WYKŁAD 13

Stereotypy płci wpływają, a spostrzeganie i zachowanie

Stereotypy - aspekt treściowy

• Starsze osoby - bezużyteczne i niesprawne

• Azjaci - pracoholicy, zabierający Polakom miejsca pracy

• Gospodynie domowe - sympatyczne i nieszkodliwe

• Ludzie zamożni - zimni i nieludzcy

Stereotyp nie musi mieć jednoznacznie negatywnej konotacji ewaluatywnej

Dwa główne wymiary stereotypów płci:

• Kobiety: miłe, wrażliwe, sympatyczne, uczuciowe

• Mężczyźni: ambitni, energiczni, kompetentni

• Warmth/competence (Fiske, Cuddy, Glick i Xu, 2002)

• Wspólnotowość/sprawczość (Wojciszke)

Analiza czynnikowa

Wykonano analizę czynnikową, by pokazać, które właściwości są w podobnym stopniu przypisane każdej grupie.

• Pierwszy czynnik to kompetencja: inteligentny, pewny siebie, skłonny do rywalizacji, niezależny

• Drugi czynnik to lubienie: tolerancyjny, uczciwy, ciepły, dobry

Analiza skupień

Żeby ustalić podobieństwo między grupami w ocenach jakie przyznawali im badani.

• Bardziej kompetentni niż ciepli: bogaci, feministki, kobiety biznesu, Azjaci, Żydzi

• Bardziej ciepli niż kompetentni: gospodynie domowe, niewidomi, emigranci zarobkowi

Oceny na obu wymiarach były dość słabo ale ujemnie skorelowane (niski wynik w jednej skali współwystępował z wyższym na drugiej)

Konsekwencje

• Wysoka ocena na wymiarze kompetencji i niska na wymiarze „ciepłości” - stereotypy zazdrosne

• Niska ocena na wymiarze kompetencji i wysoka na wymiarze „ciepłości” - stereotypy paternalistyczne

	Niska kompetencja	Wysoka kompetencja
Niska ciepłota	Jawne uprzedzenia	Zazdrosne stereotypy Seksizm wrogi
Wysoka ciepłota	Paternalistyczne stereotypy - łagodny seksizm	Tylko grupa własna

Ocena kobiet jako grupy jest bardzo pozytywna, ale tylko jeśli chodzi o właściwości związane ze wspólnotowością a nie kompetencjami (Eagly i Mladic 1989)

Podobnie oceniani są ludzie starsi, czy należący do mniejszości narodowych czy grup etnicznych (Romowie, górale)

Ocena kompetencji - wysoka ale w dziedzinie, która jest typowa dla danej grupy.

Emocje wobec poszczególnych grup

Smith 2000 - porównania w dół przynoszą pozytywne emocje a porównania w górę wzbudzają raczej negatywne

	Niska kompetencja	Wysoka kompetencja
Niska ciepłota	Złość, nienawiść, pogarda	Zazdrość, zawiść, podziw, przypisywane wrogie intencje
Wysoka ciepłota	Poczucie wyższości, uczucia opiekuńcze, sympatia,	Emocje pozytywne

Emocje (Glick, Fiske, Xu, Cuddy 2002)

	Podziw	Zazdrość	Litość	Pogarda
1. Grupa własna	2,72	1,57	1,42	1,43
2. Kompetentni - zimni	2,82	2,58	1,37	1,76
3. Ciepli - niekompetentni	2,29	1,03	3,66	1,70
4. Niekompetentni - zimni	1,36	1,03	3,39	2,50

Reakcje kobiet na seksistów (Kiliański i Rudman 1998)

• Nie-seksista - oceniony bardzo pozytywnie

• Łagodny seksista - ocena umiarkowanie pozytywna

• Wrogi seksista - ocena negatywna

Dodatkowo kobiety były przekonane, że mężczyzna przejawiający łagodny seksizm nie może jednocześnie być seksistą wrogim

Kobiety w pracy

Każdemu według zdolności

• Kobiety uważa się za posiadające więcej cech wspólnotowych a więc wielu ludzi sądzi, że są szczególnie predystynowane do pełnienia takich zawodów jak nauczycielka, pielęgniarka, przedszkolanka (Eagly i Mladinic 1994). Te zawody są gorzej płatne i mają niższy prestiż społeczny

Każdemu według potrzeb

• Kobiety są przyjmowane na stanowiska „męskie” tylko wtedy, gdy ich kompetencje są wyjątkowe nawet na tle mężczyzn, zwykle osoby o podobnych kompetencjach podczas rekrutacji są oceniane niżej na wymiarach „sprawczych”, gdy są kobietami (Joan Wainwright, John Wainwright)

• Kobiety są tez znacznie częściej zwalniane po to, by chronić pracujących mężczyzn w sytuacji redukcji zatrudnienia.

Jak zdobyć pracę(będąc kobietą)?

Sztuka wywierania dobrego wrażenia

Strategie autoprezentacji (Jones i Pittman 1982):

Autopromocja - przekonywanie innych, że posiada się określone kompetencje merytoryczne, duma z własnych osiągnięć

• Szczególnie użyteczna przy pierwszym kontakcie, gdy odbiorca nie zna nadawcy tej strategii (sytuacja rozmowy o pracę)

• Skoro kobiety są postrzegane jako mniej kompetentne naturalne wydawałoby się stosowanie tej techniki, by uwypuklić swoje osiągnięcia i kompetencje

Kobieta zachowująca się jak mężczyzna

Jest oceniana negatywnie - gdy zachowuje się asertywnie, nie uśmiecha się jest postrzegana jako wrogo nastawiona i zimna (Butler i Geis 1990).

Kobieta zachowująca się jak mężczyzna jest oceniana jako kompetentna ale nielubiana.

A przecież wymiar „wspólnotowości” jest szczególnie istotny w ocenie kobiet niezależnie od tego, czy rozpatrujemy „kobiece” czy „męskie” zawody.

Czy używać autopromocji, czy też lepiej nie?

BADANIE (Rudman 1998)

• Sytuacja eksperymentalna przypominała rozmowę rekrutacyjną

• Uczestnicy oceniali swoich partnerów interakcji:

- by wybrać partnera do udziału w skomputeryzowanej wersji gry Jeopardy!

-by dokonać bardzo precyzyjnej oceny osoby

• Zadawane były pytania, które dotyczyły stereotypu płci i pytania neutralne

Partner interakcji w rzeczywistości pomocnik eksperymentatora zachowywał się w sposób promujący siebie (mówił w sposób pewny siebie, wskazywał swoje przeszłe osiągnięcia, sukces przypisywał sobie a nie okolicznościom, utrzymywał kontakt wzrokowy), lub w sposób skromny (mówił: „nie jestem ekspertem, ale…”, odwoływał się do odbiorcy”, patrzył mniej na rozmówcę)

Odwet na kompetentnych kobietach
(Rudman i Glick 1999)

Ocena aplikującego o pracę na stanowisku specjalisty działu IT na trzech wymiarach: kompetencji zawodowych, kompetencji społecznych oraz szans na zatrudnienie

• Materiały - list motywacyjny oraz nagranie wideo z rozmowy

• Kandydaci: płeć oraz nastawienie (wspólnotowe vs kompetencyjne)

• Rodzaj pracy (męska vs kobieca)

Wyniki w grupie kobiet dla męskich zawodów

Kwadratura koła

Aby dostać pracę trzeba zaprezentować swoje kompetencje merytoryczne

Prezentując swoje osiągnięcia zyskujemy opinię osoby kompetentnej, ale jednocześnie przestajemy być lubiane i spada ocena naszych kompetencji społecznych

Tracimy pracę pod pretekstem zbyt niskich kompetencji społecznych

Różnice płciowe w matematyce

Metaanaliza (Hyde, Fennema i Lamon 1990)

• Jak duże różnice płciowe obserwuje się w różnych grupach wiekowych?

• Czy wielkość różnic zależy od trudności zadania?

• Czy wielkość różnic zmienia się w zależności od działu matematyki (algebra, geometria)

• Czy w badaniach starszych różnice są większe niż w badaniach wykonanych niedawno?

• Czy wielkość różnic jest identyczna w ogólnej populacji jak i wśród osób szczególnie uzdolnionych?

1 etap metaanalizy - dobór badań

• Badaczki przeszukały dostępne źródła w poszukiwaniu badań nad różnicami płciowymi w zakresie zdolności matematycznych

• Wybrały 295 badań w których grupa badana była powyżej 100 osób

• Dla każdego badania policzyły siłę efektu d Cohena odzwierciedlającą wielkość różnic między kobietami i mężczyznami w zadaniach matematycznych

Zyski z metaanalizy

• Dzięki metaanalizom możemy uwzględnić rolę czynników, które nie mogą być analizowane w pojedynczym badaniu. Są to elementy kontekstu w jakim badanie wykonujemy: czasowego, kulturowego, i innych czynników, którymi nie możemy manipulować ale je kontrolujemy.

• Możemy zdecydowanie więcej „wykopać” z danych, które już zostały zgromadzone - analizy danych archiwalnych.

• Nie musimy robić badania i nękać ponownie osób badanych a mamy ogromną próbę

2 etap - porównanie siły efektów

• Data publikacji doniesienia została zdychotomizowana na badania stare (opublikowane przed 1973r.) oraz nowe (po 1973 r.)

• Średnia wartość statystyki d Cohena dla badań starych wynosiła 0,31 średnia dla badań nowych 0,14.

• Różnice płciowe bardziej wyraźne w zakresie geometrii, wśród młodzieży porównując z dziećmi

• A zatem wniosek był taki, że w badaniach starszych różnice między kobietami i mężczyznami były bardziej wyraziste niż w badaniach nowszych

• Jakie czynniki mogą za to odpowiadać?

Kobieta na drodze?

Nai C. J. Yeung i Courtney von Hippel (2008)

Osoby badane wykonywały zadanie w symulatorze jazdy samochodem

Aktywizacja stereotypu, że kobiety są słabymi kierowcami spowodowała, że badane dwukrotnie częściej niż osoby z grupy kontrolnej przejeżdżały pieszego przechodzącego w niedozwolonym miejscu w porównaniu z kobietami, którym nie przypominano negatywnych opinii o umiejętnościach kierowania samochodem.

---