Rachunkowość

Dr Ryszard Orliński

[e-mail]

Literatura

!!!! Kazimierz Sawicki Podstawy rachunkowości wyd. PWE Warszawa , wyd. po 2005 roku

Rachunkowość - zasady prowadzenia po wejściu do UE Teresa Kiziukiewicz, I tom wyd. Expert Wrocław

Barbara Gierusz Podrecznik samodzielnej nauki księgowania wyd. ODDK Gdańsk

Ustawa z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości

Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591

Nowela 2002r. Nr 76, poz. 694

Z późniejszymi zmianami

XIV wiek Luck Paccioli jakiś mnich wymyślił

Rachunkowość obejmuje wszystkie zdarzenia gospodarcze, występujące w jednostce gospodarczej oraz śroki biorące w nich udział, a także konsekwencje zachodzących zmian. Przeprowadza więc badania nad zasobami majątku rzeczowego, finansowego, kosztami i przychodami oraz wynikami działalności

Rachunkowość jest to elastyczny, zdeterminowany metodą bilansową - a zorientowany na potrzeby racjonalnego zarządzania i rozrachunku odpowiedzialności - system informacyjno - kontrolny, który przedmiotem są identyfikacja, pomiar, analiza zjawisk gospodarczych i komunikowanie o tych zjawiskach oraz występujące między nimi relacje, w zakresie całokształtu wymiernej wartościowo działalności podmiotu - w powiązaniu z otoczeniem - procesów obejmujących powstawanie, przepływ i podział wartości materialnych oraz wynikające stąd rozrachunki z innymi podmiotami gospodarczymi.

Nadrzędnym celem rachunkowości jest opracowanie informacji związanych z prowadzoną przez przedsiębiorstwo działalnością

Kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym nadzoru również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości - z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury - zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą.

Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę powinno być stwierdzone w formie pisemnej.

Rachunkowość musi się charakteryzować następującymi cechami:

• Wyra zenie wszystkich procesów i operacji gospodarczych w mierniku pieniężnym,

• Dokonywanie zapisów księgowych wyłącznie na podstawie dokumentów, potwierdzających wystąpienie operacji gospodarczej.

• Stosowanie do zapisów bieżących specyficznych urządzeń księgowych (konta)

• Realizacja zasady podwójnego zapisu

• Zachowanie ciągłości ewidencji księgowej

• Systematyczne przeprowadzanie inwentaryzacji

Funkcje Rachunkowości:

• Sprawozdawcza - przejawia się w okresowym sporządzaniu sprawozdań finansowych obrazujących całokształt działalności jednostki za określony czas,

• Kontrolna - przejawia się w umożliwieniu dokonywania kontroli wykonania planów np. kosztów, zakupów, sprzedaży itp. Pozwala także na kontrolę merytoryczną zapisów księgowych

• Optymalizacja - związana jest z dostarczaniem informacji finansowych służących do podejmowania decyzji gospodarczych zgodnie z rachunkiem ekonomicznym

• Analityczna - umożliwia badanie i interpretację osiągniętych wyników finansowych.

Jednostki obowiązane są stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy.

Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgarniach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną.

W księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ja koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego raku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.

Rachunkowość jednostki obejmuje:

1. Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości

2. Prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym

3. Okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów

4. Wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

5. Sporządzenie sprawozdań finansowych

6. Gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą

7. Poddanie badaniu i ogłodzenie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą

Określając zasady (politykę) rachunkowości należy zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki

Najważniejsze zasady rachunkowości:

• Podmiotowości

• Periodyzacji

• Kontynuacji działania

• Memoriałowa

• Współmierności kosztów i przychodów

• Ostrożności

• Ciągłości stosowanych metod rachunkowości

• Istotności bilansowa kosztu historycznego

W niektórych publikacjach mówi się , że na rachunkowości ogólnie składają się trzy podstawowe elementy:

• Księgowość

• Kalkulacja kosztów

• Sprawozdawczość

Jeszcze innych:

• Księgowość

• Sprawozdawczości finansowej

• Analizy sprawozdań finansowych

Sam proces informacyjny składa się z trzech etapów:

• Gromadzenie danych:

• Obserwacja,

• Pomiar,

• Dokumentacja

• Przetwarzanie zgromadzonych danych:

• Ewidencja

• Kalkulacja

• Rozliczenie

• Weryfikacja

• Prezentacja informacji

• Sprawozdawczość

• Analiza

• Planowanie

Majątek jednostki i źródła jego pochodzenia

W każdej jednostce gospodarującej występuje majątek będący jej własnością bądź też powierzony jej w zarząd i użytkowanie.

Majątek ten stanowi zbiór różnorodnych elementów, tworzących materialną bazę funkcjonowania jednostki oraz dających możliwość wykonywania przez tą jednostkę gospodarczą zadań.

Ze względu na różnorodność związaną z wartością i trwałością czy przeznaczeniem środków gospodarczych jednostki

Dokonujemy klasyfikacji określającej strukturę majątkową podmiotu gospodarczego.

Taka klasyfikacja jest dokonywana w oparci o kryteria ujednolicające zakres przedstawianej struktury poszczególnych grup majątku w dowolnym podmiocie gospodarczym.

Aktywa = Pasywa

Środki gospodarcze = źródła pochodzenia

Aktywa - rozumie się rzez to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości

Powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

Pod pojęciem aktywów trwałych rozumie się aktywa jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych.

Aktywa trwałe

1. Wartości niematerialne i prawne

2. Rzeczowe aktywa trwałe

3. Należności długoterminowe

4. Inwestycje długoterminowe

5. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Wartości niematerialne i prawne

1. Koszty zakończonych prac rozwojowych

2. Wartość firmy

3. Inne wartości niematerialne i prawne (autorskie prawa majątkowe i prawa pokrewne, licencje, patenty, prawa do projektów, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, koncesje itp.)

4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

Wartości niematerialne i prawne są koszto - twórcze

Rzeczowe aktywa trwałe

1. Środki trwałe

1. Grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu)

2. Budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej

3. Urządzenia techniczne i maszyny

4. Środki transportu

5. Inne środki trwałe

2. Środki trwałe w budowie

3. Zaliczki na środki trwałe w budowie

Środki trwałe są koszto - twórcze - podlegają amortyzowaniu

Należności długoterminowe to należności, których okres spłaty na dzień bilansowy jest dłuższy niż jeden rok (nie dotyczy należności operacyjnych z tyt. Dostaw robót i usług.)

Inwestycje długoterminowe

1. Nieruchomości

2. Wartości niematerialne i prawne

3. Długoterminowe aktywa finansowe

1. W jednostkach powiązanych

1. Udziały lub akcje

2. Inne papiery wartościowe

3. Udzielone pożyczki

4. Inne długoterminowe aktywa finansowe

2. W pozostałych jednostkach

1. Udziały lub akcje

2. Inne papiery wartościowe

3. Udzielone pożyczki

4. Inne długoterminowe aktywa finansowe

4. Inne inwestycje długoterminowe

Długoterminowe aktywa finansowe dzielimy na udziałowe (udziały i akcje) wierzytelnościowe(obligacje i pożyczki)

Przez aktywa obrotowe rozumie się tę część aktywów jednostki, które w przypadku:

1. Aktywów rzeczowych są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy

2. Aktywów finansowych są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabyci, albo stanowią aktywa pieniężne

3. Należności krótkoterminowych - obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułu nie zliczonych do aktywów finansowych, a które staja się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego

Do rzeczowych aktywach obrotowych (zapasów) zaliczamy materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby i usługi) zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym.

Materiały dzielą się na:

• Materiały podstawowe

• Materiały pomocnicze

• Części zamienne do maszyn i urządzeń

• Opakowania

• Odpadki

• Paliwa

Należności krótkoterminowe

1. Należności od jednostek powiązanych

1. Z tytułu dostaw i usług o okresie spłaty

1. Do 12 miesięcy

2. Powyżej 12 miesięcy

2. Inne

2. Należności od pozostałych jednostek

1. Z tytułu dostaw i usług o okresie spłaty

1. Do 12 miesięcy

2. Powyżej 12 miesięcy

2. Z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych oraz innych świadczeń

3. Inne

4. Dochodzone na drodze sądowej

Inwestycje krótkoterminowe

1. krótkoterminowe aktywa finansowe

1. W jednostkach powiązanych

1. Udziały lub akcje

2. Inne papiery wartościowe

3. Udzielone pożyczki

4. Inne krótkoterminowe aktywa finansowe

2. W pozostałych jednostkach

1. Udziały lub akcje

2. Inne papiery wartościowe

3. Udzielone pożyczki

4. Inne krótkoterminowe aktywa finansowe

3. Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

1. Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

2. Inne środki pieniężne (czeki, weksle, opcje)

3. Inne aktywa pieniężne

2. Inne inwestycje krótkoterminowe (kruszec cechowany)

Pasywa to ogół źródeł finansowania składników majątkowych, wyrażonych w formie wartościowej

Kapitał (fundusz) własny

1. Kapitał (fundusz) podstawowy

2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

3. Udziały(akcje) własne (wielkość ujemna)

4. Kapitał(fundusz) zapasowy

5. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

6. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

7. Zysk (strata) z lat ubiegłych

8. Zysk (strata) z roku bieżącego

9. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

1. Rezerwy na zobowiązania

1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne

3. Pozostałe rezerwy

2. Zobowiązania długoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

2. Wobec pozostałych jednostek

3. Zobowiązania krótkoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

2. Wobec pozostałych jednostek

3. Fundusze specjalne

1. Zobowiązania długoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

2. Wobec pozostałych jednostek

1. Kredyty

2. Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

3. Inne zobowiązania finansowe

4. Inne

Zobowiązania krótkoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

1. Z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności>

1. Do 12 miesięcy

2. Powyżej 12 miesiecy

2. Inne

2. Wobec pozostałych jednostek

1. Kredyty pożyczki

2. Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

3. Inne zobowiązania finansowe

4. Z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności

1. Do 12 miesięcy

2. Powyżej 12 miesięcy

5. Zaliczki otrzymane na dostawy

6. Zobowiązania wekslowe

7. Z tytułu podatków ceł ubezpieczeni innych świadczeń

8. Z tyt innych wynagrodzeń

9. Inne

3. Fundusze specjalne

Operacje gospodarcze i ich wpływ na bilans

Rachunkowość pełni w praktyce gospodarczej bardzo ważne funkcje:

• INFORMACYJNĄ

• KONTROLNĄ

• ANALITYCZNĄ

• SPRAWOZDAWCZĄ

• DOWODOWĄ

Inwentaryzacja to szereg czynności których celem jest ustalanie rzeczywistego stanu aktywów i pasywów jednostki na określony moment (dzień) i porównanie tego stanu ze stanem księgowym oraz ustalenie i wyjaśnienie różnic ujawnionych w czasie porównania a także rozliczenie osób odpowiedzialnych za powierzone im mienie.

Obowiazek przeprowadzania inwentaryzacji przez jednostki prowadzące księgi rachunkowe nakłada ustawa o rachunkowości.

W świetle przepisów ustawy o finansach publicznych zaniechanie przeprowadzenia i rozliczenia inwentaryzacji lub dokonanie inwentaryzacji w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym jest naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz) potwierdzony ich inwentaryzacją sporządzają jednostki które uprzednio nie prowadziły ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą

AT + AO - ZOB = KW

W pozostałych jednostkach rolę inwentarza spełnia zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienia sald kont ksiąg pomocniczych sporządzone na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych

Bilans jest oto syntetyczne zestawienie sporządzone na określony dzień np. koniec okresu sprawozdawczego (obrachunkowego) ujmujące po lewej stronie majątek (aktywa) a po prawej (pasywa) czyli źródła finansowania majątku.

Suma bilansowa po stronie aktywów jak i suma pasywów zawsze są równe.

AKTYWA = PASYWA

Środki gospodarcze = źródła pochodzenia

AT	KW
AO	KO

KO - Kapitał obrotowy + zobowiązania

AT - aktywa trwałe

KW - kapitał własny

AO - aktywa obrotowe

Ocena jednostki gospodarczej na podstawie bilansu jest określana jako czytanie bilansu

Odbywa się ono w dwóch płaszczyznach:

• Pionowe - które polega na badaniu struktury aktywów i struktury pasywów

• Poziome które obejmuje ustalenie relacji miedzy składnikami majątku a źródlił ich finansowania

Bilans statyczny jest opisany jedną kwotą przy porządkowaną do każdej pozycji finansowej. Jest to stan nadziei.

Bilans dynamiczny jest to stan za okres opisany jest co najmniej dwoma kwotami przyporządkowanymi do każdej pozycji bilansowej.

Elementem bilansu jest wynik finansowy który jest końcowym rozliczeniem kosztów i przychodów prowadzonej działalności.

Przychody i zyski - rozumie się jako uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości w formie zwiększenia wartości aktywów albo zmieszenia wartości zobowiązań które doprowadzają do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.

Koszty i straty - rozumie się jako uprawdopodobnione zmieszania w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodności w formie zmniejszania wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw które doprowadzą do zmniejszania kapitału własnego lub zwiększania jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.

KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ

(koszty rodzajowe)

1. Amortyzacja

2. Zużycie materiałów i energii

3. Usługi obce

4. Podatki i opłaty

5. Wynagrodzenia

6. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

7. Pozostałe koszty rodzajowe

KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ

(koszty funkcjonalne)

1. Koszty działalności podstawowej

2. Koszty działalności pomocniczej

3. Koszty ogólnego zarządu

4. Koszty sprzedaży

5. Koszty zakupu

Rachunek zysków i strat

Koszty sprzedanych produktów Przychody ze sprzedaży produktów

Towarów i materiałów towarów i materiałów

ZYSK(STRATA) ze sprzedaży

Pozostałe koszty operacyjne pozostałe przychody operacyjne

ZYSK (STRATA) z działalności operacyjnej

Koszty finansowe przychody finansowe

ZYSK(STRATA) z działalności gospodarczej

Straty nadzwyczajne zyski nadzwyczajne

ZYSK(STRATA) BRUTTO

Podatek dochodowy

Pozostałe obowiązkowe

Zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

ZYSK (STRATA) NETTO

Operacje gospodarcze - wyrażone wartościowo, udokumentowane podlegające ewidencji księgowej zdarzenia gospodarcze które powodują zmiany w majątku firmy i źródłach jego finansowania.

Cechy charakterystyczne operacji gospodarczych:

• Dotyczą konkretnego podmiotu gospodarczego

• Są wyrażone w mierniku pieniężnym

• Są udokumentowane

• Są określone co do daty ich zaistnienia

• Wywierają wpływ na co najmniej dwa składniki bilansu przy czym zmiany te są kwotowo jednakowe

• Nie powodują naruszenia równowagi bilansowej

BILANSOWE	WYNIKOWE
Aktywne	Przychodów
Pasywne	Kosztów
Aktywno-pasywne zwiększające	Zysk nadzwyczajny
Aktywno- pasywne zmniejszające	Strat nadzwyczajnych

Operacje bilansowe aktywne - zmiany dotyczą tylko składników aktywów

• Jeden składnik aktywów zwiększa się, a inny maleje o kwotę operacji

• Suma bilansowa nie ulega zmianę

• Równowaga bilansowa zostaje zachowana

• Np. zakupiono krzesła płacąc gotówka (+) (-) A = P

Operacje bilansowe pasywne -zmiany dotyczą tylko składników pasywów

• Jeden składnik pasywów zwiększa się a inny maleje o kwotę operacji

• Suma bilansowa nie ulega zmianie

• Równowaga bilansowa zostaje zachowana

• Np. zaciągnięto kredyt bankowy którym spłacono zobowiązania wobec dostawców w kwocie 70zł A = P (+)(-)

Operacje bilansowe aktywno - pasywne ZWIEKSZAJACA

• Powodują zwiększenie zarówno składnika aktywów jak i składnika pasywów o kwotę operacji

• Suma bilansowa zwiększa się również o tę samą kwotę

• Równowaga bilansowa jest zachowana ponieważ wzrost nastąpił po obu stronach bilansu

• Np. przyjęto do magazynu materiały o wartości 40zł zapłata nastąpi w terminie późniejszym (+) A = P (+)

Operacje bilansowe aktywno - pasywne ZMNIEJSZAJACA

• Powodują zmieszenie zarówno składnika aktywów jak i składnika pasywów o kwotę operacji

• Sumą bilansowa zmniejsza się również o tę sama kwotę

• Równowaga bilansowa jest zachowana ponieważ spadek nastąpił po obu stronach bilansu

• Np. poleceniem przelewu z rachunku bankowego uregulowano zobowiązania wobec dostawców na kwotę 50zł (-) A = P (-)

Operacje wynikowe - zdarzenia gospodarcze które powodują zmianę wyniku finansowego a bezpośrednio powodują powstanie:

• Przychodów

• Kosztów

• Zysków nadzwyczajnych

• Strat nadzwyczajnych

Typy wynikowych operacji gospodarczych:

• Zwiększenie przychodów i zysków spowodowane zwiększeniem aktywów np. otrzymanie odsetek od udzielonych pożyczek otrzymanie kar

• Zwiększenie przychodów i zysków spowodowane zmniejszeniem pasywów np. odpisanie przedawnionych zobowiązań

• Zwiększenie kosztów i strat spowodowane zmniejszeniem aktywów np. wszelkie poniesione koszty zapłacone odsetki od zaciągniętych pożyczek

• Zwiększenie kosztów i strat spowodowane zwiększeniem pasywów np. należne pracownikom wynagrodzenie faktury za usługi obce.

Dokumentacja Księgowa

Organizację rachunkowości można zdefiniować jako zespół sposobów umożliwiających uporządkowanie powiązań różnych czynności i urządzeń niezbędnych do realizacji procesu informacyjnego w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rachunkowości w jednostce gospodarczej z uwzględnieniem jej specyficznych cech możliwości technicznych i kadrowych oraz przy racjonalnym zaangażowaniu środków i nakładów pracy.

Zadaniem jednostki gospodarującej jest:

• Opracowanie zasad wystawiania dowodów księgowych (komórki wystawiające, układ druków, ilość egzemplarzy, adresaci)

• Opracowanie zasad przyjmowania dowodów księgowych (komórka Przyjmująca, adresaci)

• Opracowanie zasad kontroli dowodów

• Opracowanie zasad przechowywania dowodów

Obieg dowodów w jednostce gospodarczej powinien być tak zorganizowany, aby:

• Odpowiadał wymaganiom organizacji, eliminując zbędne drogi obiegu

• Zapewnił terminowe i równomierne docieranie kompletnej dokumentacji do komórek księgowości w celu prowadzenia bieżącej ewidencji księgowej

• Umożliwił szybkie docieranie dokumentu na każdym etapie jego obiegu oraz w trakcie przechowywania

• Stwarzał zasady przeciwdziałania przestępstwom związanym z fałszowaniem dowodów księgowych, rozliczeń podatkowych

Przez KSIEGI RACHUNKOWE rozumie się dziennik oraz zbiory utrwalonych na papierze zapisów dokonanych na kontach prowadzonych w postaci ksiąg rejestrów lub luźnych kart albo przenoszonych z komputerowych nośników danych uzgodnione za pomocą zestawienia obrotów i sald lub tylko sald i uzupełnione o wykaz składników aktywów i pasywów(inwentarz)

DO KSIAG RACHUNKOWYCH OKRESU SPRAWOZDAWCZEGO NALEŻY

WPROWADZIĆ W POSTACI ZAPISU KAŻDĄ OPERACJĘ GOSPODARCZĄ KTÓRA

NASTĄPIŁA W DANYM OKRESIE SPRAWOZDAWCZYM

PODSTAWĄ ZAPISÓW KSIĘGOWYCH SĄ DOWODY KSIĘGOWE

STWIERDZAJĄCE DOKONANIE OPERACJI GOSPODARCZEJ

DOKUMENTY BĘDĄ PODSTAWĄ ZAPISU KSIĘGOWEGO PODLEGAJĄ

TRWAŁEMU PRZECHOWYWANIU W TERMINACH NAKAZANYCH USTAWĄ

Księgi rachunkowe obejmują zbiory zapisów księgowych obrotów (sum zapisów) i sald które tworzą:

• Dziennik

• Księgę główną

• Księgi pomocnicze

• Zestawienie obrotów i sald kont syntetycznych oraz zestawienia sald kont analitycznych

• Wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz)

Księgi rachunkowe prowadzi się:

• W siedzibie zarządu jednostki

• Jeżeli jednostka posiada oddziały (zakłady) to księgi mogą być prowadzone w siedzibie zarządu jednostki lub oddziałów

• Poza siedzibą zarządu jednostki jeżeli prowadzenie ksiąg zostało powierzone osobie fizycznej osobie prawnej lub jednostce nie posiadającej osobowości prawnej uprawnionej do świadczenia takich usług

Księgi rachunkowe (z uwzględnieniem techniki ich prowadzenia) powinny być:

• Trwale oznaczone nazwą (pełną lub skróconą) jednostki której dotyczą

• Opisane zrozumiałą nazwą danego rodzaju księgi rachunkowej

• Wyraźnie oznaczone co do roku obrotowego (księgi wiązane założone z ponumerowanych stron powinny być zakończone stwierdzeniem ich liczby w księdze oraz opatrzone datą otwarcia i zamknięcia ksiąg)

• Przechowywane starannie w ustalonej kolejności

Ksiegi rachunkowe prowadzi się w jezyku polskim i w walucie polskiej (w przypadku ewidencji waluty obcej stosuje się zapis pomocniczy określający stan waluty obcej - problem dotyczy także operacji rozliczanych przy pomocy waluty obcej)

Zapisów w księgach rachunkowych dokonuje się w sposób czytelny trwały i bez skreśleń

Nie należy pozostawiać miejsc wolnych na późniejsze dopiski lub zmiany

W sytuacji prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera należy stosować właściwe procedury i środki chroniące przed zniszczeniem modyfikacją lub ukryciem zapisu

Księgi rachunkowe należy prowadzić:

• Rzetelnie

• Bezbłędnie

• Sprawdzalnie

• Na bieżąco

W ramach techniki ręcznej formami prowadzenia ewidencji zdecydowanie ograniczonymi przez wprowadzanie komputerów są:\

• Ewidencja tabelaryczna

• Ewidencja rejestrowa

• Ewidencja przebitkowa

Dowód księgowy jest to pisemne potwierdzone wystąpienia operacji gospodarczej zgodnie z jej rzeczywistym przebiegiem w określonym miejscu i czasie

Prawidłowo wystawiony dowód księgowy stanowi podstawę do zaksięgowania do w odpowiedniej ewidencji.

Ze względu na podstawę zapisu dokumenty dzielimy na :

• Podlegające księgowaniu czyli dowody księgowe (faktury, wyciagi bankowe, raporty kasowe, dowody rochodu materiałowego

• Nie podlegające księgowaniu (np. umowy zawarte z kontrahentami umowy o pracę wysylanie i otrzymywanie zamówienia wezwania do zapłaty

Prawidłowo sporządzony dowód księgowy zgodnie z prawem bilansowym powinien zawierać (art21)

• Nazwę i numer dokumentu

• Datę sporządzenia dokumentu

• Określenie stron (nazwy adresy) biorących udział w operacji

• Opis operacji oraz jej wartość jeżeli to jest możliwe określenia także w jednostkach naturalnych

• Podpisy osób uprawnionych do wystawiania dokumentu

• Datę operacji oraz podpisy osób realizujących operację gospodarczą

Kontrola merytoryczna - obejmuje badanie prawidłowości dokumentu zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz stwierdzenie celowości wystąpienia operacji którą odzwierciedla dokument

Kontrola formalna - obejmuje sprawdzenie czy dokument zawiera wszystkie niezbędne elementy zgodnie z prawem bilansowym i podatkowym

Kontrola rachunkowa - obejmuje sprawdzenie czy dane liczbowe nie zawierają błedów arytmetycznych

Segregowanie obejmuje porządkowanie dokumentacji według przyjętych przez jednostkę zasad zasady określa kierownik

Dekretowanie polega na ustaleniu i oznaczeniu na dokumencie sposobu jego ewidencji w księgach rachunkowych czyli na podaniu korespondencji kont (konto, strona, kwota) oraz zaakceptowaniu dokumentu do księgowania

CEL ARCHIWOWANIA :

• Ochrona przed niedozwolonymi zmianami

• Ochrona przed nieuprawnionym rozpowszechnianiem

• Ochrona przed uszkodzeniem lub zniszczeniem

• Ochrona przed zaginięciem

• Umożliwienie odszukania każdego dowodu w dowolnym czasie , który był ujęty w kiesach rachunkowych

• Ochrona przed swobodnym dostępem do programów komputerowych osób nieupoważnionych

Zasady funkcjonowania Kont Księgowych

Proces przetwarzania informacji w rachunkowości polega przede wszystkim na grupowaniu danych w różnych konfiguracjach w drodze zapisów na kontach

Do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić w postaci zapisu, każde zdarzenie które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym.

Księga rachunkowa to zbiór kont dotyczących poszczególnych składników majątku i źródeł ich pochodzenia

Konto księgowe to podstawowe urządzenie księgowe służące do rejestrowania operacji gospodarczych.

Konto księgowe to zbiór danych liczbowych o określonej treści ekonomicznej.

Konto księgowe jest to urządzenie ewidencyjne służące do grupowania jednorodnych operacji gospodarczych w celu odzwierciedlenia stanu i zmian określonego składnika aktywów pasywów lub wyników działalności jednostki (kosztów, przychodów, strat i zysków nadzwyczajnych)

Elementy zapisu na koncie:

1. Numer operacji

2. Data dokonania operacji

3. Rodzaj i numer dowodu księgowego stanowiącego podstawę zapisu

4. Krótka treść operacji

5. Oznaczanie kont, których dotyczy operacja

6. Kwota operacji

Dt Ct

Wn Nazwa i Symbol Ma

Wn (Dt)

• Obciażenie konta

• Zapisanie w ciężar konta

• Księgowanie po stronie Wn

• Debetowanie konta

Ma (Ct)

• Uznanie konta

• Zapisanie na dobro konta

• Księgowanie po stronie Ma

• Kredytowanie konta

Wn KONTO AKTYWNE Ma Dt Ct
Stan początkowy zwiększenia	Zmniejszenia Stan końcowy
Suma obrotów	Suma obrotów

Wn KONTO PASYWNE Ma Dt Ct
Zmniejszenia Stan końcowy	Stan początkowy zwiększenia
Suma obrotów	Suma obrotów

Nazwa konta jest dostosowana do istoty ujmowanych na nim składników lub zjawisk gospodarczych np. środki trwałe , kasa, materiały itp.

W praktyce każde konto jest opatrzone symbolem cyfrowym ułatwiającym jego identyfikację.

Symbol konta wynika z planu kont.

Plan Kont

0 - aktywa trwałe

1 - środki pieniężne , rachunki bankowe oraz inne krótkoterminowe aktywa finansowe

2 - rozrachunki i roszczenia

3 - materiały i towary

4 - koszty według rodzajów

5 - koszty według typów działalności

6 - produkty i rozliczenia międzyokresowe

7 - przychody i koszty związane z ich osiąganiem

8 - kapitały rezerwy i wynik finansowy

BILANS OTWARCIA - zestawienie aktywów i pasywów na dzień rozpoczęcia działalności

ZAŁOŻENIE KONTA - wpisanie jego nazwy, która określa jego treść ekonomiczną oraz symbolu cyfrowego nadanego w planie kont

OTWARCIE KONTA - zaksięgowanie stanu początkowego z bilansu otwarcia, a jeżeli dany składnik nie występuje w bilansie otwarcia, to zaksięgowanie pierwszej związanej z nim operacji gospodarczej.

STAN POCZĄTKOWY - (saldo początkowe) - kwota przeniesiona z bilansu otwarcia.

OBROTY KONTA - zwiększenia lub zmniejszenia konta zapisane po jednej lub drugiej(stronie konta)

STAN KOŃCOWY - (saldo końcowe) - różnica zapisów na stronach konta

SUMA BILANSOWA - to stan początkowy plus zwiększenia lub zmniejszenia i stan końcowy

ZAMKNIĘCIE KONTA - jest to podsumowanie i uzgodnienie obrotów stanu końcowego oraz sum bilansowych

BILANS ZAMKNIĘCIA - jest to zestawienie aktywów i pasywów na dzień zakończenia działalności

ZASADA PODWÓJNEGO - zapisu oznacza księgowanie na co najmniej dwóch kontach, po ich przeciwstawnych stronach i w tych samych kwotach (NAJWAŻNIEJSZA ZASADA W RACHUNKOWOŚCI)

DEKRETACJA OPERACJI - wskazanie kierunku księgowania operacji

KORESPONDENCJA KONT - współzależność zapisu księgowego

OPERACJA PROSTA - księgowana jest tylko na dwóch kontach, zgodnie z zasadą zapisu podwójnego.

OPERACJA ZŁOŻONA - jest księgowana na większej ilości kont zgodnie z zasadą podwójnego zapisu oraz przy utrzymaniu równowagi bilansowej.

Konta bilansowe - tworzą zasadniczą grupę kont stosowanych w rachunkowości salda tych kont umieszcza się w bilansie dzielą się na konta:

• Aktywne , które występują wyłącznie w aktywach bilansu

• Pasywne, które występują wyłącznie w pasywach bilansu

• Aktywno - pasywne, które mogą występować zarówno w aktywach, jak i pasywach bilansu (nawet jednocześnie po obu stronach, jeżeli występują dwa salda).

Konta wynikowe - służą do ewidencji operacji związanych z kategoriami kosztów/ strat nadzwyczajnych przychodów/zysków nadzwyczajnych oraz wyniku finansowego. Konta wynikowe nie wykazują salda początkowego ani końcowego (oprócz wyniku finansowego, który jest również bilansowy) mają charakter syntetyczny i obowiązuje na nich zasada podwójnego zapisu.

KONTA KOSZTÓW MAJA CHARAKTER AKTYWNY LECZ NIE SĄ AKTYWAMI

KONTA PRZYCHODÓW MAJĄ CHARAKTER PASYWNY LECZ NIE SĄ PASYWAMI

Konta pozabilansowe - służą do ewidencji składników nie będących naszą własnością np. zapasy obce, środki trwałe dzierżawione, depozyty, środki trwałe w likwidacji itp. Zapis na kontach ma charakter pojedynczy.

Konta korygujące - służą do ewidencji informacji wydzielonych z konta zasadniczego, istnieją tylko w obecności kont zasadniczych, maja charakter niebilansowy np. umorzenie środków trwałych, odchylenia od cen itp. (mają charakter syntetyczny)

Konta analityczne - służą do ewidencji szczegółowej składników stopień rozwinięcia analityki zależy od potrzeb informacyjnych użytkownika, zapis na kontach ma charakter powtórzony, przyjmuje się zasadę księgowania od syntetyki do najgłębszej analityki a zamykanie kont od najgłębszej analityki do syntetyki suma sald kont analitycznych daje saldo konta syntetycznego. (Konta analityczne mają charakter nie bilansowy). Przy zastosowaniu analityki jednorodnej suma sald kont analitycznych daje saldo konta syntetycznego, natomiast w przypadku kont nie jednorodnych sumy sald poszczególnych typów kont dają nam salda konta aktywno - pasywnego.

Konta rozliczeniowe - służą do ewidencji operacji rozciągniętych w czasie, mogą być bilansowe lub niebilansowe, np. rozliczenie zakupu, rozliczenie kosztów rodzajowych, rozliczenia międzyokresowe kosztów, rozliczenie wyniku finansowego.(dla potrzeb identyfikacji informacji często na kontach rozliczeniowych wprowadza się zapis analityczny.)

Zestawienie obrotów i sald, jest to uporządkowany wykaz kont wraz z ich stanami początkowymi, obrotami oraz stanami końcowymi.

Zestawienie zawiera wykaz wszystkich kont syntetycznych, a w szczególności:

• Nazwę i symbol konta

• Saldo początkowe

• obroty debetowe i kredytowe

• saldo końcowe.

Zestawienie obrotów i sald(ZOiS) jest urządzeniem kontrolno informacyjnym

Sporządzenie zestawienie obrotów i sald należy:

• wpisać nazwy i symbole kont oraz ich salda początkowe

• ustalić obroty na kontach i wpisać je do zestawienia obrotów i sald

• zsumować i uzgodnić łączne sumy sald debetowych i kredytowych

• obliczyć i wpisać salda końcowe poszczególnych kont

• zsumować uzgodnić łączne sumy sald debetowych i kredytowych

Jeżeli suma obrotów debetowych równa się sumie obrotów kredytowych oraz suma sald debetowych równa się sumie sald kredytowych to oznacza że:

• wszystkie księgowania zostały dokonane zgodnie z zasadą podwójnego zapisu

• księgowania są kompletne

Błędy księgowe mogą powstać z następujących powodów

• niewłaściwie dokonanego zapisu księgowego

• pominięcia operacji gospodarczych w księgach rachunkowych

• opóźnienia zapisu księgowego

Zestawienie obrotów i sald ujawnia następujące błędy księgowe:

• zaksięgowanie operacji tylko na jednym koncie

• zaksięgowanie operacji na dwóch kontach lecz po tych samych stronach

• zaksięgowanie operacji na dwóch kontach po przeciwstawnych stronach lecz w różnych kwotach

Zestawienie obrotów i sald nie ujawnia następujących błędów księgowych:

• pominięcia operacji gospodarczej

• dwukrotnego zaksięgowania tej samej operacji

• zaksięgowania operacji w kwocie innej niż w dokumencie

• zaksięgowania operacji na dwóch kontach, w poprawnej kwocie lecz dokładnie odwrotnych stronach

Usuniecie błędu musi być dokonane bez naruszenia mocy dowodowej ksiąg rachunkowych.

Nie dopuszczalne jest wymazywanie wyskrobywanie czy wywabianie błędów księgowych lub dokonywanie przeróbek.

Podczas usuwania błędów księgowych należy przestrzegać obowiązujących zasad ich poprawiania.

Błędy ujawnione prze zamknięciem miesiąca poprawia się poprzez skreślenie błędnego zapisu zamieszczenie zapisu prawidłowego, opatrując go podpisaniem osoby upoważnionej oraz datą dokonania poprawki

Błędy księgowe ujawnione po sporządzeniu zestawieniu kontrolnych poprawiane są za pomocą storno.

Pod pojęciem storna rozumie się sposób poprawiania błędów księgowych polegających na usunięciu ich wpływu na saldo końcowe konta a w niektórych przypadkach także na obroty konta.

Storno czarne jest to korekta błędu księgowego kwotą dodatnią zapisaną po przeciwnych stronach konta w stosunku do zapisu błędnego

Storno czarne sztucznie zwiększa obroty na koncie i nie powinno być stosowane dla kont na których obowiązuje zasada czystości obrotów

Storno czerwone jest to korekta błędnego zapisu kwotą ujemną zapisaną po tych samych stronach co zapis błędny.

NIE WOLNO MIESZAĆ STORN

---