GEOGRAFIA EKONOMICZNA 08.11.03

WYKŁAD I

Egzamin pisemny

LITERATURA:

Skrypt (130 str.) Aleksandra Dominik „Geografia ekonomiczna”, Bielsko; W. Sz. B. i F. 1998r.

A. Dominik; Ś. Sz. Zarządzania, „Geografia ekonomiczna” 2000r.

Program:

1. Metodologia geografii ekonomicznej:

1. Geografia ekonomiczna jako nauka.

2. System informacji geograficznej.

2. System środowisko przyrodnicze a społeczeństwo.

1. Środowisko jego elementy oraz typologia.

2. System interakcji (zależności zwrotnych) pomiędzy środowiskiem a człowiekiem.

3. Zasoby i walory środowiska- metody ich oceny.

4. Gospodarka zasobami naturalnymi.

5. Zagrożenie środowiska naturalnego- problemy globalne.

3. Przestrzenna struktura gospodarki i społeczeństwa.

1. Wybrane elementy teorii lokalizacji.

2. Regiony i regionalizacja (euroregiony).

3. Ludność.

4. Wybrane problemy społeczne, ekonomiczne w przestrzeni geograficznej.

1. Dyfuzja innowacji.

2. Urbanizacja.

1. Metodologia geografii ekonomicznej.

1. Geografia ekonomiczna jako nauka.

Geografia- z greckiego Geo- ziemia, Grafia- opis, obrysowanie (opisywanie Ziemi- pierwotna- Geografia) pierwotna funkcja geografii to funkcja opisowa.

Funkcje geografii:

1. Opisowa (pierwotna).

2. Poznawcza- była bardzo ograniczona, człowiek nie dysponował odpowiednimi środkami.

3. Praktyczna (geografia zaczyna być użyteczna).

Ad. 1. II- III w. p.n.e. - Pierwsze ślady geografii jako nauki, w starożytnej Grecji (akademia Platona itp.)

Ad. 2. XIV- XV w.- Nastąpiły wielkie odkrycia geograficzne. (Krzysztof Kolumb- przyprawy, bawełna, kamienie szlachetne, Indie).

Ad. 3. Marco Polo (papier, proch, ryż).

Wielkie odkrycia geograficzne (dwa negatywne skutki):

1. Kolonializm (w XX w. 1960r.- 80% kolonii, w wyniku rewolucji Afryka odzyskała wolność, wcześniej w Ameryce odzyskali wolność. Typowy kolonializm przestał funkcjonować. Teraz Neokolonializm- uzależnienie słabszych krajów, Brazylia, Meksyk zależne bardzo od polityki USA.)

2. Niewolnictwo (zlikwidowano wcześniej).

Podział świata na trzy kategorie:

I. Stary świat- Europa (kolebka cywilizacji).

II. Nowy świat- po odkryciu Ameryki, Australii (James Cook).

III. Trzeci świat- kraje zależne, albo są niesamodzielne, dziś bardziej znaczenie ekonomiczne (kraje rozwijające się).

XIX. w. Przemiany w nauce, technice, gospodarce, eksplozja wynalazków, pomysłów, powstanie po raz pierwszy do pojęcia

Przemysł- warsztat rzemieślniczy- manufaktura- fabryka kombinat.

(Ford- pierwsza taśma produkcyjna- kombinat przemysłowy i mamy początki globalizacji w działalności przemysłowej).

Powstaje kapitalizm hasło wywoławcze „zysk, rentowność”.

Pytania stawiane geografii:

1. Lokalizacja (np. gdzie zbudować fabrykę).

2. Surowiec.

3. Woda.

4. Siła robocza.

5. Zbyt (rynki zbytu- gdzie).

6. Transport.

Geografia ekonomiczna pojawiła się w drugiej połowie XIX w. po raz pierwszy.

Nowe funkcje geografii:

4. Funkcja praktyczna- użyteczna (konkretne pytania geograficzne).

5. Diagnostyczna.

6. Optymalizacyjna (Osiągnięcie najlepszych wyników [zysk, rentowność]minimum strat i maksimum zysków).

Te dwie ostatnie funkcje to dziś są najważniejsze funkcje geografii ekonomicznej.

Optymalizacja- dążenie do minimum nakładów inwestycyjnych i równocześnie minimum strat w środowisku.

XIX w. Pytania o charakterze:

,„Jaką rolę odgrywa środowisko w rozwoju społeczeństwa (gospodarki)?

1. Determinizm (uzależniony, zależny) geograficzny (człowiek, gospodarka całkowicie zależna od środowiska).

2. Nihilizm geograficzny odrzucał, negował, mówił:

Środowisko nie ma żadnego znaczenia rozwoju.

Żadna z doktryn nie jest właściwa.

Posywilizm geograficzny- czerpał źródła z obu doktryn I. i II.

Doktryna: „Środowisko odgrywa bardzo istotną rolę w rozwoju społeczeństwa, ale człowiek istota rozumna może środowisko zmieniać, przekształcać dla poprawy warunków gospodarowania.”

Sozologia powstała na bazie potrzeby, jaką wymusiła gospodarka w związku zagrożeniem środowiska. Nauka o ochronie i kształtowaniu środowiska.

Kierunki badań geografii ekonomicznej:

• Regionalny,

• Ekologiczny,

• Przestrzenny.

Trwały przez cały XX w. Dopisujemy 4 kierunek Sozologie.

Regionalny podkreśla rolę regionu.

Regiony ekonomiczne- wydzielone na bazie kryteriów gospodarczych np. GOP (Górnośląski Okręg Przemysłowy). Badanie zjawisk w układzie regionów, kierunek regionalny jest silnie rozwijany (gmina, województwo, powiat itp.)

Ekologiczny:

Ekologia nauka o warunkach rozwoju środowiska, rozwoju w kategorii społecznej, fizycznej. (Partie Zielonych, Greenpeace).

Przestrzenny- przestrzeń geograficzna podstawowy zasób naturalny, funkcjonujemy w przestrzeni, badanie przestrzennych aspektów zjawisk społeczno- ekonomicznych.

Sozologia- Walery Gett

Nauka o ochronie i ukształtowaniu środowiska.

Definicja:

Geografia ekonomiczna jest to nauka, która bada zjawiska i procesy społeczno- ekonomiczne zachodzące w przestrzeni geograficznej.

Dlaczego mówimy geografia ekonomiczna:

- gospodarka- brak czynnika ludzkiego-, dlatego ekonomiczna.

Temat: System informacji geograficznej.

Posiadanie informacji, poszerzanie jest gwarantem rozwoju.

Mapa- element wspomagający

Informacja statystyczna jako źródło wiedzy geograficznej. Informacja kartograficzna.

Informacje można przekazywać w różny sposób: opis, rysunek, zdjęcia, dane liczbowe.

Statystyka na usługach geografii:

Koordynator gromadzenia danych GUS.

Statystyka regionalna- gromadzenie danych w jednostkach przestrzennych jest podstawą.

Statystyka narodowa.

Główny Instytut Górnictwa- zbiera wszystkie dane o górnictwie (górnictwie Katowicach).

Instytut Gazu i Nafty- Warszawa

Instytut ziemniaka- Koszalin itd.

Podstawowy nośnik wiedzy statystycznej są mierniki albo wskaźniki statystyczne są to dane liczbowe w odpowiedni sposób podane.

Dwa typy mierników, wskaźników statystycznych:

1. Podstawowy (ogólny).

2. Wskaźniki relatywne- względne.

Podstawowy- dane liczbowe o zjawiskach różnorodnych (społecznych, demograficznych, gospodarczych) przedstawione w liczbach ogólnych, bez odniesienia do czegokolwiek (ile, jak dużo). Ludność (demograficzne problemy).

Typy wskaźników podstawowych:

1. Liczba ludności w województwie Śląskim ogółem w 2002 r.

2. Wydobycie węgla kamiennego w Polsce w 2002 r. w mln. Ton.

3. Zbiory żyta w województwie Łódzkim w 2002 r. w tonach (kwintalach).

Relatywne- pochodzi od relacji jednego wskaźnika względem drugiego, to, co uzyskamy jest informacją względną, relatywną.

1. Liczba ludności w województwie Śląskim do powierzchni województwa Śląskiego= ile osób na 1 km² (demograficzny).

2. Liczba wydobycia węgla do liczby górników (pracowników dołowych)= wydajność na 1 pracującego w górnictwie (wskaźnik ekonomiczny).

3. Produkcja zbóż (innych upraw) do powierzchni upraw- wydajność z hektara.

Wskaźnik skolaryzacji- liczba osób studiujących na 10 tys. Osób w państwie, mówi o procesie kształcenia. 185 osób na 10 000 mieszkańców.

Statystyka światowa, europejska, polska, gminna itp.

Informacja kartograficzna.

Pierwsze mapy były zorientowane na południe teraz są na północ- np. w Polinezji.

Kartografia- dziedzina równoległa do geografii.

Mapa wsparcie dla geografii, historii, biologii, transport, turystyka itd.

Metakartografia- (Meta oznacza poza albo ponad) są to pozakartograficzne metody prezentowania zjawisk na mapie, mogą to być:

Zdjęcia lotnicze, opis na mapie, wzory matematyczne, zdjęcia zwykłe i inne informacje (mapy spedycyjne w Niemczech- obciążenie dobowe, przejazdy, tablice średniego czasu przejazdu i spalania.)

Analiza naukowa mapy (7 sposobów):

1. Metoda wizualna- czytanie za pomocą mapy.

2. Metoda kartometryczna- odczytywanie z mapy długości, wysokości, głębokości, powierzchni w kategoriach wymiarów, fizyczne.

3. Metoda graficzna- polega na tym, że z mapy możemy wykonać rysunek. Mapa poziomicowa- wykonanie przekroju, graficzny obraz tego, co jest płaskie.

4. Metoda matematyczno- statystyczna.

5. Metoda za pomocą programowania matematycznego 4 i 5 to metody ilościowe do analizowania zjawisk na mapach, treści map.

6. Metoda przetwarzania -przekształcania mapy np. z mapy klasy gleb robimy mapę poszczególnych optymalnych upraw.

7. Automatyzacja analizy przez urządzenia łączy z sobą optykę, elekronike, - skaner, komputer, laser, jest kosztowna, techniki wojskowe.

WYKŁAD II 09.11.03

Środowisko jest to wszystko to, co nas otacza. Jest przyroda- to otaczająca nas przyroda.

Części składowe środowiska:

1. Litosfera.

2. Atmosfera

3. Hydrosfera. Sfera.

4. Pedosfera.

5. Biosfera.

Ad.1.

Litosfera obejmuje twardą, litą warstwę skorupy ziemskiej powstałe w procesie, który trwa 7 milionów lat.

Zewnętrzna powierzchnia litosfery na niej funkcjonuje człowiek.

Ad.2.

Atmosfera- powłoka gazowa, która otacza ziemię i jest bardzo zróżnicowana składem chemicznym i właściwościami fizycznymi.

21% tlenu

78% azot

Atmosfera ma praktyczne przełożenie na klimat.Ad.3.

Hydrosfera- woda nie ma substytutu.

Ad.4.

Pedosfera- zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej, gleby.

Ad.5.

Biosfera. Bio- kojarzy się ze światem organicznym. Kojarzy się z flora i fauną. W biosferze jest miejsce dla człowieka. Granica wytrzymałości biosfery.

rosyjska , puszcza Białowieska- ścisły rezerwat.

Ad.2.

Te obszary, na których zaznacza się działalność człowieka, ale ta działalność jest w harmonii ze środowiskiem.

Ad.3.

Środowisko antropogeniczne- zupełnie przekształcone przez człowieka.

Antropopresje- silne oddziaływanie człowieka na środowisko związane działalnością gospodarczą i komunalną, transport.

Czwarta kategoria:

4. Środowisko człowieka

Środowisko społeczno- ekonomiczne

Kulturowe, społeczne, techniczne

Kulturowe: tradycja, obyczaje, religia

Społeczne; to, co robimy, żyjemy

Techniczne: komputer, ksero.

System interakcji

1. Litosfera

2. B- gleby Pedosfera

3. Pedosfera- Biosfera

4. Hydrosfera kontynentalna (lądowa)

5. Hydrosfera oceaniczna

6. Atmosfera

Jak daleko posybilizm geograficzny został zrozumiany?

B, C, D, E- silna zależność człowieka, silne zdominowanie przez człowieka.

85 człowiek, 15- środowisko.

Litosfera jest najsilniejsza, silne interakcje w złoża. Pedosfera siła po stronie człowieka.

Biosfera- 85% biosfery zostało zniszczone. Z wszystkich sfer biosfera najbardziej zniszczona.

Hydrosfera kontynentalna- woda została zniszczona przez człowieka 2/3 powierzchni woda/ ląd.

Hydrosfera oceaniczna- jest lepsza, bo ma większą siłę regeneracji i jest mniej zarażone na niebezpieczeństwo.

Atmosfera jest pod silną presją człowieka, ale przewagę ma środowisko.

Człowiek w środowisku spełnia dwie odmienne role:

1. Pozytywną.

2. Negatywną.

Polityką środowiskowa- powinna mieć charakter racjonalny, czyli uwzględniający potrzeby dwóch stron.

Zasoby, walory środowiska, metody ich oceny.

Środowisko ma całą masę zasobów, które są jego dobrem naturalnym i bogactwem.

Zasoby- te wszystkie elementy fizyczne środowiska, które są mierzalne (m, kg) podlegają wnikliwej ocenie ilościowej i jakościowej są łatwe do oceny.

Walory- cechy środowiska albo pewne zjawiska występujące w środowisku, które mają pewne fizyczne cechy, ale nie podlegają fizycznej ocenie. Ich ocena ma charakter subiektywny.

Zasoby środowiska- walory- krajobraz- wypadkowe cech fizycznych, ale cech niemierzalnych. Ocena krajobrazu np. pod kontem użyteczności.

Klimat- ma fizyczne cechy: ciepło, zimno, pada, średnie temperatury, suma opadów, lasy, zarośla, formacja pustynna.

Ocena zasobów środowiska przy walorach turystycznych, mieszkalnych.

Wybrane metody oceny wybranych walorów i zasobów. Ocena obiektywna.

Trzy metody:

1. Metoda peobotaniczna..

2. Metoda bonitacyjna (punktowa).

3. Metoda badanie sprawności środowiska.

Ad.1.

Geo- ziemia. Botanika nauka o roślinach. Zmiany w środowisku, zanieczyszczenia, susza.

Igła sosny zanieczyszczona cynkiem jego zmiany. Rośliny mówią nam o stanie środowiska i jego zmianach. Może być do określanie zasobów- roślinność haloficzna- rośliny te rosnąca glebach zasolonych i są fioletowe.

Podłoże wapienne i rośliny tam rosnące, wapnolubne.

Metoda ta ma dwie odmiany:

1. Analityczna stosowana do oceny małych obszarów, badanie siedliska.

2. Syntetyczna ocena środowiska dokonywana w większych obszarach np. kraj np. mapa roślinności potencjalnej.

Ad.2.

Zastosowanie przy ocenie walorów środowiska dla potrzeb turystyki.

Lp.	Cechy	Obszar A	Obszar B	Powierzchnia. 1 2 3 4 5 Punkty bonitacyjne
1	Ukształtowanie terenu	4	1
2	Klimat	3	2
3	Wody powierzchniowe	1	5
4	Lasy	4	1
∑		12	9

2. Nasłonecznione dni.

1. 1

121- 140 2

141- 160 3

161- 180 4

181- 5

3. Woda- jeziora % wody na obszarze lub długości rzek.

1. 1

6- 10 2

11- 15 3

16- 20 4

21- 5

4. Lasy

1. 1

6- 10 2

11- 15 3

16-20 4

21- 5

Metoda bonitacji punktowej pozwala na właściwy wybór.

Ad.3.

S- sprawność urządzenia

P/O - potencjał do oporu

S= P/O -- S_s'= Pn + Pw n- normalny

On +- Ow w- wniesieny

Ow

To nie jest od nas zależne

Wielka rola człowieka.

Nasza rola powinna polegać na zwiększeniu potencjału np. regulacja rzek oraz na zmniejszaniu oporu np. oczyszczanie ścieków, filtry na kominach.

Efektem będzie harmonia w środowisku i sprawność środowiska.

WYKŁAD III 22.11.03

Trzy metody.

Gospodarka zasobami naturalnymi to kategoria ekonomiczna.

Dokonywanie właściwej oceny zasobów naturalnych jest możliwe, jeżeli wcześniej dokonujemy weryfikacji podziałów. Nie można oceniać zasobów z różnych dziedzin.

Optymalizacja zasoby (ocena obiektywna) walory (ocena subiektywna)

Klasyfikacja zasobów:

- pod kontem pochodzenia,

- kryterium poznawcze,

- jak zasoby są zlokalizowane (czy są łatwo dostępne czy są trudno dostępne)

Co stanowi zasób podstawowy?

Geografia ekonomiczna w gospodarce- zasobem nr 1. jest przestrzeń geograficzna jako podstawowy, główny zasób naturalny.

Przestrzeń jest istnieje, ale nie ma początku, ani końca. Kula ziemska 510 milionów km². Wszystkie inne zasoby są pochodne tej przestrzeni.

Części składowe przestrzeni. Wyróżniamy trzy kategorie obszarów:

1. Obszary produkcji pierwotnej.

2. Obszary produkcji wtórnej.

3. Obszary konsumpcji.

Ad.1.

Wszystkie te tereny, na których człowiek pobiera, korzysta z pierwotnych towarów, jakie stworzyło środowisko np. eksploatacja surowców, węgiel, ruda, wykorzystanie żyznych gleb, poławianie ryb, wykorzystanie zasobów lasów np. w Amazonii z drzew kauczukowych pobiera się żywicę. Wszędzie dochodzi do pierwotnego wykorzystania zasobów.

Ad.2.

Wszędzie tam gdzie następuje przetwórstwo tego pierwotnego produktu, ten węgiel kamienny może być przetworzony w koksowni na koks, ropa naftowa poddana rafinacji, burak cukrowy na cukier, proces technologiczny, przetwarzanie.

Ad.3.

Są to te wszystkie tereny zajęte przez zabudowę, ale mieszkaniowe a więc miasta, osiedla, wsie, pojedyncze domy.

Antropogesja- silny wpływ człowieka na środowisko.

Suma tych trzech obszarów daje nam kategorie przestrzeni geograficznej regionu, kraju. To jest wyjaśnienie, które pozwala nam zrozumieć, dlaczego przestrzeń geograficzna jest najważniejsza.

Przestrzeń geograficzna- ulegała i ulega ciągłym zmianom. Najbardziej zagrożona jest ze strony najbiedniejszych krajów, by dogonić czołówkę 11 Lat temu w Rio Deżanejro.

Surowce wtórne są odpowiedzialne za światowy rozwój gospodarczy, końcówka wieku XX była wiekiem technologii.

Aluminium 80%, miedź 60%, 0,2% 1,5%

Amerykanie odzyskują Polska

5% zostało na te rejony świata. Chiny mają nieznane dla świata zasoby. Na terenie Morza Chińskiego odnaleziono ropę naftową.

Klasyfikacja surowców, które występują w świecie:

- według stanu skupienia:

1. Surowce stałe (węgiel, ruda żelaza) wszystko to, co stanowi autentyczne ciało w stanie stałym.

2. Surowce płynne (ropa naftowa, wody mineralne, solanki)

3. Surowce w stanie lotnym (gaz ziemny, wyziewy wulkaniczne gazów).

Stan skupienia surowców jest ważny w technologii wydobycia.

Trzy klasyfikacje złóż surowców naturalnych:

1. Genetyczna.

2. Morfologia.

3. Technologiczna.

Ad.1.

Uwzględniamy przede wszystkim ich pochodzenie, jakie jest pochodzenie tych złóż np. te surowce, które powstały wewnątrz ziemi i na zewnątrz.

Endo= egzo- geniczne (metamorficzne przeobrażenie)

Endo- Wewnętrzne, Egzo- zewnętrzne.

Marmur- metaformiczna skała.

Ad.2.

Kształt, jakiego kształtują te surowce wydobywane np. węgiel kamienny, energetyka.

Podział zasobów według stopnia ich wyczerpywalności.

Zasoby naturalne:

1. Niewyczerpywalne.

- niezmienne

- zmienne (ulegające zmianie)

2. Wyczerpywane.

- odnawialne

- nieodnawialne.

Niewyczerpywalne (niezmienne) nigdy się nie wyczerpią np. słonce, wiatr.

Niewyczerpywalne (ulęgające zmianie) np. woda, powietrze, przestrzeń geograficzna.

Wyczerpywalne (odnawialne) np. zasoby zielone środowisko naturalne, rośliny, zwierzęta.

Wyczerpywalne (nieodnawialne) należą wszystkie surowce mineralne.

WYKŁAD IV 11.01.04

WODA- zasób specyficzny, niezbędny czynnik życia, nie ma substytutu, zasoby wody są nieograniczone, wolne, dostępne, (towar staje się ograniczony dziś).

2/3 powierzchni ziemi zajmują wody, morza i oceany.

Deficyt wody- problem globalny, jest to problem jakości wody (Zatoka perska, Kuwejt, Emiraty arabskie, - brak wody).

Woda ma cenę.

Kategorie wartości wody:

1. Wartość użytkowa. (To, ze woda jest niezbędnym składnikiem życia organicznego na ziemi).

2. Wartość gospodarcza (Ta, która przekłada się na wykorzystanie wody technologicznej, produkcyjnej- medyczny, hutniczy, chemiczny, spożywczy).

3. Wartość społeczna (Każdy zużywa wodę konieczną dla zapewnienia minimum sanitarnego. Może przy braku wody nastąpić pogorszenie warunków sanitarnych, problem chorobowy, czy płacimy za wodę tyle ile powinniśmy- nie w Polsce woda jest za tania- mieliśmy zaniedbaną gospodarkę wodną- 1/3 mieści się w klasie, reszta nie nadaje się do celów konsumpcyjnych.)

Składowe ceny wody:

1. Jej pozyskanie (ujęcie ze zbiornika wodnego, ujęcie wód podziemnych, ujecie bezpośrednio z rzeki).

2. Jej wstępne uzdatnienie, oczyszczenie (mechaniczne).

3. Jej przesył do miejscowości, regionu wykorzystania (Ok. 50 km na Śląsku).

4. Właściwe oczyszczanie wody (pełne oczyszczanie mechaniczne, biologiczne, chlorowanie wody).

5. Dystrybucja (rozesłanie wody).

Straty od momentu pobrania z ujęcia mogą wynikać z:

• Nieszczelności sieci przesyłowej, magistrali.

• Wewnętrzne w naszych domach.

Ok. 20% jest niepotrzebnie użyte. Podgrzewanie wody powoduje, że na początku woda jest zimna. 1/5 to woda stracona.

Bilans wodny:

• Przyrodniczy, naturalny.

• Obieg przemysłowy- bilans przemysłowy.

Bilans wodny jest to ten, który wynika z obiegu wody w przyrodzie.

Równanie bilansu naturalnego:

Z+ P = H+ S+ R

Z- retencja początkowa to masa wody, która została z okresu poprzedniego (rok hydrologiczny zaczyna się w październiku a kończy we wrześniu).

P- opady atmosferyczne (to, co spadło w ciągu roku hydrologicznego) przeciętnie ok. 700 mm słupka wody.

H- odpływ z danego obszaru (mierzy się prędkość przepływu, masę wody.)

S- parowanie z powierzchni lądowej, wodnej o rośliny.

R- Retencja końcowa, ta woda, która pozostaje po okresie bilansowania. Powinno jak najwięcej wody pozostać. Retencja jest odp. za wynik bilansu.

Zbiorniki retencyjne FUNKCJE:

1. Gromadzenie wody, poprawianie bilansu, możliwość zmagazynowania wody.

2. Uzyskanie wody dla potrzeb wodociągowych, dla przemysłu i rolnictwa.

3. Funkcje transportowe.

4. Dla ryboustwa (można rozwijać hodowlę.)

5. Rekreacja, sportowa.

Racjonalna gospodarka wodna musi się kierować zasadami:

1. Oszczędzanie wody (zasada oszczędności.)

Bilans gospodarczy- robi się zamknięte obiegi wody- powtórnie użyta do produkcji.

2. Zasada kompleksowości (przy planowaniu inwestycji powinno się brać pod uwagę wszystkich użytkowników).

3. Zasada perspektywiczności, (kiedy planujemy to możemy wybiegać znacznie w przyszłość.) [Zbiornik w Czorsztynie- błąd, jest za mały]

4. Zasada przestrzenności (bilans wodny naturalny można przeprowadzać w granicach dorzecza, bo nie można zbilansować odpływu.)

Wody potrzebuje głównie:

• Przemysł.

• Rolnictwo.

• Gospodarka komunalna.

- Niemcy- ok. 75% tj. woda dla przemysłu.

- Ok. 10% dla rolnictwa.

- Reszta to jest woda komunalna.

- Polska- przemysł- 67%

- rolnictwo- 17%

- reszta woda komunalna.

- Mongolia- przemysł- 30%.

- rolnictwo- 65%

- gospodarka komunalna- reszta.

TEMAT: Ochrona środowiska- problemy globalne.

1968r. Klub Rzymski- skupiający naukowców, biznesmenów, polityków, którzy zajęli się światowymi problemami ochrony środowiska.

1969r.- raport Utanta, szefa ONZ w odpowiedzi na memorandum rządu szweckiego, (jaki jest stan światowego środowiska) odpowiedź „człowiek a środowisko”. Raport ten ukazał ogromne niedociągnięcia i zagrożenia.

Globalne zagrożenia:

1. Efekt cieplarniany tzw. efekt szklarniowy.

2. Problem kwaśnych deszczów.

3. „Dziura” ozonowa.

Efekt cieplarniany- emisja zanieczyszczeń (związki węgla, siarki, azotu, CO₂, SO_2,NO_x)

2. Kwaśne deszcze- dotyczy zanieczyszczenia opadów tam gdzie mamy w atmosferze nadmiar zanieczyszczeń.

3. „Dziura ozonowa”- freon i aerozole niszczą ozon, przez co niszczy się warstwa ozonowa.

Problemy światowe wody- deficyt wody do picia.

Wybrane elementy teorii lokalizacji:

- przestrzeń geograficzna- przestrzeń to forma istnienia materii (nie ma początku i końca).

Cecha wiodąca przestrzeni:

• Jej różnorodność, wielorakość.

Trzy kategorie przestrzeni w teorii lokalizacji:

1. Przestrzeń geodezyjna (miary pionowe i poziome) tzw. przestrzeń życiowa, bo powierzchnia ziemi jest obszarem, na którym życie jest realizowane.

2. Przestrzeń przyrodnicza- lądy, morza, oceany fizycznie zróżnicowane i biologicznie również i geochemicznie.

3. Przestrzeń społeczna i ekonomiczna tj. ten obszar, na którym odbywa się konkretne działanie człowieka (produkcja, rekreacja itp.)

Polityka lokalizacyjna- w zależności od celów opiera się na przesłankach ekonomicznych, społecznych oraz środowiskowych.

1. Przesłanki ekonomiczne, to próba takiego lokalizowania inwestycji, aby uzyskać największe efekty (nakłady do efektu0.

2. Przesłanki społeczne w polityce lokalizacyjnej powinnyśmy się kierować potrzebami społecznymi (w zakresie rynku pracy).

3. Przesłanki środowiskowe (przyrodnicze), chodzi o uwzględnienie środowiska jego zasobów i zagrożenia, jakie może przynieść ta inwestycja.

1. Teoria lokalizacji według Thunen - rolnictwa.

2. Teoria lokalizacji Wezera- produkcji przemysłowej

Ad 1.

Dotyczyła produkcji rolnej, tzw. teoria utopijna, pod koniec XIX w.

Założenia:

1. Że jest jednorodny obszar, na którym w centrum jest 1 ośrodek miejski, w którym na środku jest rynek, (czyli targ) w tej miejscowości następowała wymiana i sprzedaż artykułów rolnych.

Wokół miasta obszary, które miały określoną charakterystykę produkcyjną:

1. Najbliższy miastu- związany z rolnictwem intensywnym (nastawiony na warzywnictwo, ogrodnictwo i produkcję mleka, hodowla bydła.)

2. Obszar leśny służył przede wszystkim jako źródło opału.

3. Rolnictwo ekstensywne- uprawa zbóż, ziemniaków (2/3 a 1/3 to hodowla ekstensywna, która wykorzystywała naturalne łąki).

4. Pierścień hodowlany.

Aktualne- wokół miast i aglomeracji jest pierścień związany z warzywnictwem, ogrodnictwem i hodowlą bydła mlecznego.

2. Weber- problematyka lokalizacji produkcji przemysłowej. W wieku XX ogłosił swoją teorię, koszty przy lokalizacji zakładów, realistyczna, zastosowanie w praktyce.

Wyróżnia trzy rodzaje kosztów:

1. Koszty surowców, materiałów i energii.

2. Koszty siły roboczej

3. Koszty transportu.

Koszty surowców i energii sprowadził do różnicy transportu, dodał koszty transportu z kosztami surowców, materiałów i energii.

Surowiec

Zakład produkcyjny (fabryka)

Rynek zbytu.

Transport.

Metoda izodapan.- Metoda pomocnicza zwana metodą wektorów.

1940- w czasie wojny w Niemczech dokonywano modyfikacji teorii lokalizacji według zaleceń Webera.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1

A

B

C

D

E

F

2020 2000 Środowisko %

Ludność 6 mld

Litosfera

Mezosfera

Jądro ziemi

Atmosfera

Troposfera grubość 7-8 km nad biegunami i

10-11 km nad równikiem.

A

L

H

P

B

Łańcuch powiązań

Ingerencja w jeden element środowiska pozostawia ślad w pozostałych elementach.

Pamiętajmy, że środowisko wypożyczyliśmy od naszych dzieci a odziedziczyliśmy od naszych rodziców.

Środowisko nie jest jednorodne nie można go określić jednoznacznie. Środowisko się przekształca.

Trzy główne typy środowiska:

1. Środowisko pierwotne (naturalne).

2. Środowisko fizyczne- geograficzne.

3. Środowisko sztuczne- antropogeniczne.

Ad.1.

Są to te wszystkie miejsca na ziemi, które nie noszą śladów człowieka np. niedostępne partie gór, pustynie, niektóre obszary arktyczne. Antarktyda, pewne partie formacji leśnych, morze, oceany, Tajga syberyjska i kanadyjska, Amazonia, Tundra, Tundra

35-65

60-40

80-20

85-15

60-40

40-60

2020 2000 Środowisko %

Ludność 6 mld

100%

A

B

C

D

E

F

Kondensacja pary wodnej w punkcie krytycznym nast. skroplenie kondensacja

skroplenie

opad atmosferyczny parowanie wody parowanie

60%

S, C, N Warstwa zanieczyszczeń

40% pozostaje radiacja- oddanie ciepła

Wracające ciepło podnosi temperaturę przy ziemi -topnienie lodowców, podniesienie wody oceanu światowego

H₂O+ SO₂= H₂SO₄

a

b

c

d

t t- czas

x x- koszty

Wektory kosztów, jakie trzeba

ponieść by wytworzyć.

Linie Izo- wektory (w kategoriach kasztów, czasu)

Izodapany- gdzie minimalizują się koszty wyboru i dowozu, aby minimalizować koszty.

RZ

F

S

Rz

S

---