Nostrzyk żółty

102a] Nostrzyk żółty- Melilotus officinalis

Skład chemiczny: głównie pachnące kumaryny, także śluzy, alantoina, garbniki, flawonoidy, substancje purynowe.

Działanie: wzmacniający elastyczność naczyń krwionośnych, przeciw krzepnięciom krwi, moczopędny, przeciw skurczom mięśni gładkich, przeciw wzdęciom.

Zewnętrznie na rany - czyści i goi rany.

Nostrzyk wpływa na zmniejszenie krzepliwości krwi i napięcie naczyń krwionośnych.

Jako środek moczopędny, przeciwskurczowy i wiatropędny zaleca się głównie w lecznictwie ludowym, podobnie jak przy bezsenności.

Alopatia zaleca ziele głównie na okłady. Jest częstym składnikiem mieszanek ziołowych.

Do użytku wewnętrznego maksymalna dawka dzienna 3g [1 łyżeczka od herbaty] ziół na 1 szkl naparu lub maceratu, pić łykami w ciągu dnia..

Przy bezsenności można użyć 2 łyżeczki ziół na 2 szkl wody.

Uwaga: Nie zwiększać dawki ziół, mogą spowodować bóle głowy.

102b] Nostrzyk żółty

Działanie: zmniejsza krzepliwość krwi, poprawia krążenie obwodowe i mózgowe, rozkurcza naczynia krwionośne, ma właściwości przeciwzapalne i moczopędne.

Stosuje się zewnętrznie na okłady w leczeniu stanów zapalnych skóry i owrzodzeniach żylakowych.

Stosuje się tylko w mieszankach ziołowych.

102c] Nostrzyk żółty

W Polsce występuje także nostrzyk biały [Melilotus altissimus] , który dostarcza surowców w podobnych właściwościach.

Inne nazwy: nostrzyk lekarski, nostrzyk zwyczajny, tatarska trawa, nozderek.

Surowcem leczniczym jest ziele nostrzyka.

Ziele zawiera związki kumarynowe, alantoninę, flawonoidy, wit C i E, garbniki, sole mineralne.

Działanie: wzmacniające naczynia żylne i limfatyczne; gojące rany.

Pochodne kumaryny zmniejszają krzepliwość krwi, co jest szczególnie ważne w chorobach i stanach prowadzących do nadkrzepliwości.

Poprawiają przepływ krwi w naczyniach krwionośnych i limfy w naczyniach limfatycznych,

zapobiegają wykrzepianiu wewnątrznaczyniowemu usprawniając przepływ krwi w mózgu.

Jednocześnie flawonoidy uszczelniają naczynia krwionośne, przywracają ich prawidłowe

napięcie i ruchy.

Związki zawarte w zielu nostrzyka mają także właściwości przeciwzapalne i mogą być z powodzeniem stosowane w zakrzepowym zapaleniu żył i żylakach, w zapaleniu naczyń

chłonnych, w owrzodzeniach na tle zapaleń żył, przy hemoroidach.

Nostrzyk może być cennym lekiem na czyraki, zapalenia skóry oraz wybroczyny po urazach.

Ziele nostrzyka można stosować przy zapaleniach powiek i spojówek.

Ponadto nostrzyk ma właściwości uspokajające i przeciwbólowe. Może być polecany w stanach

wyczerpania nerwowego, w nerwobólach, a nawet w kolce wątrobowej i nerkowej. Ziele to poprawia także łaknienie.

Może być wykorzystane w leczeniu popromiennych zmian układu krwi [leuperia].

Napar: 1 łyżkę suszonego ziela zalać 1 szkl wrzątku i odstawić na 10-15min pod przykryciem. Pić 2-3 razy dziennie przy zapaleniu układu żylnego, zaburzeniach trawienia, a także przed snem w przypadku

bezsenności [1 szklankę].

Na okłady przeciwbólowe przygotować bardziej stężony napar zalewając 2 łyżki ziela 1 lub 1,5 szkl

wrzątku.

Napar do przemywania oczu: 2-4 łyżki ziela na 1-1,5 szkl wrzątku- przemywać 2-3 razy dziennie.

W mieszankach uspokajających nostrzyk można łączyć z dziurawcem, chmielem, głogiem,

arcydzięglem.

Uwaga: Ziele nostrzyka należy stosować ostrożnie u ludzi z upośledzoną krzepliwością krwi lub

leczonych pochodnymi dwukumarolu.

Kiedyś stosowano kataplazmy z ziela: po zagotowaniu 2 łyżek ziela w 1 szkl wody i odlaniu naparu, ziele należy zawinąć w szmatkę lub gazę i przykładać na obolałe miejsce, przykrywając z wierzchu ceratką lub folią.

U chorych na leukopenię [obniżona liczba leukocytów we krwi] spowodowaną leczeniem promieniami kumaryna nostrzyka powoduje wzrost leukocytów.

102d] Nostrzyk żółty - Melilotus officinalis

Surowcem jest całe ziele - Herba Meliloti

W zielu występują: aromatyczna kumaryna - ok. 1%, garbniki, śluzy, kwas kumarynowy, kwas melilotowy, flawonoidy, kwas alantoinowy, alantoina, kwas moczowy, metylo-betaina kw. nikotynowego, trygonelina, 3,4-dihydrokumaryna - 0,2%, dikumarol - 0,2%, kwas meliloto-o-kumarynowy. Kumaryna powstaje z melilotozydu i glukozydu kw. cis-kumarynowego.

Alantoina - heterocykliczna pochodna mocznika, słabo rozpuszczalna w wodzie , nierozpuszczalna w

alkoholu i eterze; wydalana jest wraz z moczem przez ssaki jako wydalniczy produkt azotowy (do jej

powstania w organizmie potrzebny jest enzym - urykaza, którego nie mają: pies dalmatyńczyk, małpy człekokształtne i człowiek; organizmy które nie posiadają urykazy wydalają kwas moczowy, trudno rozpuszczalny w wodzie, i dlatego ulegający odkładaniu w stawach i innych tkankach, powodując chorobę zwaną artretyzmem, czyli dnawą (dna), która objawia się między innymi mocznicą, kamicą moczową, silnymi bólami).

Allantoina wykazuje właściwości regenerujące, tj. przyśpieszające gojenie się ran i naskórnikowanie;

czysta lanolina stosowane jest w postaci maści - Ung. Allantoini i w postaci zasypki - Alantan.

Kumaryna - pochodna alfa-pironu, lakton kwasu cis-o-hydroksycynamonowego, połączenie kwasu

trans-cynamonowego z kw. kumarynowym; substancja chemiczne łatwo sublimująca, dobrze rozpuszczalna w wodzie, w etanolu i w eterze.

Nostrzyk działa przeciwzakrzepowo (antyagregacyjnie, czyli zapobiega zlepianiu się krwinek: ważne przy zawale, zatorach, miażdżycy, zakrzepowym zapaleniu żył i in.), przeciwzapalnie, moczopędnie,

hipotensyjnie, silnie uspokajająco, pobudzająco na krążenie krwi i limfy, nasercowo, lekko nasennie, wzmacniająco, polepszająco na samopoczucie, silnie przeciwobrzękowo (przeciwwysiękowo),

przeciwropnie, napotnie przeciwgorączkowo, odtruwająco, rozkurczowo, odkażająco, zmiękczająco;

reguluje przemianę materii i wypróżnienia; zwiększa wydzielanie śliny, soku żołądkowego, trzustkowego, jelitowego oraz żółci.

Wskazania: zastoje krwi i limfy, zaburzenia krążenia obwodowego i mózgowego, obrzęki, wysięki okołostawowe, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, zastoje żółci, zapalenie żył, skrzepy krwi, dusznica bolesna, zatory, zawały, zawroty głowy, osłabienie pamięci i kojarzenia, szum w uszach, uderzenia gorąca i krwi do głowy, żylaki, częste omdlenia, miażdżyca, bóle brzucha, nieżyt jelit i żołądka, zapalenie przydatków, stany zapalne jąder, skąpe, bolesne i nieregularne krwawienia miesiączkowe, reumatyzm, dna, bezsenność, stres, lęki, zdenerwowanie, choroby skórne, zakaźne i gruczołów dokrewnych, stany zapalne spojówek i gałki ocznej, nieżyt układu oddechowego i moczowego, kamica żółciowa, choroby wątroby, trzustki i śledziony, zaparcia, gorączka, przeziębienie, zaburzenia trawienia.

Zewnętrznie (okłady, przemywanie, płukanki): ropnie, pryszcze, owrzodzenia, choroby oczu i kobiece,

choroby włosów, łojotok (nalewka) i trądziki, suchość skóry z ogniskami zapalnymi (mocny napar), wągry.

Napar: 2 łyżki ziela zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 min.; przecedzić. Pić 4 razy dz. po

100 ml lub 2-3 razy dz. po 150 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 4-5 ml, 5-6 kg - 7-8 ml, 7-8 kg -

10-11 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 9-10 kg - 12-14 ml, 15-20 kg - 21-28 ml, 25-30 kg - 35-42 ml,

35-40 kg - 50-57 ml, 45-50 kg - 65-35 ml, 3-4 razy dz.

Odwar: 2 łyżki ziela zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić jak napar.

Nalewka nostrzykowa (nostrzykówka) - Tinctura Meliloti: pół szkl. ziela zalać 250 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po pół łyżeczki (2-3 razy dz. po 1 łyżeczce w 50 ml wody).

Intrakt - Intractum Meliloti: pół szkl. świeżego i zmielonego ziela zalać 400 ml gorącego alkoholu o temp. 70o C; wytrawiać 10 dni; przefiltrować.

Zażywać 3 razy dz. po pół - 1 łyżeczce w 50 ml wody.

Macerat - Maceratio Meliloti: 1 szkl. świeżego zmielonego ziela zalać 1 szkl. wody przegotowanej o temp. pokojowej; odstawić na 6-8 godzin; przecedzić. Pić 3 razy dz. po 100 ml. Przechowywać w lodówce.

Sok nostrzykowy - Succus Meliloti recentes: świeże ziele nostrzyka przemielić przez maszynkę do mięsa i zalać masę roślinną do połowy wodą przegotowaną o temp. pokojowej (np. na 1 szkl. zmielonej masy dać pół szkl. wody) i odstawić pod przykryciem na 6 godzin. Następnie wyciąg odcedzić od masy roślinnej i przefiltrować przez watę. Pozostałą nam masę nostrzykową nie wyrzucać lecz przepuścić przez sokowirówkę. Oba wyciągi połączyć.

Na każde 100 ml soku dać 100 ml miodu i 100 ml alkoholu 40%, wymieszać. Tak przyrządzony przetwór zażywać 4 razy dz. po 2 łyżki. Sam sok zażywa się 4 razy dz. po 3 łyżki. Przetwory przechowywać w lodówce.

Ten z miodem i alkoholem jest trwały przez cały rok pod warunkiem, że będzie przechowywany w

zimnym miejscu i szczelnie zamknięty.

Olej nostrzykowy - Oleum Meliloti: 1 szkl. świeżego lub suchego ziela zalać 150 ml oleju sojowego lub słonecznikowego o temp. 60-70o C; wytrawiać 14 dni; przefiltrować.

Olej stosować do: przemywania i oczyszczania skóry bardzo wrażliwej na kosmetyki, suchej, zwiotczałej, z przebarwieniami i wągrami skóry; do okładów na spierzchnięte wargi pokryte opryszczką, strupami lub innymi zmianami; do okładów na ropnie, strupy, rany, oparzenia, owrzodzenia, rozpadliny i bolesne pryszcze; do kąpieli olejowych włosów przy suchym łupieżu i stanie zapalnym skóry owłosionej, przy wypadaniu, łamliwości, rozdwajaniu i braku połysku włosów; do lewatyw przy zatwardzeniach, bolesnym parciu na kał, np. podczas stanów zapalnych esicy i okrężnicy, niestrawności fermentacyjnej i gnilnej, przy świądzie odbytu, stanach ropnych jelit itd.;

do wcierań w zrogowaciałe stopy i dłonie, najlepiej w postaci maści:

Rp. maść lub krem - Linomag - 30 g, Olej nostrzykowy - 1 łyżka, maść żywokostowa - 1 łyżka

Składniki ucierać w moździerzu aż do połączenia, jednocześnie je lekko podgrzewając na maszynce

elektrycznej. Stosować też do leczenia suchości, stanów zapalnych skóry oraz ran i rozpadlin.

Rp. nalewka nostrzykowa - 10 ml, nalewka z ruty lub kasztanowca (sok, intrakt) - 10 ml, nalewka

arnikowa - 10 ml. Wymieszać. Zażywać 3 razy dz. po pół łyżeczki w 50 ml wody.

Wskazania: zaburzenia krążenia mózgowego i obwodowego, zastoje limfy, osłabienie pamięci, szum w

uszach, zawroty głowy, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, choroby wątroby, trzustki i pęcherzyka żółciowego, choroby skórne i alergiczne, wybroczyny na siatkówce, zapalenie naczyniówki, tęczówki, białkówki, rogówki i spojówek, nadciśnienie, zaburzenia sercowe, miażdżyca, złe samopoczucie, okres po - i przekwitania, wyczerpanie nerwowe.

Lek działa po 14 dniowym, regularnym zażywaniu!.

102e] NOSTRZYK ŻÓŁTY (Melilotus officinalis)

Surowcem leczniczym jest ziele nostrzyka - Herba Meliloti.

Surowiec zawiera związki kumarynowe (kumaryna, melilotyna), garbniki, cholinę, śluzy, flawonoidy (kwercetyna, kempferol), substancje azotowe (alantoina), kwas moczowy, kwas alantoinowy, sole mineralne.

Nostrzyk ma działanie wzmacniające naczynia krwionośne, poprawia krążenie krwi, łagodzi stany zapalne, zmiękcza, goi rany.

Poza tym działa moczopędnie, przeciwzakrzepowo, przeciwzapalnie, lekko przeciwbólowo.

Niedawno stwierdzono cytotoksyczne działanie kumaryny - in vitro, nie potwierdzono jeszcze in vitro na ludziach.

Przy stosowaniu nostrzyka należy ściśle przestrzegać zalecanych dawek ze względu na możliwość

wystąpienia objawów ubocznych. Nie ma jednak przeciwwskazań dla dawek leczniczych.

Zalecana jest ostrożność u chorych z niewydolnością wątroby i nerek przy doustnym podawaniu leku.

---