FIZJOLOGIA ODDYCHANIA:

Do płuc dopływa krew żylna, która ulega utlenowaniu w płucach i dostaje się do krążenia tętniczego. Płuca otrzymują krew żylną z prawego serca, do którego doprowadzają ją z obwodu żyła główna górna oraz żyła główna dolna. Krew płynie do płuc tętnicami płucnymi, które następnie dzielą się na coraz mniejsze tętnice. W końcu krew dociera do naczyń włosowatych, znajdujących się w przegrodach międzypęcherzykowych, gdzie znajduje się właściwa bariera pęcherzykowo-włośniczkowa (ryc. 5-4). Krwinki czerwone z krwi żylnej uwalniają CO2, który następnie przechodzi do światła pęcherzyków i jest usuwany na zewnątrz. Tlen z powietrza wewnątrz pęcherzyków przechodzi przez błonę pęcherzykową, która jest utworzona przez pneumocyty typu I. Stamtąd przedostaje się przez ścianę naczyń, dostaje się do krwi i wiąże z hemoglobiną w erytrocytach. Krew utlenowana opuszcza pęcherzyki i dostaje się do żyłek płucnych, łączących się następnie w żyły płucne, i płynie do lewego serca i dalej do krążenia tętniczego.

Pęcherzyk płucny oraz bariera pęcherzykowo-włośniczkowa. Pęcherzyk płucny wyściełają pneumocyty typu I i II leżące na błonie podstawnej, która oddziela go od przestrzeni śródmiąższowej, obejmującej obszar wokół kapilar płucnych. W przestrzeni śródmiąższowej znajdują się nieliczne fi broblasty oraz rozsiane limfocyty i makrofagi. Makrofagi mogą być także prawidłowo obecne wewnątrz pęcherzyków i wtedy nazywane są makrofagami pęcherzykowymi.

PATOFIZJOLOGIA ASTMY OSKRZELOWEJ

W świetle aktualnej wiedzy astma jest chorobą oskrzeli, którą charakteryzują trzy podstawowe cechy:

1. skurcz oskrzeli odwracalny spontanicznie lub na skutek leczenia

2. zapalenie błony śluzowej oskrzeli

3. nadreaktywność oskrzeli na różne czynniki

Astmę oskrzelową dzieli się na astmę atopową (zewnątrzpochodną), gdzie mechanizm patogenetyczny wynika z reakcji alergenu (antygenu) z immunoglobulinami klasy E, związanymi z receptorami o wysokim powinowactwie na komórkach tuznych i bazofilach. Komórki te są źródłem wielu mediatorów odczynu alergicznego i zapalnego (histaminy, leukotrienów, prostaglandyn, kinin, czynników chemotaktycznych, cytokin), które zostają uwolnione w następstwie reakcji alergenu z immunoglobulinami E. Drugą postacią astmy jest astma oskrzelowa nieatopowa, zwana też wewnątrzpochodną, czyli taka, w której nie udaje się wykryć udziału znanych alergenów i swoistych IgE w wyzwalaniu objawów choroby.

Okazuje się także, że w miarę postępu choroby, nawet astma zewnątrzpochodna staje się stopniowo coraz bardziej wewnątrzpochodna, tzn. coraz większy wpływ na rozwój choroby i objawy mają czynniki wytwarzane przez komórki biorące udział w zapaleniu, a nie alergeny.

Astma oskrzelowa zazwyczaj ma swój początek w okresie dzieciństwa. Początkowo organizm musi się uczulić na alergeny. Reakcja ta wiąże się z wnikaniem antygenu do tkanek. Często ma to miejsce w trakcie infekcji dróg oddechowych, szczególnie w czasie wirusowego zapalenia oskrzeli, zniszczona jest wówczas ochronna warstwa nabłonka dróg oddechowych.

Antygen po wniknięciu do organizmu napotyka wyspecjalizowane komórki określane mianem komórek prezentujących antygen (APC). Zalicza się do nich m.in. makrofagi, monocyty, komórki dendrytyczne, komórki Langerhansa, limfocytyB. Główna funkcją APC jest pochłonięcie napotkanego antygenu, przetworzenie go, a następnie prezentacja na swej powierzchni odpowiednim komórkom układu immunologicznego. Informacja ta powinna być przekazana do limfocytu T.

U chorych z astmą oskrzelową swierdza się obniżone wytwarzanie interleukiny 12, co w konsekwencji prowadzi do rozwoju limfocytów T w kierunku tzw. limfocytów Th2, odznaczających się wzmożonym wytwarzaniem interleukiny 4 (IL-4) i interleukiny 5(IL-5) w przeciwieństwie do limfocytów Th1, które wytwarzają IFN.

Specyficzne przeciwciała klasy IgE znajdują się w płynach ustrojowych, a znaczna ich część jest związana na powierzchni komórek tucznych i bazofilów. Centralną rolę w zapoczątkowaniu reakcji alergicznej odgrywa komórka tuczna. W 5-15 min po kontakcie z alergenem pojawia się skurcz oskrzeli, w czaie którego obserwuje się w oskrzelach i w surowicy krwi znaczny wzrost poziomu mediatorów uwolnionych z komórek tucznych, przede wszytkim histaminy, leukotrienów i prostaglandyny.

Najsilniejszym mediatorem odpowiedzianym za skurcz mięśniówki gładkiej oskrzeli są leukotrieny. Większość cytokin pochodzących z komórek tucznych ma silne działanie pozapalne i odpowiada za migrację eozynofilów, limfocytów, monocytów, bazofilów i neutrofilów z naczyń do miejsca reakcji alergicznej.

---