W jaki sposób brak autorytetów wpływa na wychowanie młodego pokolenia?

Aby w pełni uświadomić sobie czym dla nas samych jest autorytet postanowiliśmy na samym początku napisać telegram do osoby będącej naszym autorytetem, zastanawialiśmy się, z czym kojarzy się nam słowo AUTORYTET i stworzyliśmy własne „papierowe” symbole autorytetu.

A OTO FRAGMENTY NASZYCH TELEGRAMÓW:

„SZANOWNY DRUHU GRATULUJĘ MĄDROŚCI I SKUTECZNOŚCI, KTÓRE PRZEZ DALEKOWZROCZNE DECYZJE I ODWAGĘ OSOBISTĄ W ICH REALIZACJI POZWOLIŁY MI BYĆ LEPSZYM”

„...SPOKOJNY CZUŁY I ODDANY SPRAWIE JESTEŚ UŚMIECHNIĘTY ZAWSZE WYSŁUCHASZ I DASZ DOBRĄ RADĘ...”

„...CENIĘ W PANI PODEJŚCIE DO LUDZI SERDECZNĄ ŻYCZLIWĄ POSTAWĘ NASTAWIONĄ NA SPOTKANIE Z DRUGIM CZŁOWIEKIEM TROSKĘ I TOWARZYSZENIE W JEGO ROZWOJU...”

„...ZAWSZE OTWARTY I GOTOWY BY SŁUCHAĆ WSPIERASZ I POMAGASZ SUGERUJESZ, ALE NIE WYMUSZASZ SŁUŻYSZ RADĄ I NIE SZCZĘDZISZ UWAG...”

„...CZERPAĆ MOGĘ DZIĘKI TOBIE SIŁE I NADZIEJĘ TWÓJ PRZYKŁAD A MAM TU NA MYŚLI DETERMINACJĘ CZYNÓW WZGLĘDEM SŁÓW WIERNOŚĆ PRZEDE WSZYSTKIM SOBIE SWOIM POGLĄDOM...”

„...DO KOŃCA BYŁEŚ ZWYCZAJNY STAWIAŁEŚ NAM WYSOKO POPRZECZKĘ, ALE ROZUMIAŁEŚ, ŻE KAŻDY MA SWOJĄ DROGĘ...BYLIŚMY DLA CIEBIE WAŻNI...”

„...SWOIM ZACHOWANIEM I SPOSOBEM BYCIA POMÓGŁ MI ZROZUMIEĆ CO TO ŻYCIE...”

A - Ambicja, Akceptacja

U - Upór, lUdzki

T - Tolerancyjny

O - Opiekuńczość, Otwartość, Osobowość

R - Rozwój, Radosny, Rozumny

Y - przYkład, stabilnY, wYzwanie, wiernY swoim przekonaniom, przYjaźń

T - Twórczy

E - Etyka, Etos, Entuzjazm

T - Troska

Druga część naszych zajęć to skupienie się nad pytaniem zawartym w temacie. Pracowaliśmy w dwóch grupach biorąc pod uwagę podział wiekowy na dzieci i młodzież w wieku <zucha i harcerza> oraz< harcerza starszego i wędrownika> (nie pomijając w nim grona instruktorów, a nawet seniorów).

A oto wyniki prac w grupach.

Wiek zuchowy, kiedy wzorzec osobowy jest przyjmowany jako coś własnego i z nim dziecko będzie się utożsamiać.

Brak autorytetu to zdecydowanie negatywny wpływ na kształtowanie osobowości, czyli:

• brak życiowego drogowskazu może sprowadzić dziecko na złą drogę,·a co za tym idzie zwiększyć podatność na „negatywnych” liderów (wzorce zachowań aspołecznych, agresywnych ...),

• autorytetami stają się „idole” (postacie wykreowane przez media o cechach często nie godnych naśladowania),

• zachwiany system wartości, a właściwie jego brak, gdy nie ma się do czego odnieść (pustka, niepewność jutra i celowości własnego istnienia),

• 
  nie wykształcenie w pełni mechanizmów społecznych potrzebnych do funkcjonowania w grupie ludzi (wyobcowanie, izolacja).

Wiek harcerski, kiedy wzorzec osobowy jest potrzebny, by wzbudzić refleksję i wybrać coś dla siebie, na miarę własnych potrzeb i możliwości.

Brak autorytetu to zablokowanie możliwości własnego rozwoju, czyli:

• brak szacunku dla rodziny, bliskich, który jest efektem bezradności z powodu nieokreślenia własnego miejsca w „świecie” i poczucia bycia bezwartościowym, niepotrzebnym,

• nie wykształcenie własnego światopoglądu, a na pewno trudności z budowaniem tego światopoglądu (zagubienie, niepewność, co do wszelkich wartości uniwersalnych takich jak prawda, dobro, uczciwość),

ale również:

• potrzeba zostania samemu autorytetem (pęd do wiedzy i pierwszeństwa we wszystkim, w pozytywnym jak i negatywnym znaczeniu).

Wiek harcerza starszego i wędrownika, kiedy autorytetem jest najczęściej osoba fizyczna (żyjąca lub nie), ale może też pojawić się autorytet zbiorowy. W tym okresie autorytet częściej posiadają osoby aktywne, dążące do wytyczonego celu, natomiast osoby bierne odbierają swój autorytet jako niedościgły wzór, często bez podejmowania próby jego naśladowania.

Istotnym są również pewne fakty związane z autorytetem w tym wieku rozwojowym:

Autorytetu potrzebujemy, gdy brak nam ukształtowanego systemu wartości, gdy potrzebujemy rady lub wsparcia, możemy spytać „go” o radę lub zastanowić się co „on” zrobiłby w tej sytuacji.

Autorytet będzie więc `PUNKTEM ODNIESIENIA”, sam z siebie autorytet nie jest ani dobry ani zły, jego istnienie (lub nie) wynika z akceptacji pewnego zespołu cech, wartości, osiągnięć itp. lub pełnionego stanowiska (autorytet naturalny lub formalny). Nie może istnieć autorytet wbrew „wybierającemu” i na pewno szybciej i częściej przyjmie on system wartości reprezentowany przez „jego” autorytet.

Następuje różnorodność i zmiany „formy” autorytetu: rodzice, nauczyciel, kolega, bohater książki lub filmu, osoba publiczna, a co za tym idzie może pojawić się tzw. „fałszywy” autorytet, kreowany sztucznie, np. telewizyjny idol.

Brak autorytetu może mieć dobre i złe strony:

DOBRE	ZŁE
większa samodzielność i samoświadomość pobudzanie do aktywności, pracy nad sobą możliwość kształtowania wzorców i stania się dla innych autorytetem, również dzięki wykorzystaniu „buntu” młodzieńczego	brak możliwości porady w ważnych momentach bierność, brak własnych wyborów łatwiejsze popadanie w alienację lub konformizm i uleganie wpływom (łatwa, niekontrolowana zmiana poglądów i własnego „JA”) po stracie autorytetu zbyt silna z „nim” identyfikacja może spowodować załamanie emocjonalne w zastępstwie braku, niezdrowa rywalizacja z innymi

Materiał wypracowany podczas pracy grupy roboczej zebrała w całość i opracowała

Hm. Joanna Rusinowska

Kto jest/może być dziś autorytetem?

Autorytetem dla dzisiejszej młodzieży może być praktycznie każdy. Jednak osoba ta powinna posiadać następujące cechy:

A - Ambicja, Autentyzm, Atrakcyjność

U - Uczciwość, Umiejętności

T - Twórczość

O - Osobowość, Odpowiedzialność, Otwartość, Odwaga

R - Rozum, Rozsądek, Radość

Y - Yealle ( rozumiany jako wykształcenie )

T - Tolerancja

E - Etyka, Entuzjazm, Elokwencja

T - Takt, „Torba” doświadczeń (bagaż)

Jak pomóc młodym ludziom wybierać „właściwe” - pozytywne autorytety:

1. Uczyć poszukiwania pozytywów w cechach, zachowaniach innych ludzi.

2. Uczyć konstruktywnej krytyki

3. Należy umieć słuchać tego, co mówią

4. Należy opanować sztukę stawiania wymagań

Materiały wypracowane podczas grupy roboczej zebrała w całość

Hm. Barbara Juskowiak

„Rola autorytetów we współczesnym świecie”

Autorytet - powaga moralna, znaczenie, władza, prestiż….

oparty o zasady, treści wynikające z prawdy, religii, nauki

prawda - moralna ( etyczna) czyli prawda ludzi i ich czynów

religia - nie tylko ta, która w danym środowisku ma większość

wyznawców, prawdy wiary, prawdy objawione, dogmaty

nauka- prawda naukowa; odnosząca się do wszystkiego, ukazująca

istotę wszystkich zjawisk poddawanych badaniom,

prawda poznawcza - prawda zdań, sądów i informacji

We współczesnym świecie nie ma jednolitych, niezaprzeczalnych autorytetów, które byłyby uznawane przez wszystkich ludzi na świecie.

W ostatnim czasie dla wielu ludzi na świecie uznających moralność chrześcijańską takim autorytetem jest Jan Paweł II. Dla innych Dalaj Lama, a jeszcze innych Bin Laden.

W związku z powyższym należy zastanowić się na tym „ Po co nam współczesnym mieszkańcom Ziemi autorytety?”

Należy zastanowić się również nad tym jak w globalnej wiosce pracować z autorytetami i nad autorytetem?

Autorytet jako antidotum na poczucie osamotnienia w tłumie, zagubienie, wskazówka do tego, co dalej mamy czynić, jak postępować by móc dalej godnie żyć.

Czym jest, będzie autorytet dla współczesnego harcerza?

Kto nim będzie?.

Harcerz XXI wieku obeznany z nowinkami naukowymi, posiadający kontakty z całym światem szukać będzie wspólnych „ linek” do zaakceptowania przez większość myślących tak jak on.

Autorytetem dla niego nie będzie osoba z pomnika, z piedestału, ale ktoś bliski, namacalny, ktoś, z kim można porozmawiać, do kogo można się przytulić…. Być może właśnie, dlatego współcześni harcerze tak wysoko ( na zlocie) umieścili rodziców, co jeszcze nie tak dawno było nie do pomyślenia.

Nie znaczy to jednak, że rodzice się zmienili, są lepsi niż dawniej……

Oni są bliżej, stanowią jakieś oparcie w tłumie. Można się ich uczepić jak „ tonący brzytwy”.

Z pozoru można by się cieszyć z powrotu na łono rodziny. Ale czy zawsze?

Mamy coraz więcej postaw roszczeniowych, dziedziczenie biedy, bezpodstawne krytykanctwo, politykierstwo…. wyniesione właśnie z domu.

Co my kadra instruktorska możemy zrobić dla współczesnego harcerza? Jak możemy stać się dla niego autorytetem?

Co możemy zrobić już dzisiaj?

* odpowiedzieć sobie na pytanie, po co nam samym autorytet?

• zastanowić się, kto i dlaczego dla mnie jest autentycznym autorytetem?

• nauczyć się być autorytetem ( a nie mieć autorytet),

• być zawsze otwartym i czytelnym, w mundurze czy bez,

• wyciągać zawsze wnioski z tego, co zrobiliśmy, nie bać się błędów i pomyłek, ale odważnie się do nich przyznawać,

• uczyć naszych wychowanków od najmłodszych lat odróżniać dobo od zła, nie stosować wybiegów pt.: mniejsze zło, przemilczanie, mijanie się z prawdą,

• mądrze pracować z naszymi harcerskimi bohaterami ( zdjąć ich z pomników, uczynić taki, jakimi byli za życia - prostymi, ludzkimi z ich ułomnościami, przywarami a jednak będącymi autorytetami)

• budować prawdziwe, mocne wspólnoty instruktorskie

Końcowa konkluzja:

POWRÓT DO ŹRÓDEŁ, PRAWDZIWY, AUTENTYCZNY, DOGŁĘBNY POWRÓT DO METODY HARCERSKIEJ POZWOLI NAM WYKREOWAĆ INSTRUKTORA HARCERSKIEGO, POPRZEZ OSOBISTY JEGO PRZYKŁAD, NA PRAWDZIWY WSPÓŁCZESNY AUTORYTET XXI WIEKU.

Materiały wypracowane podczas pracy w grupie roboczej zebrała w całość hm. Irena Kowaliczek

Wpływ autorytetów na rozwój Związku Harcerstwa Polskiego.

Autorytety dnia codziennego.

Autorytety dnia codziennego:

1. naszą pracę rozpoczęliśmy od wypisania ważnych naszym zdaniem cech, jakie musi posiadać ktoś, aby stał się dla nas autorytetem. Najczęściej wskazywanymi cechami były: uczciwość, zgodność słów z czynami, mądrość życiowa, odwaga (również w głoszeniu poglądów), pracowitość i odpowiedzialność,

2. duży wpływ na instruktorów jako autorytety dnia codziennego powinni mieć wszyscy harcmistrzowie, głównie opiekunowie prób instruktorskich. Musimy zatem dużą uwagę poświęcać temu, kto jest opiekunem prób, kto pracuje w komisjach stopni, kto kształci innych instruktorów,

3. łatwiej jest nam wskazać autorytety w jakiejś wąskiej dziedzinie- np.: autorytet w kształceniu, w pełnieniu roli matki czy ojca, w znajomości przepisów itd. niż osoby, które umiejętnie łączą wszystkie obszary życia- zawodowy, osobisty, harcerski i wszędzie osiągają sukcesy. Czyli raczej mówimy o mistrzach

w jakiejś dziedzinie niż o autorytetach- mistrzach życia.

wpływ autorytetów na rozwój ZHP

4. uczestniczący w pracy grupy nie potrafili wskazać żadnego żyjącego obecnie ogólnozwiązkowego autorytetu, nie mieliśmy jednak problemu ze wskazaniem, kto jest dla każdego z nas autorytetem w harcerstwie. Zawsze to były osoby, z którymi mamy kontakt na co dzień, które znamy z wielu lokalnych, wspólnych działań. Jest to potwierdzenie tezy, że ważniejsze dla nas są autorytety, jakimi się staje z czasem, a nie autorytet pochodzący z powierzonej funkcji, zdobytego stopnia itd.

5. zauważyliśmy, że nawet ogólnozwiązkowe (dh.Mirowski, dh.Kamiński) czy ogólnoludzkie (np. JPII) autorytety zostały docenione głównie dopiero po śmierci, więc być może w ZHP obecnie są ludzie bardzo cenni, obdarzeni dużym autorytetem, co będziemy mogli ocenić dopiero z perspektywy lat.

6. zadaliśmy sobie również pytanie, czy samo ZHP ma autorytet i jakie działania mogą go wzmocnić a jakie osłabić. Odpowiadamy w ten sposób: ZHP nadal jest cenioną organizacją, głównie lokalnie oraz przez rodziców. Niestety często nadszarpujemy nasz harcerski autorytet przez nierzetelność, nieuczciwość, nieprzestrzegania naszego własnego prawa. Takie działania zdecydowanie osłabiają nie tylko nasz wizerunek, ale przede wszystkim autorytet.

7. dla rozwoju ZHP niezwykle ważny byłby wpływ uznanych w całym ZHP autorytetów, na pewno ułatwiłoby to wdrażanie zmian, motywowanie do nowych działań, egzekwowanie ustaleń itd.

Materiały wypracowane podczas pracy grupy roboczej zebrała w całość i opracowała

Hm. Anna Poraj

DRUŻYNOWY JAKO AUTORYTET

hm. Marcin Jurkowski

O autorytecie słów kilka....

Autorytet - (łac.) uznanie, prestiż osób, grup czy instytucji społecznych, oparte na cenionych w danym społeczeństwie wartościach, a także cieszące się uznaniem w danej dziedzinie.

Przywiązanie dużej wagi do miarodajności w sprawach oglądu i obrazu świata oraz w sprawach zasad życia i sposobów dawania sobie rady w życiu występuje we wszystkich cywilizacjach. Ludzie poszukują podmiotów miarodajności. Uznają je, i co ważniejsze - czynią użytek z ich wiedzy obecnych umiejętności. Podmioty miarodajności, czyli autorytety, potrzebne są ludziom, aby mogli z nich brać przykład, uzyskiwać od nich porady czy wskazówki, jak żyć, jak właściwie postępować. Autorytet jest żywym wzorem kompetencji w sprawach mających znaczenie dla starań o urządzenie się w środowisku społecznym, zachowanie tożsamości czy znalezienie drogi życia.

W obecnych czasach zaobserwować można trzy grupy ludzi, którzy w odmienny sposób poszukują autorytetu.

Pierwsza grupa uważa za swój autorytet osobę, która wiele w życiu osiągnęła i zdobyła, posiada wewnętrzną wartość, mądrość, jest wiarygodna i przekonywująca. Grupa ta odnalazła swój wzór dzięki doświadczeniu życiowemu i pewnej wiedzy (zależnej od poglądów) na temat zasad moralnych. Ich autorytet opiera się na rozsądku.
Drugą grupę stanowią ludzie, dla których autorytetem są osoby, o których informacje rozpowszechniane są przez media i ogół społeczeństwa. Nie zawsze są to informacje prawdziwe, lecz skierowane dla pozytywnego ich odbioru przez społeczeństwo. Osoby należące do tej grupy nie wybrały autorytetu dzięki nabytej wiedzy życiowej, ale w wyniku powszechnego światopoglądu. Najczęściej ich wzorami do naśladowania są osoby bogate bądź, które zdobyły dużą władzę, niezależnie od tego, w jaki sposób tego dokonały.
Trzecia, coraz liczniejsza grupa to ludzie, którzy nie posiadają żadnego bliżej określono autorytetu. W ankiecie przeprowadzanej przez tygodnik, „Wprost”, co trzecia osoba na pytanie, kto jest dla ciebie autorytetem, zdecydowanie odpowiadała: nikt. Większość badanych deklaruje, że ceni ludzi, którzy mają wybitne osiągnięcia w wybranej dziedzinie i którzy stają się dla nich autorytetami. Coraz mniejsze znaczenie mają natomiast nieposzlakowana moralność, zdolność przekonywania do swoich poglądów czy władza.

Do drugiej i trzeciej z wymienionych grup można zaliczyć dużą część młodzieży, wśród której zaobserwować można absolutny zanik poczucia wartości. Nastolatkowie za swój autorytet potrafią uznać piosenkarza, aktora, lub innego przedstawiciela osób o stworzonym przez media charakterze. Często też za osobę godną naśladowania uważają rówieśnika, dysponującego siłą lub władzą w jego otoczeniu. Młodzi ludzie coraz częściej nie odczuwają potrzeby bycia sobą, lecz chcę być jedynie akceptowani przez otoczenie. Ich życie bardziej obrasta fałszywość, aniżeli szczerość. Większa część młodzieży kształtuje swoje poglądy wzorując się na osobach, które nic w życiu nie osiągnęły samodzielnie i które nic dla świata nie zrobiły

Autorytet jest odbiciem norm i wartości uznanych przez społeczeństwo. Wychowanie rozumiane jako oddziaływanie dorosłych na młode pokolenie także zawiera w sobie normy i wartości. Autorytet i wychowanie są zatem zjawiskami równoważnymi.

W pedagogice wyróżnia się wiele rodzajów autorytetów. Należą do nich między innymi: autorytet wyzwalający, ujarzmiający, wewnętrzny i zewnętrzny.

Mówiąc o autorytecie wyzwalającym ma się na myśli jego inspirujący i konstruktywny wpływ na postępowanie osób, których uznaniem się cieszy. Taki autorytet ma szczególne znaczenie w pracy z dziećmi i młodzieżą. Autorytet ujarzmiający wypływa nie z osobistych zalet czy zasług jego posiadacza, lecz z jego wygórowanej ambicji i żądzy władzy. Autorytet wewnętrzny charakteryzuje się dobrowolną uległością innych osób i ich gotowością do podporządkowania się ze względu na odczuwany podziw i uznanie. Autorytet ten przypisywany jest danej osobie ze względu na jej cechy charakteru i wartości, które uznaje i realizuje w swoim życiu. Autorytet zewnętrzny występuje natomiast wtedy, gdy podporządkowanie nie jest dobrowolne. Jest on przypisywany ze względu na stanowisko w hierarchii władzy lub pełnienie odpowiedniej funkcji.

Istotne jest to, jaki autorytet reprezentują instruktorzy - wychowawcy. Najbardziej pożądany jest autorytet oparty na wiedzy i doświadczeniu, autorytet wyzwalający i wewnętrzny.

Istnieją dwie formuły wyrażające istnienie autorytetu - "mieć autorytet" i "być autorytetem". Odzwierciedlają one różne stopnie zespolenia umiejętności z wartościami osobowymi. Jeśli mówimy, że ktoś "ma autorytet", przypisujemy mu go z pewną ostrożnością, obawiając się niejako, że nie jest to jego cecha bezwzględna i trwała, a więc, że może ją nawet utracić. "Być autorytetem" znaczy być nim bezwzględnie, a więc tak zespolić sprawność w uprawianiu swej dziedziny wiedzy czy sztuki ze swą osobowością, że jedna nie może istnieć bez drugiej.

Autorytet w dziedzinie wychowania, a więc autorytet moralny jest czymś znacznie trudniejszym niż autorytet znawstwa czy umiejętności. W tej dziedzinie nie można mieć autorytetu, lecz trzeba nim być - stąd tak ważny osobisty przykład instruktora w stosowaniu harcerskiego systemu wychowawczego.

Najczęściej autorytet postrzegany jest jako czynnik stabilizujący więzi społeczne i ma wydźwięk pozytywny. Istnieje niestety niebezpieczeństwo, iż nadmierne zaufanie autorytetom grozi skostnieniem poglądów a czasem nawet ich zwyrodnieniem. Brak autorytetów w danej społeczności grozi jej rozpadem lub anarchią. Istnienie w społeczności jednego, dominującego, autorytetu może grozić jej faszyzacją.

Jak budować autorytet w harcerstwie?

Sam fakt bycia drużynowym nie gwarantuje bycia autorytetem dla wychowanków. Budowanie autorytetu to proces bardzo żmudny i długotrwały. Tworzenie więzi opartej na szacunku, zaufaniu i zdolności do kompromisu trwa latami. Buduje się ją w codziennym kontakcie z harcerzami, nie dopuszcza nadużyć władzy, narzucania opinii i gotowych rozwiązań.

Budując swój autorytet lub nie chcąc dopuścić do jego utraty, drużynowy powinien:

• kierować się zasadami, które przekazuje dzieciom, czy młodzieży, stanowić przykład do naśladowania,

• być sprawiedliwym, nie może wyróżniać bardziej lubianych harcerzy,

• Stawiane harcerzom wymagania powinny być jasne i zrozumiale,

• darzyć szacunkiem wszystkich harcerzy, nie robić raniących uwag, wymagać szacunku dla siebie,

• być wyrozumiałym, nie może być jednak postrzegany, jako osoba naiwna,

• nie stwarzać sztucznego dystansu

• dzielić się odpowiedzialnością z członkami drużyny,

• nie podważać autorytetu innych instruktorów, nauczycieli etc.

• nie krytykować innych instruktorów w obecności harcerzy,

• nie bagatelizować problemów harcerzy, indywidualnie podchodzić do każdego z nich,

• znajdować czas dla harcerzy, którzy mogą zawsze na niego liczyć,

• potrafi „śmiać się” z samego siebie,

• nie dawać wyprowadzić się z równowagi, potrafić znaleźć się w każdej sytuacji,

• nie dawać dzieciom podstaw do plotkowania na swój temat,

• „coś sobą reprezentować” - rozwijać się i doskonalić nie tylko w dziedzinie harcerstwa, walczyć ze swoimi słabościami, być otwarty na świat, potrafić zainteresować harcerzy wieloma rzeczami,

• rzetelnie, pod każdym względem przygotowywać się do zbiorki,

• nie nadużywać władzy,

• być elastycznym, ale nie zmieniać zbyt często zdania (być wiernym swoim zasadom),

• potrafić przyznać się do błędów, przyznać szczerze, jeśli czegoś nie wie,

• być odpowiedzialnym za swoje słowa, potrafić milczeć.

Zadaniem drużynowego powinna być pomoc harcerzom w świadomym poszukiwaniu swoich autorytetów. Mądry, doświadczony drużynowy w naturalny sposób potrafi „zareklamować” osoby o pozytywnych cechach charakteru, które kierują się uznanymi wartościami i zasadami. Uczy, czym się kierować przy wyborze autorytetu i jak w obecnych czasach, w których najwyższą wartością staje się posiadanie pieniędzy i władza, korzystać z doświadczeń autorytetów i postępować według ich zasad.

Autorytet, który może zostać zaakceptowany przez dzieci i młodzież musi być osobą, z którą harcerze będą chcieli się utożsamiać. Osoba ta powinna być realna, naturalna, dostosowana do wieku podopiecznych.

Istnieje wiele sposobów zachęcania harcerzy do odkrywania autorytetów. Należą do nich między innymi:

• organizacja zbiórek na temat autorytetów, wartości,

• praca z Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim,

• wykorzystanie różnego rodzaju form pracy, przystosowanych do wieku i poziomu intelektualnego wychowanków (teatrzyk, pogadanka, dyskusja, kuźnica, sąd nad.. itp.)

• zachęcanie do czytania książek i oglądania wartościowych filmów,

Najważniejsze jednak jest to, by drużynowy stał się autorytetem dla harcerzy i stanowił dla nich wzór do naśladowania.

12

---