Dlaczego w świecie biznesu wazna jest doskonała znajomość zagadnienia logistyka?-
* jest koniecznym warunkiem prowadzenia walki konkurencyjnej
* w warunkach gospodarki rynkowej przedsiębiorstwa muszą się rozwijać, stale dążąc do wzrostu efektywności dzialania
* za sprawą zmiennych oczekiwań rynku zew. np. preferencji konsumentów, cen sprzedaży wyrobów konkurentów firmy są zmuszone do ciągłego poszukiwania lepszych modeli org. , efektywniejszych procesów, nowatorskich form funkcjonowania czy skuteczniejszych strategii
Logistyka- jest pojęciem obejmującym planowanie, organizację, realizację, kontrolę przepływu surowców, materiałów i towarów od ich wytworzenia i nabycia, przez produkcję i dystrybucję, aż do finalnego odbiorcy, której celem jest zaspokajanie wymagań rynku, przy minimalnych kosztach i min. Zaangażowaniach kapitału.
Do jej zakresu nie wchodzi jednak proces produkcji jako taki. Dotyczy przede wszystkim sfery nieprodukcyjnej( czyli cykl życia towarów oprócz sfery produkcyjnej).
Zastosowanie logistyki- przedsiębiorstwa przemysłowe, handlowe i usługowe;- duże gosp. rolne, ogrodnicze i leśne;- szpitale;- banki;- elektrownie;- przedsiębiorstwa komunalne;- urzędy pocztowe;- kolej;- przedsiębiorstwa spedycyjne;- biura podróży
Zakres logistyki- *logistyka nie ogranicza się do pojedynczego przedsieb. Tzn. skali mikroekonomicznej.* ma b. szeroki zakres oddziaływania- wchodzi w zakres mezo i makrologistyki obejmując całe gałęzie gosp., grupy przedsieb. Różnych branż czy łacząc je na płaszczyźnie kilku krajów, np. neurologistyka.
LOGISTYKA: 1. Makrologistyka: a) logistyka godp. Krajowej b) Eurologistyka c) Logistyka globalna 2. Mikrologistyka: a) Logistyka szpitali b)L. wojskowa c) L. innych organizacji d) L. przedsiębiorstw: - L. przemysłu - L. handlu - L. usług 3. Mezologistyka: a) sektory gosp. narodowej b) Działy gosp. narodowej c) Branże gosp. narodowej
Łańcuchy logistyczne: * logistyka rozpatruje i organizuje proces przetwarzania surowców i materiałów w wyroby gotowe, następnie ich dostawy do odbiorcy, użytkownika, aż do wtórnego przetworzenia łańcuchów logistycznych tzn. powiązanych ze sobą poszczególnych ogniw.* np. łańcuchów dostaw
Łańcuch dostaw : dostawca (materiały i surowce potrzebne do produkcji ) → zaopatrzenie→produkcja→dystrybucja→konsument↔(→recykling) konserwacja/serwis←dostawca
* podstawą funkcjonowania łańcuchów log. są opakowanie, transport i magazynowanie towarów
* płynny niezakłócony przepływ towarów w łańcuchu dostaw uwarunkowany jest różnymi czynnikami: równoległy, niezakłócony przepływ informacji;- sposób oznaczania towarów i przesyłek;- przeładunki;- kwalifikacje pracowników;- czynności kompletacyjne;- infrastruktura techniczna
Ogniwa łańcuchów logistycznych: 1)Prognozowanie sprzedaży 2) Planowanie produkcji 3) Zakup odpowiedniej ilości materiałów i surowców 4) Składowanie surowców i materiałów w magazynie 5) Przetwarzanie surowców w produkty 6) Pakowanie produktów 7) Składowanie w magazynie 8) przekazanie towaru z magazynów do strefy kompletacji dostaw 9) Przygotowanie towaru do wysyłki( pakowanie, zabezpieczanie) 10) Transport towaru ze strefy kompletacji na rampę lub do punktu przeładunkowego. 11) Załadunek i zabezpieczenie ładunku. 12) Transport do przedsiębiorstwa handlu hurtowego. 13) Rozładunek u odbiorcy. 14) umieszczenie towaru w magazynie odbiorcy 15) Usuwanie opakowań ochronnych, sprawdzanie otrzymanej przesyłki pod względem ilościowym i jakościowym 16) Przygotowanie towaru do przekazania do handlu 17) Transport do sklepów
Optymalizacja łańcuchów logistycznych: * podstawowe zadania logistyki towarów * polega na wyszukiwaniu i stosowaniu rozwiązań warunkujących płynny, niezakłócony przepływ towarów na całej ich drodze życia* zależności i czasochłonność procesów i czynności składających się na łańcuchy logistyczne które wymagają stałego ich doskonalenia i harmonizowania. * Muszą być zapewnione bezusterkowe przemiany czasowo-przestrzenne, z optymalnym wykorzystaniem czynnika czasu jako ważnego czynnika kosztów. * Musi być zapewniona niezawodność w dotrzymywaniu terminów dostaw i minimalizowania wielkości zapasów.
Myślenie logistyczne: * logistyka charakteryzuje specyficzne, filozoficzne nastawienie do zarządzania przedsiębiorstwem, czego wyrazem jest myślenie logistyczne.* Przykłady myślenia logistycznego: - zasada myślenia w całości;- koncepcja przepływu;- podejście do podejmowania produkcji;- eliminowanie marnotrawstwa;- maksymalizacja efektywności.
Zasada myślenia o całości: * inaczej zasada podejścia systemowego* polega na traktowaniu przedsiębiorstwa jako jednorodnego systemu, składającego się z wzajemnie powiązanych części, wzajemnie zależności miedzy elementami systemu logistycznego przekłada się ponad znaczenie poszczególnych elementów.* nie chodzi więc o wyizolowaną ocenę określonego elementu systemu, np. opakowalnictwa, transportu, czy magazynowania towarów, ale ich całościowe rozpatrywanie jako wspólnego ciągu opakowaniowo-transportowo-magazynowego.
Koncepcja przepływów: * dążenie do sprawnego i ciągłego przepływu strumieni materiałów i towarów w łańcuchu logistycznym* w łańcuchu logistycznym dominują aspekty czasu i przestrzeni, które związane SA z koniecznością możliwie najszybszego przepływu materiałów i towarów.
Podejście do podejmowania produkcji: * w miejsce dawnej zasady zaprojektuj wyrób i szukaj dla niego nabywcy, logistyka przekłada zasadę ,, znajdż nabywcę i wytwarzaj wg. Jego zyczeń”
Eliminowanie marnotrawstwa: * np. koncepcja ,, dokładnie na czas” * surowce są dostarczane bezpośrednio na linie produkcyjną a z linii produkcyjnej- bezpośrednio do odbiorców. * pozwala to na ograniczenie lub eliminowanie magazynowania, a wiec na oszczędność w łańcuchu logistycznym.* konieczne jest terminowe składanie precyzyjnych zamówień ze szczegółowym wskazaniem wszystkich asortymentów, ich ilości i terminów dostaw na określone miejsce.* ponieważ dostawy są niewielkie konieczne są częstsze dostawy co pociąga za sobą wzrost kosztów transportu i obsługi zamówień, a wiec atratę korzyści skali.
Maksymalizacja efektywności: * np. efektywna obsługa klienta w łańcuchu dostaw.* łańcuch dostaw jest regulowany przez potrzeby klientów. Koncepcja ta wykorzystuje zintegrowane systemy informatyczne (EDI) do zarządzania przepływem produktów od linii produkcyjnej do półki sklepowej.* każdy zakup dokonany przez klienta odnotowany jest w systemie informatycznym danej jednostki handlowej jednocześnie informacja dociera do hurtownika i producenta.* automatycznie przeliczany jest zapas towarów w sklepie i w pozostałych uczestników kanału dystrybucji.* uruchamiana jest procedura zamówień i przepływu towarów od producenta jednostek handlowych
Postulaty logistyczne:* przy planowaniu, organizowaniu i realizacji łańcuchów logistycznych powinny występować zawsze:- właściwy rodzaj produktów , towar;- wł. Ilośc;- wł. Miejsce;- wł. Termin;- wł. Jakość;- wł. Optyczne koszty.* dodatkowe(niektórzy autorzy postulują 9R[94]);- wł. Opakowanie;- wł. Sposób dostawy;- wł. Osoba realizująca zadanie. * szczególne znaczenie ma ,, właściwa jakość” , gdyż bez jego spełnienia wszystkie pozostałe tracą znaczenie.
Transport towarowy jest dzialem gosp. zajmującym się przemieszczaniem ładunków za pomocą odpowiednio dobranych środków transportowych. Na pełny proces transportowy składają się czynniki przygotowawcze, załadunek, transport, przeładunek, wyładunek, czynności zdawczo-odbiorcze, czynności ewidencyjne i handlowe.
Rodzaje transportu: bliski i daleki
Transport bliski:* jest to transport surowców, materiałów i wyrobów gotowych w ramach określonej jednostki organizacyjnej, np. wewnętrzny transport magazynowy.* typowymi są wózki jezdniowe naładowane, wózki jezdniowe unoszące, różnego rodzaju wózki podnośnikowe, dzwigi beznapędowe, suwnice, żurawie, ciągniki, wyciągi i taśmociągi.* środki transportu są najczęściej własnością danej jednostki gosp.
Transport daleki: * łączy zakłady produkcyjne z odbiorczymi.* dzieli się na:- kołowy(drogowy);- szynowy(kolejowy);- wodny(śródlądowy i morski);- powietrzny(lotniczy) * środki transportu stanowią własność wyspecjalizowanych firm transportowych(spedycyjnych)
Środki transportu transportu dalekiego:* najbardziej rozpowszechnione SA samochody i kolej.* dobór środków transportu zależy od charakteru i wrażliwości towaru, czasu transportu, długości trasy i kosztów.* najtańszy jest transport wodny, najdroższy powietrzny.* dzielą się na :- uniwersalne ( przewożenie różnorodnych ładunków);- specjalizowane (przewożenie jednego rodzaju ładunku)
Pojazdy specjalizowane:* w różnych rodzajach transportu mogą mieć różne cechy konstrukcyjne, przystosowujące je optymalnie do przewozu typowych dla nich ładunków.* wyróżnia się:- samochody skrzyniowe;- furgony;- zbiornikowce(cysterny);- samochody płytowe;- samochody o wysokim stopniu wyspecjalizowaia.
Samochody skrzyniowe: * składają się z płyty podłogowej i 4 ścian tworzących skrzynię ładunkową.* na utworzony szkielet skrzyni może być naciągnięta opończa? , która chroni ładunek przed czynnikami atm. * może posiadać urządzenia do załadunku i wyładunku np. pojazdy z przechylonymi skrzyniami ładunkowymi(wywrotki).
Furgony: * skrzynia ładunkowa całkowicie zamknięta ( ochrona przed czynnikami atm., zakurzeniem i zabrudzeniem). * furgony: - izotermiczne;- meblowozy;- do przewozu konfekcji i żywych zwierząt.
Samochody zbiornikowe: * służą do przewozu luzem płynów, materiałów sproszkowanych oraz granulowanych.
Samochody płytowe: * nie mają nadwozia, lecz ramę, na której umieszczona jest płyta wraz z odpowiednim przyrządzeniem.* służą do przewozu ładunków ciężkich, ponadgabarytowych( ładunki, których obrys przekracza gabarytowe wymiary pojazdu lub po załadowaniu wys. Przekracza 4m od powierzchni drogi) i dłużycowych( ładunki ciężkie i długie).\
Samochody = wysoki stopień wyspecjalizowania: są stosowane do przewozu ściśle określonych ładunków np. samochodów osobowych, zaprawy betonowej( tzw. ,, gruszki”) , samochody ,,wannowe”
Podatność: * ładunek to każde dobro materialne, które jest przedmiotem przewozu.* ładunek w czasie transportu jest narażony i uszkodzenia, które mogą wynikać z cech i właściwości przewożonego materiału, niewłaściwego zabezpieczenia ładunku i niewłaściwie przeprowadzonych czynności ładunkowych.* stopień odporności ładunku na warunki i skutki transportu nazywa się podatnością transportową.
Na podatność transportową składa się: podatność przewozowa i podatność ładunkowa.
Podatność przewozowa Materiałowa: wynika z wł, fizycznych ( np. masa, kształt) , fizykochemicznych ( temp. Krzepnięcia i topnienia) , chemicznych ( zdolność wydz. Zapachów i ich wchłaniania) i biologicznych ładunku ( np. intensywność oddychanie)
Techniczne-wynika z tech. Przygotowania ładunku do transportu i wielkości przewożonej masy towarowej.
Ekonomiczna- jej podstawę stanowi skutek kosztu przemieszczania do wartości ładunku. Im nizszy jest stosunek kosztów transportu do wartości ładunku, tym większa jest ekonomiczna podatność przewozowa ładunku.
Podatność ładunkowa: * jest to odporność ładunku na piętrzenie.* określa możliwość optymalnego wyk. Powierzchni i pojemności środka transportowego, a także magazynu;* może się zdarzyć, że ten sam ładunek wykazuje mała podatność przewozową i dużą podatność ładunkową np. ładunki mrożone na paletach.
Definicja jednostki ładunkowej: jest to ładunek drobnicowo zbiorczy, który musi mieć określone wymiary i kształt( umożliwiające optymalne wyk. Powierzchnie i ładowności środków transportowych oraz powierzchni i pojemności magazynów) i przystosowany do mechanicznego przeładunku.
Cechy jednostki ładunkowej:* nie powinna zmieniać swojej podatności transportowej w czasie trwania procesu transportowego.* powinna zabezpieczać ładunki przed uszkodzeniami mechanicznymi i ubytkami w transporcie.* powinna umożliwiać mechanizację prac za - i wyładunkowych ze środków transportowych, przez co zwiększać wydajność pracy w procesie transportu.
Rodzaje jednostek: palety, pakiety, pojemniki, kontenery.
Palety:* są to urządzenia przeznaczone do składania na nich lub w nich ładunków i dostosowane do zmechanizowanego przemieszczania jako spaletyzowane jednostki ładunkowe.* umożliwiają manipulowanie, przemieszczanie oraz spiętrzanie ładunków w środkach transportowych i w magazynach za pomocą wózków jezdniowych podnośnikowych lub unoszących.* dzielimy je na:- płaska;- słupkowa;- specjalna;- skrzyniowa.
Płaska; tworzy się spaletyzowane jednostki ładunkowe; paletę owija soe folią (kurczliwa, rozciągliwa) na palecie ustawia się towar, rozgrzewa się folię, która później idealnie przylega. Folię rozciągliwą używa się gdy towar jest wrażliwy na temp.
Słupkowa; stosowana w przypadku towarów nieodpornych na piętrzenie
Specjalna; chemikalia, chroni ładunek przed narażeniami z zewnątrz.
Skrzyniowa: umożliwia piętrzenie towarów, tworzy opakowanie o różnych kształtach; zabezpieczone folią
Pakiety;* jednostki ładunkowe składają się z co najmniej 2 sztuk tego samego ładunku, zespolonych ze sobą w sposób trwały; zabezpiecza towar w czasie transportu, załadunku i wyładunku.* tworzy się je z ładunków sztukowych, których wymiary liniowe przekraczają wymiary znormalizowanych palet ( np. szyny, rury, tarcica, blacha w arkuszach).* najczęściej stos. środkiem wiąrzącym są jarzma, które mogą mieć różną konstrukcje i mogą być wyk. Z różnych materiałów np. mogą się składać z 2 odrębnych zachodzących teleskopowo części.
Pojemniki:* urządzenia służące do przewozu ładunków jednostkowych w opakowaniach lub bez opakowań, w formie ładunków zbiorczych.* dzielą się na uniwersalne i specjalizowane oraz na zamknięte i otwarte, mogą mieć różną konstrukcje i mogą być wykonane z różnych materiałów :- skrzyniowy stalowy:- metalowy zamknięty;- składowy druciany( wzmocniony ramą z kontownika).
Kontenery: * urządzenia transportowe o charakterze trwały, nadające się do wielokrotnego użytku, skonstruowane w sposób ułatwiający przewóz ładunków jednym lub kilkoma rodzajami środków transportowych bez potrzeby przeładowywania ładunku w nim zawartego, wyposażone w elementy konstrukcyjne umożliwiające manipulacje przeładunków z jednego środka transportu na drugi, skonstruowane w sposób zapewniający jego łatwe napełnianie i opróżnianie, o pojemności co najmniej 1m sześciennego. Dzielą się na - uniwersalny skrzyniowy, stalowy zamknięty: - cysterna do ładunków płynnych.
Magazynowanie: zespół działań związanych z przyjmowaniem, przemieszczaniem, składowaniem, przechowywaniem, ochroną, kontrolą, kompletacją, ewidencją i wydawaniem z magazynu zdeponowanych w nim towarów.
Składowanie: czynności związane z umiejscowieniem wyrobów w magazynie w określonych warunkach.
Przechowywanie: czynności związane ze składowaniem wyrobów oraz czynności prowadzące do zachowania właściwości użytkowych tych wyrobów w określonych warunkach klimatycznych otoczenia i w określonym czasie.
Magazyn:* (jednostka organizacyjna) funkcjonalnie wyposażone w środki techniczne i organizacyjne umożliwiające przechowywanie dóbr materialnych.* budowle magazynowe.* wyposażone instalacyjno-budowlane.* wyposażone technologicznie.* personel magazynu/
Zatem magazyn to nie tylko sam budynek, lecz zespół środków, w których budowla stanowi tylko jedne z elementów tego szerszego pojęcia.
Podział magazynów: (w zależności od cech techniczno-budowlanych) - otwarte;-półotwarte;- zamknięte;- specjalne.
Magazyny otwarte: * odpowiednio przygotowane i zabezpieczone place składowania.* zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych, mają dobre warunki dojazdu środków transportowych.* służą do przechowywania towarów niewrażliwych na czynniki atmosferyczne, np. materiałów pochodzenia mineralnego( węgiel, żwir), niektórych wyrobów stalowych i żeliwnych, materiałów budowlanych.
Magazyny półotwarte: *ogrodzone place składowe, zabezpieczone dachem, chroniącym przed opadami atmosf. I mogą nie mieć ścian.* przechowuje się towary odporne na opady i w małym stopniu wrażliwe na zmiany temp. i wilgotności, (np. wyroby ceramiczne, maszyny, tarcice).* zalicza się do nich zasieki, wiaty, zbiorniki otwarte
Magazyny zamknięte: * zbiorniki( naziemne i podziemne) lub budynki, które mają pełną obudowe ścian, podłogę, drzwi, a niekiedy także okna.* może być w nich przechowywana większość towarów.* niektóre z nich np. art. Spożywcze, wrażliwe na zmiany temp., wilgotność wymagają magazynów z klimatyzacją
Magazyny specjalne: * specjalna konstrukcja i przeznaczenie.* przystosowane do utrzymywania określonych warunków w pomieszczeniach składowych.* zalicza się do nich:- silosy ( zboże, cement);- spichrze komorowe i podłogowe( zboże);- przechowalnie owoców i warzyw;- zbiorniki naziemne i podziemne do składowania paliw;- magazyny( chłodnie)
Wyposażenie instalacyjno-budowlane: * obejmuje urządzenia, które są trwale połączone z budowlą magazynową.* Służy do:- oświetlenia;- ogrzewania;- chłodzenia;- wentylowania;- nawilżenia;- klimatyzowania;- zabezpieczenia magazynu przed pożarem;- ochry przed kradzieżą( urządzenia alarmowe)
Wyposażenia technologiczne: * obejmuje urządzenia umożliwiające wykonywanie prac magazynowych, nie połączone na stałe z budowlami magazynowymi.* między trwale wbudowanym urządzeniem i nie wbudowanym urządzeniem nie ma jednak ścisłej granicy.* może obejmować urządzenia trwale połączone z budowla magazynową np. suwnice pomostowe.* można podzielić na 3 gr.:- urządzenie do składowania;_ środki transportu magazynowego;- urządzenia pomocnicze do transportu i magazynowania.
Urządzenia do składowania: * konstrukcje nośne służące do przechowywania w nich ładunków lub konstrukcja zabezpieczająca ładunki przed rozsuwaniem się i samoczynnym przesuwaniem na inne miejsce.* Regały, podkład, stojaki, wieszaki, zasieki, półki i rusztowania paletowe.* Ich rodzaj zależy od rodzaju przechowywanego ładunku oraz od funkcji jaką ma do spełnienia magazyn.* powinny zapewnić łatwy dostep do składowania towarów, a ich konstrukcje łatwe manipulowanie ładunkami w czasie ich układania lub pobierania.* róznią się wielkością, wymiarami gniazd, wysokością i wytrzymałością w zależności od rodzaju składowanych towarów, ich opakowania, wielkość, kształt i masa
Urządzenia pomocnicze do transportu i magazynowania:* palety, pakiety, pojemniki, kontenery.* urządzenia do pakowania towarów i formowania jednostek ładunkowych.* urządzenia do znakowania.* urządzenia do pomiaru ilości zapasów(wagi, miary, przepływomierze).* urządzenie do pomiaru jakości zapasów, warunków magazynowania.* techniczne środki do ewidencji i przetwarzania informacji.
Podział towarów: ze względu na wrażliwość towarów na warunki transportu i czas transportu i magazynowania:* niepodatne na przechowywanie tzn. takie, których okres przechowywania wynosi zaledwie parę godzin. Np. pieczywo cukiernicze nietrwałe, kremy śmietankowe. * średnio podatne na przechowywanie tzn. takie, których okres przechowywania nie przekracza 1 miesiąca. * podatne na przechowywanie, tzn takie, których okres przechowywania wynosi ponad 1 miesiąc
Zasady prawidłowego przechowywania towarów w magazynach:
1. Należy uwzględnić: * rodzaj przechowywanych towarów i ich właściwości.* ilość towarów do przechowywania.* długość i okres przech. * niezbędne zabiegi pielęgnacyjne. * utrzymywanie zalecanych optymalnych warunków przech.
2. Należy przestrzegać rozdzielanie towarów wg. Grup asortymentowych
3. Stosować prawidłową rotację( w miarę możliwości w myśl zasady ,, pierwsze przyszło- pierwsze poszło”)
4. Stosować prawidłową technikę składowania:* układać i ustawiać towary na regałach i podkładach.* nie opierać towarów o ściany magazynu.* nie wkładac i nie wstawiać towarów w bezpośrednim sąsiedztwie źródeł ciepła i oświetlenia.* zachować układ dostępności, w tym prawidłową szerokość dróg dojazdowych.* uzależniać wysokość stosu do właściwości towarów.* stosować ostrożną manipulację towarami.
Ubytki towarów;* miernikowe straty ilościowe i jakościowe w czasie transportu, magazynowania i sprzedaży towarów.* ze względu przyczyny powstawania dzielą się na:- ubytki naturalne:- ubytki9niedobory) nadzwyczajne.
Ubytki naturalne: utrata pewnej ilości towaru oraz jakości towaru wynikające z właściwości fizycznych i biochemicznych towaru, a także z warunków transportu i magazynowania.
>zachodzące w wyniku procesów fizycznych:* wysychanie- spowodowane utratą wody wskutek podwyższonej temp. oraz niskiej wilgotności względnej powietrza, np. owoce, warzywa, grzyby. * ulatniania istotnego dla produktu składnika np. olejków eterycznych.* wycieki- występujące w wyniku pęknięć i uszkodzeń produktu częściowo lub całkowitego zgniecenia, np. owoców miękkich.* rozkruszanie- charakterystyczne dla towarów sypkich, które ie wykazują spoistości np. cement, mąka. * przyleganie- występuje przy pakowaniu, rozważaniu, gdzie część produktu pozostaje w opakowaniu, z którego produkt jest przenoszony do innego opakowania.
>Powstające w produktach żywnościowych w wyniku procesów biochemicznych tzn. oddychania, transpiracji, dojrzewania, fermentacji oraz gnicia powodują zmniejszenie substancji odżywczych(białek, węglowodanów, tłuszczów, kwasów organicznych. Witamin) oraz prowadzą do niekorzystnych zmian organoleptycznych produktów żywnościowych.
Ubytki nadzwyczajne:* straty wynikające z niewłaściwego opakowania, niestosowanie zabiegów pielęgnacyjnych, niewłaściwego obchodzenia się z towarami , niezapełnienia optymalnych warunków przechowywania, a take spowodowanie wypadkami losowymi( awariami, włamaniami, powodziami). * mogą być: - niezawinione(bez udziału człowiek);- nieuzasadnione- (gdy nie można ustalić przyczyny powstania tych niedoborów);- zawinione( powstałe z winy człowieka[ niedbalstwa, braku kwalifikacji])
Znaki na opakowaniach jednostkowych:
-określają właściwości produktu, jego cechy handlowe, sposób postępowania z produktem i opakowaniem, zarówno w czasie jego przechowywania jak i użytkowania
-mogą być wyrażane w formie litery, cyfry, symbolu umownego, rysunku, napisu, barwy lub zestawu tych form
-dzielą się na : *znaki zasadnicze ; *znaki informacyjne; *z. niebezpieczeństwa; *z. manipulacyjne; -z. reklamowe
Znaki zasadnicze- umożliwiają identyfikacje wyrobu i producenta; -skłądają się na nie: nazwa, znak firmowy, zastosowanie wyrobu.
Znaki informacyjne: -informują o niektórych cechach wyrobu i opakowania, umożliwiają bliższe rozpoznanie właściwości i przydatności; -obejmują gatunek wyrobu, znaki dotyczące jakości bezpieczeństwa wyrobu, skład wyrobu, numer serii wyrobu, kraj pochodzenia wyrobu, sposób użycia,
Znaki niebezpieczeństwa: -wyrażają ostrzeżenie, zwaracają uwagę że nie zastosowanie się do nich może zagrozić bezpieczeństwu osób, otoczeniu lub produktom; -umieszczane sa w postaci czarnych rysunków na pomarańczowym tle; -powinny być umieszczane w miejscach najbardziej widocznych;
Znaki manipulujące; -określają sposób obchodzenia się z towarem lub jego opakowaniem w czasie wszelkich manipulacji związanych z pomieszczeniem, przechowywaniem i użytkowaniem; -np. „tu otwierać” , „chronić przed nagrzaniem” , „chronić przed wilgocią”
Znaki reklamowe: -mają na celu przede wszystkim zachęcenie do kupna danego towaru.
Zasady znakowania opakowań jednostkowych:
-sposób umieszczania znaków zależy od właściwości materiału opakowaniowego, rodzaju wyrobu, przeznaczenia
-znaki powinny się znajdowac bezpośrednio na opakowaniu, ewentualnie na dodatkowej ulotce dołączonej do opakowania.
-znaki mogą być nanoszona za pomocą drukowania, wypalania, tłoczenia lub stemplowania w sposób czytelny i wyraźny,
-napisy powinny być zgodne z zasadami języka polskiego a układ graficzny powinien uwzględniać nowoczesne wymagania handlu, etyki i reklamy.
Znaki na opakowaniach transportowych:
-stanowią umowną symbolikę na stronie zew. Opakowania transportowego
-określają właściwości produktu, cechy handlowe oraz sposób obchodzenia się z opakowaniem w czasie przechowywania lub transportu.
-dzielą się na : -znaki zasadnicze, -znaki informacyjne -znaki niebezpieczeństwa, -znaki manipulacyjne
Znaki zasadnicze: -zapewniają identyfikacje opakowania transportowego z zawartościa i dostarczenia go do odbiorcy; -należa do nich: znak identyfikacyji (składa się z dwóch części znak transakcji oraz liczy opakowań transportowanych), znak miejsca nadania i przeznaczenie.
Znaki informacyjne: -informują o niektórych cechach opakowania transportowanego z zawartością
Zasady znakowania opakowań transportowanych- znaki na opakowaniach- prostopadłościanach umieszczane są na ścianie czołowej, ewentualnie na ściance bocznej; -wielkość znaków powinna być dostosowana do wymiarów op. ; -kolory znaków są ściśle określone i musza być nanoszone farbami odpornymi na działanie wody itp. Musza być odporne na ścieralność.
Rodzaje znaków:
-obligatoryjne- takie bez których zapakowany produkt nie może być wprowadzony do obrotu
-nieobligatoryjne- dobrowolne, wprowadzane przez firmy głównie w celach kształtowania określonego wyobrażenia o produktach czy firmie.
Opakowanie- produkt zazwyczaj mający opakowanie, konstrukcją którego jest ochrona opakowanego wyrobu przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych, umożliwiające przemieszczenie wyrobu podczas magazynowania, transportu, sprzedaży, użytkowania.
Funkcje opakowań:
1)Funkcja produkcyjna: -polega na umożliwianiu dzielenia i konfekcjonowania wyrobu w końcowej fazie produktów
2)Funkcja użytkowa: -wiąże się z ułatwieniem bądź umożliwieniem użytkowania zawartości opakowania; -w wielu wypadkach opakowanie po opróżnieniu nadal używane jest do innych celów
3)Funkcja marketingowa: -opakowania są istotnym elementem polityki rynkowej przedsiębiorstw, pomagają odróżnic towar od innych wyrobów ; -mozliwość wykorzystania opakowań do celów reklamowych i promocyjnych; -opakowania umożliwiają sprzedaż samoobsługową w supermarkecie gdzie konsumenci maja do wyboru wiele marek tego samego towaru
4)Funkcja logistyczna: -opakowania umożliwiają lub ułatwiają przepływ towarów; -do fukcji logistycznej możemy zaliczyc jeszcze funkcje ochronną, magazynowanie, transportową, informacyjną i recyklingową.
-Ochronna: najważniejsza funkcja logistyczna, opakowanie powinno chronić i zabezpieczać wyrób
-Magazynowo transportowa
-Informacyjna - stymuluje czynności kompletacyjne
Poglądy na temat opakowań:
1)Z punktu widzenia marketingu: -preferowane sa opakowania duże w stosunku do masy i objętości pakowanego towaru mogące stanowić tło dla informacji o towarze; -porządane jest stosowanie atrakcyjnych tworzyw opakowaniowych oraz konstrukcyjnych w celu skutecznego prowadzenia reklamy i promocji firmy produkującej
2)z punktu widzenia logistycznego: -optymalne wykorzystanie opakowań; -optymalnie dobre zastosowane opakowania przyczyniają się do obniżenia kosztów przerobów towarowych;
3)z punkt widzenia ekologii: -priorytetowo traktowane sa możliwości ograniczenia ilości opakowań oraz wtórnego przetworzenia odpadów; -minimalizownaie masy, rozmiarów opakowań; wytwarzanie opakowań wielokrotnego użytku lub takich które nadają się do recyklingu
4)z punktu widzenia towaroznawstwa: -towaroznawcy starają się obiektywnie oceniać jakość opakowań, cechy: wytrzymałość, sztuczność, odporność na czynniki zew/wew. ; trudna zapalność opakowań , barierowość na przenikanie tłuszczy wilgoci zapachów; łatwość otwierania/zamykania
Podział opakowań:
1)Opakowania Metalowe: -produkuje się z różnych rodzajów blach (np. z blachy stalowej czarnej- nie przepuszczającej powietrza; z blachy aluminiowej; z blachy ocynkowanej);-muszą mieć odpowiednio zabezpieczone powierzchnie tak aby zapakowane produkty nie reagowały z metalem; -zużyte i nie nadające się do ponownego użytkowania powinny nadawać się do recyklingu
2)Opakowania szklane: wytworzone ze szkła sodowo- wapniowo- krzemowego, bezbarwne lub barwne ; -mogą być jednorazowego/wielokrotnego uzytku; -nie nadające się do ponownego użytku powinny nadawać się do recyklingu;
3)Opakowania drewniane: -do produkcji tych opakowań stosuje się drzewa: sosnowe, świerkowe, jodłowe, dębowe, bukowe, -mają wiele zalet, jednak ze względu na deficyt dzrew dąży się do wycofywania tych opakowań;
4)Opakowania papierowe: -wyrabiane z papieru, tektury, masy papierowej; -do produkcji stosuje się różne rodzaje papieru pakowego (siarczanowy,celulozowy); - z tektury wyrabiane sa pudła tekturowe.
5)Opakowania z tworzyw sztucznych: * do produkcji wykorzystuje się jako surowce podstawowe różne rodzaje polimerów:- polietylen dużej gęstości (PE-HD), polietylen małej gęstości(PE-LD), polipropylen(PP), polistylen(PS), polifenoftalon etylenu (PET), polichlorek winylu (PCV). * w celu modyfikacji właściwości tworzywa jest ułatwienie procesu wytworzenia opakowania dodawane są substancje pomocnicze: przeciwutleniacze, stabilizatory cieplne, plastyfikacja, barwniki, subst. modyfikujące powierzchnie polimeru. * występują opakowania z innych materiałów.* są nierozkładalne biologicznie, przez co uważane są za niekorzystne, najwięcej występuje opakowań z polichlorku winylu.* np. butelki, torebki, skrzynki, bębny.
6)Opakowania tkankowe: * do produkcji wykorzystywane są włóka sztucznej tkaniny, lniane, bawełniane.* są stosowane przede wszystkim jako zewnętrzne okrycia towarów.* podstawowe formy konstrukcyjne;- worki;- owinięcia bel , np. bawełna
7)Opakowania z materiałów kompleksowych: * są wykonane z kilku materiałów opakowaniowych w celu uzyskania optymalnej strukturze niezbędnej dla określonych produktów.* poszczególne warstwy utworzone są z tektury lub papieru, aluminium, z jednej lub więcej warstw tworzyw sztucznych. * trudności w przeprowadzeniu recyklingu materiałowego powodują że jest on nieopłacalny.* np. wielowarstwowe opakowania typu tetra pack oraz opakowania zup w proszku.
Podział opakowań(ze względu na funkcje jakie spełniają opakowania na poszczególnych szczeblach dystrybucji) : a) jednostkowe b) zbiorcze c) transportowe
Jednostkowe:* opakowanie określonej ilości produktu, przeznaczonej na ogół do sprzedaży detalicznej. * chroni produkt przed ubytkami ilościowymi, częściowo przed zmianami jakościowymi, nie zapewnia jednak samodzielnej dostatecznej ochrony zawartości przed narażeniami w czasie transportu i magazynowania.
Zbiorcze: * opakowanie co najmniej 2-óch opakowań jednostkowych, najczęściej stosowane razem z opakowaniami transportowymi w czasie transportu i składowania.
Transportowe:* opakowanie produktów luzem, w opakowaniach jednostkowych lub zbiorczych stosowane w czasie składowania i transportu.* zapewnia ochrone zawartości przed narażeniami mechanicznymi, klimatycznymi, biologicznymi.
Systemy opakowania towarów:* systemy pakowania z jednoczesnym formowaniem i napełnianiem trans wrop, flow pack i tetra pack. * systemy pakowania o możliwie do zastosowania poza zakładem produkcyjnym. Wyrób:- kliklok, stalox, hermetyk, blister pack, skin pack.
System trans wrop: * polega na formowaniu rękawa w układzie pionowym, przez zgrzewanie boków materiału opakowanego, napełnieniu go produktem, a następnie zamknięciu przez zgrzewanie poprzeczne.* do pakowania produktów sproszkowanych i granulowanych.
System flow pack: * różni się od systemu trans wrop tym, że pakowanie może się odbywac zarówno w układzie pionowym jak i poziomym.* można pakowac wyroby spożywcze, np. herbatniki, lizaki, batony czekoladowe, woroby włókiennicze.
System tetra pack: * polega na formowaniu opakowań ze zwoju tektury powlekanej polietylenem i w trakcie formowania napełniony produktem.* opakowanie wykonane tym systemem służą do zabezpieczenia produktów ciekłych, zwłaszcza spożywczych, np. mleko, sok
System kliklok : * polega na pakowaniu towarów w pudełka wykonane z tektury litej jednostronnym ( od wewnątrz) lub dwustronnie powlekanych polietylenem. * w zależności od sposobu zamykania można otrzymac pudełka o różnej szczelności; najbardziej szczelne są pudełka formowane metodą zgrzewania, natomiast formowanie za pomocą zaczepów i wycięc są mniej szczelne.* opakowania kliklok są stosowane do pakowania wyrobów spożywczych, np. mrożonek rybnych itd.