Ekonomia- przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej

We współczesnej gospodarce rynkowej działa bardzo wiele podmiotów gospodarczych. Wszystkie te podmioty możemy podzielić na trzy następujące grupy:

1) gospodarstwa domowe

2) przedsiębiorstwa

3) państwo

Przedsiębiorstwo- istota i funkcje przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo inaczej firma to jednostka organizacyjna (gospodarcza) wyodrębniona pod względem ekonomicznym, prawnym i organizacyjnym prowadząca działalność gospodarczą (produkcyjną, handlową, usługową).

Odrębność przedsiębiorstwa oznacza wydzielenie określonego majątku, pokrywanie wydatków z własnych przychodów, posiadanie w banku odrębnego rachunku rozliczeniowego. Odrębność ekonomiczna oznacza również dysponowanie zasobem majątkowym przez jego właścicieli, którzy prowadzą samodzielną działalność gospodarczą na podstawie dochodów uzyskanych z rentownej działalności gospodarczej. Odrębność ekonomiczna oznacza działanie przedsiębiorstwa w swoim własnym imieniu , na swój własny rachunek, na swą własną odpowiedzialność.

Formalnym wyrazem odrębności ekonomicznej jest osobowość prawna przedsiębiorstwa, oznacza ona zdolność przedsiębiorstwa do zawierania umów, zaciągania kredytów występowania w roli podmiotu w handlu wewnętrznym i zagranicznym, czyli występowania w stosunki cywilno prawne z innymi podmiotami zagranicznymi.

Wyodrębnienie(odrębność) techniczno organizacyjne przedsiębiorstwa, oznacza że firma jest zespoleniem kapitału i siły roboczej zorganizowanych w odpowiedni sposób, dla prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Organizacyjnym wyrazem odrębności gospodarczej jest sprawdzanie zarządzania przez kierownictwo wg. zasad ustalonych w statucie przedsiębiorstwa, oraz w regulaminie wewnętrznym przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo jest to organizacja prowadzona pod jednym zarządem, wyodrębniona ekonomicznie, prawnie i organizacyjnie, której celem jest działanie przynoszące zysk, czyli nadwyżkę finansową ponad poniesione koszty.

W prowadzeniu każdej działalności gospodarczej kluczową rolę odgrywa przedsiębiorca.

Przedsiębiorca jest to osoba zajmująca się działalnością gospodarczą, która odkrywa potencjalne zyskowne możliwości, organizuje kieruje tymi przedsiębiorstwami, dąży do osiągania zysku, czyli nadwyżki finansowej.

W gospodarce rynkowej oprócz przedsiębiorstw występują również inne instytucje nie nastawione na zysk.. W Polsce noszą one nazwę jednostek budżetowych. Jednostki te realizują cele społecznie użyteczne w oparciu o środki uzyskiwane z budżetu państwa. W prowadzeniu działalności gospodarczej kluczową rolę odgrywa przedsiębiorca. Przedsiębiorca jest to osoba zajmująca się działalnością gospodarczą, która odkrywa potencjalnie zyskowne możliwości, organizuje i kieruje tymi przedsięwzięciami, dąży do osiągania zysku czyli nadwyżki finansowej. Do najważniejszych funkcji przedsiębiorcy należy inicjowanie i uruchamianie działalności gospodarczej oraz różnego typu innowacji techniczno-organizacyjnych, podejmowanie kluczowych decyzji związanych z działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa, podejmowanie ryzyka związanego z działalnością gospodarczą oraz innowacjami. W gospodarce rynkowej przedsiębiorstwo spełnia następujące funkcje:

1.Funkcja podażowa - inaczej produkcyjna sprowadza się do wytwarzania dóbr i usług, i kierowania ich na rynek.

2.Funkcja popytowa - przedsiębiorstwa jako uczestnicy rynku zgłaszają popyt na rzeczowe i osobowe czynniki produkcji tj. funkcję popytową przedsiębiorstwa. Czynniki rzeczowe to efekty pracy innych przedsiębiorstw, czynniki osobowe to pracownicy o różnych kwalifikacjach.

3.Funkcja społeczna - sprowadza się do tego, że jest ona miejscem gdzie współpracuje wielu pracowników o różnym poziomie kwalifikacji, gdzie nawiązują się różnorodne stosunki międzyludzkie, gdzie powstają spory i konflikty, gdzie kształtują się określone postawy ludzkie.

Rodzaje przedsiębiorstw. W gospodarce rynkowej występuje duża rozmaitość form i rodzajów przedsiębiorstw dlatego też zachodzi konieczność ich klasyfikacji. Kryteriami klasyfikacji przedsiębiorstw mogą być:

1.Rodzaj prowadzonej działalności - wg tego kryterium przedsiębiorstwa dzielimy na: przedsiębiorstwa wytwarzające produkty i przedsiębiorstwa wytwarzające usługi.

2.Wielkość przedsiębiorstw - wg kryterium wielkości dzielimy przedsiębiorstwa na wielkie, średnie i małe. Określenie wielkości przedsiębiorstwa nie jest jednoznaczne. Jako miarę wielkości przedsiębiorstwa przyjmuje się najczęściej liczbę zatrudnionych pracowników, wartość produkcji sprzedanej, wartość majątku trwałego.

3.Pozycja rynkowa.

4.Formy własności - wg kryterium własności przedsiębiorstwa dzielimy na państwowe, spółdzielcze, komunalne i prywatne. Przedsiębiorstwa państwowe stanowią własność państwa czyli inaczej własność ogólnospołeczną.

Własność spółdzielcza to własność grupowa. Przedsiębiorstwa spółdzielcze powstają jako dobrowolne zrzeszenia osób prowadzących działalność gospodarczą. Specyfika przedsiębiorstw spółdzielczych polega na tym, że członkowie spółdzielni wnoszą do majątku spółdzielni określony wkład np. wkład pieniężny bądź rzeczowy. Zarządzanie spółdzielnią opiera się na zasadach samorządowych. Każdy członek spółdzielni przy wyborze zarządu ma jeden głos niezależnie od wniesionego wkładu. Podział nadwyżki ekonomicznej między poszczególnych członków dokonuje się w oparciu o dwa kryteria: 1) bieżącego wkładu pracy członków spółdzielni, 2) wysokość wniesionego wkładu kapitałowego (dywidenda).

Własność komunalna jest formą własności państwowej i zarządzaną na zasadach samorządowych. Organy samorządu terytorialnego, jako organy założycielskie reprezentujące rząd w terenie, zakładają przedsiębiorstwa komunalne. Przedsiębiorstwa komunalne odgrywają ważną rolę dla społeczności lokalnej.

W gospodarce rynkowej dominującą formą przedsiębiorstw są przedsiębiorstwa prywatne. Przedsiębiorstwa prywatne możemy podzielić na dwie grupy:

1. przedsiębiorstwa własności indywidualnej,

2) spółki.

Przedsiębiorstwo własności indywidualnej jest to każde przedsięwzięcie gospodarcze prowadzone przez jedną osobę i będące jej własnością. Przedsiębiorstwo własności indywidualnej nie posiada osobowości prawnej, nie jest odrębnym podmiotem gospodarczym. Działa na zasadzie osobowości prawnej właściciela jako osoby fizycznej. Każdy może zgłosić działalność gospodarczą zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi i rozpocząć działalność na pożądaną przez siebie skalę. Właściciel decyduje o tym co firma wytwarza, w jaki sposób jest finansowana jej działalność i jak dzielone są zyski pochodzące z tej działalności. W granicach prawa i sił konkurencji właściciel może robić to co chce. Zyski wytworzone przez przedsiębiorstwo własności indywidualnej traktowane są przez władze finansowe jako dochód (ekwiwalent pracy) i podlegają opodatkowaniu jako dochody od osób fizycznych. Ograniczenia na jakie natrafia przedsiębiorstwo własności indywidualnej są następujące:

1. rozmiar i skala działalności jest niewielka, bo źródła finansowania właściciela są niewielkie

2) właściciel nie może korzystać z rady i wsparcia innych zainteresowanych osobiście w prowadzenie działalności gospodarczej.

Właściciel przejmuje wszystkie zyski w przedsiębiorstwie, ale ponosi również całe ryzyko związane z działalnością gospodarczą. Wszystkie straty obciążają wyłącznie i w całości właściciela.

Jeżeli kapitał pojedynczego przedsiębiorcy nie wystarcza do prowadzenia działalności gospodarczej może on przyjąć jednego lub więcej wspólników dysponujących kapitałem i powstaje spółka. Spółka z ekonomicznego punktu widzenia jest to zrzeszenie osób lub kapitału w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Z prawnego punktu widzenia spółka jest umową. Przedmiotem jej działalności może być wyłącznie działalność gospodarcza. Stronami umowy są wspólnicy mający wspólny cel gospodarczy. Spółka jest to przedsięwzięcie gospodarcze należące i zarządzane przez dwie lub więcej osób. Zalety spółki to:

1. rozmiar i skala działalności gospodarczej jest znaczne szersza, co wiąże się z

możliwością finansowania działalności,

2) zyski i straty są dzielone w sposób ustalony w statucie spółki, czyli w umowie zawartej przy zawieraniu przedsiębiorstwa,

3) zyski spółki traktowane są przez władze finansowe jako dochody od osób fizycznych i podlegają takiemu opodatkowaniu.

Podstawowym kryterium podziału spółek jest źródło prawa regulujące problematykę spółek.

Spółki

Spółki regulowane Spółki prawa cywilnego Spółki prawa handlowego

szczegółowymi Spółki cywilne Spółki handlowe

przepisami prawnymi

ze względu na podmioty specyficzny rodzaj działalności

będące wspólnikami jaką prowadzi spółka

- dział. bankowa

jeden podmiot joint ventures - dział. w zakresie ubezpiecz.

(jednoosobowe (spółki z udziałem kapitału - zarządzanie funduszami

spółki Skarbu Państwa) zagranicznego) powierniczymi i giełda

papierów wartościowych

Spółka cywilna jest unormowana wyłącznie w przepisach kodeksu cywilnego.

Spółka cywilna jest spółką osobową, za jej zobowiązania odpowiadają solidarnie wszyscy wspólnicy całym swoim majątkiem. Nie posiada osobowości prawnej, nie podlega rejestracji w rejestrze handlowym.

Podmiotami praw i obowiązków w stosunkach zewnętrznych są wszyscy wspólnicy. - Spółka powstaje na zasadzie wniesienia przez wspólników własności rzeczy lub innych praw oraz na świadczeniu usług. Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają na zasadzie pełnej nieograniczonej odpowiedzialności.

- Spółki handlowe są unormowane w rozporządzeniu prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z 27 czerwca 1934r. Rozporządzenie to nosi nazwę kodeksu handlowego.

Przepisy kodeksu handlowego wyróżniają dwa rodzaje spółek.

1. spółki osobowe

2. sp kapitałowe

Spółki osobowe charakteryzują się tym, że nie mają osobowości prawnej mimo występowania w obrocie jako wyodrębniony podmiot gospodarczy pod własną nazwą. Wspólnicy spółki osobowej wnoszą do spółki wkład kapitałowy, uczestniczą osobiście w działalności spółki i ponoszą pełną osobistą odpowiedzialność za ryzyko gospodarcze, angażują w spółkę kapitał i własną osobową pracę.

Istnieją różne formy uczestnictwa wspólników w spółce. Wspólnicy mogą być partnerami aktywnymi albo partnerami cichymi.

Partnerzy aktywni wnoszą do spółki wkład kapitałowy, biorą udział w zarządzaniu przedsiębiorstwem, uczestniczą w zyskach i ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

Partnerzy cisi wnoszą do wnoszą do spółki wkład kapitałowy, uczestniczą w podziale zysku i w odpowiedzialności za zobowiązania spółki na określonych w umowie zasadach. Nie biorą udziału w bezpośrednim zarządzaniu firmą.

Forma uczestnictwa wspólników w spółce pozwala podzielić spółki osobowe na 3 grupy.

1. spółki ciche

2. spółki jawne

3. spółki komandytowe

Spółka cicha to spółka w której jeden ze wspólników występuje jako partner aktywny, reprezentujący spółkę na zewnątrz oraz ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania oraz wspólnik(nicy) cisi, którzy nie odpowiadają za zobowiązania spółki na zasadzie pełnej odpowiedzialności lecz uczestniczą w zyskach i stratach wg: porozumienia zawartego w umowie spółki.

Spółka jawna jest najprostszą formą spółki osobowej zbliżonej do spółki cywilnej. Różni się od niej cechami:

1. zakładana jest w celu prowadzenia przedsiębiorstw dużych rozmiarów

2. odpowiadają prawo występowania w obrocie, jako odrębny podmiot gospodarczy pod własną nazwą. Nie posiada osobowości prawnej

3. podlega rejestracji w rejestrze handlowym z faktu rejestracji spółki w rejestrze handlowym wynika obowiązek składania przez firmę sprawozdań finansowych z działalności gospodarczej.

Spółka jawna jako przedsięwzięcie będące własnością dwóch lub więcej osób. Wspólnicy są partnerami aktywnymi i odpowiadają za długi spółki na zasadzie pełnej nieograniczonej odpowiedzialności.

Spółka osobowa(jawna) przestaje istnieć z chwilą wycofania się lub śmierci jednego z partnerów. Utrudnia to funkcjonowanie przedsiębiorstwa w dłuższych okresach czasu. W celu kontynuowania działalności pozostali wspólnicy muszą zawrzeć nową umowę spółki.

Spółka osobowa istnieje w składzie wspólników, którzy ją założyli.

Kodeks handlowy dopuszcza możliwość przystąpienia nowego wspólnika do spółki już istniejącej ale w przypadku takim nowy wspólnik wyraża zgodę na odpowiedzialność za zobowiązania spółki powstałe przed jego przystąpieniem.

Spółka komandytowa jest to spółka w której część wspólników - przynajmniej jeden odpowiada za zobowiązania spółki całym majątkiem bez ograniczenia. Część zaś wspólników zwana komandytariuszami odpowiada za długi spółki do wysokości określonej kwoty zwanej w umowie zwanej sumą komandytową.

Spółka komandytowa podlega rejestracji w rejestrze handlowym i wpisem do rejestru objęta jest też suma komandytowa do której ponoszą odpowiedzialność wspólnicy komandytariusze.

Ze względu na ograniczoną odpowiedzialność komandytariusz ma ograniczone prawa wspólnika. Nie ma prawa reprezentowania spółki na zewnątrz.

Spółka kapitałowa to przedsięwzięcie gospodarcze prowadzone na szeroką skalę w sposób dozwolony, zgodny z prawem.

Spółka kapitałowa opiera swój byt na wyodrębnionym majątku będącym wkładem wspólników. Majątek ten staje się własnością spółki jako osoby prawnej.

W spółce kapitałowej osobowość prawna spółki oddzielona jest od statusu prawnej jej właścicieli. W spółkach kapitałowych wspólnicy nie muszą brać udziału w prowadzeniu działalności spółki, uczestniczą w podziale zysków i ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki do wysokości sumy wniesionych wkładów do wspólnego majątku spółki. Jest to odpowiedzialność majątkowa a nie osobista. W spółkach kapitałowych obowiązuje zasada ograniczonej odpowiedzialności. Spółka kapitałowa odpowiada za zobowiązania do wysokości wniesionego majątku spółki. Oznacza to, że osobisty majątek wspólników nie może być użyty do spłacenia długów spółki.

Spółki kapitałowe możemy podzielić na spółki ZO.O i spółki akcyjne.

Wykład V

Spółka z.o.o. jest to spółka tworzona w celach gospodarczych o ile ustawy nie zawierają ograniczeń.

Cel gospodarczy jest to każdy nie zabroniony przez prawo cel zarobkowy, czyli działalność podejmowana na własny rachunek w celu osiągnięcia zysku.

Powołanie spółki z.o.o. nie może naruszać ustawy, nie każda działalność gospodarcza może być prowadzona w formie spółki z.o.o. (np. banki). Umowa spółki z.o.o. może być zawarta tylko przez osoby fizyczne lub prawne. Do udziału w spółkach z.o.o. nie są dopuszczone jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Podstawą powołania spółki z.o.o. jest kapitał zakładowy. Stanowi on pierwotny majątek spółki. Jest to suma wkładów wniesionych przez wspólników na pokrycie objętych udziałów. Wysokość kapitału zakładowego określają wspólnicy w umowie spółki.

Kapitał zakładowy stanowi wspólny majątek spółki i jest jej własnością. Kodeks handlowy zakłada, że kapitał zakładowy w spółce z.o.o. nie może być niższy od 4 tyś. zł. Kapitał zakładowy stanowi mienie będące w dyspozycji spółki i pełni jednocześnie funkcję gwarancyjną wobec wierzycieli. Kapitał zakładowy może być zbierany w formie pieniężnej bądź też wkładów niepieniężnych lub tzw. aportów. Aportem w spółce z.o.o. mogą być wszelkie przedmioty majątkowe, rzeczy i prawa, o ile są zbywalne i mogą być jako aktywa wliczone do bilansu spółki.

Władzą każdej spółki z.o.o. jest zarząd jako organ wykonawczo-zarządzający wybierany przez zgromadzenie wspólników. Wspólnicy mogą ustanawiać władzę nadzorczą spółki, jest nią rada nadzorcza lub komisja rewizyjna, lub obydwa te organy łącznie. Decydują o tym wspólnicy w umowie spółki.

Zgodnie z kodeksem handlowym w spółkach w których kapitał zakładowy przewyższa 25 tyś. zł., a wspólników jest więcej niż 50 powołanie rady nadzorczej i komisji rewizyjnej jest obowiązkiem. Obligatoryjnie radę nadzorczą i komisję rewizyjną powołuje się w Spółkach Skarbu Państwa. Zarząd spółki może składać się z jednego lub większej liczby członków (jedno lub wieloosobowych). Członkami zarządu mogą być zarówno wspólnicy jak i osoby spoza grona wspólników. Mogą to być osoby fizyczne jak i osoby prawne. Członkowie zarządu nie będący wspólnikami wykonują swoje funkcje na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia. Członków pierwszego zarządu wspólnicy ustanawiają stosowną uchwałą na pierwszym zgromadzeniu wspólników, mogą to uczynić w umowie spółki. Umowa spółki może też upoważniać radę nadzorczą do powołania członków zarządu. Jeżeli brak odpowiedniego upoważnienia w umowie spółki, członków zarządu ustanawia zgromadzenie wspólników stosowną uchwałą. Członkowie zarządu mogą być powoływani na czas określony lub nieokreślony. Zgodnie z kodeksem handlowym w spółce z.o.o. nie ma obowiązku ustanawiania członków zarządu na czas określony. Zarząd spółki jest organem zarządzająco-wykonawczym. Do podstawowych jego zadań należy prowadzenie praw spółki, zarządzanie mieniem spółki, organizowanie i kontrolowanie bieżącej działalności gospodarczej i reprezentacja spółki na zewnątrz wobec osób trzecich. Reprezentacja spółki należy wyłącznie do zarządu, który ma prawo zawierać umowy. Kontrola nad działalnością zarządu należy do: każdego wspólnika rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, biegłych rewidencji.

Spółka akcyjna jest spółką kapitałową w czystej postaci, nie występują w niej żadne elementy osobowe. Spółka akcyjna powoływana jest w celu realizacji dużego przedsięwzięcia gospodarczego wymagającego znacznego kapitału. Może być powoływana do realizacji każdego zgodnego z prawem celu gospodarczego. Przy zakładaniu spółki akcyjnej musimy uwzględnić następujące czynności:

1. ułożenie statutu,

2. objęcie ewentualnie subskrypcję akcji,

3. wpis spółki do rejestru handlowego.

Podstawą funkcjonowania spółki akcyjnej jest statut sporządzony przez wspólników założycieli w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Spółkę zakładają wspólnicy założyciele w liczbie minimalnej trzech osób. Są to osoby które podpiszą akt notarialny spółki. Na nich też ciążą obowiązki związane z organizowaniem i ukonstytuowaniem się spółki. Dopuszczalna jest przez kodeks handlowy jednoosobowa spółka skarbu państwa. W statucie spółki powinno się określić:

1. firmę i siedzibę spółki,

2. przedmiot działalności przedsiębiorstwa,

3. czas trwania spółki, jeśli jest ograniczony,

4. w statucie ustalamy wysokość kapitału akcyjnego, sposobu jego zbierania, nominalną wartość akcji, liczbę akcji ze wskazaniem na liczbę określonego rodzaju,

5. imiona i nazwiska albo nazwy firm i adresy wspólników założycieli,

6. organizacja władz zarządzających i nadzorczych.

Kapitał akcyjny spełnia w spółce akcyjnej podobną rolę jak kapitał zakładowy w spółce z.o.o. Aktualnie obowiązujący najniższy pułap kapitału akcyjnego wynosi 100 tyś. zł. Może być on zgromadzony w postaci wkładów pieniężnych lub wkładów niepieniężnych czyli aportów. Przed zarejestrowaniem spółki musi być zebrany kapitał w postaci aportów i pewna część kapitału w formie pieniężnej. Pewna część kapitału pieniężnego może być zebrana w ratach po zarejestrowaniu spółki. Wkład pieniężny może być płacony w ratach. Przed rejestracją wpłata pieniężna musi stanowić co najmniej ¼ sumy nominalnej kapitału akcyjnego. W statucie spółki muszą być ustalone warunki co do liczby rat i terminów w jakich mogą być one realizowane.

Wykład 09.04.99

Spółka akcyjna może być zawiązana łącznie albo stopniowo w drodze publicznej subskrypcji. Łączne założenie spółki ma miejsce wówczas, gdy określone osoby a więc członkowie założyciele wraz z osobami trzecimi w formie aktu notarialnego wyrażają zgodę na zawiązanie spółki, brzmienie statutu oraz objęcie wszystkich akcji. Nie jest konieczne aby wszyscy wspólnicy wyrazili zgodę w jednym akcie notarialnym.

Stopniowe założenie spółki.

Spółka może być zawiązana stopniowo w formie publicznej subskrypcji zgodnie z prawem o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Członkowie założyciele muszą wykonać następujące czynności:

1. ułożenie i ogłoszenie statutu spółki

2. złożenie kaucji założycielskiej

3. ogłoszenie prospektu czyli wezwania do zapisywania się na akcje

4. zapisy i wpłaty na akcje

5. przydział akcji i zwołanie walnego zgromadzenia akcjonariuszy (na zgromadzeniu wybór władz)

Termin akcja ma podwójne znaczenie:

1. Oznacza stosowny procent kapitału zakładowego danej spółki. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na mniejsze części nazywane akcjami.

2. Jest papierem wartościowym świadczącym o udziale jego właściciela w kapitale i dochodach spółki akcyjnej. Akcja to dokument, który stwierdza, że osoba będąca w jego posiadaniu jest współwłaścicielem, akcjonariuszem danej spółki.

Każda akcja opiewa na pewną sumę pieniężną stanowiącą jej wartość nominalną. Suma wartości nominalnej wszystkich akcji tworzy kwotę kapitału zakładowego danej spółki.

Od wartości nominalnej akcji należy odróżnić cenę emisyjną czyli cenę sprzedaży akcji. Jest to cena, za którą wydaje się akcje przy zakładaniu spółki lub podwyższaniu kapitału akcyjnego. Cena emisyjna jest zawsze znacznie wyższa od wartości nominalnej, wyjątkowo może być równa wartości nominalnej, nie może być niższa od wartości nominalnej.

Cena rynkowa albo inaczej kurs akcji jest to rzeczywista zmiana ceny akcji na giełdzie papierów wartościowych. Zależy od popytu i podaży. Cena rynkowa akcji może być wyższa, równa lub niższa od wartości nominalnej.

Wartość nominalna akcji jest jednolita, co oznacza, że jest ona niepodzielna, dopuszczalna jest natomiast współwłasność akcji.

Akcjonariusze z tytułu posiadania akcji mają prawa majątkowe i korporacyjne.

Prawa majątkowe sprowadzają się do udziału w zyskach czyli otrzymywaniu dywidendy i udziału w kwocie likwidacyjnej.

Prawa korporacyjne uprawniają akcjonariusza do zwoływania walnych zgromadzeń, głosowania podczas obrad, możliwość domagania się wyjaśnień od zarządu spółki oraz możliwości zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia.

Wszystkie akcje możemy podzielić:

1. Ze względu na charakter praw i obowiązków

• imienne

• na okaziciela

2. Ze względu na rozmiar uprawnień

• akcje uprzywilejowane

• akcje zwykłe

• akcje użytkowe (upośledzone)

Akcja imienna jest to akcja wydawana konkretnym akcjonariuszom na ich imię i nazwisko w konkretnych określonych sytuacjach. Wydawane są one w następujących sytuacjach:

• kiedy do akcji przywiązany jest obowiązek świadczeń niepieniężnych

• wydawane są w zamian za wnoszone do majątku spółki wkłady niepieniężne czyli tzw. aporty

• akcje uprzywilejowane co do głosu (muszą być imiennymi)

Akcje imienne legitymują osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu stanowiącego akcję. Przeniesienie praw następuje przez przelew połączony z wydaniem dokumentu. Obowiązkiem zarządu spółki jest prowadzenie księgi akcji imiennych, w których dokonuje się przekazywania praw związanych z akcjami.

Regułę w spółkach akcyjnych stanowią akcje na okaziciela. Przeniesienie praw z akcji na okaziciela wymaga jedynie wydania tej akcji. Akcje na okaziciela mogą być wydane przez spółkę dopiero po pełnej wpłacie za akcje.

Akcja uprzywilejowana jest to pakiet praw własności do spółki, który uprawnia akcjonariusza do stałego udziału w zyskach po opodatkowaniu. Osoby, które kupują akcje uprzywilejowane mają zagwarantowane stałe wypłaty zysków po opodatkowaniu określone jako stałe dywidendy tak długo, jak długo spółka przynosi zyski.

Akcja zwykła jest to pakiet praw własności do spółki, który uprawnia inwestora do udziału w zyskach, jakie pozostają po uregulowaniu wszystkich innych zobowiązań. Dywidendy do akcji zwykłych nie są stałe i mogą się zmieniać w zależności od rentowności firmy oraz jej planów dotyczących reinwestowania zysków.

W7-

Składniki majątkowe przedsiębiorstwa ,źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa i równowaga finansowa

W działalności gospodarczej prowadzone w celach zarobkowych występuje potrzeba posiadania odpowiedniego co do ilości i struktur majątku. Wszystkie przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą mają różną, właściwą strukturę majątkową.

Majątek, którym dysponuje przedsiębiorstwo, stanowiący jego aktywa możemy podzielić na dwie podstawowe grupy:

1)majątek trwały

a)rzeczowy majątek trwały

b)wartości niematerialne i prawne

c)finansowy majątek trwały

2)majątek obrotowy

a)zasoby

b)środki pieniężne

c)krótkookresowe papiery wartościowe

d)należności i roszczenia

Majątek trwały jest to majątek wykorzystywany stopniowo w ciągu dłuższego okresu czasu (kilku, kilkunastu, kilkudziesięciu lat). Poszczególne składniki majątku trwałego mają wysoką wartość jednostkową. Ta część kapitału, która zaangażowana jest w środki trwałe jest mało elastyczna. Z majątkiem trwałym wiąże się duże ryzyko gospodarcze. Rzeczowy majątek obejmuje środki trwałe, czyli przedmioty majątkowe służące prowadzonej działalności gospodarczej przez dłuższy okres czasu , zużywające się stopniowo i zachowujące materialną postać. Do środków zaliczmy: grunty, budynki, maszyny, urządzenia, środki transportu.

-wyposażenie -są to składniki majątkowe nie będące składnikami trwałymi takie jak: meble, narzędzia, sprzęt gospodarczy.

-inwestycje t toku realizacji obejmują koszty nabycia lub wytworzenie majątku trwałego, które poniesiono w celu wymiany zużytego lub zwiększenia stanu posiadania majątku przed ich ukończeniem i przekazaniem do eksploatacji.

-wartości niematerialne i prawne są to składniki majątku trwałego nie mające postaci materialnej. Zalicza się do nich:

+koszty nabycia praw majątkowych np.: produktów wynalazczych, patentów, licencji, znaków towarowych

+wartość firmy-różnica pomiędzy ceną zapłaconą za firmę a jej wartością księgową na dzień dokonania zakupu

+nabyte oprogramowanie komputerowe

+koszty organizacji i zgromadzenia kapitału zakładowego umarzaniu wartości składników niematerialnych i prawnych przyjęto okres pięcioletni.

Finansowy majątek trwały są to nierzeczowe składniki majątku występujące jako udziały lub akcje w innych przedsiębiorstwach , długoterminowe papiery wartościowe i udzielone pożyczki długoterminowe.

Majątek obrotowy jest to część majątku, która uczestniczy bezpośrednio w procesie gospodarczym, ulega stałemu przekształceniu i zmienia swoją postać. Zapasy służą do utrzymania ciągłości działalności gospodarczej. Do zapasów zaliczamy: materiały (surowce, materiały podstawowe, pomocnicze, półfabrykaty, paliwo, części zamienne) zapasy produktów gotowych, zapasy produkcji w toku, zapasy towarowe czyli rzeczowe składniki majątku nabyte w celu ich dalszej odsprzedaży.

Środki pieniężne jest to ogólna kategoria finansowa, która obejmuje gotówkę w kasie, na rachunkach bankowych, w bonach pieniężnych, wekslach, czekach. Krajowe środki pieniężne wykazuje się w księgach rachunkowych wartości nominalnej, natomiast środki pieniężne w walutach obcych przelicza się na polskie złote według określonych zasad.

Krótkoterminowe papiery wartościowe obejmują akcje lub obligacje nabyte w celu ich odsprzedaży.

Należności i roszczenia

Należności są to kwoty należne od innych jednostek lub osób. Należności wynikają z tytułu dostaw wyrobów, towarów , robót, usług czy innych świadczeń, od urzędów skarbowych z tytułu podatku wat, od pracowników, z tytułu zaliczek od akcjonariuszy w spółkach akcyjnych z tytułu niezapłaconego kapitału zakładowego. W przypadku sporu między firmą a dłużnikiem powstaje roszczenie , które może być dochodzone na drodze postępowania sądowego.

W8

Najogólniej kapitał określa się jako nagromadzone dobra służące do rozwijania dalszej produkcji oraz zasoby pieniężne stosowane w produkcji. Kapitał to kategoria ekonomiczna oznaczająca wartość, która ma zdolność do wzrostu. Różnica wartości nazywana jest wartością dodatkową, zyskiem, procentem.

Źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa - to inaczej pasywa firmy. Na źródła finansowania składają się:

1.Kapitały własne. Kapitał własny tworzy się z wkładów lub wpłat właściciela przedsiębiorstwa, wspólników, udziałowców lub akcjonariuszy. Kapitał własny składa się z:

a)kapitału zasadniczego - jest to równowartość wniesionych wkładów, udziałów lub wydanych akcji. Jego wysokość jest określona w akcie założycielskim, umowie lub statucie. W zależności od formy prawnej firmy nosi on różne nazwy: kapitał właściciela w jednoosobowych przedsiębiorstwach prywatnych albo kapitał właścicieli w spółkach jawnych, cywilnych i komandytowych (czyli w spółkach osobowych). Kapitał zakładowy w spółkach z.o.o. Kapitał akcyjny w spółkach akcyjnych. Kapitał zasadniczy pierwotnym źródłem działalności przedsiębiorstwa, ma charakter długoterminowy i stały. Zmiana wysokości tego kapitału jest możliwa dopiero po zmianie umowy lub statutu spółki chyba, że w akcie tym zastrzeżono możliwość i warunki zmiany.

b)kapitał zapasowy - jest tworzony z części wygospodarowanego przez przedsiębiorstwo zysku, może być również zasilany z innych źródeł np: dodatkowych wpłat właścicieli lub wspólników. Kapitał zapasowy zapewnia stabilną działalność spółki oraz pokrywanie ewentualnych strat lub szczególnych wydatków. Obligatoryjny obowiązek tworzenia kapitału zapasowego występuje w spółkach akcyjnych. Kodeks handlowy przewiduje przekazywanie na kapitał zapasowy 8% czystego zysku. Spółka akcyjna ma obowiązek tworzenia kapitału zapasowego do wysokości równej wartości 1/3 kapitału akcyjnego. W pozostałych spółkach przepisy nie wymagają tworzenia takiego kapitału. Wspólnicy mogą jednak przewidzieć w umowie spółki tworzenie takiego kapitału.

Na podstawie postanowień umieszczanych w umowie spółki mogą być w przedsiębiorstwie tworzone inne kapitały i fundusze specjalne przeznaczone na określone cele. Źródłem tworzenia tych kapitałów jest zysk netto spółki.

2.Kapitał obcy. Kapitały własne często nie wystarczają do uruchomienia i rozwijania działalności z stąd przedsiębiorstwa zmuszone są korzystać z kapitałów obcych. Kapitały obce są dodatkowym źródłem finansowania majątku przedsiębiorstwa. Kapitały obce mogą występować w różnych formach. Do najbardziej rozpowszechnionych form występowania kapitału obcego należą kredyty bankowe i pożyczki. W zależności od warunków spłaty kredyty i pożyczki dzieli się na krótkoterminowe i długoterminowe. Krótkoterminowe - spłacane przed upływem jednego roku, długoterminowe - z terminem spłaty powyżej jednego roku do kilku lat.

3.Zobowiązania przedsiębiorstwa. Trzecim źródłem finansowania składników majątkowych przedsiębiorstwa są zobowiązania firmy wobec innych instytucji lub osób fizycznych. Zobowiązania mogą pełnić funkcję zasilania działalności przedsiębiorstwa ze względu na rozbieżności w czasie między momentem powstania zobowiązania, a terminem jego zapłaty. Zobowiązania mogą powstawać z tytułu dostaw robót i usług.

• zobowiązanie publiczno - prawne

• zobowiązanie wekslowe

• zobowiązanie z tytułu wynagrodzeń

• pozostałe.

Wolne środki z zysków - dodatkowe źródło finansowania składników majątku wygospodarowane z zysku przed jego ostatecznym podziałem. Zysk wypracowywany jest w przedsiębiorstwie sukcesywnie w ciągu całego roku obrachunkowego, podział zysku następuje na ogół po zakończeniu roku obrachunkowego.

Ogół środków majątkowych jednostek gospodarczych czyli aktywa są równe źródłom pochodzenia tego majątku czyli pasywom. Równość aktywów i pasywów wynika z tego, że w obu wypadkach chodzi o ten sam majątek ujmowany w różnych przekrojach rzeczowych i finansowych. Jest to podstawowa równość występująca w księgowości podwójnej tzw. równowaga bilansowa. Zestawienie aktywów i pasywów nazywane jest bilansem i sporządzane w każdej firmie po zakończeniu roku obrachunkowego.

Struktura kapitału

Kapitały własne są najbardziej stabilną podstawą finansowania działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Decydują one o stopniu utrzymania płynności finansowej przedsiębiorstwa. Wysokość kapitałów własnych stanowi informację do jakiej kwoty firma jest zdolna ponosić konsekwencje finansowe w razie powstania strat. Kapitały obce wymagają spłaty w określonych terminach. Możliwe jest i powszechnie praktykowane zastępowanie spłaconych zobowiązań nowymi kredytami czyli refinansowanie kredytów. Kapitały obce występują w przedsiębiorstwie zawsze ale ich wysokość i struktura ulegają zmianie.

Przedsiębiorstwo dbające o rozwój musi planować właściwą strukturę kapitału. W kształtowaniu struktury kapitału przedsiębiorstwo musi kierować się rentownością zastosowania kapitału własnego i kapitału łącznego. Kapitał łączny to suma kapitału własnego i kapitałów obcych.

zysk netto (brutto)

Rentowność kapitału własnego =

kapitał własny

Z = P - kw

Z-zysk, P- przychód, kw- koszty wytworzenia

zysk netto + odsetki od kapitału

Rentowność kapitału łącznego = kapitał łączny

Porównanie rentowności kapitału własnego z rentownością kapitału łącznego daje nam efekt dźwigni finansowej. Wskaźnik efektu dźwigni finansowej może być <1 lub >1. Gdy >1- pozytywny efekt dźwigni finansowej, czyli prawidłowa struktura kapitału. Pozytywny efekt dźwigni finansowej osiąga przedsiębiorstwo jeżeli stopa oprocentowania kapitału obcego jest niższa od stopy rentowności kapitału łącznego. Wartości niższe od jedności wskazują na występowanie negatywnego efektu, czyli na niekorzystną strukturę kapitału przedsiębiorstwa. Negatywny efekt dźwigni finansowej występuje wtedy jeżeli stopa oprocentowania kapitału obcego jest wyższa od stopy rentowności kapitału łącznego. Optymalizacja struktury kapitałowej przedsiębiorstwa wiąże się bezpośrednio z maksymalizacja wartości rynkowej, która jest podstawowym składnikiem oceny efektywności działalności przedsiębiorstwa.

Przychody, koszty i zyski - wynik finansowy przedsiębiorstwa

Czynniki produkcji zużyte w procesie działalności gospodarczej nazywamy kosztami.

Podstawowy problem ekonomiczny to problem wyboru. Z wyborem łączy się pojęcie kosztu, kosztu alternatywnego. Koszt alternatywny to koszt najbardziej cennej nie wybranej alternatywy. Koszty są ponoszone przez przedsiębiorstwo w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Działalność gospodarcza została podjęta w wyniku rozpatrzenia wielu wariantów i możliwości innego zastosowania posiadanego kapitału. Koszty będące wynikiem wybranego rodzaju działalności noszą nazwę kosztów najlepszego zastosowania. Jest to kategoria porównawcza wyrażająca koszt alternatywny. Koszt całkowity to całkowite zużycie nakładów w danym rodzaju działalności gospodarczej. Miarą kosztów całkowitych są koszty ekonomiczne. Koszty ekonomiczne to suma wyrażonych w pieniądzu nakładów zużytych w działalności gospodarczej. Wszystkie elementy kosztów muszą być ujęte w księgowości. Dokładnie w księgowości mogą być ujęte te elementy kosztów, które zostały zakupione na rynku. Są to tzw. Koszty jawne, wyraźne. Miarą tych kosztów są koszty księgowe. Oprócz kosztów wyraźnych właściciel ponosi znaczne wydatki, które nie przechodzą przez rynek. Są to tzw. Koszty ukryte. Ich wysokość może być tylko oszacowana. Koszty wyraźne i ukryte łączne stanowią koszt całkowity. W małych przedsiębiorstwach udział kosztów ukrytych w kosztach całkowitych jest bardzo wysoki. Natomiast w dużych firmach, w spółkach kapitałowych przeważają koszty wyraźne, koszty księgowe. Koszty całkowite, których miarą są koszty ekonomiczne stanowią zbiór różnych elementów i występują w różnych układach. W praktyce wyróżniamy następujące kryteria podziału kosztów: 1) rodzaj kosztów (układ rodzajowy); 2) miejsce powstawania kosztów (układ funkcjonalny); 3) sposób rozliczania kosztów na gotowy produkt (układ kalkulacyjny); 4) reakcja kosztów na zmianę wielkości produkcji (układ strukturalny kosztów)

Koszty w układzie rodzajowym związane są ze zużyciem określonego rodzaju czynnika. Dzielą się na: a) materiałowe; b) amortyzacja; c) osobowe (łącznie z ubezpieczeniami społecznymi); d) inne np. czynsze i usługi obce

Przedsiębiorstwo jest określoną strukturą organizacyjną z czego wynika podział kosztów według miejsc powstawania. Z tego punktu widzenia koszty dzielimy na: a) koszty produkcji podstawowej; b) koszty produkcji pomocniczej; c) koszty działalności markietyngowej; d) koszty BHP; e) koszty działalności badawczo - rozwojowej, informacji naukowo-technicznej. Podział kosztów z punktu widzenia kalkulacji to podział na koszty bezpośrednie i pośrednie. Koszty bezpośrednie to takie, które można bezpośrednio naliczyć na produkt. Koszty pośrednie to koszty, które rozlicza się na gotowy wyrób według tzw. kluczy rozliczeniowych, kluczy kalkulacyjnych.

Struktura kosztów to sposób w jaki różne miary kosztów zmieniają się wraz ze zmianą wielkości produkcji. Do wytworzenia jakiegokolwiek dobra czy usługi potrzebny jest czas. Dlatego też jakikolwiek poziom produkcji musi być ustalony w odniesieniu do jakiegoś przyjętego okresu czasu. Koszty poniesione przez firmy zmieniają się w czasie, musimy więc jasno określić okres czasu do którego się odnoszą. W ekonomii rozróżniamy pojęcia krótkiego i długiego okresu czasu. Krótki okres to okres w którym wielkość zużycia jednego lub kilku rodzajów czynników produkcji nie może ulec zmianie. Długi okres to taki okres w którym można zmienić okres zużycia wszystkich rodzajów czynników produkcji. Krótkookresowe koszty mogą być stałe lub zmienne, w długim okresie nie ma kosztów stałych, wszystkie koszty długookresowe są zmienne.

Koszty stałe są to koszty, które w całości nie ulegają zmianie wraz ze zmianą produkcji, są niezależne od rozmiarów produkcji. Do kosztów stałych zaliczamy koszty:

• koszty amortyzacji,

• koszty związane z konserwacją maszyn i urządzeń,

• opłaty za czynsz, dzierżawę (podatki od nieruchomości),

• składki ubezpieczeniowe,

• koszty ogrzewania i oświetlenia,

• koszty funkcjonowania administracji,

• odsetki od zaciągniętych kredytów.

Koszt stały na jednostkę produkcji maleje wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji.

Koszty zmienne to koszty zależne od poziomu (rozmiaru) produkcji. Koszty zmienne obejmują:

• koszty zużytych surowców, materiałów, energii, paliwa,

• koszt siły roboczej,

Koszt całkowity to koszt wyprodukowania wszystkich jednostek w krótkim okresie czasu. k_c=k(Q).

Koszt całkowity jest sumą kosztów stałych i kosztów zmiennych przy każdym poziomie produkcji: k_c=k_s+k_z , gdzie k_s- koszty stałe, k_z- koszty zmienne.

Wstawić wykresy

Opłacalność produkcji zależy nie tylko od kosztów wytworzenia ale także od wysokości ceny rynkowej . Przedsiębiorstwo kieruje się nie tylko minimalizacją kosztów ale maksymalizacją zysku .Przedsiębiorstwo osiąga maksimum zysku wówczas gdy koszt krańcowy zrównuje się z utargiem krańcowym .Jest to optymalny rozmiar produkcji z punktu widzenia maksymalizacji zysku czyli optimum ekonomiczne . K_k = U_k - warunek optimum ekonomicznego .

Zasoby ewidencjonowania kosztów - Ewidencje kosztów w przedsiębiorstwie dokonuje się w oparciu o trzy następujące sposoby 1)Koszty grupowane są w układzie rodzajowym .2) Koszty według typu działalności czyli ( według miejsc powstania ).3)Sposób mieszany polegający na ewidencjonowaniu kosztów ponoszonych najpierw według układu rodzajowego a następnie rozliczenie ich według celu , typu działalności .

Z=U - Kw u -utarg (przychody ) kw- koszty wytworzenia Z- zysk

Firmy mają obowiązek prowadzić na odrębnych kątach ewidencje strat i zysków które wpływają na wysokość wyniku finansowego .Wynik finansowy (zysk) to różnica między osiągniętymi przychodami z działalności a poniesionymi kosztami uzyskania przychodów .Wyróżnia się następujące kategorie zysku: zysk normalny i księgowy ,ekonomiczny .

Zysk normalny to ta część kosztów firmy która nie jest zawarta w koszcie księgowym a zwróciła się właścicielowi w wyniku sprzedaży .Zysk normalny jest miarą kosztów ukrytych . Zysk ekonomiczny jest to różnica pomiędzy całkowitym przychodem ze sprzedaży a całkowitymi kosztami ekonomicznymi tego dobra .

Zysk księgowy to jest zysk wykazany w księgach rachunkowych firmy , jest on miarą kosztów jawnych . Zysk ekonomiczny jest mniejszy od zysku księgowego może być równy jeżeli nie ma kosztów ukrytych .

Zysk księgowy = sprzedaż - koszty księgowe

Zysk- ekonomiczny = sprzedaż- koszty całkowite

Należy teraz określić zysk z punktu widzenia realizacji celów podatkowych .Zysk wypracowany w przedsiębiorstwie określa się mianem zysku brutto .Zysk brutto podlega skorygowaniu czyli pomniejszeniu o podatek dochodowy . Zysk brutto jest to zysk przedsiębiorstwa przed opodatkowaniem. Zysk netto jest to zysk brutto pomniejszony o podatek dochodowy jest to tak zwany czysty zysk albo inaczej zysk do podziału . Zysk pomniejszony o podatek dochodowy czyli zysk netto podlega podziałowi który zależy od formy organizacyjnej przedsiębiorstwa . W przedsiębiorstwie prywatnym zysk netto może być w całości przejęty przez właściciela . W spółkach cywilnych , jawnych i komandytowych o sposobie podziału zysku stanowi umowa spółki .Jeżeli w umowie spółki brak jest stosownych zapisów o podziale zysku wówczas zysk dzieli się w równych częściach między wspólników . W spółkach kapitałowych

Z zysku netto dokonywane są odpisy na kapitał zapasowy i rezerwowy .W spółce zoo nie ma obligatoryjnego obowiązku tworzenia kapitału zapasowego i rezerwowego ale w spółce akcyjnej obowiązuje taki obowiązek - odpisanie 8% zysku netto . Pozostały zysk dzielony jest wśród pozostałych wspólników lub akcjonariuszy .Umowa w spółkach z.o.o. może ustanowić inny podział zysku lub całkowicie wyłączyć zysk od podziału między wspólników . W przypadku wystąpienia straty pokrycie jej następuje z kapitału zapasowego lub rezerwowego . Jeżeli strata przewyższa sumę kapitału zapasowego , rezerwowego oraz połowę kapitału zakładowego w spółce zoo i 1/3 kapitału akcyjnego w spółce akcyjnej . To zarząd spółki obowiązany jest zwołać zgromadzenie wspólników lub akcjonariuszy , muszą podjąć decyzję co do dalszego działania spółki .

---