PRAWO KARNE PYTANIA EGZAMINACYJNE - CZĘŚĆ OGÓLNA

1. Co to jest prawo karne?

2. Wymień i omów podstawowe funkcje, jakie powinno spełniać praw karne?

3. Wyjaśnij pojęcie znaczenie zasady odpowiedzialności karnej za czyn.

4. Omów zasadę winy w prawie karnym.

5. Omów zasadę odpowiedzialności indywidualnej i osobistej.

6. Omów genezę i znaczenie zasady humanitaryzmu.

7. Omów genezę i znaczenie zasady nullum crimen, Nulla poena sine lege anteriora.

8. W jaki sposób określa się czas popełnienia przestępstwa i jaki ma to wpływ na ustalenie odpowiedzialności karnej sprawcy?

9. Jeżeli w chwili popełnienia czynu zabronionego obowiązywała inna ustawa karna niż w chwili orzekania, to którą z tych dwóch ustaw należy zastosować w stosunku do sprawcy i dlaczego?

10. W jaki sposób określa się miejsce popełnienia przestępstwa?

11. Omów zasadę terytorialności oraz ograniczenia w jej stosowaniu.

[Prawo karne przewiduje szereg zasad, które wiążą stosowanie polskiej ustawy karnej z miejscem popełnienia przestępstwa, obywatelstwem sprawcy i charakterem popełnionego czynu. Zasady te po części mają charakter reguł prawa krajowego (zasada terytorialności), częściowo zaś związane są z międzynarodową współpracą w dziedzinie ścigania i karania sprawców przestępstw. Z punktu widzenia prawa polskiego, najistotniejsze są zasady określające stosowanie polskiej ustawy karnej, czyli jurysdykcję krajową. Punktem wyjścia dla wspomnianych zasad jest miejsce popełnienia przestępstwa. Ma to istotne znaczenie dla ustalenia, jaką ustawę karną należy zastosować. Chodzi o odpowiedz na pytanie, czy przestępstwo zostało popełnione na terytorium państwa polskiego, czy za granicą, czy należy zastosować ustawę polską czy obcą. Ustalenie miejsca popełnienia przestępstwa rozstrzyga również kwestię przed jakim sądem sprawa powinna być rozpatrywana. Miejsce popełnienia przestępstwa kodeks karny określa w art. 6 § 2. Jest to tzw. zasada wszędobylstwa (wielomiejscowości). Mogą zdarzyć się i takie sytuacje, że jedno przestępstwo będzie popełnione w trzech różnych miejscach (dotyczy przestępstw skutkowych).]

Reguły obowiązywania polskich ustaw karnych określone SA w art. 5 i 109-114 KK. W razie popełnienia przestępstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dominujące znaczenie ma zasada terytorialności, która wynika wprost z suwerennej władzy Państwa na jego terytorium. Zasadę tę ujmuje art. 5 KK „ Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej.” Wytyczone granicami terytorium Rzeczpospolitej Polskiej to obszar powierzchni ziemi, wraz z wodami wewnętrznymi oraz morskie wody przybrzeżne, a także słup powietrza nad tymi obszarami i wnętrze ziemi pod nimi. Obszar lądowy państwa polskiego wyznaczają granice lądowe ustalone w traktatach zawartych z państwami sąsiednimi. Morskie wody przybrzeżne obejmują morskie wody wewnętrzne (zatoki i porty) oraz morze terytorialne. Morzem terytorialnym jest obszar wód morskich o szerokości 12 mil morskich od linii podstawowej. Dno i wnętrze ziemi znajdujące się pod obszarem lądowym i morskimi wodami,. Teoretycznie granicą jest środek kuli ziemskiej. Przestrzeń powietrzna kończy się na wysokości najniższych punktów orbit sztucznych satelitów ziemi, czyli na wysokości ok. 90km. Zgodnie z art. 115 § 15 za statek wodny uważa się też stałą platformę umieszczoną na szelfie kontynentalnym. O przynależności statku decyduje rejestracja w porcie macierzystym, co także określa właściwość miejscową sądu w wypadku, gdy przestępstwo zostało popełnione na takim statku.

Z art. 6 § 2 KK wynika, że miejsc popełnienia przestępstwa może być kilka i wystarczy, że jedno z nich znajdowało się w Polsce, by można było zastosować zasadę terytorialności. Ze sformułowania tego wynika, że polskiej jurysdykcji podlega sprawca popełniający przestępstwo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - bez względu na to, czy jest obywatelem polskim, czy cudzoziemcem.

Współcześnie od zasady terytorialności tworzy się w wielu państwach wyjątki przez posługiwanie się instytucją przekazania-przejęcia ścigania. Polega ona na tym, że w przypadku popełnienia pewnych przestępstw przez cudzoziemców wszczyna się wprawdzie postępowanie karne, ale następnie przekazuje się zebrane dowody i ewentualnie podejrzanego do państwa, którego jest obywatelem. Pozwala to uniknąć kłopotliwego organizacyjnie procesu przeciwko cudzoziemcowi wykonaniu orzeczonej wobec niego kary. Funkcjonowanie tej instytucji opiera się na zawartych w tym przedmiocie porozumieniach i umowach międzynarodowych i na przepisach prawa wewnętrznego. Szczególne zasady jurysdykcji w sprawach karnych przewiduje prawo międzynarodowe w stosunku do członków sił zbrojnych stacjonujących za granicą.

[Wyjątkiem od omawianej zasady są immunitety dyplomatyczne i konsularne, które w granicach określonych przez przepisy prawa i zwyczaje międzynarodowe wyłączają możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej osób korzystających z immunitetu, chyba ż zrzeknie się go państwo wysyłające. Najczęściej jednak mamy do czynienia z wydaleniem takiej osoby z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (jako persona non grata) z żądaniem pociągnięcia jej do odpowiedzialności przez państwo wysyłające. Istnieją również immunitety krajowe. Odróżnia się tutaj tzw. immunitety formalne (procesowe), uzależniające pociągnięcie do odpowiedzialności karnej od zgody od właściwego organu, oraz immunitety materialne, które należą do okoliczności uchylających karalność.]

12. Co to jest przestępstwo, przedstaw definicję przestępstwa.

Obowiązujący Kodeks karny nie podaje definicji przestępstwa „wprost”, ale wyprowadzić ją można z szeregu przepisów kodeksowych wskazujących jej elementy. Kluczowe znaczenie ma art. 1, w którego trzech paragrafach występują pojęcia o fundamentalnym znaczeniu dla określenia przestępstwa: czyn, bezprawność, społeczna szkodliwość oraz wina.

Z art. 1 § 1 KK wynika, że przestępstwem jest czyn zabroniony, pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, przy czym uzupełniający ten przepis art. 115 § 1 wyjaśnia, że czyn zabroniony to zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej. Chodzi tu jedynie o zachowanie (działanie lub zaniechanie) człowieka zdolnego do ponoszenia odpowiedzialności. Dlatego też w art. 1 § 3 KK podkreślono, że przestępstwem jest tylko czyn zawiniony. Przepisy art. 7 § 1-3 KK wyraźnie wskazują , ze pojęcie przestępstwa obejmuje zbrodnie i występki, o czym przesadza wysokość zagrożenia karą przewidzianą w ustawie. Należy dodać, że przestępstwo musi być czynem społecznie szkodliwym, przy czym z art. 1 § 2 KK wypływa wniosek, że szkodliwość ta musi wystąpić w stopniu wyższym niż znikomy. Na podstawie tych pojęć autorzy formułują definicje przestępstwa.

PRZESTĘPSTWO jest czynem człowieka, opisanym i zabronionym przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, społecznie szkodliwym w stopniu większym niż znikomy, bezprawnym zawinionym i zagrożonym karą.

13. Co rozumiemy pod pojęciem formalnej, a co pod pojęciem materialnej definicji przestępstwa?

[PRZESTĘPSTWEM jest czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.]

Określenia: formalna, materialna i mieszana definicja przestępstwa biorą się stąd, iż w historii praw karnego można wskazać na trzy modele określania przestępstwa, wyróżniane ze względu na to, który z dwóch - spośród czterech - elementów składowych przestępstwa (bezprawność, społeczna szkodliwość) jest szczególnie akcentowana.

Formalna definicja przestępstwa charakteryzuje się tym, że za najistotniejszą cechę uznaje się niezgodność treści czynu sprawcy z wymogami prawa, czyli z zakazem albo nakazem określonego zachowania. Ten sposób definiowania przestępstwa akcentuje istotną jego cechę, jaka jest przełamanie zakazu bądź też nakazu sformułowanego w przepisach, nie wyjaśnia natomiast podstaw tego zakazu bądź nakazu.

Definicja materialna przestępstwa, jednoznacznie wskazuje na społeczną szkodliwość czynu jako ten element opisu, który przesądza o uznaniu czynu za przestępstwo. Jednakże takie ujęcie na dalszy plan spycha bezprawność, co z kolei pozostaje w sprzeczności z funkcją gwarancyjna prawa karnego.

14. Wyjaśnij pojecie czynu w prawie karnym.

Pojęcie czynu w prawie karnym ma znaczenie centralne, a zarazem jest jednym z najbardziej trudnych do zdefiniowania. Istota czynu polega na takim zachowaniu człowieka (działaniu lub zaniechaniu), które zależne jest od jego woli, a zarazem ma znaczenie w układzie społecznym. To, czy sprawca wykonuje określone ruchy (działanie), czy ich nie wykonuje (zaniechanie), jest jedynie odmianą prawnie relewantnego zachowania. Na takie zachowanie składa się aspekt psychologiczny oraz socjologiczny. Czyn przestępny to zachowanie o ujemnym ładunku treści społecznej (szkodliwość społeczna). Nie zachodzi czyn, jeżeli na człowieku wywarty został przymus absolutny, który wyłącza możliwość podjęcia i realizacji decyzji woli. Nie jest czynem zachowanie wynikające z fizjologicznej lub psychicznej niemożności podjęcia lub realizacji decyzji woli albo też będące przypadkowym odruchem.

15. Na czym polega bezprawność czynu?

Bezprawność jest oceną wyrażającą sprzeczność między faktycznym zachowaniem się człowieka a tym zachowaniem, które ustawa określa jako nakazane, albo zgodność między faktycznym zachowaniem a tym zachowaniem, które ustawa określa jako zakazane. Bezprawność jest cechą zachowań ludzkich.

16. Co rozumiemy pod pojęciem ustawowych znamion przestępstwa?

Przestępstwo musi być zabronionym przez ustawę karną, tzn. musi odpowiadać opisowi ustawowemu określonego typu przestępstwa. Opis ten składa się z elementów, które nazywamy ustawowymi znamionami przestępstwa, a których występowanie w czynie sprawcy musi być stwierdzone, by można było przypisać mu popełnienie określonego typu przestępstwa.

Ustawowe znamiona to cechy charakterystyczne dla danego typu czynu zabronionego, a odnoszące się do dobra prawnie chronionego, sprawcy, jego czynu oraz stosunku psychicznego sprawcy do przedsiębranego czynu. Wyróżniamy cztery grupy ustawowych znamion: przedmiot ochrony, podmiot, stronę przedmiotową i stronę podmiotową.

Znamiona opisowe to te, których stwierdzenie nie wymaga stosowania ocen, a ich zakres znaczeniowy jest stosunkowo wyraźny

Znamiona ocenne natomiast wzmagają przy ustalaniu ich występowania w czynie posługiwania się rożnego rodzaju ocenami. Ustawodawca powinien wszędzie, gdzie to jest możliwe preferować znamiona opisowe.

17. Kto może być podmiotem przestępstwa? Czy nieletni i młodociani mogą odpowiadać na zasadach określonych w k.k.?

Według polskiego prawa karnego podmiotem przestępstwa może być tylko osoba fizyczna, która ukończyła w chwili popełnienia czynu 17 lat (art. 10 § 1 KK). Czynów popełnionych przez osoby nieletnie, czyli osoby poniżej lat 17, nie nazywa się przestępstwami. Nieletni nie podlegają odpowiedzialności karnej, lecz stosuje się wobec nich środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich. Postępowanie z nieletnimi uregulowane jest w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich nie ma charakteru karnego i popełnienie czynu o znamionach przestępstwa lub wykroczenia nie jest jedyną podstawą tego postępowania. Kodeks posługuje się pojęciem „młodociany”. Sprawca młodociany to taki, który w chwili popełnienia czynu nie ukończył 21 lat a w chwili orzekania w I instancji 24 lat. Szczególny przypadek kategorii sprawcy dorosłego traktowany w szeregu spraw odmiennie niż inni sprawcy. KK odmiennie określa zasady wymierzania kary młodocianemu, kładąc nacisk na jej cele wychowawcze.

Od zasady, że granicą wieku odpowiedzialności karnej jest lat 17, przewidziano w KK dwa wyjątki. W pewnych wypadkach odpowiedzialność karną może ponieść nieletni, który ukończył 15 lat. Jest to możliwe po spełnieniu warunków odnoszących się do rodzaju popełnionego czynu oraz do właściwości sprawcy i okoliczności sprawy. Katalog przestępstw, których popełnienie uzasadnia skorzystanie z tej możliwości, zawiera art. 10 § 2 KK. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat popełnił jedno z tych przestępstw, może odpowiadać według przepisów KK, jeżeli przemawiają za tym okoliczności sprawy oraz właściwości i warunki osobiste sprawcy, a zwłaszcza jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. Wymierzając karę nieletniemu sąd kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawcę wychowywać (art. 54 § 1 KK). Kara ta nie może przekroczyć 2/3 ustawowego górnego zagrożenia za dane przestępstwo (art. 10 § 3 KK). Sąd może też zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. [Wyjątek w drugą stronę, polegający na potraktowaniu dorosłego sprawcy w wieku od 17 do 18 lat jak nieletniego, przewiduje art. 10 § 4 KK. Odnosi się to tylko do sprawcy występku, wobec którego można zastosować zamiast kary środki poprawcze lub wychowawcze, jeżeli przemawiają za tym okoliczności sprawy, także stopień rozwoju oraz właściwości i warunki osobiste sprawcy.]

18. Co to są przestępstwa powszechne i przestępstwa indywidualne?

Ze względu na podmiot przestępstwa dzielimy na powszechne, czyli ogólno sprawcze (delicta communia) i indywidualne(delicta propria).

Przestępstwo powszechne może być popełnione przez każdego zdolnego do odpowiedzialności człowieka (tj. osobę poczytalną, która osiągnęła wiek odpowiedzialności). Podmiot przestępstwa powszechnego jest oznaczony w ustawie za pomocą zaimka „kto”.

Przestępstwa indywidualne to te, w których opisie ustawowycm znamie podmiotu określone jest przez użycie pewnej dodatkowej cechy. Podmiotem przestępstwa indywidualnego może być tylko osoba, która ma określone w ustawie właściwości wyróżniające ją z kręgu innych osób. Podmioty przestępstw indywidualnych są zazwyczaj oznaczone za pomocą rzeczownika np. „żołnierz”, „funkcjonariusz publiczny”, „matka”. Podmiot indywidualny może być także oznaczony w ten sposób, że ustawa wprawdzie używa zaimka „kto”, ale dalsze określenia indywidualizują ten podmiot. Przestępstwa indywidualne dzielimy na właściwe i niewłaściwe.

Przestępstwa indywidualne właściwe to takie, przy których szczególna cecha podmiotu decyduje o bycie przestępstwa. Brak tej cechy powoduje brak przestępstwa.

Przy przestępstwach indywidualnych niewłaściwych szczególna cecha podmiotu nie decyduje o bycie przestępstwa, lecz o stworzeniu jego typu kwalifikowanego lub uprzywilejowanego. Brak tej cech nie powoduje więc wyłączenia przestępności czynu, lecz tylko jej wyższą lub niższą karalność.

19. Przedstaw podział na przestępstwa popełnione z działania i z zaniechania.

Czyn przejawia się w działaniu bądź w zaniechaniu. Sprawca może naruszyć dobro chronione bądź przez działanie bądź przez zaniechanie. Wyróżniamy:

• przestępstwa tylko z działania- to takie przestępstwo, do którego popełnienia wymagane jest działanie sprawcy, stanowiące warunek konieczny realizacji znamion tego przestępstwa. Brak działania równa się brakowi realizacji czynu zabronionego. Np. przestępstwo fałszerstwa dokumentu

• przestępstwa tylko z zaniechania charakteryzuje się tym, że ustawodawca w opisie czynu zabronionego nie wskazuje na działanie, lecz na brak działania. Np. przestępstwo nieudzielenia pomocy

• przestępstwami zarówno z działania, jak i zaniechania są te przestępstwa, w których typizacji czyn jako element strony przedmiotowej opisany jest w dwóch postaciach: działania i zaniechania. Oznacza to, że sprawca czynu popełnia go zarówno wtedy, gdy działa, jak i wtedy, gdy zaniecha działania powinnego. Np. czyn sprawcy określany jest jak przekroczenie uprawnień, czyli działanie, albo niedopełnienie obowiązku, czyli zaniechanie.

20. Omów podział przestępstw na materialne i formalne.

W sensie ogólnym z pojęciem czynu przestępnego wiąże się zawsze jakiś skutek w postaci ujemnej wartości społecznej. Łatwo jednak zauważyć, że do dokonania jednych przestępstw niezbędne jest wywołanie skutku jako konkretnej zmiany, podczas gdy znamiona innych przestępstw ograniczają się do samego przestępnego zachowania się. Dało to podstawę do sformułowania podziału przestępstw na materialne (skutkowe) i formalne (bezskutkowe). Ten podział wiąże się z przedmiotową stroną czynu zabronionego. Skutek w rozumieniu prawa karnego to taka zmiana w świecie zewnętrznym, która została wywołana zabronionym czynem człowieka i jako istotna dla jego pełnej charakterystyki stanowi jedno ze znamion występujących w zakresie przedmiotowej strony czynu. To czy dane przestępstwo jest skutkowe, czy też nie, wynika z jego opisu zawartego w przepisie.

Przestępstwa materialne charakteryzuje to, iż wywołanie przez sprawcę skutku jest znamieniem ustawowym. Stąd też, dopóki określony w ustawie skutek nie zostanie przez sprawce spowodowany, możemy mówić jedynie o usiłowaniu, a nie o dokonaniu przestępstwa. Np. pozbawienie człowieka wolności; uszkodzenie rzeczy.

Do dokonania przestępstw formalnych wywołanie skutku nie jest wymagane, penalizowane bowiem jest już samo zabronione zachowanie sprawcy. Oczywiście nie oznacza to, aby z tego zachowania nie mógł wyniknąć żaden skutek, pozostaje on jednak poza zakresem znamion przestępstwa i może być brany pod uwagę jedynie jako okoliczność wpływająca na wymiar kary. Np. nieudzielenie pomocy.

21. Jaką role odgrywa skutek w prawie karnym?

22. Wyjaśnij podjęcie strony podmiotowej przestępstwa.

23. Co rozumiesz pod pojęciem związku przyczynowego?

24. Co to jest przedmiot przestępstwa?

25. Co to są przestępstwa podobne i jakie konsekwencje wiążą się z ustaleniem podobieństwa przestępstw?

26. Wyjaśnij pojęcie przestępstw kierunkowych.

27. Co kryje się pod pojęciem kwalifikowane i uprzywilejowane typy przestępstw?

28. Wyjaśnij pojęcie zbrodni, występku i wykroczenia.

29. Co rozumiesz pod pojęciem strony podmiotowej przestępstwa?

30. Wymień i omów teorie winy w prawie karnym.

31. Wyjaśnij definicję winy na gruncie prawa karnego.

Przestępstwem jest tylko czyn zawiniony. Wina zachodzi wtedy, gdy możemy sprawcy postawić zarzut z popełnienia danego czynu zabronionego. Wina w prawie karnym jest personalną zarzucalnością popełnionego czynu. Granice tej zarzucalności określa ustawa, ustanawiając przesłanki winy i wskazując okoliczności wyłączające winę.

Przesłanki przypisywania winy:

- dojrzałość wiekowa i przynajmniej ograniczona poczytalność

- możliwość rozpoznania bezprawności czynu oraz możliwość rozpoznania, że nie zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę

- wymagalność zachowania zgodnego z prawem, którego nie można wymagać w anormalnej sytuacji motywacyjnej leżącej u podstaw stanu wyższej koniczności wyłączającej winę.

32. Co to jest zamiar bezpośredni?

Według art. 9 § 1 KK umyślne popełnienie czynu zabronionego zachodzi wtedy, gdy sprawca miał zamiar jego popełnienia. Zamiar ten może wystąpić w dwóch odmianach: jak zamiar bezpośredni lub jako zamiar ewentualny.

Zamiar bezpośredni jest jedną z postaci winy umyślnej. Zachodzi wtedy, gdy sprawca chce popełnić czyn zabroniony, gdy uświadamiając sobie, że wypełnia znamiona czynu zabronionego albo ze jego zachowanie się może wypełnić te znamiona- chce jego popełnienia. Zamiar bezpośredni zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie jest pewien, czy jego się będzie skuteczne, ale chce skutek spowodować. Element woli zawarty w zamiarze bezpośrednim, określony czasownikiem „chce”, rozumiany jest w p. karnym szerzej niż w j. potocznym i obejmuje również takie sytuacje, w których sprawca zdaje sobie sprawę z nieuchronności pewnych skutków, nawet jeśli mu na nich nie zależy.

W Ramach zamiaru bezpośredniego wyróżniamy:

- zamiar bezpośredni nagły- decyzja o popełnieniu czynu zabronionego podejmowana jest w krótkim czasie, bez szczegółowych przemyśleń.

- zamiar bezpośredni przemyślany- powstaje w wyniku trwającego jakiś czas kształtowania się decyzji, często połączonego ze stworzeniem dokładnego planu popełnienia przestępstwa.

33. Co to jest zamiar ewentualny?

Zamiar ewentualny zachodzi, wtedy gdy sprawca możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje i na to się godzi. Art. 9 § 1 KK stanowi, że: „Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi.” Zamiar ewentualny nigdy nie występuje w świadomości sprawcy samoistnie, lecz zawsze obok zamiaru bezpośredniego. Sprawca chcąc zrealizować określony cel (legalny lub przestępny) może spowodować skutki uboczne (nie objęte zamiarem bezpośrednim) które wypełniają znamiona czynu zabronionego. Jeżeli sprawca zdawał sobie sprawę, że mogące nastąpić skutki wyczerpujące znamiona czynu zabronionego, a mimo to decydował się na realizację swojego celu, to jeżeli skutki te nastąpią, mówimy, że sprawca co do tych skutków dopuścił się czynu zabronionego z winy umyślnej w zamiarze ewentualnym.

34. Na czym polega wina nieumyślna, omów lekkomyślność i niedbalstwo.

Przesłanką odpowiedzialności za przestępstwo nieumyślne jest naruszenie zasad ostrożności. Jest to element obiektywny przestępstwa nieumyślnego, który w art. 9 § 2 KK wyrażony jest w sformułowaniu: „Czyn zabroniony jest popełniony nieumyślnie, jeżeli sprawca, nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach…”.

W prawie karnym wyróżnia się dwie formy winy nieumyślnej - lekkomyślność i niedbalstwo.

Lekkomyślność polega na ty, że sprawca świadomie naruszając zasady ostrożności, możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje, lecz przypuszcza, że go uniknie. Czynimy sprawcy zarzut z tego, że uświadamiając sobie nieostrożny charakter swojego zachowania się, nie skorygował go ani nie zaniechał, lecz liczył na uniknięcie popełnienia czynu zabronionego.

Niedbalstwo polega na tym, że sprawca możliwość popełnienia czynu zabronionego nie przewiduje, chociaż może ją przewidzieć. Mamy tu do czynienia z nieświadomością popełnienia czynu zabronionego. Zarzucamy sprawcy, że nie skorzystał ze swoich możliwości intelektualnych i dlatego nie zmienił swojego nieostrożnego zachowania się, co w rezultacie doprowadziło do wypełnienia znamion przestępstwa nieumyślnego.

35. Co to jest wina kombinowana i jakich przestępstw dotyczy?

W prawie karnym występuje konstrukcja tzw. winy kombinowanej. Polega ona na takim połączeniu umyślności z nieumyślnością, w którym znamiona przestępstwa typu podstawowego objęte są winą umyślną, natomiast następstwa czynu, od których zależy wyższa karalność winą nieumyślną. Zatem konstrukcja ta dotyczy kwalifikowanych typów przestępstw, w których znamieniem kwalifikującym jest następstwo czynu. Przestępstwa popełnione z winy mieszanej traktuje się w sumie jako przestępstwa umyślne.

36. Co rozumiesz pod pojęciem pochodu przestępstw?

W nauce prawa karnego istnieje pojęcie tzw. pochodu przestępstw- schematu przedstawiającego stadia czynu przestępnego. Za elementy tego pochodu uważa się

- zamiar

- przygotowanie

- usiłowanie

- dokonanie

Pochód przestępstw jest jedynie modelem teoretycznym, zawierającym wszelkie możliwe etapy przestępstwa. W rzeczywistości większość konkretnych przestępstw nie odpowiada temu schematowi. W szczególności przy przestępstwach nieumyślnych mamy do czynienia wyłącznie z dokonaniem. Również przestępstwa umyślne często odbiegają od tego schematu. Spośród tych 4 elementów jedynie zamiar nie może być uznany za formę stadialną popełnienia przestępstwa.

37. Na czym polega przygotowanie do popełnienia przestępstwa? Wyjaśnij, kiedy przygotowanie do popełnienia przestępstwa jest karalne.

Przygotowanie jest pierwszym chronologicznie etapem popełnienia przestępstwa, polega na stworzeniu warunków do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do dokonania określonego czynu zabronionego. Zdefiniowane jest w art. 16 § 1 KK. Przepis ten przewiduje dwie formy przygotowania:

- przygotowanie w sensie ścisłym

- wejście w porozumienie

Wyróżniamy jednoosobowe, np. zbieranie informacji i wieloosobowe, np. wejście w porozumienie z inną osobą.

Zgodnie z art. 16 § 2 KK przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Ogólną zasadą jest więc bezkarność przygotowania. Karalne jest przede wszystkim przygotowanie do niektórych przestępstw pokojowi i przeciwko ludzkości (wojna napastnicza, ludobójstwo), przeciwko państwu, np. zdrady głównej i zamachu stanu, także karalność przygotowania do fałszowania pieniędzy, do fałszowania dokumentu.

38. Na czym polega usiłowanie popełnienia przestępstwa?

Usiłowanie jest etapem bezpośrednio poprzedzającym dokonanie. Art. 13 § 1 „Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje.” Usiłowanie jest zachowaniem umyślnym, przy czym może wystąpić zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym. Usiłowanie charakteryzują trzy etapy:

- zamiar

- zachowanie zmierzające bezpośrednio do dokonania

- brak dokonania

Zachowanie się sprawcy morze być znane za usiłowanie tylko wtedy kiedy bezpośrednio zmierza do dokonania, do określenie tego terminu określa się różnych kryteriów:

- subiektywne - kładą nacisk na zamiar sprawcy, czyli tylko takie zachowania, które jednoznacznie ujawniają zamiar sprawcy

- obiektywne - uważa za usiłowanie początek dokonania

Usiłowanie jest zagrożone taką samą karą jak przestępstwo dokonane (art. 14 § 1 KK). W praktyce ze względu na artykuł 53 § 2 KK (sąd ocenia rozmiar i rodzaj ujemnych następstw) kary wymierzane za usiłowanie przestępstwa są niższe.

[§ 2. Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego.]

39. Wyjaśnij pojęcie usiłowania dokończonego i usiłowania niedokończonego. Co to jest usiłowanie nieudolne i czym się różni od usiłowania udolnego?

Usiłowanie dokończone (ukończone), które ma miejsce, gdy sprawca wszystkie czynności mające prowadzić do zamierzonego celu, lecz skutku nie osiągnął

Usiłowanie niedokończone, gdy sprawca zdołał zrealizować jedynie część działań mających doprowadzić do skutku.

Usiłowanie udolne i nieudolne. Różnica między nimi polega na możliwości zrealizowania przestępnego zamiaru. W usiłowaniu udolnym do dokonania nie doszło, ale obiektywnie mogło dojść. W usiłowaniu nieudolnym do dokonania obiektywnie dojść nie mogło, o czym oczywiście sprawca działający w błędzie nie wiedział. Usiłowanie musi być nieudolne już w momencie przystępowania do realizacji zamiaru. Przyczyny niemożliwości dokonania czynu zabronionego mogą być różne (brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego - brak przedmiotu wykonawczego, np. brak pieniędzy w sejfie; oraz użycie środka nienadającego się do popełnienia tego czynu, np. omyłkowe podanie cukru zamiast cyjanku potasu.

40. Wyjaśnij pojęcie czynnego żalu.

Czynny żal- art. 15 § 1 KK „Nie podlega karze za usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego”. KK gwarantuje tu bezkarność usiłującemu, uznając że społecznie opłacalne jest skłonienie usiłującego do zachowania się wstrzymującego dokonanie, nawet jeśli może to być uważane za niesprawiedliwe, Ajko że sprawca usiłował dokonać przestępstwa. W zależności od stopnia zaawansowania usiłowania czynny żal może polegać albo na odstąpieniu od usiłowania, albo na zapobieżeniu skutkowi przestępnemu. Czynny żal musi być dobrowolny. Bezkarność zagwarantowana, temu kto przejawił czynny żal obejmuje jedynie odpowiedzialność za usiłowanie, od którego sprawca odstąpił lub którego sutkom zapobiegł. Taki usiłujący, który przejawi skuteczny czynny żal nie podlega odpowiedzialności za wcześniejsze przygotowanie usiłowanego czynu. Jeżeli sprawca tylko (bezskutecznie) starał się zapobiec skutkowi podlega karze za usiłowanie, jednakże sąd może w takiej sytuacji zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Sprawca karalnego przygotowania może się także uwolnić od odpowiedzialności przez przejawienie czynnego żalu, polegającym na dobrowolnym odstąpieniu od przygotowania, w szczególności na zniszczeniu przygotowanych środków lub zapobieżeniu wykorzystania ich w przyszłości - art. 17 KK.

Podobnie podżegacz i pomocnik nie odpowiadają, jeżeli przejawili skuteczny czynny żal, czyli dobrowolnie odstąpili zapobiegli popełnieniu czynu zabronionego, do którego uprzednio nakłaniali lub w którym pomagali - art. 23 § 1 KK. W przypadku nieskutecznego czynnego żalu sąd może zastosować wobec nich nadzwyczajne złagodzenie kary.

41. Co rozumiesz pod pojęciem sprawstwa w jego szerokim rozumieniu, jak dzielimy sprawstwo? Omów pojęcie sprawstwa zwykłego, współsprawstwa i sprawstwa kierowniczego.

42. Jak kształtuje się odpowiedzialność współsprawcy?

43. Co rozumiesz pod pojęciem sprawstwa równoległego, czym różni się ono od współsprawstwa?

44. Czy przestępstwa nieumyślne mogą być popełnione w formie współsprawstwa?

45. Czy przestępstwa indywidualne właściwe i niewłaściwe mogą być popełnione w formie współsprawstwa?

46. Wyjaśnij pojecie współsprawstwa sukcesywnego.

47. Co rozumiesz pod pojęciem podżegania, na czym ono polega?

48. Co to jest pomocnictwo? Jakie warunki muszą być spełnione, aby określone zachowanie zakwalifikować jako pomocnictwo?

49. Jak kształtuje się odpowiedzialność podżegacza i pomocnika?

50. Jaki wpływ na odpowiedzialność podżegacza i pomocnika ma konstrukcja czynnego żalu?

51. Kto to jest prowokator, czy i ewentualnie jaką odpowiedzialność karną ponosi?

Prowokator nakłania inną osobę do popełnienia czynu zabronionego w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego (art. 24 KK). Prowokator ponosi taką samą odpowiedzialność karną jak podżegacz, z tą tylko różnicą, że w stosunku do prowokatora nie stosuje się instytucji czynnego żalu, a także nie korzysta on z dobrodziejstwa art. 22 § 1 i 2 KK. Nawet gdy czynu, do którego prowokator nakłaniał jedynie usiłowano dokonać, prowokator odpowiada AK, jak by go w rzeczywistości dokonano. Natomiast jeżeli czynu tego nawet nie usiłowano dokonać, w stosunku do prowokatora nie stosuje się nadzwyczajnego złagodzenia kary.

52. W jakich warunkach zachodzi wyłączenie odpowiedzialności karnej ze względu na wyłączenie przestępności czynu?

Wyłączenie odpowiedzialności karnej ze względu na wyłączenie przestępności czynu zachodzi wówczas gdy sprawca pomimo popełnienia czynu zabronionego nie zostaje pociągnięty do odpowiedzialności czynu. KK wymienia trzy grupy okoliczności:

- wyłączające bezprawność czynu, tzw. kontratypy

- wyłączające winę

- wyłączające społeczną szkodliwość czynu

Kontratypy:

1. ustawowe:

- obrona konieczna,

- stan wyższej konieczności,

- ostateczna potrzeba,

- ryzyko nowatorstwa.

II. pozaustawowe:

- działanie w ramach uprawnień,

- zgoda dysponenta dobra,

- czynności lecznicze,

- karcenie małoletniego,

- ryzyko sportowe,

- zwyczaj.

Okoliczności wyłączające winę:

- niepoczytalność,

- błąd co do faktu,

- nieświadomość bezprawności czynu,

- błąd co do okoliczności wyłączającej bezprawność lub winę,

- rozkaz przełożonego.

Okoliczności wyłączające społeczną szkodliwość czynu:

- niska szkodliwość czynu

53. Omów definicję obrony koniecznej. Jakie warunki muszą być spełnione, aby można było powołać się na działanie w warunkach obrony koniecznej?

Obrona konieczna jest okolicznością wyłączające bezprawność czynu. Sprawca działający w warunkach obrony koniecznej nie popełnia przestępstwa, gdyż popełniane przez niego działania są prawne.

Obrona konieczna polega na odparciu bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem, przy użyciu środków koniecznych do jego odparcia i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa. Zamach odpierany w ramach obrony koniecznej musi być: rzeczywisty, bezpośredni i bezprawny.

54. Kiedy zamach jest bezpośredni?

Bezpośredniość zamachu oznacza, że zamach musi stanowić natychmiastowe niebezpieczeństwo naruszenia atakowanego dobra. Nie można powoływać się na działanie w ramach obrony koniecznej, gdy niebezpieczeństwo jest dopiero przewidywane albo gdy niebezpieczeństwo już minęło.

55. Jakie okoliczności muszą być spełnione, aby zamach można było uznać za bezprawny? Czy istnieje możliwość zastosowania obrony koniecznej wobec bezprawnego działania funkcjonariusza publicznego?

Z zasady bezprawności zamachu bardziej szczegółowe przesłanki.

1. Zamach musi być dokonany przez człowieka, bo tylko człowiek może działać prawnie lub bezprawnie.

2. Zamach musi być sprzeczny z przepisami prawa.

Problem bezprawności zamachu i możliwości stosowania obrony koniecznej czynu pojawia się także przy działalności funkcjonariuszy publicznych. Art. 115. § 13 KK mówi, nam kto jest funkcjonariuszem publicznym. W tym miejscu należy rozróżnić: działanie formalne prawne oraz działanie merytorycznie niesłuszne. Przykład: jeżeli funkcjonariusz policji, zgodnie z przysługującymi mu uprawnieniami, dokonuje zatrzymania osoby podejrzanej, osoba ta nie ma prawa stosować obrony koniecznej, nawet jeżeli jest niewinna. Działanie funkcjonariusza w tej sytuacji jest formalnie prawne i nie przysługuje na nie obrona konieczna. Natomiast jeżeli funkcjonariusz ten zatrzymując podejrzanego zaczyna go bić, na takie zachowanie przysługuje obrona konieczna, nawet jeżeli działanie zatrzymującego byłoby merytorycznie słuszne. Zatem fakt, iż działanie funkcjonariusza było formalnie bezprawne, przesądza o możliwości zastosowania obrony koniecznej.

56. Co to znaczy, że obrona musi być konieczna?

Ustawodawca wymaga, by obrona była konieczna w sensie technicznym, tzn. że zastosowany sposób obrony nie przekracza granicy potrzebnej do odparcia zamachu i jest współmierny do zaistniałego niebezpieczeństwa. Nie oznacza t wymagania, by broniący się stosował sposób obrony lub używał narzędzi identycznych co do swej intensywności jak te, które stosuje napastnik. Może tutaj zachodzić dysproporcja, byleby tylko były to środki i sposoby do odparcia zamachu.

57. Przekroczenie granic obrony koniecznej, omów pojęcie ekscesu intensywnego i ekscesu ekstensywnego.

Przekroczenie granic obrony koniecznej może mieć postać ekscesu intensywnego lub ekscesu ekstensywnego.

Eksces intensywny zachodzi wtedy, gdy zastosowany sposób obrony jest niewspółmierny do zaistniałego niebezpieczeństwa lub gdy występuje rażąca dysproporcja dóbr.

Eksces ekstensywny ma miejsce przy przekroczeniu zasady współczesności, tzn. gdy obrona jest przedwczesna lub spóźniona.

Przekroczenie granic obrony koniecznej powoduje, że działanie obronne przestaje być działaniem prawnym. Osoba przekraczająca granice obrony koniecznej, będzie pociągnięta do odpowiedzialności karnej. Zgodnie z art. 25 § 2 KK sąd w stosunku do takiej osoby może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wymierzenia. Na podstawie art. 25 § 3 KK w sytuacji, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu, sąd obligatoryjnie odstępuje od wymierzenia kary.

58. Omów definicję stanu wyższej konieczności. Jakie okoliczności muszą być spełnione, aby można było powoływać się na działanie w stanie wyższej koniczności?

Art. 26 KK mówi nam o stanie wyższej konieczności. Wyłącza przestępność czynu polegającego na poświęceniu jednego dobra w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć, a dobro poświęcane nie przedstawia wartości oczywiście wyższej niż dobro ratowane. Aby można było powoływać się na działanie w stanie wyższej koniczności muszą być spełnione łącznie następujące przesłanki:

1. Niebezpieczeństwo musi być niebezpieczeństwem rzeczywistym, faktycznie zagrażającym.

2. Musi być spełniony warunek bezpośredniości, tzn. że niebezpieczeństwo musi co najmniej w najbliższej przyszłości nieuchronnie zagrażać dobru ratowanemu.

3. Działanie musi być zdeterminowane celem uchylenia niebezpieczeństwa.

4. Stan wyższej konieczności jest instytucją subsydialną, można się na niego powołać tylko wówczas, gdy niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć niż przez poświęcenie jakiegoś dobra. Z zasady tej wynika, że jeśli można uniknąć niebezpieczeństwa w inny sposób, to należy z takiej możliwości skorzystać.

5. Przy stanie wyższej konieczności obowiązuje zasada proporcjonalności dóbr, oparta na kryterium obiektywnym - dobro poświęcane nie może przedstawiać wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.

59. W jakich okolicznościach działanie w stanie wyższej konieczności uchyla bezprawność czynu, a w jakich winę?

Stan wyższej konieczności może być okolicznością wyłączającą bezprawność czynu, czyli kontratypem lub okolicznością wyłączającą winę.

Jeżeli dobro poświęcane przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego, stan wyższej konieczności jest kontratypem. Działanie takie jest prawne, wobec którego nie można np. zastosować obrony koniecznej.

Natomiast gdy dobro poświęcane przedstawia wartość równą dobru ratowanemu lub wyższą, ale nie oczywiście wyższą, stan wyższej konieczności jest okolicznością wyłączającą winę. Działanie takie nie jest działaniem prawnym, ale ze względu na działanie w stanie wyższej konieczności sprawcy nie można zarzutu z popełnionego czynu, czyli nie można mu przypisać winy.

60. Omów wyłączenie stanu wyższej konieczności i problem kolizji obowiązków.

Nie działa w stanie wyższej koniczności wyłączającym winę ten, kto poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste (art. 26 § 4 KK). Przepis ten dotyczy osób wykonujących pewne niebezpieczne zawody lub funkcje co do tych dóbr, które mają obowiązek strzec. Osoba , która zobowiązała siec chronić jakieś dobro nawet z narażeniem na niebezpieczeństwo osobiste, może powoływać się na działanie w stanie wyższej konieczności, gdy poświeci to dobro dla ratowania dobra wyższej wartości.

Kolizja obowiązków jest odmianą stanu wyższej konieczności, dotyczy sytuacji, gdy na osobie sprawcy ciąży kilka obowiązków, z których tylko jeden może być spełniony. Wówczas sprawca powołując się na stan wyższej konieczności może wypełnić jeden z ciążących na nim obowiązków kosztem innego i za niewypełnienie tego obowiązku nie poniesie odpowiedzialności karnej.

61. Omów zagadnienie dotyczące przekroczenia granic stanu wyższej konieczności.

62. Omów kontratyp działania w granicach uprawnień i obowiązków.

63. Omów problem zgody dysponenta dobrem jako kontratypu w prawie karnym.

64. Co to są czynności lecznicze? Jakie warunki muszą być spełnione, aby nastąpiło uchylenie bezprawności czynu przy spowodowaniu ewentualnych ujemnych skutków podjętych czynności leczniczych?

65. Omów istotę kontratypu karcenia małoletniego.

66. Co to jest ryzyko sportowe? Jakie warunki muszą być spełnione, aby nastąpiło uchylenie odpowiedzialności karnej za ewentualne ujemne skutki, które powstały w wyniku uprawiania sportu?

67. Co to jest ryzyko nowatorstwa (uzasadnione ryzyko)? Jakie warunki muszą być spełnione, aby nastąpiło uchylenie odpowiedzialności karnej w przypadku ewentualnych negatywnych skutków przeprowadzonych eksperymentów naukowych?

68. Jaki wpływ na odpowiedzialność sprawcy ma zwyczaj?

69. Wyjaśnij pojęcie niepoczytalności i omów skutki prawne, jakie wywołuje.

70. Co to jest poczytalność ograniczona i jakie skutki prawne wywołuje?

71. Wyjaśnij pojęcie błędu co do faktu i omów w jakich okolicznościach uchyla on odpowiedzialność karną.

Błąd co do faktu zachodzi wtedy, gdy występuje niezgodność między obiektywną rzeczywistością a wyobrażeniem o niej w świadomości sprawcy. Może polegać na urojeniu pewnych faktów czy okoliczności, które w rzeczywistości nie istnieją, lub na nieświadomości istnienia pewnych faktów lub okoliczności. Zgodnie z art. 28 KK błąd co do faktu jest okolicznością wyłączającą winę. Można się na niego powołać tylko wtedy, gdy jest on istotny, tzn. dotyczy okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego. Działanie sprawy pod wpływem błędu co do faktu skutkuje wyłączeniem odpowiedzialności karnej za ten czyn popełniony z winy umyślnej (zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym) Odpowiedzialność sprawcy uzależniona jest od tego, czy przestępstwo może być popełnione tylko w formie umyślnej czy również nieumyślnej. Jeżeli w przepisach prawa karnego brak jest odmiany danego czynu w formie nieumyślnej, wówczas sprawca nie ponosi w ogóle odpowiedzialności karnej. Natomiast jeżeli przestępstwo takie istnieje, należy rozważyć, czy sprawcy można postawić zarzut dokonania danego z winy nieumyślnej. Sprawca nie ponosi odpowiedzialności za typ kwalifikowany przestępstwa, gdy błąd jego dotyczył znamienia kwalifikującego, ale nie wyłącza to jego odpowiedzialności za typ podstawowy danego typu przestępstwa.

72. Na czym polegają: błąd co do prawa i błąd co do kontratypu. Jaki wpływ mają one na określenie odpowiedzialności karnej?

Błąd co do prawa należy do okoliczności wyłączających winę sprawcy.

Błąd co do prawa polega na tym, iż sprawca dokonuje błędnej oceny prawnej czynu. Może występować w dwóch postaciach:

- nieświadomości bezprawności czynu,

- urojenia bezprawności czynu.

W przypadku nieświadomości bezprawności czynu KK opiera się na zasadzie ignorantia iuris nocet, a zatem oznacza możliwość powoływania się na błąd polegający na nieświadomości bezprawności tylko do sytuacji usprawiedliwionej nieświadomości. Sprawca nie ponosi odpowiedzialności karnej ze względu na brak zawinienia, gdy błąd jest usprawiedliwiony okolicznościami, natomiast jeśli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony ustawodawca dopuszcza fakultatywnie możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Błąd co do kontratypu lub okoliczności wyłączającej winę zachodzi wówczas, gdy sprawca czynu mylnie sądzi, iż w danych okolicznościach zachodzi sytuacja pozwalająca zakwalifikować jego zachowanie jako zgodne z prawem. Na działanie pod wpływem błędu co do okoliczności wyłączających bezprawność lub winę sprawca może powoływać się tylko wówczas, gdy błąd ten był usprawiedliwiony.

73. W jakich okolicznościach działanie na rozkaz uchyla odpowiedzialność karną?

Zgodnie z art. 318 KK rozkaz przełożonego jest okolicznością wyłączającą winę sprawcy, tylko wówczas, gdy zostaną łącznie spełnione trzy przesłanki:

1. Przepis ten dotyczy tylko żołnierzy

2. Czyn ten musi być dokonany w wyniku wydanego wcześniej rozkazu przełożonego

3. Nieświadomość przestępności czynu

Odpowiedzialność karna żołnierza nie jest wyłączona, jeśli chciał on lub godził się na popełnienie przestępstwa.

74. Jakie kary przewiduje k.k.?

Zgodnie z art. 32 KK karami są:

1) grzywna,

2) ograniczenie wolności,

3) pozbawienie wolności,

4) 25 lat pozbawienia wolności,

5) dożywotnie pozbawienie wolności.

Jest to katalog zamknięty.

75. Jaka jest różnica między karą a środkiem karnym?

KK oprócz kar z art. 32 przewiduje także możliwość stosowania środków karnych z art. 39. Środki karne mogą być orzekane bez konieczności wymierzania kary. Celem środków karnych jest pełnienie wobec sprawcy roli prewencyjnej, ochronnej, a nie represyjnej.

76. Jaka jest dolna i górna granica stawki dziennej kary grzywny i czy k.k. zna od tej reguły jakieś wyjątki?

KK stwierdza w art. 33 § 1, iż najniższa liczba stawek dziennych wynosi 10, najwyższa zaś - 360, zastrzegając, że są to granice względne. Zwrot „jeżeli ustawa nie stanowi inaczej” oznacza, że KK przewiduje odstępstwa od tej zasady.

W Rozdziale XXXVI KK- „Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu”, znajduje się przepis art. 309, który stwierdza, iż w razie skazania za przestępstwa przewidziane w art. 296 § 3, art. 297 § 1 lub art. 299, czyli za wyrządzenie szkody majątkowej w wielkich rozmiarach poprzez nadużycie zaufania, oszustwo kapitałowe lub „pranie Budnych pieniędzy” obok kary pozbawienia wolności można wymierzyć również karę grzywny w wysokości do 2000 stawek dziennych.

77. Podaj definicję kary.

Kara kryminalna to osobista dolegliwość ponoszona przez sprawcę jako odpłata za popełnione przestępstwo, wyrażająca potępienie popełnionego przez niego czynu i wymierzana w imieniu państwa przez sąd. Środki karne przewidziane w art. 39 KK nie mogą być uznane za kary!

78. Jakie s ą przesłanki wymierzania grzywny obok kary pozbawienia wolności?

Podstawę wymierzenia grzywny stanowi zagrożenie tą karą w sankcji stawowej za dane przestępstwo. Jest to tzw. grzywna samoistna. Grzywna może być również orzeczona obok kary pozbawienia wolności (za wyjątkiem kary dożywotniego pozbawienia wolności i kary 25 lat pozbawienia wolności) wymierzenie takiej kary- zgodnie z art. 33 § 2 jest możliwe wtedy, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął. Poza tym Moza rzec karę grzywny obok kary pozbawienia wolności, gdy tę ostatnią orzeka się z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, gdy jej wymierzenie na innych podstawach nie jest możliwe.

79. Co sąd bierze pod uwagę przy określaniu wysokości jednej stawki dziennej?

Zgodnie z art. 33 § 3 KK, przy określaniu wysokości jednej stawki dziennej grzywny sąd bierze pod uwagę:

- dochody oskarżonego,

- jego warunki osobiste i rodzinne,

- stan majątkowy i możliwości zarobkowe.

Zgodnie z dyrektywą art. 58 § 2 KK grzywny nie orzeka się, jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że sprawca grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji.

80. Jaka może być treść kary ograniczenia wolności?

Zgodnie z art. 34 § 2 KK w czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:

1. nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,

2. jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd.

Praca ta jest nieodpłatna i odbywa się w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej. Praca ta nie może trwać krócej niż 20 i dłużej niż 40 godzin w miesiącu. Wobec osoby zatrudnionej obowiązek ten może polegać na potrąceniu od 10 do 20% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo cel społeczny, w okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.

3. ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania

kary.

81. Jakie są granice kary ograniczenia wolności i jakie dodatkowe obowiązki sąd może nałożyć na skazanego na karę ograniczenia wolności?

82. Jakie znasz środki karne przewidziane w k.k.?

83. Kiedy może być orzeczony środek karny pozbawienie praw publicznych?

84. Jakich przedmiotów dotyczy środek karny polegający na orzeczeniu ich przepadku?

85. Co to jest zakaz zajmowania stanowisk lub wykonywania określonego …

86. Kiedy może zostać orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów?

87. Na jaki okres może zostać orzeczony środek karny?

88. Kiedy może nastąpić orzeczenie środka polegającego na podaniu wyroku do publicznej wiadomości? W jakiej formie nastąpić podanie wyroku do publicznej wiadomości?

89. Czym jest nawiązka i kiedy może zostać orzeczona?

90. Czym jest świadczenie pieniężne i na czym polega?

91. Kiedy może zostać orzeczony środek karny polegający na obowiązku naprawienia szkody? Kiedy może rzec zamiast naprawienia szkody nawiązkę?

Art. 46 precyzuje nam warunki orzekania środka karnego polegającego na obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Zgodnie z art. 46 § 1, w razie skazania za przestępstwo spowodowania śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, przestępstwo przeciwko środowisku, mieniu lub obrotowi gospodarczemu lub przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, sąd, na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej, orzeka obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części. Nie stosuje się w powyższym przypadku przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty.

Art. 46 § 2 KK mówi nam, że sąd może również zamiast obowiązku z § 1 orzec na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w celu zadośćuczynienia za ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności ciała, rozstrój zdrowia, a także za doznaną krzywdę.

92. Czy zachowanie się pokrzywdzonego stanowi kodeksową dyrektywę wymiaru kary i środków karnych? Co należy rozumieć przez zachowanie się pokrzywdzonego?

Zgodnie z treścią art. 53 KK, jedną z okoliczności mających wpływ na wymiar kary i środków karnych jest zachowanie się pokrzywdzonego po zaistnieniu przestępstwa, a zwłaszcza - jak precyzuje to § 3 tego przepisu - pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy pokrzywdzonym a sprawcą albo ugodę pomiędzy nimi osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokuratorem. Przyczynienie się pokrzywdzonego do zaistnienia przestępstwa - mimo, że ustawodawca nie posługuje się tym pojęciem jest ustawową okolicznością istotną dla wymiaru kary i środków karnych. Wpływa ona na ocenę stopnia zawinienia sprawcy przestępstwa i tym samym na ocenę stopnia szkodliwości społecznej czynu, od którego to czynnika również uzależniona jest odpowiedzialność karna.

Pod pojęciem „zachowania się pokrzywdzonego” ustawodawca niewątpliwie rozumiał przyczynienie się do popełnienia przestępstwa, ale również zachowanie się po popełnieniu przestępstwa, czyli o stosunek pokrzywdzonego do zaistniałego czynu i jego sprawcy.

93. Jakie znasz zasady sądowego wymiaru kary?

Do zasad sądowego wymiaru kary należy zaliczyć zasady:

- swobodnego uznania sędziowskiego w ramach ustawy,

- indywidualizacji kary

- oznaczoności kary.

94. Na czym polega zasada swobodnego uznania sędziowskiego w ramach ustawy?

Zgodnie z treścią § 1. Art. 53 KK: „sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę(…)”. Oznacza to, iż ustawodawca pozostawił sądowi pewien margines, w ramach którego może się poruszać, dokonując oceny wszystkich okoliczności mających pływ na wymiar kary w danej sprawie. Pomimo możliwości swobodnego oceniania dowodów sąd pozostaje związany dyrektywami ustawowymi i ustawowym wymiarem kary, a także np. obligatoryjnym nadzwyczajnym złagodzeniem kary w przypadku zaistnienia okoliczności z art. 60 § 3 KK.

95. Omów zasadę oznaczoności kary.

Kara orzekana w wyroku skazującym musi być precyzyjnie oznaczona, zarówno co do rodzaju, jak i co do wysokości. Pominięcie któregoś z tych elementów, podobnie jak wymierzenie kary spoza katalogu przewidzianego w KK, skutkuje w efekcie zmianą lub uchyleniem wyroku przez sąd odwoławczy.

96. Jakie ogólne dyrektywy wymiaru kary i środków karnych przewiduje k.k.?

Ogólne dyrektywy wymiaru kary i środków karnych podzielić możemy na ogólne i szczegółowe. Ogólne dyrektywy sądowego wymiaru kary znaleźć możemy przede wszystkim w art. 53 § 1 oraz w art. 3 KK. Są one następujące:

1. stopień winy sprawcy,

2. humanitaryzm kary,

3. stopień szkodliwości społecznej czynu,

4. cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do skazanego (prewencja indywidualna),

5. potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa (prewencja ogólna).

97. Omów różnicę między prewencją ogólną a szczególną.

Prewencja ogólna (generalna) to kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa przez określony wymiar kary, to wpływanie na postawy tych, do których informacja o karze dociera. Prewencja ogólna w swojej najprostszej postaci polega na odstraszaniu od popełnienia przestępstwa tych osób, których nie powstrzymują od tego inne czynniki, takie jak np. zasady moralne.

Prewencja szczególna (indywidualna) to cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego. Jest to prewencyjne oddziaływanie wymierzanej kary na jednostkę, której się tę karę wymierza. Kara ma zapobiec popełnieniu w przyszłości przestępstw przez samego skazanego. Efekt taki może być osiągnięty przez odstraszenie sprawcy od popełnienia przestępstw przez uniemożliwienie mu ich popełnienia lub jego wychowanie (resocjalizację).

98. Jakie okoliczności sąd bierze pod uwagę przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości?

Art. 115 § 1 KK mówi nam, że przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę:

- rodzaj i charakter naruszonego dobra,

- rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody,

- sposób i okoliczności popełnienia czynu,

- wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków,

- jak również postać zamiaru,

- motywację sprawcy,

- rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Katalog wymienionych kryteriów jest pomyślany jako zamknięty. Niektóre z kryteriów odnoszą się wyraźnie tylko do przestępstw umyślnych (postać zamiaru, motywacja), inne tylko do nieumyślnych (rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia), a pozostałe mają charakter uniwersalny.

99. Na czym polega zasada indywidualizacji kary w k.k., kiedy sąd może odstąpić od wymierzenia kary?

Zasada indywidualizacji kary - art. 55 KK „Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą”.

Odstąpienie od wymierzenia kary polega na rezygnacji z wymierzania kary poprzestaniu na orzekaniu środka karnego. Należy podkreślić, że odstąpienie od wymierzenia kary nie oznacza braku odpowiedzialności karnej, ponieważ stosuje się je w wypadkach stwierdzenia winy sprawcy i wydania wyroku skazującego. Odróżnia to odstąpienie od ukarania od ustawowych klauzul niekaralności, przy czynnym żalu. Podstawą odstąpienia od wymierzenia kary jest zasadniczo przewidzenie takiej możliwości przez przepisy ustawy, co najczęściej występuje w alternatywie z możliwością nadzwyczajnego złagodzenia kary. KK przewiduje obligatoryjne odstąpienie od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu (art. 25 § 3 KK). Ponadto KK przewidział obok obligatoryjnego nadzwyczajnego złagodzenia kary wobec dokonującego denuncjacji uczestnika zorganizowanej przestępczości (60 § 3 KK), możliwość odstąpienia wobec takiego sprawcy od wymierzenia kary, jeżeli jego rola była podrzędna, a przekazane informacje przyczyniły się do zapobieżenia popełnieniu innego przestępstwa(art. 61 § 1 KK). Jest to środek mający służyć przeciwdziałaniu zorganizowanej przestępczości. Z odstąpieniem od wymierzenia kary mamy wreszcie do czynienia z przewidzianej w art. 59 możliwości poprzestania jedynie na orzeczeniu środka karnego za przestępstwo zagrożone karą nie przekraczającą 3 lat pozbawienia wolności, jeżeli społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna a orzeczony środek karny spełni cele kary.

100. Czy zawsze odstąpienie od wymierzenia kary jest fakultatywne? Jeśli znasz wyjątek-podaj go.

Odstąpienie od wymierzenia kary nie zawsze jest fakultatywne. Kodeks Karny przewiduje obligatoryjne odstąpienie od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu (art. 25 § 3 KK).

101. Czy odstąpienie od wymierzenia kary może być sposobem nadzwyczajnego złagodzenia kary?

102. Na czym polega instytucja nadzwyczajnego złagodzenia kary?

103. Jakie są podstawy nadzwyczajnego złagodzenia kary? Na czym polega zmiana rodzaju kary na łagodniejszy?

104. Jakie są szczególne podstawy i sposób nadzwyczajnego złagodzenia kary? Co następuje w przypadku zbiegu podstaw nadzwyczajnego złagodzenia i obostrzenia kary?

105. Czy sąd może precyzować w wyroku sposób/okoliczności wykonywania kary pozbawienia wolności?

106. Jakie znasz instytucje k.k. wypływające na obostrzenie wymiaru kary?

107. Na czym polega różnica między recydywą specjalną zwykłą a recydywą specjalną wielokrotną? Czy obostrzenia wynikające z przepisów o recydywie specjalnej wielokrotnej mają zastosowanie jeszcze w innym przypadku?

108. Jaskie znasz środki związane z poddaniem sprawcy próbie? Czym jest środek probacyjny?

109. Jakie znasz przesłanki warunkowego zawieszenia wykonania kary? Kiedy -mimo spełnienia kodeksowych wymogów - nie można warunkowo zawiesić wykonania kary?

110. Jakie obowiązki mogą zostać nałożone na oskarżonego przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary?

111. Kiedy następuje obligatoryjne, a kiedy fakultatywne zarządzenie wykonania kary?

Sąd- zgodnie z art. 75 § 1 KK - musi zarządzić wykonywanie warunkowo zawieszenie kary w przypadku, gdy skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnym wyrokiem karę pozbawienia wolności.

Przesłanki fakultatywnego zarządzenia wykonania kary określa art. 75 § 2 KK. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż określone w § 1 albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo. Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Orzeczenie zarządzające wykonanie kary musi być orzeczeniem prawomocnym.

112. Jakie są przesłanki do zastosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia? Po odbyciu jakiej części kary może nastąpić warunkowe przedterminowe zwolnienie skazanego?

Instytucję warunkowego przedterminowego zwolnienia reguluje KK w art. 77-81. Sąd może zastosować ten środek probacyjny tylko wówczas, gdy postawa skazanego, jego właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności jego popełnienia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełnił ponownie przestępstwa.

Skazany nie może zostać zwolniony wcześniej niż po odbyciu połowy kary, nie wcześniej jednak niż po 6 miesiącach. Jeżeli sprawca skazany został za czyn popełniony w warunkach recydywy specjalnej zwykłej, może on zostać zwolniony po odbyciu ²/₃ kary, natomiast sprawca skazany za przestępstwo popełnione w warunkach recydywy specjalnej wielokrotnej - po odbyciu co najmniej ¾ kary. W wyżej wymienionych przypadkach warunkowe zwolnienie nie może nastąpić wcześniej niż po roku.

113. Jakie są przesłanki warunkowego umorzenia postępowania karnego?

Zgodnie z art. 66 KK, warunkowe umorzenie postępowania karnego może nastąpić w przypadku, gdy:

- popełnione przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 3 lat pozbawienia wolności,

- sprawca nie był dotychczas karany za przestępstwo umyślne,

- okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości

- wina sprawcy i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,

- istnieje pozytywna prognoza co do tego, że sprawca mimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.

114. Na jaki okres postępowanie karne może zostać warunkowo umorzone? Jakie obowiązki mogą zostać nałożone na sprawcę, wobec którego warunkowo umorzono postępowanie karne?

Warunkowo umorzone następuje na okres próby, który trwa- w zależności od decyzji sądu - od jednego roku do 2 lat.

Warunkowo umarzając postępowanie karne sąd może nałożyć na sprawcę następujące obowiązki:

- przeproszenie pokrzywdzonego,

- wykonywanie obowiązku alimentacyjnego,

- powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,

- informowanie sądu lub kuratora o przebiegu próby,

- świadczenie pieniężne

- zakaz prowadzenia pojazdów do lat 2.

115. Kiedy zachodzi zbieg przestępstw? Kiedy zachodzi przestępstwo wieloszynowe?

Zbieg przestępstw zachodzi wtedy, gdy jeden sprawca popełnia co najmniej dwa przestępstwa. Prawo karne wyróżnia rzeczywisty i pozorny zbieg przestępstw.

Pozorny zbieg przestępstw zachodzi wtedy, gdy popełnione przez jednego sprawcę wiele zachowań składa się na jeden czyn zabroniony, a nie na wiele czynów i w konsekwencji na wiele przestępstw.

Rzeczywisty zbieg przestępstw zachodzi wtedy, gdy jeden sprawca popełnia dwa lub więcej przestępstw (nie zachodzi pozorny zbieg przestępstw) przed wydaniem pierwszego, chociażby nieprawomocnego wyroku co do któregokolwiek z tych przestępstw.

Przestępstwo wieloczynowe polega na powtarzalności zachowań sprawcy, który narusza normę określoną w przepisie karnym. Oznacza to, że jednorazowe zachowanie nie stanowi przestępstwa, dopiero powtarzające się działanie lub zaniechanie może stanowić podstawę pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnej. Wielość zachowań składa się w tym przypadku na jeden czyn zabroniony.

116. Na czym polega wymierzenie kary łącznej? Jaki znasz systemy wymiaru Katy łącznej?

Wymierzanie kary łącznej ma charakter dwuetapowy.

I etap polega na wymierzeniu przez sąd kar za poszczególne przestępstwa.

II etap to wymierzenie kary łącznej.

Prawo karne zna 3 systemy wymierzenia kary łącznej. W polskim prawie karnym występuje system mieszany. Zgodnie z art. 86 § 1 KK sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 540 stawek dziennych grzywny, 18 miesięcy ograniczenia wolności albo 15 lat pozbawienia wolności.

Systemy wymiaru kary łącznej to:

- system kumulacji polegający na zsumowaniu wszystkich kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa,

- system absorpcji polegający na pochłonięciu przez karę najsurowszą wszystkich kar pozostałych

- system asperacji polegający na zaostrzeniu kary najsurowszej.

117. Jakie są przesłanki czynu ciągłego oraz konsekwencje uznania zachowania sprawcy za czyn ciągły?

Art. 12 KK reguluje instytucję czynu ciągłego. Przesłankami czynu ciągłego są:

- dwa lub więcej zachowań,

- krótkie odstępy czasu,

- z góry powzięty zamiar,

- tożsamość pokrzywdzonego- w przypadku zamach na dobro osobiste.

Konsekwencją uznania zachowania sprawcy za czyn ciągły jest stwierdzenie, że sprawca dopuścił się jednego czynu zabronionego, czyli jednego przestępstwa.

118. Podaj przesłanki zachodzące przy ciągu przestępstw? Podaj różnice zachodzące między czynem ciągłym a ciągiem przestępstw.

Art. 91 § 1 KK reguluje ciąg przestępstw, który zachodzi w sytuacji łącznego występowania następujących przesłanek:

- jeden sprawca,

- co najmniej dwa przestępstwa,

- popełnione przed wydaniem pierwszego, chociażby nieprawomocnego wyroku,

- podobny sposób popełnienia,

- krótkie odstępy czasu.

Czyn ciągły (uregulowany w art. 12 KK) zachodzi w sytuacji wielości zachowań sprawcy. Wprowadzenie pojęcia wielości zachowań oznacza, że sprawca może popełnić nie tylko kilka przestępstw, ale również wykroczeń.

W przypadku ciągu przestępstw (uregulowany w art. 91 § 1 KK) ustawodawca uzależnia jego wystąpienie od popełnienia przez sprawcę co najmniej dwóch przestępstw, a nie wykroczeń. W przypadku wystąpienia czynu ciągłego sprawca poniesie odpowiedzialność za jedno przestępstwo, natomiast w przypadku ciągu przestępstw, którego znamiona każde z tych przestępstw wyczerpuje, w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

119. Co to jest zbieg przepisów ustawy? Omów kumulatywny i pozorny zbieg przepisów ustawy.

KK w art. 11 § 1 stanowi, że ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo. Kodeks karny przewiduje jednak sytuacje, w których sprawca jednym czynem narusza kilka przepisów ustawy. Prawo karne określa takie sytuacje jako rzeczywisty lub pozorny zbieg przepisów.

Rzeczywisty zbieg przepisów zachodzi wtedy, gdy jeden czyn sprawcy wyczerpuje ustawowe znamiona zawarte w co najmniej dwóch przepisach ustawy. Występuje on w dwóch odmianach:

- idealnego zbiegu przepisów,

- kumulatywnego zbiegu przepisów,

Według idealnego zbiegu przepisów jeden czyn sprawcy wyczerpujący dwa przepisy ustawy może być uznany za dwa przestępstwa.

Kumulatywny zbieg przepisów (art. 11 § 2 i 3 KK). Zgodnie z tym przepisem, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach ustawy karnej, sąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów. W takim wypadku sąd wymierza karę na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu innych środków przewidzianych w ustawie na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów.

Pozorny zbieg przepisów, zachodzi on wtedy, gdy początkowo wydaje się, że czyn sprawcy wyczerpuje ustawowe znamiona określone w kilku przepisach, jednak ze względu na istniejące reguły wyłączania nie zachodzi kumulatywny, lecz tylko pozorny zbieg przepisów.

Wykształciły się następujące reguły wyłączania nie zachodzi kumulatywny wyłączające pozorny zbieg przepisów:

- przepis szczególny wyłącza przepis ogólny,

- przepis pochłaniający wyłącza przepis pochłonięty,

- przepis główny wyłącza przepis posiłkowy.

120. Wyjaśnij funkcje i wymień rodzaje środków zabezpieczających.

Celem środków zabezpieczających jest wyłącznie zabezpieczenie społeczeństwa przed niebezpieczeństwem ze strony osób naruszających prawo karne. Zgodnie z art. 93 KK sąd może orzec przewidziany w tym rozdziale środek zabezpieczający związany z umieszczeniem w zakładzie zamkniętym tylko wtedy, gdy jest to niezbędne, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego związanego z jego chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem od alkoholu

lub innego środka odurzającego; przed orzeczeniem tego środka sąd wysłuchuje lekarzy psychiatrów oraz psychologa.

Kodeks karny przewiduje dwa rodzaje środków zabezpieczających:

- środki izolacyjno-lecznicze (art. 93-98 KK)

- środki o charakterze administracyjnym (art. 99-100 KK)

121. Co to jest przedawnienie? Jakie rodzaje przedawnienia występują w k.k.?

122. Podaj terminy przedawnienia ścigania przestępstw.

123. Na czym polega instytucja tzw. spoczywania biegu przedawnienia? Na czym polega zasada nieprzedawnienia przestępstw i z czego wynika?

124. Na czym polega instytucja zatarcia skazania i jakie możliwości zatarcia skazania przewiduje k.k.?

125. Kogo dotyczy zasada narodowości podmiotowej i na czym polega?

126. Jakie rozwiązania przewiduje zasada narodowości podmiotowej?

127. Omów zasadę odpowiedzialności zastępczej.

128. Jak podzielimy zasadę narodowości przedmiotowej? Omów zasadę narodowości przedmiotowej.

129. Czego dotyczy warunek podwójnej przestępności czynu i których zasad dotyczy?

130. Podaj przesłanki odpowiedzialności na podstawie represji wszechświatowej i jakich przestępstw dotyczy ta zasada?

131. Na czym polega instytucja ekstradycji?

132. Wyjaśnij pojęcie immunitetu. Jaka jest różnica między immunitetem materialnym a immunitetem formalnym?

133. Występek o charakterze chuligańskim.

---