21.04.2010

Logistyka towarów

Dlaczego w świecie biznesu ważna jest doskonała znajomość zagadnień logistycznych?

*jest koniecznym warunkiem prowadzenia skutecznej walki konkurencyjnej

*w warunkach gospodarki rynkowej przedsiębiorstwa muszą się rozwijać, stale dążąc do wzrostu efektywności działania

*ze sprawą zmiennych oczekiwań rynku zewnętrznego np. preferencji konsumentów, cen sprzedaży wyrobów konsumentów firm są zmuszone do ciągłego poszukiwania lepszych modeli organizacyjnych, efektywniejszych procesów, nowatorskich form funkcjonowania czy skuteczniejszych strategii;

Logistyka ( obejmuje cały cykl życia towarów )

Według organizacji krajowych stowarzyszeń logistycznych(ELA). Jest pojęciem obejmującym planowanie, organizację, realizację i kontrolę przepływu surowców, materiałów i towarów od ich wytwarzania i nabycia, przez produkcję i dystrybucję, aż do finalnego odbiorcy, której celem jest zaspokojenie wymagań rynku, przy minimalnych kosztach i przy minimalnym zaangażowaniu kapitału.

Do zakresu logistyki nie wchodzi jednak proces produkcji jako taki dotyczy przede wszystkim sfery nieprodukcyjnej( czyli cykl życia towarów oprócz sfery produkcyjnej ).

Zastosowania logistyki:

-przedsiębiorstwa przemysłowa, handlowa i usługowa

-duże gospodarstwa rolne ogrodnicze i leśne

-szpitale

-banki

-elektrownie

-kolej

-przedsiębiorstwa komunalne

-urzędy pocztowe

-przedsiębiorstwa spedycyjne

-biura podróży

Zakres logistyki:

*nie ogranicza się do pojedynczego przedsiębiorstwa tzn. skali mikroekonomicznej

*ma bardzo szeroki zakres oddziaływania - wchodzi w zakres mezo- i makrologistyki obejmując całe gałęzie gospodarki, grupy przedsiębiorstw różnych branż czy łącząc je na płaszczyźnie kilku krajów np. eurologistyka

LOGISTYKA

*makrologistyka *mikrologistyka *mezologistyka

-logistyka gospodarki krajowej -logistyka szpitali -sektory gosp. narodowej

-eurologistyka -logistyka wojskowa -działy gosp. narodowej

-logistyka globalna -logistyka innych organizacji -branże gosp. narodowej

-logistyka przedsiębiorstw:

a) l. przemysłu

b) l. handlu

c) l. usług

Logistyka wojskowości przeniesiona została do przedsiębiorstw i różnych firm.

Łańcuchy logistyczne:

-logistyka rozpatruje i organizuje proces przetwarzania surowców i materiałów w wyroby gotowe, następnie ich dostawcy do odbiorcy - użytkownika, aż do wtórnego przetwarzania (recyklingu) lub kasacji wyrobów i opakowań, w postaci łańcuchów logistycznych tzn. powiązanych ze sobą poszczególnych ogniw

-np. łańcuch dostaw

Łańcuchy logistyczne:

-podstawą funkcjonowania łańcuchów logistycznych są opakowania, transport i magazynowanie towarów

-płynny, niezakłócony przepływ dóbr i usług w łańcuchu dostaw uwarunkowany jest różnymi czynnikami:

*równoległy, niezakłócony przepływ informacji

*sposób oznaczania towarów i przesyłek

*przeładunki

*kwalifikacje pracowników

*czynności kompletacyjne

*infrastruktura techniczna

Ogniwa łańcuchów logistycznych:

1) prognozowanie sprzedaży

2) planowanie produkcji

3) zakup odpowiedniej ilości materiałów i surowców

4) składowanie surowców i materiałów w magazynie

5) przetwarzanie surowców na produkty

6) pakowanie produktów

7) składowanie produktów w magazynie

8) przekazanie towaru z magazynu do sfery kompletacji dostaw

9) przygotowanie towaru do wysyłki (pakowanie, zabezpieczanie)

10) transport towaru ze sfery kompletacji na rampę lub do punktu przeładunkowego

11) załadunek i zabezpieczenie ładunku

12) transport do przedsiębiorstw handlu hurtowego

13) rozładunek u odbiorcy

14) umieszczenie towaru w magazynie u odbiorcy

15) usuwanie opakowań ochronnych, sprawdzanie otrzymanej przesyłki pod względem ilościowym i jakościowym

16) przygotowanie towaru do przekazania do handlu detalicznego

17) transport do sklepów

Optymalizacja łańcuchów logistycznych:

- jest to podstawowe zadanie logistyki towarów

- polega na wyszukiwaniu i stosowaniu rozwiązań warunkujących płynny, niezakłócony przepływ towarów na całej ich drodze życia

-złożoność i czasochłonność procesów i czynności składających się na łańcuchy logistyczne wymaga stałego ich doskonalenia i harmonizowania

- muszą być zapewnione bezusterkowe przemiany czasowo-przestrzenne, z optymalnym wykorzystaniem czynnika czasu jako ważnego czynnika kosztów

- musi być zapewniona niezawodność w dotrzymywaniu terminów dostaw i minimalizacja wielkości zapasów

Myślenie logistyczne:

*logistykę charakteryzuje specyficzne filozoficzne nastawienie do zarządzania przedsiębiorstwem, czego wyrazem jest myślenie logistyczne

*przykłady myślenia logistycznego:

-zasady myślenia o całości

-koncepcja przepływów

-podejście do podejmowania produkcji

-eliminowanie marnotrawstwa

-maksymalizacja efektywności

Zasada myślenia o całości:

-inaczej zasada podejścia systemowego

-polega na traktowaniu przedsiębiorstwa jako całość, składa się z wzajemnie powiązanych części, wzajemnych zależności między elementami systemu logistycznego, przekłada się ponad znaczenie poszczególnych elementów

-nie chodzi więc o wyizolowaną ocenę określonego elementu systemu np. opakowalnictwa, transportu czy magazynowania towarów, ale o ich całościowe rozpatrywanie jako wspólnego ciągu opakowaniowo-transportowo-magazynowego

Koncepcja przepływów

-chodzi o to aby dążyć do sprawnego i ciągłego przepływu strumieni materiałów i towarów w łańcuchu logistycznym

-łańcuch składa się z wielu ogniw, wśród których nie może być ogniw słabych

-w łańcuchu logistycznym dominują aspekty czasu i przestrzeni, które związane są z koniecznością możliwie najszybszego przepływu materiałów i towarów

Podejście do podejmowania produkcji

-w miejsce dawnej zasady „zaprojektuj wyrób i szukaj dla niego nabywcy”, logistyka przekłada zasadę „znajdź nabywcę i wytwarzaj według jego życzeń”

Eliminowanie marnotrawstwa:

*np. koncepcja „dokładnie na czas” (just-in-time)

*surowce są dostarczane bezpośrednio na linię produkcyjną, a z linii produkcyjnej - bezpośrednio do odbiorcy

*pozwala to na ograniczenie lub eliminowanie magazynowania, a więc na oszczędność w łańcuchu logistycznym

*konieczne jest terminowe składanie precyzyjnych zamówień ze szczegółowym wskazaniem wszystkich asortymentów ich ilości i terminów dostaw na określone miejsce

*ponieważ dostawy są niewielkie konieczne są częstsze dostawy co pociąga za sobą wzrost kosztów transportu i obsługi zamówień, a więc utratą korzyści skali

Maksymalizacja efektywności:

-np. efektywna obsługa klienta (ECR) w łańcuchu dostaw

-łańcuch dostaw jest regulowany przez potrzeby klientów, koncepcja ta wykorzystuje zintegrowane systemy informatyczne (EDI - Electronic Data Interchange) do zarządzania przepływem produktów od linii produkcyjnej do półki sklepowej

-każdy zakup dokonany przez klienta odnotowany jest w systemie informatycznym danej jednostki handlowej, jednocześnie informacja ta dociera do hurtownika i producenta

-automatycznie przeliczany jest zapas towarów w sklepie i u pozostałych uczestników kanału dystrybucji

-uruchamiana jest procedura zamówień i przepływu towarów od producenta do jednostek handlowych

Postulaty logistyczne:

*przy planowaniu, organizowaniu i realizacji łańcuchów logistycznych powinny występować zawsze:

1) właściwy rodzaj produktów, towarów

2) właściwa ilość

3) właściwe miejsce

4) właściwy termin

5) właściwa jakość

6) właściwe optymalne koszty (6R, 6W właściwy)

*niektórzy autorzy postulują 9R (9W)

7) właściwe opakowanie

8) właściwy sposób dostawy

9) właściwa osoba realizująca zadania

*szczególne znaczenie ma postulat „właściwa jakość”, gdyż bez jego spełnienia wszystkie pozostałe tracą znaczenie

28.04.2010

Transport towarów

Transport towarowy - dział gospodarki zajmujący się przemieszczaniem ładunków za pomocą odpowiednio dobranych środków transportowych.

Na pełny proces transportowy składają się: czynności przygotowawcze, załadunek, transport, przeładunki, wyładunek, czynności zdawczo-odbiorcze, czynności ewidencyjne i handlowe.

Rodzaje transportu: -transport bliski (wewnętrzny)

-transport daleki (zewnętrzny)

Transport bliski

transport bliski - transport towarów na małe odległości, transport surowców, materiałów i wyrobów gotowych w ramach określonej jednostki organizacyjnej np. wewnętrzny transport magazynowy

*typowe środki transportu: wózki widłowe, wózki jezdniowe, wózki jezdniowe naładowane, wózki jezdniowe unoszące, wózki podnośnikowe, dźwigniki beznapędowe, suwnice, żurawie, ciągniki, wyciągi, taśmociągi

*środki transportu są najczęściej własnością danej jednostki gospodarczej

Transport daleki

transport daleki - transport na dalsze odległości, łączy zakłady produkcyjne z dostawcami i odbiorcami surowców

*daleki dzieli się na: kołowy (drogowy), szynowy (kolej), wodny (śródlądowy i morski) oraz powietrzny (lotniczy)

*środki transportu zazwyczaj stanowią własność wyspecjalizowanych firm transportowych (spedycyjnych)

Środki transportu:

-najbardziej rozpowszechnione są auta i kolej

-dobór środków zależy od: charakteru i wrażliwości towaru, czasu transportu, długość trasy i kosztów

-najtańszy - transport wodny, najdroższy - lotny

-dzielą się na:

*uniwersalne - służące do przewożenia różnorodnych ładunków (żywnościowych)

*specjalizowane - przewożenie jednego rodzaju ładunku

Pojazdy specjalizowane:

-w różnych rodzajach transportu mogą mieć różne cechy konstrukcyjne, przystosowujące je optymalnie do przewozu typowych dla nich ładunków

-wyróżnia się 5 grup: samochody skrzyniowe, furgony, zbiornikowce (cysterny), samochody płytowe, samochody o wysokim stopniu wyspecjalizowania

Samochody skrzyniowe:

-posiadają skrzynię ładunkową otwartą (mają podłogę i ściany)

-na szkielet skrzyni może być naciągnięta OPOŃCZA (plandeka), która chroni przewożony ładunek przed czynnikami atmosferycznymi

-mogą posiadać urządzenia do załadunku i wyładunku np. pojazdy z przechylonymi skrzyniami ładunkowymi tzw. Wywrotkami

Furgony

Stanowią skrzynię ładunkową całkowicie zamkniętą, co chroni przewożony ładunek przed czynnikami atmosferycznymi, zabrudzeniami i zakurzeniem np. furgony izotermiczne, meblowozy, furgony do przewozu konfekcji, furgony do przewozu żywych zwierząt

Samochody zbiornikowe

Służą do przewozu luzem płynów, materiałów sproszkowanych oraz granulowanych

p

Samochody płytowe

-nie mają nadwozia, lecz ramę, na której umieszczona jest płyta wraz z odpowiednim oprzyrządowaniem

-służą do przewozu ładunków ciężkich, ponadgabarytowych (ładunki, których obrys przekracza gabarytowe wymiary pojazdu lub po załadowaniu wysokość przekracza 4m od powierzchni drogi) oraz dłużycowych (ładunki ciężkie i długie)

Samochody o wysokim stopniu wyspecjalizowania

Stosowane są do przewozu ściśle określonych ładunków np. samochodów osobowych, zaprawy betonowej (tzw. „gruszki”), samochody „wannowe” (samochody do przewozu jabłek)

Podatność transportowa ładunków

-ładunek - każde dobro materialne będące przedmiotem przewozu

-ładunek w czasie procesu transportowego jest narażony na różne zmiany i uszkodzenia, które mogą wynikać z: cech i właściwości przewożonego materiału, niewłaściwego zabezpieczenia ładunków i niewłaściwie przeprowadzonych czynności ładunkowych

-stopień odporności ładunków na warunki i skutki transportu nazywa się podatnością transportową

Na podatność transportową składa się : -podatność przewozowa

-podatność ładunkowa

Podatność przewozowa

-podatność materiałowa - wynika z właściwości fizycznych (masa, kształt), fizykochemicznych (temp. krzepnięcia, topnienia), chemicznych (zdolność wydzielania zapachów i ich wchłanianie), biologicznych (intensywność oddychania)

-podatność techniczna - wynika z technicznego przygotowania ładunku do transportu i wielkości przewożonej masy towarowej

-podatność ekonomiczna - jej podstawę stanowi stosunek kosztów przemieszczania do wartości ładunku; im niższy jest stosunek kosztów transportu do wartości ładunku , tym większa jest ekonomiczna podatność przewozowa ładunku

Podatność ładunkowa:

-odporność ładunkowa na piętrzenie

-określa możliwość optymalnego wykorzystania powierzchni i pojemności środka transportowego

-może się zdarzyć, że ten sam ładunek wykazuje małą podatność przewozu i dużą podatność ładunkową np. ładunki mrożone na paletach

Jednostka ładunkowa - ładunek drobnicowo-zbiorczy o określonych wymiarach i kształcie (umożliwiającym optymalne wykorzystanie powierzchni i ładowności środków transportowych oraz powierzchni i pojemności magazynów) i przystosowany do mechanicznego przeładunku

Cechy jednostki ładunkowej

-nie powinna zmieniać swojej podatności transportowej w czasie trwania procesu transportowego

-powinna zabezpieczać ładunki przed uszkodzeniami mechanicznymi i ubytkami w transporcie

- powinna umożliwić mechanizacją pracy załadunkowych i przeładunkowych przez co zwiększać wydajność pracy w procesie transportu

Rodzaje jednostek ładunkowych

*palety

*pakiety

*pojemniki

*kontenery

Palety

-urządzenia przeznaczone do układania na nich lub w nich ładunków i dostosowanie do zmechanizowanego przemieszczania jako spaletyzowane jednostki ładunkowe

-umożliwiają manipulowanie, przemieszczanie oraz spiętrzanie ładunków w środkach transportowych i w magazynach za pomocą wózków jezdniowych podnośnikowych lub wózków jezdniowych unoszących

*palety: płaskie, słupkowe, specjalne, skrzyniowe

paleta płaska - owinięta folią kurczliwą, termokurczliwą lub rozciągliwą

paleta słupkowa - słupki przejmują ciężar naciskający na towar

paleta specjalna - chroni ładunek przed narażeniami z zewnątrz

paleta skrzyniowa - umożliwia piętrzenie, może być zabezpieczona folią kurczliwą

Pakiety

-jednostki składające się co najmniej z dwóch sztuk tego samego ładunku, zestawionych przy użyciu środków zespalających ładunek w sposób zapewniający trwałość formy zabezpieczającej towar przed uszkodzeniem w czasie transportu i przystosowany do mechanicznego przeładunku

-tworzy się je z ładunków sztukowych, których wymiary liniowe przekraczają wymiary znormalizowanych palet(np. szyny, rury, tarcica, blacha w arkuszach)

-najczęściej stosowanym środkiem wiążącym są jarzma, które mogą, które mogą mieć różną konstrukcje i mogą być wykonane z różnych materiałów np. mogą się składać z dwóch odrębnych zachodzących teleskopowo części

Pojemniki

-urządzenia służące do przewozu ładunków jednostkowych w opakowaniach lub bez opakowania, w formie ładunków zbiorczych

-dzielą się na uniwersalne i specjalizowane oraz na zamknięte i otwarte; mogą mieć różną konstrukcje i mogą być wykonane z różnych materiałów

*pojemnik: skrzyniowy stalowy, metalowy zamknięty, składany, druciany, wzmocniony ramą z kątownika

pojemnik metalowy zamknięty - towar pakowany w jednakowych porcjach, nie trzeba za każdym razem przeliczać ładunku

pojemnik skrzyniowy stalowy - stosowany w przemyśle spożywczym

Kontener

Urządzenie transportu o charakterze trwałym nadające się do wielokrotnego użytku, skonstruowane w sposób ułatwiający przewóz ładunków jedynym lub kilkoma rodzajami środków transportowych bez potrzeby przeładowywania ładunku w nim zawartego, wyposażona w elementy konstrukcyjne umożliwiające manipulacje przeładunkowe z jednego środka transportu na drugi, skonstruowane w sposób zapewniający jego łatwe napełnianie i opróżnianie, o pojemności co najmniej 1m

Np. kontener uniwersalny skrzyniowy, stalowy, zamknięty

kontener - cysterna do ładunków płynnych

5.05.2010

Magazynowanie towarów

Magazynowanie - zespół działań związanych z przyjmowaniem, przemieszczaniem, składowaniem, przechowywaniem, ochroną, kontrolą, kompletacją, ewidencją i wydawaniem z magazynu zdeponowanych w nim towarów.

Składowanie - czynności związane z umiejscowieniem wyrobów w magazynie w określonych warunkach.

Przechowywanie - czynności związane ze składowaniem wyrobów oraz czynności prowadzące do zachowania właściwości użytkowych tych wyrobów w określonych warunkach klimatycznych otoczenia i określonym czasie

Magazyn - jednostka organizacyjno-funkcjonalna, wyposażona w środki techniczne i organizacyjne umożliwiające przechowywanie dóbr materiałowych:

*budowle magazynowe

*wyposażenie instalacyjno-budowlane

*wyposażenie technologiczne

*personel magazynu

Zatem magazyn to nie sam budynek, lecz zespół środków, w których budowla stanowi tylko jeden z elementów tego szerszego pojęcia

Podział magazynów

W zależności od cech techniczno-budowlanych:

-otwarte

-półotwarte

-zamknięte

-specjalne

Magazyny otwarte

-odpowiednio przygotowane i zabezpieczone place składowe

-stawia się im następujące wymagani: zabezpieczenie przed dostępem osób niepowołanych, dobre warunki dojazdu środków transportowych

-służą do przechowywania towarów niewrażliwych na czynniki atmosferyczne np. materiały pochodzenia mineralnego (żwir, węgiel), niektórych wyrobów stalowych i żeliwnych, materiałów budowlanych

Magazyny półotwarte

-ogrodzone place składowe, zabezpieczone dachem wspartym na podporach, chroniącym przed opadami atmosferycznymi, mogą być ze ścian lub ze ścianami z dwóch stron

-można w nich przechowywać towary wrażliwe na opady atmosferyczne i w małym stopniu wrażliwe na zmiany temperatury i wilgotności np. wyroby ceramiczne, maszyny, tarcicę

-zalicza się do nich: zasieki, wiaty, zbiorniki otwarte

Maszyny zamknięte

-zbiorniki (naziemne i podziemne) lub budynki (jednokondygnacyjne i piętrowe), które mają pełną obudowę ścian, podłogę, drzwi, a niekiedy także i dna

-może być w nich przechowywana większość towarów

-niektóre z nich np. artykuły spożywcze, wrażliwe na zmiany temperatury i wilgotności powietrza, wymagają magazynów z urządzeniami klimatyzującymi

Magazyny specjalne

-magazyny o specjalnej konstrukcji lub specjalnym przeznaczeniem

-przystosowane są do utrzymania określonych warunków w pomieszczeniach składowych

-zalicza się do nich:

*silosy do przechowywania towarów sypkich np. zboża, cementu

*spichrze komorowe i podłogowe do przechowywania zboża

*przechowywania owoców i warzyw

*zbiorniki naziemne i podziemne do składowania paliw

*magazyny - chłodnie

Wyposażenie instalacyjno-budowlane

-obejmuje urządzenia, które są trwale połączone z budowlą magazynową

-służy do:

*oświetlania

*ogrzewania

*chłodzenia

*wentylowania

*nawilżania

*klimatyzowania

*zabezpieczenia magazynu przed pożarem

*ochrony zgromadzonych w magazynie zapasów przed kradzieżą

Wyposażenie technologiczne

-obejmuje urządzenia umożliwiające wykonywanie prac magazynowych, nie połączonych na stałe z budowlami magazynowymi

-między trwale wbudowanym urządzeniem i nie wbudowanym urządzeniem nie ma jednak ścisłej granicy

-może obejmować urządzenia trwale połączone z budowlą magazynową np. suwnice pomostowe

-można je podzielić na trzy zasadnicze grupy:

*urządzenia do składowania

*środki transportu magazynowego

*urządzenia pomocnicze do transportu i magazynowania

Urządzenia do składowania

-konstrukcje nośne służące do przechowywania w nich ładunków lub konstrukcje zabezpieczające ładunki przed rozsuwaniem się i samoczynnym przesuwaniem na inne miejsce

-do urządzeń tych należą: regały, podkłady, stojaki, wieszaki, zasieki, półki, rusztowania paletowe

-ich rodzaj zależy od rodzaju przechowywanego ładunku oraz od funkcji, jaką ma do spełnienia magazyn

-powinny zapewnić łatwy dostęp do składowania towarów, a ich konstrukcje - łatwe manipulowanie ładunkami w czasie ich układania lub pobierania

-różnią się wielkością, wymiarami gniazd, wysokością i wytrzymałością; w zależności od rodzaju składowanych towarów, ich opakowania, wielkości, kształtu i masy

Urządzenia pomocnicze do transportu i magazynowania

-palety, pakiety, pojemniki, kontenery

-urządzenia do pakowania towarów i formowania jednostek ładunkowych

-urządzenia do znakowania

-urządzenia do pomiaru ilości zapasów (wagi, miary, przepływomierze)

-urządzenia do pomiaru jakości zapasów, warunków magazynowania

-techniczne środki do elewacji i przetwarzania informacji

Podział towarów ze względu na wrażliwość towarów na warunki i czas transportu i magazynowania

-niepodatne na przechowywanie tzn. takie, których okres przechowywania wynosi zaledwie parę godzin np. kremy śmietankowe, pieczywo cukiernicze nietrwałe

-średnio podatne na przechowywanie tzn. takie, których okres przechowywania nie przekracza 1 miesiąca

-podatne na przechowywanie tzn. takie, których okres przechowywania wynosi ponad 1 miesiąc

Zasady prawidłowego przechowywania towarów w magazynach

-należy uwzględnić :

*rodzaj przechowywanych towarów i ich właściwości

*ilość towarów do przechowywania

*długość okresu przechowywania

*niezbędne zabiegi pielęgnacyjne

*utrzymywanie zalecanych optymalnych warunków przechowywania

-należy przestrzegać rozdzielania towarów według grup asortymentowych

-eliminować ewentualne, wzajemnie niekorzystne oddziaływanie

-stosować prawidłową rotację(w miarę możliwości w myśl zasady: „pierwsze przyszło-pierwsze wyszło”

-stosować prawidłową technikę składowania:

1) układać i ustawiać towary na regałach i podkładach

2) nie opierać towarów o ściany magazynu

3) nie układać i nie ustawiać towarów w bezpośrednim sąsiedztwie źródeł ciepła i oświetlenia

4) uzależniać wysokość stosu do właściwości towarów

-zachować układ dostępności, w tym prawidłową szerokość dróg dojazdowych

-stosować ostrożną manipulację towarami

Ubytki towarów

-nieuniknione straty ilościowe i jakościowe w czasie transportu, magazynowania i sprzedaży towarów

-ze względu na przyczyny powstawania dzielą się na:

*ubytki naturalne

*ubytki (niedobory) nadzwyczajne

Ubytki naturalne

Utrata pewnej ilości towaru (zmniejszenie jego początkowej masy, objętości lub wymiaru) oraz jakości towaru, wynikająca z właściwości fizycznych i biochemicznych towaru, a także z warunków transportu i magazynowania

Ubytki naturalne

Zachodzące w wyniku procesów fizycznych to:

-wysychanie - spowodowane utratą wody wskutek podwyższonej temperatury oraz niskiej wilgotności względnej powietrza np. owoce, warzywa, grzyby

-ulatnianie istotnego dla produktu składnika np. olejków eterycznych

-wycieki - występujące w wyniku pęknięć i uszkodzeń produktu, częściowego lub całkowitego zgniecenia np. owoców miękkich

-rozkurzanie - charakterystyczne dla towarów sypkich, które nie wykazują spoistości np. cement, mąka

-przyleganie - występujące przy pakowaniu, rozważaniu, gdzie część produktu pozostaje w opakowaniu, z którego produkt jest przenoszony do innego opakowania

Ubytki naturalne

Powstające w produktach żywnościowych w wyniku procesów biochemicznych tzn. oddychania, transpiracji, dojrzewania, fermentacji oraz gnicia powodują zmniejszanie substancji odżywczych (białek, węglowodanów, tłuszczów, kwasów organicznych i witamin) oraz prowadzą do niekorzystnych zmian organoleptycznych produktów żywnościowych

Ubytki nadzwyczajne

-straty wynikające z: niewłaściwego opakowania, niestosowania zabiegów pielęgnacyjnych, niewłaściwego obchodzenia się z towarami, zapewnienia optymalnych warunków przechowywania, a także spowodowane wypadkami losowymi (awariami, włamaniami, powodziami)

-mogą być: 1) niezawinione - powstałe bez udziału człowieka

2) nieuzasadnione - gdy nie można ustalić przyczyny powstania tych niedoborów

3) zawinione - powstałe z winy człowieka (niedbalstwa, brak kwalifikacji)

12.05.2010

Opakowania towarów

Opakowanie - produkt zazwyczaj mający odpowiednią konstrukcję, którego celem jest ochrona opakowanego wyrobu przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych (lub ochrona otoczenia przed szkodliwym oddziaływaniem wyrobu), umożliwiający przemieszczenie wyrobu podczas magazynowania, transportu, sprzedaży i użytkowania, informujący o zawartości, oddziaływujący na kupującego dzięki swej estetyce.

Funkcje opakowań:

-f. produkcyjne

-f. użytkowe

-f. marketingowe

-f. logistyczne

Funkcje produkcyjne - polegają na umożliwieniu dzielenia i konfekcjonowania wyrobów w końcowej fazie produktów

Funkcje użytkowe

-wiążą się z ułatwieniem lub wręcz umożliwieniem użytkowania zawartości opakowań np. opakowania zapałek

-w wielu wypadkach opakowania po opróżnieniu są nadal używane do innych celów, stając się przy tym trwałą reklamą firmy

Funkcje marketingowe

-opakowania są istotnym elementem polityki rynkowej i przedsiębiorstw, pomagają odróżnić towar od wyrobów konkurencyjnych; w podejmowaniu decyzji kupna towaru ważne jest natychmiastowe rozpoznanie firmy i gatunku towaru

-możliwość wykorzystania komunikatywności opakowań do celów reklamowanych i promocyjnych

-opakowania umożliwiają sprzedaż samoobsługową w supermarkecie, gdzie konsumenci mają do wyboru wiele marek tego samego towaru; jednymi z warunków rynkowego powodzenia produktu jest jego wyróżnianie się dzięki opakowaniu

Funkcje logistyczne

-opakowania ułatwiają lub umożliwiają przepływ towarów

-do grupy f. logistycznych zalicza się funkcje: ochronne, magazynowe, transportowe, kompletacyjne, informacyjne, recyklingowe, kasacyjne

Ochrona - najważniejsza funkcja logistyczna, opakowanie powinno chronić i zabezpieczać dostawę przed narażeniami mechanicznymi, klimatycznymi, w tym przed kradzieżą; opakowanie powinno, także chronić środowisko naturalne przed szkodliwym oddziaływaniem zawartych w nim produktów.

Magazynowe, transportowe, komplementacyjne opakowania sprawdzają się do ułatwienia procesów składowych, przemieszczania i kompletowania.

Powinny być przestrzegane modularne wymiary opakowań, co pozwala na układanie jednych opakowań da drugie, czyli na formowanie stosów.

Powinny być optymalnie dobrane relacje masy pakowanego towaru do masy samego opakowania, co pozwala na optymalne wykorzystanie ładowności środków transportu.

Funkcje informacyjne opakowań stymulują czynności kompletacyjne.

Funkcje recyklingowe polegają na maksymalnym ograniczeniu wysypisk odpadów nie podlegających biologicznemu rozkładowi. W ostatnim czasie coraz większą uwagę zwraca się na problem wielokrotnego wykorzystania opakowań, a gdy jest to niemożliwe - zwraca się uwagę na problem kasacji zużytych opakowań.

Poglądy na temat opakowań:

a) z punktu widzenia marketingu:

-preferowane są opakowania duże w stosunku do masy i objętości pakowanego towaru, mogące stanowić tło dla informacji o towarze

-pożądane jest stosowanie atrakcyjnych tworzyw opakowaniowych i form konstrukcyjnych w celu skutecznego prowadzenia reklamy i promocji firmy produkującej dany towar lub prowadzącej jego dystrybucję

b)z punktu widzenia logistycznego:

-optymalne wykorzystanie opakowań

-optymalnie dobre i zastosowane opakowania przyczyniają się do obniżenia kosztów przebiegów towarowych i do podnoszenia jakości procesów logistycznych

c) z punktu widzenia ekologii:

-priorytetowo traktowane są możliwości ograniczeń ilości opakowań oraz wtórnego przetworzenia odpadów opakowaniowych

-zmierza się do: unikania opakowań lub minimalizowania ich masy i rozmiarów, stosowania opakowań wielokrotnego użytku, wytwarzania opakowań z tworzyw biorozkładalnych lub podatnych na recykling oraz jak najmniej uciążliwej kasacji nieuniknionych odpadów

d) z punktu widzenia towaroznawstwa:

-towaroznawcy starają się obiektywnie oceniać jakość opakowań; towaroznawcza charakterystyka opakowań koncentruje się głównie na takich cechach jak: wytrzymałość mechaniczna, szczelność, odporność na czynniki atmosferyczne

-duże znaczenie ma: trudna zapalność opakowań, barierowość na przenikanie tłuszczy, wilgoci, tlenu, zapachów, energii słonecznej, neutralność chemiczna, higieniczność, odporność na migrację na linii zapakowany produkt-opakowanie i odwrotnie łatwość otwierania, zamykania, dozowania; wielu z tych cech od doboru tworzywa opakowanego i konstrukcji opakowania.

Podział opakowań

ze względu na materiał, z którego wykonano opakowanie

*op. metalowe

*op. szklane

*op. drewniane

*op. papierowe

*op. z tworzyw sztucznych

*op. tkaninowe

* op. z materiałów kompleksowych

Opakowania metalowe

-produkuje się z różnych rodzajów blach np. blachy stalowej czarnej, czyli nie posiadającej powierzchni ochronnej z innego metalu, blachy aluminiowej oraz z różnych rodzajów folii metalowych np. folii aluminiowej

-muszą mieć odpowiednio zabezpieczone powierzchnie, tak aby przechowywane w nich produkty nie reagowały z metalem np. opakowania chemikaliów muszą być powlekane lakierem

-służą do wielokrotnego użytku

-zużyte i nie nadające się do ponowneg użytkowania powinny być przeznaczone do recyklingu materiałowego

-np. butle do gazu, bębny, karnistry, puszki, tuby

Opakowania szklane

-wytwarzane ze szkła sodowo-wapniowo-krzemowego, bezbarwne lub barwne składnikiem dwutlenku krzemu 71-75%, Al2O3 1-3%, NaO, K2O 13,5-15,5%, CuO 8-10%, MgO 1-4%, tlenek borowy 1%

-mogą być jednorazowego / wielokrotnego użytku

-nie nadające się do ponownego użytku, powinny podlegać recyklingowi

Opakowania drewniane

-do produkcji opakowań stosuje się drewna: sosnowe, świerkowe, jodłowe, bukowe, dębowe, lipowe, brzozowe, topolowe oraz sklejki; płyty pilśniowe

-wiele zalet; jednak ze względu na odnotowywany coraz bardziej deficyt drzew dąży się do zastępowania ich innymi opakowaniami

-opakowania uszkodzone nadają się do regeneracji, te które całkowicie zużyto - do recyklingu terminowego

-np. skrzynie, skrzynki, klatki, beczki, łubianki

Opakowania papierowe

-wyrabiane z papieru, tektury, masy papierowej

-do produkcji stosuje się natomiast rodzaje papieru pakowego: p. siarczynowy, p. siarczanowy, p. celulozowo-makulaturowy, p. makulaturowy, p. pergaminowy, p. półpergaminowy; papieru używa się do owinięcia oraz do wyrobu toreb, worków, sznurków papierowych

-z tektury litej i falistej wyrabia się pudła tekturowe

-z masy papierowej produkuje się kubki, tacki

-zużyte opakowania tekturowe nadają się do recyklingu materiałowego, a opakowania zanieczyszczone lub w połączeniu z innymi towarami opakowaniowymi do recyklingu

-np. torebki, worki, pudła, kubki, tacki

Opakowania z tworzyw sztucznych

-do produkcji wykorzystuje się jako surowce podstawowe; różne rodzaje polimerów: polietylen dużej gęstości (PE-HD), polietylen małej gęstości (PE-LD), polipropylen (PP), polistyren (PS), politereftalan etylenu (PET), polichlorek winylu (PCV)

-w celu modyfikacji właściwości tworzywa lub ułatwienia procesu wytwarzania opakowania dodawane są substancje pomocnicze: przeciwutleniacze, stabilizatory cieplne, plastyfikatory, barwniki i substancje modyfikujące powierzchnię polimeru

-zastępują opakowania z innych materiałów

-są nierozkładalne biologicznie, przez co są uważane za nieekologiczne; najwięcej zastrzeżeń budzą opakowania z polichlorku winylu

-np. butelki, pudełka, torebki, skrzynki, bębny

Opakowania z tkanin

-do produkcji wykorzystywane są włókna naturalne: tkaniny jutowe, lniane i bawełniane

-są stosowane przede wszystkim jako zewnętrzne okrycie towarów

-podstawowe formy konstrukcyjne: worki i owinięcia bel np. bawełny

Opakowania z materiałów kompleksowych

-są wykonane z kilku materiałów opakowaniowych, w celu uzyskania optymalnej barierowości niezbędnej dla określonych produktów

-poszczególne warstwy utworzone są z tektury lub papieru, aluminium i jednej lub więcej warstw tworzyw sztucznych

-trudności w przeprowadzeniu recyklingu materiałowego powodują, że jest on nieopłacalny

-np. wielowarstwowe opakowania typu tetra-pack oraz opakowania zup w proszku

16.05.2010

Podział opakowań

ze względu na funkcje jakie spełniają opakowania na poszczególnych szczeblach dystrybucji

*jednostkowe

*zbiorcze

*transportowe

Opakowania jednostkowe

-opakowanie określonej ilości produktu, przeznaczonej na ogół do sprzedaży detalicznej

-chroni produkt przed ubytkami ilościowymi, częściowo przed zmianami jakościowymi, nie zapewnia jednak samodzielnie dostatecznej ochrony zawartości przed narażeniami w czasie transportu i magazynowania

Opakowania zbiorcze

-opakowanie co najmniej dwóch opakowań jednostkowych, najczęściej stosowane razem z opakowaniem transportowym w czasie transportu i składowania

Opakowania transportowe

-opakowanie produktów luzem, w opakowaniach jednostkowych lub zbiorczych stosowane w czasie składowania i transportu

-zapewnia ochronę zawartości przed narażeniami mechanicznymi, klimatycznymi i biologicznymi

Systemy pakowania towarów

-systemy pakowania z jednoczesnym formowaniem i napełnianiem: trans wrap, flow pack i tetra pack

-systemy pakowania możliwe do zastosowania poza zakładem produkcyjnym wyrób: kliklok, stalox, hermeted, blister pack, skin pack

System trans wrap

-polega na formowaniu rękawa w układzie pionowym, przez zgrzanie boków materiału opakowaniowego napełnieniu go produktem, a następnie zamknięciu przez zgrzewanie poprzeczne

-do pakowania produktów sproszkowanych i granulowanych

System flow pack

-różni się od systemu trans wrap tym, że pakowanie może się odbywać zarówno w układzie pionowym jak i poziomym

-można pakować wyroby spożywcze np. herbatniki, lizaki, batony czekoladowe oraz wyroby włókiennicze

System tetra pack

-polega na formowaniu opakowania ze zwoju tektury powlekanej polietylenem i w trakcie formowania, napełnianiu produktem

-opakowania wykonane tym systemem służą do zabezpieczenia produktów ciekłych, zwłaszcza spożywczych np. mleka, soków

System kliklok

-polega na pakowaniu towarów w pudełka wykonane z tektury jednostronnie (od wewnątrz) lub dwustronnie powlekanych polietylenem

-w zależności od sposobu zamykania można otrzymać pudełka o różnej szerokości, najbardziej szczelne są pudełka formowane metodą zgrzewania, natomiast formowane za pomocą zaczepów i wycięć są mniej szczelne

-opakowania kliklok są stosowane do pakowania wyrobów spożywczych np. mrożonek rybnych, towarów sztukowych, półpłynnych i płynnych

System stalox

-opakowania są formowane z płaskich wykrojów tektury litej obustronnie powlekanych tworzywami termoplastycznymi (polietylenem, polipropylenem)

-pudełka mogą mieć kształt tacki, która po napełnieniu produktem jest zamykana wieczkiem przez zgrzanie lub klejenie

-do pakowania gotowych potraw do głębokiego mrożenia, które można bezpośrednio podgrzewać w kuchenkach mikrofalowych

System hermeted

-opakowania są formowane z wykrojów tektury litej lakierowanych od strony zewnętrznej

-pakowany produkt umieszcza się w torebce wykonanej z folii z tworzyw sztucznych lub z papieru pergaminowego laminowanego polietylenem

-o szczelności opakowania decyduje rodzaj tworzywa oraz sposób jej zamknięcia (sklejanie, zgrzewanie lub za pomocą specjalnych zaczepów)

System blister pack

-polega na uformowaniu przezroczystej, półsztywnej kształtki z folii termoplastycznej i zamocowaniu jej na tekturowej podkładce za pomocą zgrzewania, przyklejania lub spinania

-wyroby w tych opakowaniach są całkowicie widoczne, dzięki czemu reklamuje się wyrób, a jednocześnie chroni przed zabrudzeniem, zawilgoceniem

-stosuje się do pakowania zabawek, kosmetyków

System skin pack

-polega na umieszczeniu produktu na podkładce, obciągnięciu produktu i podkładki arkuszem nagrzanej folii z jednoczesnym usuwaniem powietrza z przestrzeni pod folią, co powoduje przyssanie folii do wyrobu i podkładki

-umożliwia tworzenie zestawów grupowych towarów, jak również ochronę towarów wrażliwych na uszkodzenia mechaniczne

W łańcuchu logistycznym konieczna jest koordynacja wymiarów:

-powierzchni magazynowych

-urządzeń magazynowych (regały)

-ramp, dróg dojazdowych, wrót

-środki transportu wewnętrznego (wózki podnośnikowe i unoszące)

-przestrzeni ładownej środków transportu zewnętrznego (wagony, samochody ciężarowe, statki, samoloty)

-palet ładunkowych

-opakowań jednostkowych, zbiorczych i transportowych

-maszyn pakujących lub formujących i ich oprzyrządowania

-materiałów opakowaniowych w arkuszach (sklejki, płyty pilśniowe, płyty polipropylenowe, papier, tektura, folie, blachy)

System wymiarowy opakowań

-ograniczony ilościowo układ zalecanych wymiarów opakowań jednostkowych i transportowych

-w Polsce przyjęto system wymiarowy oparty w założeniach teoretycznych na systemie norweskim tzn. ustalający wewnętrzne wymiary opakowań transportowych (w przeciwieństwie do systemu szwajcarskiego, w którym ustala się zewnętrzne wymiary opakowań transportowych)

Zasady systemu wymiarowego w Polsce

-podstawą systemu wymiarowego opakowań transportowych jest uprzywilejowana paleta ładunkowa o wymiarach 800 x 1200mm

-spaletyzowana jednostka ładunkowa w transporcie i magazynowaniu wymaga powierzchni nieco większej, niż wynoszą wymiary nominalne palety; wymiary te powiększone o 100mm zarówno do długości jak i powiększone o szerokość (łączny wymiar 900 x 1300mm) definiowane są jako „miejsce paletowe” i do nich dostosowuje się wymiary ładowni w środkach transportowych i magazynach

-wykorzystanie powierzchni ładownej palety przez opakowanie transportowe w dnie prostokątnym powinno w zasadzie wynosić około 100%, dopuszcza się mniejsze wykorzystanie powierzchni palety, jednak nie poniżej 90%; opakowania nie mogą zbytnio wystawać poza obrzeże palety, przewisy muszą się mieścić w przewidzianym luzie wynoszącym +40mm na każdy wymiar linowy

-grubość ścianek opakowania transportowego powinna być wprost proporcjonalna do jego wielkości i wynosić przeciętnie 5% wymiarów liniowych opakowań (długość, szerokość, głębokość)

-jako największe wymiary liniowe opakowań transportowych przyjęto o 5% wymiary palety 800x1200mm, a jako najmniejszy graniczny wymiar dla opakowania - 190mm

-wymiary liniowe opakowań transportowych utworzono przez podzielenie pomniejszonych o 5% wymiarów palety przez liczby naturalne (1,2,3 itd.) oraz przez odpowiedni dobór powstałych w ten sposób wymiarów wewnętrznych długości opakowań transportowych

dostawca

dostawca

konserwacja/

serwis

konsument

recykling/

usuwanie

dystrybucja

produkcja

zaopatrzenie

---