem w teorii uczenia się

- wiedza jako funkcja

- wady - izolowanie jednostki, zamknięcie we własnym tu i teraz

- zalety - docenienie zmienności i niepowtarzalności jednostki, pogłębienie samowiedzy

• obiektywizm pedagogiczny

- umiarkowane uwzględnienie elementu urabiania i przymusu jako dialektycznego składnika dorastania do podmiotowej autonomii;

- poszukiwanie podstaw wychowania w więzi społecznej lub w idealnych świecie wartości;

- podstawowe linie rozwoju nowego wychowania:

• humanizacja pedagogiki

• od analizy do syntezy

• od intelektualizmu do antyintelektualizmu

• od jaskrawych kontrastów do łagodniejszych przeciwieństw

- zasady nowego wychowania - Ferrière - Międzynarodowa Liga Nowego Wychowania:

• wybór odpowiedniego środowiska dla szkoły

• konieczność poznania cech indywidualnych dziecka i jego predyspozycji społecznych

• szkoła na miarę dziecka

• współpraca szkoły z rodziną oraz więź szkoły z życiem pozaszkolnym

• selekcja uczniów wg kryteriów psychologicznych uwzględniających rozwój umysłowy, uzdolnienia, zamiłowania

• dominacja zagadnień wychowawczych nad dydaktycznymi

• nauka oparta na aktywności dzieci, ich samodzielności i twórczości

• samorzutność organizowania się życia społecznego dzieci i młodzieży, szczególnie samorządności

• koedukacja

- praktyka:

• powstanie szkół pracy, planu daltońskiego, planu jenajskiego, metody gier i zabaw Montessori, metody ośrodków zainteresowań, metody Gary;

• tworzenie szkół dla wybitnie zdolnych i dla upośledzonych

• kreowanie szkół-wspólnot, republik wychowawczych - wiejskie ogniska wychowawcze

• zwiększenie udziału wychowania fizycznego i higienicznego w procesie wychowawczym

• postęp w dziedzinie kształcenia nauczycieli

• powstawanie szkół eksperymentalnych

4. krytyka nowego wychowania:

- utopijność zasad i naczelnej idei wychowania nowego człowieka

- nierealność utożsamienia wychowania i kształcenia z życiem

- antynaukowość systemu Montessori

- niekompletność wyników pedagogiki i psychologii eksperymentalnej

- dystansowanie się do zagadnień filozoficznych

- niejednolitość

ellen key

1. poglądy generalnie:

• potrzeba wolności jednostki

• prawo do niezależnego (swobodnego) rozwoju, respektującego dobro innych

• estetyka, piękno i sztuka środkami kształtowania moralności i człowieczeństwa

• dom centralnym pojęciem koncepcji edukacyjnych

• edukacja ludowa

• antyczne podejście do życia

• potrzeba harmonii, równowagi w rozwoju sił fizycznych i duchowych

• idea współpracy

2. wychowanie

• cel wychowania - rozwijanie psychicznego i intelektualnego życia dziecka zgodnie z jego głównymi właściwościami

• dziecko podmiotem

• przygotowanie rodziców - optymalny pod względem fizycznym i moralnym dobór małżonków, obowiązek kształcenia matek, zapewnienie kobietom w czasie wychowywania dzieci egzystencji na koszt społeczeństwa

• dom rodzinny

- w dużych miastach - nie spełnia swej funkcji wychowawczej - kobiety nie tworzą domowego ogniska

- prostota przedkładana nad luksus - zbytek szkodliwy dla dziecka

- dom idealny:

• rodzice równoprawnymi partnerami

• partnerskie relacje między rodzeństwem

• rodzice pomagający dzieciom w kształtowaniu prawdziwie ludzkiej osobowości - traktowanie dzieci jako istoty ludzkie

• dzieci biorące udział w obowiązkach domowych, uczące się respektować rodziców i siebie nawzajem

• konfrontowanie dzieci z realiami życia codziennego - nauka pomocy w domu, wymyślania sobie rozrywek, akceptowania kar, cierpienia wywołanego naturalnymi konsekwencjami zachowania

• nauka odpowiedzialności

• stały porządek, spokój i piękno

• matki nie zajmują się inną pracą - poświęcają się domowi i dzieciom

- relacja matka-dziecko punktem wyjścia do tworzenia altruistycznych bodźców w społeczeństwie, dla realizacji późniejszych celów dziecka;

• idea równości kobiet i mężczyzn - przyznanie kobietom praw wyborczych

• system nagród i kar pomaga w osiągnięciu posłuszeństwa:

- nie nagradza się przypadkowych sukcesów i nie karze takich porażek

- cel - wysiłek, walka, praca

- przeciw rywalizacji wywoływanej ocenami i nagrodami szkolnymi

- przeciw karom cielesnym

- kara naturalna - przykre następstwa własnych czynów (prócz nienaprawialnej szkody)

- przeciw przestrzeganiu przed niebezpieczeństwem

- w przypadku kłamstwa dziecka - okazanie zdziwienia, zawodu i braku zaufania

• przykład ważny w wychowaniu - nauczyciel wzorem do naśladowania

• kształtowanie dobrowolnego posłuszeństwa - podstawą pozytywne wzorce zachowań, wytworzone w pierwszych trzech latach życia dobre nawyki

• koncepcja wychowawcza:

- nigdy nie pozwól dziecku wymusić czegoś płaczem

- nie nagradzaj ani nie przekupuj dziecka by wypełniło swoje obowiązki

- nigdy nie oszukuj ani nie zastraszaj dziecka

- nigdy nie bij dziecka

- pozwól dzieciom pomagać sobie nawzajem

- mało rozkazów lecz bezwarunkowe posłuszeństwo: mało gróźb lecz zawsze spełnionych

- kara jako środek wychowawczy pogłębia tylko zwierzęcą niegodziwą naturę człowieka, którą wychowanie ma wyplenić

• idea harmonii miedzy egoizmem (bezwzględny pełny i wolny rozwój własnej osobowości) i altruizmem (samopoświęcenie)

3. koncepcja kształcenia:

- cel edukacji - rozwój dziecka w kierunku wolnej, niezależnej indywidualności, dbającej o dobro innych

- system:

• krytyka przedszkola jako ośrodka nauczania - kolektywność i wpływ otoczenia na małe dziecko

• zastąpienie nauczania podstawowego kursami domowymi

- w gronie dobrze dobranych kolegów

- wspólny kurs podstawowy (głośne czytanie, literowanie, cztery działania arytmetyczne itd) + samodzielna praca w ciągu całego wieku szkolnego

• szkoła zbiorowa koedukacyjna od 9-10 do 15 roku życia

- wykształcenie ogólne według planu odmiennego dla każdego ucznia

- specjalistyczne pracownie oraz sale do indywidualne nauki (zamiast klas)

- bardzo dobrze wyposażona biblioteka w książki w oryginale i przekładach

- wokół szkoły ogród zagospodarowywany przez uczniów, kształcący zmysł estetyczny

- sala i boisko do gier i zabaw swobodnie organizowanych przez uczniów

- zamiast egzaminów swobodne rozmowy

- zasady:

• samodzielna praca uczniów

• maksymalny kontakt z rzeczywistością

• odkrywanie indywidualnych uzdolnień i wczesna specjalizacja dzieci

• koncentracja nauczania wokół określonych przedmiotów w pewnych okresach czasu

- usunięcie religii z programu kształcenia

• szkoła uzupełniająca lub specjalna od 15 roku życia (ogólnokształcąca lub zawodowa) - szkoła średnia ze zróżnicowanym programem nauczania i możliwością indywidualnego wyboru przedmiotów teoretycznych i praktycznych

• szkoły powszechne dla nauki kultury - dla każdego

- cel - umożliwienie każdemu uczniowi rozwoju jego osobowości w satysfakcjonujący go sposób

- bliska współpraca szkoły i domu

- takie same warunki dla wszystkich niezależnie od płci czy przynależności klasowej

- centrum zainteresowania - uczeń, jego dążenie do wiedzy i własnych przekonań

- rozwijanie pozytywnych cech przez samodzielne zdobywanie wiadomości, odkrywanie praw rządzących zjawiskami

- nauczanie praktyczne i teoretyczne

- nauczanie skoncentrowane około pewnych przedmiotów w pewnych okresach czasu (zamiast podziału materiału na przedmioty)???

- małoliczne klasy - maksymalnie 12 osób

- różnorakie tempo nauczania zależne od zdolności i sposobów pracy jednostki

początek reformatorskich zmian w szkole tradycyjnej - szkoła aktywna Deweya i szkoła pracy Kerschensteinera

1. szkoła Deweya a szkoła Kerschensteinera

- dewey

• Dzieci przychodzą do szkoły jako intensywnie aktywne - celem jest utrzymanie ich aktywności i nadanie jej kierunku

• Wiązanie programów nauczania z doświadczeniem

• Budowanie środowiska w którym aktualna działalność dziecka mogłaby być konfrontowana z sytuacjami problemowymi które wymagały by wiedzy i umiejętności z zakresu nauk ścisłych, historii i sztuki

• Szkoła jako społeczność współdziałająca, wspólnota w której się uczestniczy i do której życia wnosi się wkład

• Szkoła jako podstawa późniejszej aktywności zawodowej, instytucja kształtująca zdolność formułowania sądów przygotowującą do życia profesjonalnego; kształcenie zawodowe jako forma klasowego wychowania

• Nauczyciele jako wysoko wykwalifikowani specjaliści, w pełni kompetentni w zakresie nauczanego przedmiotu, psychologii dziecka, umiejętności posługiwania się technikami pobudzania dzieci

• Wykonywanie projektów skoncentrowanych wokół historycznych i współczesnych zajęć

- Kerschensteiner

• Klasa szkolna - centralne laboratorium umysłowe

• Stopniowe przechodzenie od zainteresowań praktycznych do teoretycznych

• Zasada samodzielnej i odpowiedzialnej aktywności

• Szkoła - mikrokosmosem państwa - sposobność do wykonywania społecznych zadań

• przygotowanie nauczycieli do działalności opiekuńczej a nie wyposażanie w kwalifikacje akademickie

• Organizacja pracy samodzielnej w obrębie kolektywu

• Życie w grupie roboczej - aktywne współdziałanie z innymi i niesienie pomocy, podporządkowanie własnych interesów interesom grupy

• poglądy Deweya a poglądy Kerschensteinera

- dewey

• Jedność teorii i praktyki

• Wychowanie - podstawowa metoda dokonywania postępu społecznego i reform

• Wiedza - nagromadzenie mądrości generowanej przez rozwiązywanie problemów

- Kerschensteiner

• edukacja powszechna - zapewnienie ludności robotniczej nie dysponującej możliwościami długotrwałej nauki w gimnazjum edukacji dla tej ludności najodpowiedniejszej

• Nierozerwalny związek teorii z praktyką

• Wychowanie uwzględniające zainteresowania i uzdolnienia jednostki

3. na kim wzorował się Kerschensteiner i dlaczego?

- Johann Heinrich Pestalozzi - filozofia edukacji - metody kształcenia szerokich mas na progu epoki przemysłowej; cele edukacji podporządkowane dążeniu do zharmonizowania czynności wychowawczych z realną sytuacją jednostki

- Eduard Spranger - perspektywy historyczno-kulturalne - przeciwnik idei kształcenia nauczycieli dla szkół elementarnych na poziomie uniwersyteckim; kształcenie przez przykłady; zdobywanie doświadczenia pedagogicznego przez łączenie teorii z praktyką podczas działania; silne zaangażowanie socjalne nauczycieli (przygotowanie do działalności opiekuńczej a nie wyposażanie w kwalifikacje akademickie)

- Rickert - droga do rzeczy nie podlegających historycznym zmianom musi prowadzić przez rzeczy historyczne

- Dewey - konieczność aktywnej, odpowiedzialnej pracy we wspólnocie roboczej i dobrowolnego podporządkowania się wybranym przez uczniów przedstawicielom administracji szkolnej jako warunku wychowania obywatelskiego

- Herder - im solidniejsze umiejscowienie na poziomie narodowym tym większe prawdopodobieństwo rozkwitu kosmopolitycznego ducha

- Kant - historyczna ewolucja procesu humanizacji może prowadzić do powstawania autentycznie kosmopolitycznej postawy

- Goethe - osobowość jest najwyższym skarbem człowieka

globalny projekt pedagogiczny Decroly'ego

1. pojęcia:

- pedagogika medyczna - wspólne działanie lekarza, psychologa, nauczyciela, opiekuna społecznego wciągniętych w skuteczny system orientacji psycho-medyczno-społeczno-szkolnej

- pedotechnika - nauka stosowana realizująca eksperymenty (dotyczące sposobów działania, technik) w klasach-laboratoriach;

- metoda ideowizualna - metoda nauki czytania i pisania;

- nauka całościowa - znoszenie w praktyce szkolnej odrębności przedmiotów i dążenie do nauczania według pewnych zwartych całości faktycznych; poznawanie całościowe i możliwie wielostronne poszczególnych odcinków rzeczywistości; oparte na twierdzeniach psychologii dziecka, że spostrzeganie i myślenie dziecka ma początkowo charakter synkretyczny, całościowy; wprowadzone przez B. Otto

2. sposoby i znaczenie ekspresji wg Decroly'ego

- ekspresja - czynność eksterioryzacji osoby oraz wewnętrzna konkretyzacja dzięki której każdy przyswaja różne elementy zewnętrznego świata;

- znaczenie:

• mobilizuje ciało - gesty, ruch, mimika, taniec

• mobilizuje rękę - eksperymentowanie, rysunek, budowanie

• mobilizuje słowo - wołanie, śpiew, dyskusja

• mobilizuje pismo - czytanie, pisanie, kody

• mobilizuje sztukę - malarstwo, muzyka, poezja, teatr

• słabe punkty pedagogiki Decroly'ego

- przecenianie czynników wrodzonych

- niedocenianie kierującej roli nauczyciela

- zbytnie podkreślanie spontaniczności

- zaniedbywanie systematycznego i planowego kształcenia dzieci

4. propozycje zmian w szkole wg Decroly'ego

- zadanie wychowania - przygotowanie do życia jako osoby dorosłej, pracownika, obywatela przez przystosowanie dziecka do środowiska przyrodniczego i społecznego;

- brak podziału wiadomości na odrębne przedmioty nauczania

- nauka zorganizowana wg ośrodków tematycznych (zainteresowań i czynności dziecka) dostosowanych do faz rozwoju, potrzeb, czynności umysłowych i ruchowych dziecka;

- środowisko naturalne - ogród i izba szkolna, zamieniona na muzeum i pracownię

- środowisko społeczne - życie rodzinne i szkolne;

- zerwanie z werbalnymi metodami nauczania

- rozwijanie:

• obserwowania - przedmiotów i zjawisk

• kojarzenia - nawiązywanie do poprzednio zdobytych wiadomości i opracowywanie pojęć

• wyrażania - kontrolujące i sprawdzające osiągnięte wyniki

- klasy jako warsztaty i pracownie

- liczba dzieci w szkole niewielka

- zespoły koedukacyjne, po kilkanaście uczniów w różnym wieku lecz o jednolitym poziomie intelektualnym

- główne zadanie szkoły - obudzenie w dziecku zrozumienia dla tego co wykonuje i wdrażanie do kierowania samym sobą

- nauczyciel - czuwa i koryguje pracę

- dzieci same organizują sobie zajęcia kształcąc poczucie karności, obowiązkowości, odpowiedzialności

- globalna metoda nauki czytania i pisania

- kluczem rozwoju - aktywność

- cele szkoły:

• zapewnienie każdej jednostce szans sukcesu w życiu

• działanie towarzyszące pracy myśli w postaci kontroli i pobudzania

• zapewnienie środowiska jak najbardziej zbliżonego do tego w którym przebiega życie

- od zabawy do nauki

- każdy zespół wytwarza swój własny materiał szkolny - pomoce

- systematyczna, stała ocena zamiast egzaminów; regularnie opracowywane raporty zamiast świadectw

- najważniejsze miejsce w podziale godzin - aktywności które sprzyjają pogłębieniu kultury; czytanie, pisanie, liczenie - drugorzędne

- elastyczny termin rozpoczynania nauki

metoda Montessori, plan Daltoński, H. Parkurst

1. pojęcia

- Dalton Plan - metoda indywidualnej pracy uczniów; likwidująca podział klasowo-lekcyjny; plan nauczania wg problemów i szczebli.

- kontrakt - plan pracy rocznej w formie podzielonego programu nauki na przedmioty główne i poboczne, podpisywany przez ucznia jako zobowiązanie wypełnienia wyznaczonej mu pracy w okresach miesięcznych, obejmujących różne zadania.

- laboratoryjny wykres instruktora - graficzny obraz postępów i zaawansowania ucznia w pracy; wypełnianiy przez ucznia

- casa dei bambini - dom dla dzieci robotniczych w wieku przedszkolnym

- metoda obserwacji - stosowana jako kontrola wyników ucznia przez nauczyciela w dalton plan

- karta biograficzna - dla każdego dziecka; tworzona przez nauczyciela, rodziców i lekarza; zawiera fizyczne i psychiczne dane dziecka

2. geneza domów dziecięcych i geneza planu daltońskiego

- geneza domów dziecięcych

• praca w klinice psychiatrycznej w Rzymie, kształcenie i wychowanie dzieci anormalnych, umysłowo upośledzonych

• przekonanie że wychowanie dzieci upośledzonych wymaga nie tyle metod lekarskich, ile pedagogicznych; dzięki odpowiednim metodom można osiągnąć postępy zrównujące dziecko anormalne z normalnym

• myśl, że metody skuteczne w odniesieniu do dzieci anormalnych stosowane do dzieci normalnych muszą dać jeszcze lepsze rezultaty

• 06.01.1907 - pierwszy dom dziecka - instytucja pozwalająca na sprecyzowanie i wypróbowanie doświadczalnie metody Montessori oraz na szerokie rozbudowanie instytucji domów dziecięcych

• rozszerzenie metody na nauczanie elementarne

• pozostawienie dziecku swobody i zaakcentowanie potrzeby kształcenia zmysłów

• „pełne” domy - sprzątanie, gotowanie, ubieranie się, hodowanie roślin i zwierząt;

• urządzenie domu dostosowane do sił i wzrostu dziecka

• kara - izolowanie na czas określony od gromadki rówieśników

- geneza planu daltońskiego

• różne trudności wychowawcze w długoletniej pracy nauczycielskiej

• 1905 - praca nauczycielska w ośmioklasowej szkole wiejskiej - pomysł organizowania indywidualnej pracy

• 1911 - pomysł aby każdy uczeń siedmiu klas otrzymała jakieś zajęcie, by pracował aż do chwili, gdy będzie mogła skontrolować, polecając starszym uczniom aby pomagali młodszym

• 1914 - zapoznanie się z metodą Montessori

• 1914 - skonstruowanie planu laboratoryjnego - uczniowie zorganizowani w grupach mogą sobie wybierać swobodnie pracownię w szkole

• zastosowanie metody Montessori w Kalifornii

• poparcie przez fundację wychowania dziecka

• 1919 - wprowadzenie planu laboratoryjnego w bezklasowej szkole dla kalek w powiecie Berkshire - z W. Murray Crane, przewodniczącą Komitetu Pedagogicznego

• luty 1920 - wprowadzenie planu laboratoryjnego w szkole średniej w Dalton

• rola nauczyciela-wychowawcy wg Montessori i wg Parkhurst

- Montessori - nadzoruje, wyjaśnia, obserwuje rozwój dziecka, stwarzając mu warunki do rozwoju

- Parkhurst - konsultant - omawia z uczniem pracę, udziela mu rad i wskazówek, śledzi indywidualny postęp ucznia

4. etapy kształcenia zmysłów wg Montessori - momenty dydaktyczne

- kojarzenie percepcyjne zmysłu z nazwą

- poznawanie przedmiotu wg nazwy (pokaż czerwony walec)

- wywołanie przedmiotu wg nazwy (co to takiego)

5. zasady planu daltońskiego

- trzy zasady:

• swobodna praca uczniów

• indywidualizacja w nauczaniu

• współdziałanie w życiu grupowym

- przebieg:

• na początku roku - przedłożenie każdemu uczniowi kontraktu, który podpisuje

• nie ma rozkładu godzin - więc uczeń swobodnie wybiera zadania najbardziej mu w tym czasie odpowiadające, przyjmuje metodę i tempo pracy właściwe dla swych umiejętności i przejść do oddzielnego laboratorium, gdzie ma potrzebne do pracy książki i środki pomocnicze

• w każdym laboratorium jest specjalista poszczególnego przedmiotu, omawia z uczniem pracę, udziela mu rad i wskazówek, śledzi indywidualny postęp ucznia

• uczniowie spotykając się w laboratorium tworzą małe grupy i wspólnie pracują

• uczeń może się porównać z innymi dzięki karcie wykresowej (dla całej klasy, dla poszczególnego ucznia, dla jednostek pracy na której uczeń zapisuje swoje postępy)

• zalety

- budzi poczucie odpowiedzialności,

- pobudza do samodzielnego myślenia i działania,

- rozwija zainteresowanie i zamiłowanie do nauki,

- pozwala poznać wartość czasu

- uczy dokładności i systematyczności

- szkole umożliwia stosowanie przydziałów pracy odpowiednio do ucznia

- upraszcza zagadnienie karności

- zbliża do siebie nauczyciela i ucznia

• wady

- niewielka możliwość twórczej inicjatywy i samodzielnej czynności

- za mało przygotowuje do życia społecznego, do współpracy, współdziałania

Eksperymenty w kręgu Deweyowskich dokonań: metoda winnetki i metoda projektów

1. Carleton D. Washburne

- book - The Remakers of Mankind (1932),

2. Istota metody winnetki - mocne i słabe strony

- zadanie wychowania - kształtowanie silnych osobowości przez budzenie ducha twórczego i poczucia łączności społecznej, przez dopomożenie im do osiągnięcia równowagi psychicznej i zestrojenia się z otoczeniem;

- wychowanie - godzenie poszanowania indywidualności dziecka z wymaganiami postępu i dobra społecznego;

- reorganizacja nauczania - podstawy ściśle naukowe; badania dziecka i jego możliwości rozwojowych

- zasady:

• Wybieranie Prac które mogą pobudzić wyobraźnię, doprowadzić do różnorodnych wspólnych przedsięwzięć i przeżyć coraz bogatszych w treść i coraz bardziej złożonych

• Dostarczanie dzieciom jak najwięcej wiadomości źródłowych o opracowanym temacie

• Pozwalanie dzieciom obmyślania samodzielnie planu zajęć oraz ułożenia szczegółów przedsięwzięcia, a nauczyciel jako przewodnik i doradca kierować winien dyskretnie pracą dzieci;

• Łączenie i kombinowanie pracy indywidualnej z działalnością zbiorową

- czynności:

• Wyodrębnienie w programie nauki jednostek pracy z uwzględnieniem zasady stopniowania trudności

• Próba powiązania indywidualnej pracy dzieci z zajęciami grupowymi

• Rozwijanie twórczych sił jednostki w połączeniu z jej społecznym zespoleniem się ze środowiskiem

- ustalenie programu minimalnego ("Common Essentials."), które każde dziecko może i powinno sobie przyswoić - niezbędne umiejętności praktyczne: poprawne czytanie i pisanie, pewne i szybkie rachowanie, znajomość elementarnych prawideł gramatyki, ortografii, arytmetyki, przyswojenie podstawowych wiadomości z historii, geografii i nauki obywatelskiej

- program podzielony na jednostki pracy - stopniujące trudności wg wyników badań osiągniętych w wielu klasach; ustalone tak aby dzieci pracujące nawet bardzo powoli mogły opanować materiał w przewidzianym czasie

- uczniowie otrzymują szereg testów (Testy rozpoznawcze) - skontrolowanie uzyskanych wyników i poznanie braków oraz wskazanie uzupełniających specjalnych ćwiczeń w celu pokonania napotkanych trudności - dziecko uczy się samo i samo się poprawia

- egzaminy końcowe zbędne

- po osiągnięciu wymaganych wyników - uczeń podejmuje bezpośrednio pracę przewidzianą na rok następny

- dopuszczenie czynności grupowych o charakterze twórczym w pracowni szkolnej, ogrodzie, na zebraniach uczniów

- nauczyciel - poznaje bliżej uczniów, ich zainteresowań i zamiłowań; przygotowany w zakresie obranego przedmiotu, szanuje poglądy i wysiłki dzieci oraz nie narzuca swojej osobowości

- zalety:

• Umożliwienie wszystkim uczniom osiągnięcia wymaganych wyników

• Umożliwienie zdolniejszym szybszego ukończenia szkoły

• Pozostawienie swobody tym którzy umieją z niej korzystać umacniające w karności wewnętrznej i samodzielnej niezależności

• Ułatwienie wykazania twórczej inicjatywy i zdolności do współdziałania

• Wywołanie zainteresowania nauką i pracą dawanie środków do ich pogłębiania

- wady:

• Przesadny utylitaryzm i zbytnie akcentowanie praktycznych zadań życiowych

• Zbyt ciasne pojmowanie osobowości ludzkiej kładzie nacisk na życiową działalność i przedsiębiorczość zamiast na duchową skalę życia i jego pogłębianie

3. William Heard Kilpatrick

- The Project Method (1918)

4. Podstawowe tezy teorii Kilpatricka

- młodzież uczy się tego, czym się praktycznie zajmuje

- metoda wychowania - stawianie w sytuacjach, które przyzwyczajają do odpowiedzialnej pracy

- pragmatyczna teoria wychowania

- trzy tezy:

• Pogląd ewolucyjny na życie ludzkie; uczenie się jest wynikiem przystosowania się istoty żyjącej w walce o jak najlepsze wykorzystanie danych warunków otoczenia

• Wszelkie pojęcia i idee mają źródło eksperymentalne, są wynikiem czynności sprawdzonej w doświadczeniu

• Instytucje, prawa, zasady moralne w społeczeństwie demokratycznym rozwinęły się w wyniku działalności grup społecznych, a ich wartość zależy od tego, w jakiej mierze w świecie podlegającym nieustannej zmianie przyczyniają się do dobrobytu owych grup

- zmienność współczesnej cywilizacji stawia społeczeństwu nowe wymagania wychowawcze

- demokratyzacja widzi jednostkę jako osobę mającą prawo do swobodnego rozwoju i kształcenia się dla współpracy społecznej

- konieczna jest dynamiczna równowaga, która usunie rozbieżność między zmiennością cywilizacji a zastojem rozwoju moralnego

5. Zadania szkoły i wychowania wg Kilpatricka

- zadanie wychowania - stworzenie i utrzymanie dynamicznej równowagi

- nowa szkoła - odbicie rzeczywistego życia, wytwarzanie społeczno-etycznych nawyków, rozwijanie metod służących do rozwiązania zadań czekających w życiu, rozwijanie silnych moralnych charakterów o szerokim spojrzeniu na świat i postawie społecznej

- zadania szkoły:

• Szkoła życia i rzeczywistego doświadczenia - wychowanie w naturalnych formach bliskich życiu;

• Umożliwienie uczniom czynnego przyswajania doświadczeń; zagadnienia winny stanowić typową jedność procesu uczenia się

• Nauczyciel sympatyzujący z dzieckiem i sprzyjający jego rozwojowi; baczący by rozwój dokonywał się wśród ustawicznej czynności ucznia, skutecznego panowania nad sobą i coraz lepszego zachowania się w zmiennych warunkach życia

- doświadczenia w nowej szkole muszą mieć charakter społeczny - uczniowie łączący się w małe grupy do wspólnych zajęć, wymieniający doświadczenia, współpracujący z szerszymi grupami, odwiedzający je i korespondujący z nimi oraz wyświadczający sobie różne usługi

- rola materiału - służy do zdobywania nowych sposobów zachowania się, podjęcia nowych czynności i rozwiązywania zagadnień, które one stawiają

- plan nauczania - opiera się na pewnej kolejności doświadczeń szkolnych, odtwarzających jak najlepiej rzeczywiste doświadczenie;

- plan - wyzwala jak najwięcej energii i samodzielności ucznia;

- nauczyciel i uczniowie współpracują i ustalają plan; nauczyciel okazuje tyle pomocy ile wymaga tego wzgląd na indywidualny rozwój duchowy ucznia

- projekty jako ośrodki nauki i pracy - zamiast tradycyjnego systemu klasowo-lekcyjnego - Projekty mają odpowiadać  zainteresowaniom  dzieci i wiązać działalność praktyczną z pracą umysłową:

• Produkcyjne - polegające na wytwarzaniu czegoś

• Konsumpcyjne - budzące doznania estetyczne

• Problemowe - polegające na pokonywaniu szeregu trudności intelektualnych

• Sprawnościowe - prowadzące do osiągnięcia sprawności w jakimś działaniu

- metoda projektów jako odmiana nauki całościowej - obejmuje zwarte całości i odcinki otaczającej rzeczywistości - postrzeganie dziecka ma charakter synkretyczny, całościowy

recepcja idei nowego wychowania na ziemiach polskich

1. formy międzynarodowej współpracy pedagogicznej

- międzynarodowe kontakty nauczycieli - konferencje

- międzynarodowe biuro nowych szkół - łącznik między szkołami tego typu - 1899

- kongres wychowania moralnego w Londynie

- muzea szkolne i pedagogiczne - II poł. XIX w. - centra dokumentacji pedagogicznej i podstawa studiów porównawczych

- podróże naukowe

2. przejawy nowatorskich inicjatyw pedagogicznych w Polsce

- idea szkoły pracy

• wspólne postulaty szkół pracy:

- troska o rozwój fizyczny, ruch na świeżym powietrzu

- sprzyjające warunki spontanicznego rozwoju sił psychicznych, zgodnie z okresem rozwojowym, z uwzględnieniem potrzeby działania

- sprzyjanie aktywności dziecka, przekształcaniu aktywności funkcjonalnej w świadomą i twórczą, powzięcie planu który może ulegać modyfikacji w toku pracy

- pozostawianie samodzielności, dorabianie się wiedzy, samodzielne opanowywanie i zdobywanie sposobów działania

- wiązanie szkoły z życiem, bezpośrednie zetknięcie z rzeczywistością, wymiana doświadczeń szkolnych i domowych

- możliwość uzewnętrzniania doświadczeń i przeżyć za pomocą różnych środków

- praca ręczna

- otwieranie drogi do sztuki, stwarzanie odpowiedniego otoczenia w szkole

- zbiorowa praca dla wspólnego dobra

• szkoła nowa Marii Ramułtowej w Krakowie

- 1906

- koedukacja

- wychowanie w duchu bezwzględnej swobody

- zdrowie dziecka - ruch na świeżym powietrzu, nieprzeciążanie pracą szkolną i domową, unikanie pobudzania nerwowości (ławki, kary i nagrody, stopnie, cenzury, świadectwa)

- nacisk na przyrodę - geografię - kształcenie myślenia logicznego, naukowego - wycieczki, ćwiczenia i doświadczenia, sekcja zwierząt, praca na działce ziemi

- nauka języka ojczystego - rozwijanie uczuć, fantazji - swobodne opowiadania, wolne ćwiczenia piśmienne

- nauka rysunków - środek ekspresji, poznawanie przedmiotów, zestawianie, porównywanie, wnioskowanie, więc myślenie

- slöjd - twórczość własna

- śpiew

- religia prowadzona przez kierowniczkę - rozwijanie uczuć

- zaprawianie do samodzielnej obserwacji, samodzielnego myślenia, samodzielnego zdobywania wiedzy z życia

- praca domowa - przyzwyczajanie do poświęcania codziennie pracy umysłowej pewnej ilości czasu

- współpraca z rodzicami - konferencje pedagogiczne - omawianie zagadnień wychowawczych i dydaktycznych, wydawnictw

- zastosowanie metody Decroly'ego

• szkoła dla życia przez życie;

- ośrodki zainteresowań wychodzące z potrzeby własnej

- zdobywanie wiedzy: o działaniu środowiska na człowieka i człowieka na środowisko

- zdobywanie Widzy: obserwacja, asocjacja, ekspresja

- metoda wzrokowo-ideografoczna w czytaniu i pisaniu

• szkoła publiczna im. Jana Kantego w Krakowie

- 1926

- nauka czytania i pisania decroly'ego

- próby nauczania metodą projektów

• w Polsce bo:

- oddziałuje na całą osobowość; aktywny udział

- wartość społeczna

- stosowana w dowolnym zakresie

• szkoła w turkowiczach-wołyń

- Michał Sujdak

- oparcie nauczania na życiu i pracy wsi

- prace praktyczne

- budowa szkoły z uczniami, walka ze szkodnikami, zasypywanie okopów

- projekty zbiorowe, grupowe, indywidualne

- eksperymenty

- wystawa szkolna - porządkowanie zbiorów szkolnych, robienie wykresów, map wycieczek

- wycieczki stopniowane

- kronika szkolna

• 7-klasowa szkoła powszechna w hołobach

- 1928

- zespolenie szkoły ze środowiskiem

- pomoc przy zagospodarowaniu terenu szkoły

- boisko, warsztat stolarski, ogród, sad, poletka doświadczalne, szkółka, cieplarnia, pasieka, hodowla zwierząt

- nauki przyrodnicze, matematyka, biologia - ogród

- orkiestra, kółko dramatyczne, kółka zainteresowań, biblioteka, wystawy szkolne

3. pojęcia

- Międzynarodowe Biuro Wychowania

• Genewa

• 1925

• piaget od 1929

• gromadzenie międzynarodowej dokumentacji pedagogicznej

• prowadzenie międzynarodowych porównawczych badań nad edukacją w świecie

• dziś jako instytut UNESCO

- Kongres Wychowania Moralnego

• Londyn,

• piaget,

• 1908,

• organizowało międzynarodowe zjazdy pedagogiczne

• stworzenie jednej moralności

- Wolna Wszechnica Polska:

• prywatna uczelnia wyższa

• 1918-1919

• Warszawa

• Wydziały: matematyczno-przyrodniczy, humanistyczny, nauk politycznych i społecznych, pedagogiczny

• Collegium publicum - wykłady niedzielne

• Prowadzenie badań, podnoszenie kwalifikacji pracowników oświaty i kultury, krzewienie postępowej myśli społecznej

• W czasie okupacji - tajne nauczanie

- Polskie Ogniska Wychowawcze Wiejskie

• 1907

• stara wieś koło otwocka

• ks. Gralewski, ks. Czartoryski, Lutosławski

• mała liczba uczniów

• internat

• rozeznanie w różnych dziedzinach pracy ludzkiej

• język polski, geografia, historia, literatura, sztuka, filozofia, życie społeczne

• nauka obserwowania i wnioskowania - samodzielna praca ucznia

• metody poszukujące, doświadczenia, obserwacje, wycieczki

• wychowanie fizyczne

• bezpośredni kontakt z przyrodą

• organizacje i instytucje o charakterze społecznym - harcerstwo, czytelnie, sklepik

• codzienne koncerty

• brak oceny w stopniach, egzaminów, świadectw - charakterystyki opisowe

- Towarzystwo Szkoły Pracy

• 1920

• Warszawa

• Prowadzenie szkół metodą szkoły pracy, szkół średnich ogólnokształcących na wsi

- slöjd

• prace ręczne, przedmiot obowiązkowy w szkołach elementarnych i seminariach nauczycielskich w Finlandii 1864, w Szwecji w 1870, w Danii;

• system nauczania pracy ręcznej, mający na celu rozwój uczniów oraz przysposobienie do działalności praktycznej;

- pedologia

• nauka o dziecku powstała w wyniku badań nad dzieckiem; teoretyczna podstawa nowego wychowania;

• dział psychologii zajmujący się psychicznym i fizycznym rozwojem dzieci i młodzieży; rozwój przebiegający wg faz; badanie indywidualnych różnic, ustalanie norm rozwojowych, rozwój ruchu testowego i psychologii eksperymentalnej;

• 1894; chrisman; mowa dziecka

- wolna szkoła:

• Fiedler,

• 1907,

• koło Genewy, później koło Paryża;

• idea czechowa;

• brak egzaminów, konkursów, nagród, kar, ćwiczeń domowych, obowiązku uczęszczania na lekcje;

• brak dyplomów;

• udział rodziców w układaniu planu

• udział uczniów w naradach szkolnych

• uwzględnienie psychiki dziecka w programach

• zupełna swoboda

• trzy stopnie: nauka czytania ze zrozumieniem, poprawne pisanie, bez gramatyki, rachowanie liczb całkowitych i ułamków, mierzenie; nauka języka ojczystego, obcych, matematyki, przyrody, geografii, historii, zajęcia ruchowe, prace ręczne; samodzielne studia w laboratoriach, klinikach

12

www.nonameuwb.eu

---