1. Omów pokrycie dobowego zapotrzebowania energetycznego przez składniki odżywcze. POKRYCIE DOBOWEGO ZAPOTRZEBOWANIA ENERGETYCZNEGO Węglowodany 50-65% Tłuszcze 25-30% Białka 10-15%

2. Omów krótko czego dotyczy ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. USTAWA z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie Żywności i Żywienia.. Dział IPrzepisy ogólne i objaśnienia określeń ustawowych Art. 1. 1. Ustawa określa wymagania i procedury niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) nr 178/2002 parlamentu Europejskiego i rady z dnia 28 stycznia 2002 r. Ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w sprawie żywności .... 

3.Co to jest system HACCP? HAZARD ANALYSIS CRITICAL POINT (analiza krytycznych punktów kontroli) metoda składa się z następujących elementów:

1. Identyfikacji zagrożeń i oceny ich istotności oraz związanego z nim ryzyka (Analizy Zagrożeń). 2. Określenia krytycznych punktów kontroli koniecznych do eliminowania zidentyfikowanych zagrożeń. 3. Przyjęcia określonych kryteriów dla ustalenia, czy w danym punkcie krytycznym przebieg procesu produkcji jest podkontrola. 4. Wyboru i uruchomienia systemów monitorowania. 5. Podjęcia czynności korygujących, jeżeli kryteria nie są spełnione.6. Weryfikacji systemu. 7. Dokumentacji.

4. Wymień elementy opisu diety.

- nazwa diety- zastosowanie diety

- zadania diety i jej charakterystyka

- całodzienna racja pokarmowa oraz jej wartość energetyczna i odżywcza

- sposob modyfikacji diety dla indywidualnych potrzeb pacjenta

- produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane

- uwagi technologiczne dotyczące przygotowania potraw i posiłkow dietetycznych dla danej diety- propozycje potraw na poszczegolne posiłki

- przykładowy całodzienny jadłospis z podaniem numerow potraw z kartoteki

- kartoteka potraw

5. Charakterystyka Żywienia dietetycznego

żywienie dietetyczne musi dostarczać wymaganych ilości energii dla utrzymania masy ciała chorego na prawidłowym poziomie oraz niezbędnych ilości składników odżywczych. Dieta powinna: Oszczędzać chory narząd. Pokrywać zwiększone zapotrzebowanie na te składniki, które na skutek choroby organizm utracił. Pomagać w wyzdrowieniu. Być pozbawiona składników, których przemiana w organizmie jest upośledzona. Nie zawierać składników, na które chory jest uczulony Charakterystyka Żywienia dietetycznego żywienie dietetyczne jest modyfikacją normalnego, racjonalnego Żywienia i to w stopniu najmniejszym i krotko trwającym. Zmiany modyfikacji: Zmiany konsystencji pożywienia. Zmiany wartości energetycznej lub zawartości składników odżywczych w diecie lub wyeliminowani produktu na który organizm jest uczulony

6. Podaj następstwa niedożywienia. Pierwotne:Zmniejszenie masy ciała Osłabienie siły mięśniowej i sprawności psychomotorycznej Upośledzenie odporności 

Niedokrwistość niedobarwliwa Zmniejszenie stężenia białek w surowicy Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej Osłabienie perystaltyki jelitowej - zaburzenia trawienia i wchłaniania, kolonizacja jelita cienkiego szczepami bakteryjnymi Zaburzenia układu krążenia - rzadkoskurcz, spadek kurczliwości, zmniejszenie objętości wyrzutowej i minutowej Układ oddechowy - zanik mięśni oddechowych, pogorszenie sprawności wentylacyjnej, spadku utlenowania krwi, hipoksja, niedodma, zapalenie płuc Nerki - obrzęk torebek i nabłonka cewek nerkowych Stłuszczenie wątroby i zmniejszenie syntezy białka, zmniejszenie masy trzustki i wydzielania enzymów trawiennych, zrzeszotnienie kości Osłabienie odporności komórkowej i humoralnej

Wtórne następstwa: Wzrost częstości zakażeń Zaburzenia w gojeniu się ran, wytrzebienia i rozejścia się zespoleń przewodu pokarmowego Wzrost chorobowości i śmiertelności Przedłużenie pobytu w szpitalu - wzrost kosztów leczenia Wydłużenie okresu rekonwalescencji

7. Czym różni się niedożywienie kwashior od marasmus?

Niedożywienie typu marasmus Wynik przewlekłego, niepowikłanego głodzenia

Zmniejszenie - masy ciała, innych wskaźników antropometrycznych, immunologicznych Zachowanie prawidłowych - stężeń białka i albumin w surowicy krwi Poprawa stanu odżywienia przed operacją konieczna Żywienie dojelitowe - doustne lub przez zgłębnik

Niedożywienie typu kwashior U dobrze odżywionych chorych po dużym urazie, operacji lub zakażeniu - operacja z powikłana zakażeniem 

8.Wymień warzywa i owoce bogate w witaminę C.

Warzywa - boćwina, brokuły, brukselka, chrzan, jarmuż, kalarepa, kapusta biała, włoska, czerwona, pekińska, liść pietruszki, pomidory, papryka, rzepka, kapusta kiszona (w dużych ilościach jedzona).Większe ilości - koperek zielony, szczaw, szczypiorek, szpinak ( bogate w karoten) Owoce - cytryny, agrest, grejpfrut, jeżyny, kiwi, maliny, mandarynki, pomarańcze, porzeczki białe, czerwone, czarne (do 300mg), poziomki, truskawki, żurawiny, owoce dzikiej rosy.

9. Wymień owoce i warzywa bogate w beta-karoten

Warzywa - boćwina, endywia, dynia, cykoria, fasola strączkowa, groszek zielony, jarmuż, koperek zielony, kabaczek, marchew, sałata, szczaw, szpinak, włoszczyzna. Większe ilości - nać pietruszki, pomidory bogate w witaminę C. Owoce - arbuz, banany, brzoskwinie, melony najbogatsze morele.

10. Scharakteryzuj dietę łatwo strawną.

Powinna ona pokryć dzienne zapotrzebowanie energetyczne i dostarczyć takiej samej ilości składników pokarmowych, jak dieta podstawowa (normalna) wykorzystywana w żywieniu ludzi zdrowych.

Podstawą diety jest ograniczenie lub wyłączenie produktów i potraw tłustych, smażonych, pieczonych w tradycyjny sposób, długo zalegających w żołądku, wzdymających, ostro przyprawionych. Zmniejszenie błonnika pokarmowego, chociaż pewna jego ilość jest potrzebna, gdyż wchłania wodę rozluźnia masy kałowe i wpływa na wydalanie. dobór delikatnych warzyw i dojrzałych owoców, obieranie, gotowanie, przecieranie przez sitko, miksowanie produktów, podawanie przecierów i soków, stosowanie oczyszczonych produktów zbożowych. chleb graham. Zalecana ilość błonnika na dobę wynosi 25 g. Posiłki należy spożywać 4-5 razy dziennie, regularnie w niewielkich objętościach, ostatni posiłek 2 godz. przed snem. Można stosować gotowanie w wodzie, na parze, duszenie, obsmażanie produktów bez tłuszczu. Posiłki należy przyprawić delikatnymi przyprawami aby pobudzały upośledzenie łaknienie.

Zalecane produkty: czerstwe białe pieczywo, drobne jasne kasze, jogurty, kefiry, chude gotowane mięso cielęce i drobiowe, chude ryby, ziemniaki puree, pieczone jabłka. Produkty zabronione: smażone mięsa, tłuste wędliny, razowe świeże pieczywo, konserwy mięsne i rybne, rośliny strączkowe, kapustę, cebulę, czosnek, grzyby, niedojrzałe surowe owoce, słodycze zawierające tłuszcz i alkohol, ostre przyprawy.

11. Omów jedną z diet stosowaną w chorobie układu pokarmowego.

Ostry nieżyt żołądka - zatrucie pokarmowe, niektóre leki, środki przeczyszczające, alkohole (wina musujące w dużych ilościach). Zalecenia: 24-48 godz. głodówka- płyny nie słodzone o umiarkowanej temperaturze (wodo przegotowana, roztwór soli fizjologicznej, herbata bez cukru, napar z rumianku, mięty - płyny co godz. 100 ml.) dosalanie - uzupełnienie strat NaCl, nawadnianie dożylne. Wprowadzamy solone kleiki z ryżu, kasze jęczmienne bez tłuszczu i cukru. Soki owocowo-warzywne (rozcieńczone początkowo 1:4, potem 1:1 zależnie od tolerancji, nie podaje się soku jabłkowego - zwiększa procesy fermentacyjne) - najlepsze Bobo Vita. Dietę stopniowo rozszerzamy.

12. czym różni się dieta bogato resztkowa od ubogo resztkowej?

Dieta bogatoresztkowa zwiększa spożywanie błonnika, który pobudza motorykę jelit. Stosowana jest w zaparciach. Dieta ubogoresztkowa to dieta zawierająca bardzo mało bądź wcale włókna pokarmowego, czyli błonnika. Stosuje się ją podczas biegunki.

13. Jakie diety stosuje się chorobach jamy ustnej i przełyku? Omów jedną z nich.

Diety oszczędzające pod względem mechanicznym, chemicznym i termicznym m.in.: dieta płynna, papkowata, przez zgłębnik, diety przemysłowe.

Dieta papkowata - celem diety jest zapewnienie pacjentowi wszystkich niezbędnych składników. Ważny składnik stanowi białko pochodzenia zwierzęcego, witamina C, witaminy z grupy B oraz sole mineralne. Potrawy, które są gotowane nie mogą drażnić chemicznie, termicznie ani mechanicznie jamy ustnej i przełyku. Zastosowanie mają zupy przecierane, zupy krem lub czyste. Warzywa i owoce zaleca się w postaci surowych soków oraz w gotowanej - rozdrobnionej, a mięsa gotowane mielone lub sporządzone z masy mielonej z sosami.

14. Różnice w dietach stosowanych w ostrym i przewlekłym nieżycie żołądka. W diecie w ostrym nieżycie żołądka przez pierwsze godziny stosowana jest głodówka, jedynie można podawać płyny następnie po upłynięciu 48 godz. stopniowo urozmaica się dietę wprowadzając stopniowo produkty.

W przewlekłym nieżycie żołądka nie podaje się dużej ilości płynów (nie rozcieńczanie kwasu solnego i kwasów trawiennych). Potrawy są urozmaicone, estetycznie podane w celu pobudzenia fazy odruchowo nerwowej. Pobudzenie apetytu powoduje się przez podawanie miedzy posiłkami soku pomidorowego, soku z kiszonej kapusty, z ogórków, marchwi, jabłek (w ostrym nieżycie żołądka jest zabroniony), barszcz kiszony. Wyłączamy potrawy z dużą ilością tłuszczu i smażone, pieczone - hamowanie czynności wydzielniczej żołądka. Błonnik zmniejszony, nie wskazane potrawy wzdymające i zalegające. Posiłki podawane często i w małych ilościach.

15. Zasady diety stosowanej z zaparciach.

Dieta bogatoresztkowa - jest stosowana w zaparciach nawykowych, w postaci atonicznej, oraz w zaburzeniach czynności jelit. Celem jej stosowania jest pobudzenie motoryki jelit. Powinna zawierać od 35-40 g błonnika (frakcja nierozpuszczalna błonnika - zwiększa masy kałowe, w niewielkim stopniu wiąże wodę, przyspiesza pasaż jelit przez mechaniczne drażnienie, opóźnia wchłanianie glukozy, zmniejsza zawartość energetyczną diety, daje uczucie sytości). Największy wpływ na odruchy defekacyjne mają: otręby pszenne, gruboziarniste produkty zbożowe np. kasza, graham, pieczywo razowe i chrupkie. Zaleca się 2-3 razy dziennie po łyżeczce otrąb które mogą być podawane z jogurtem. Przy podawaniu ich należy zwiększyć wapń o ok. 10% i płyny do 2 l na dobę. Ważne są owoce suszone: śliwki rodzynki, figi, buraki, miód, kefir, jedno dniowe mleko ukwaszone, kawa prawdziwa, śmietanka, wody gazowane, kompoty ze śliwek, soki, masło, oliwa z oliwek, surówki, buliony, rosoły, potrawy ostro przyprawione. Należy ograniczyć produkty obniżające perystaltykę jelit: kluski, białe pieczywo, ryż, kasza manna, mąka ziemniaczana, ciasta z kremem, banany. Powinno się zrezygnować z mocnej herbaty, suszonych czarnych jagód, wina czerwonego wytrawnego, suchego pożywienia, groch, fasola, bób, warzywa kapustne. W zaparciach produkty z dużą zawartością błonnika należy stopniowo zwiększać 40-50 g na dobę. Dobry efekt dają napoje i potrawy chłodne, zaleca się pół szklanki przegotowanej wody z miodem lub namoczonymi suszonymi śliwkami albo łyżeczkę oliwy czy masła na czczo. Posiłki mogą być przyrządzane różnymi metodami.

16. Podaj dwa przykłady diet w chorobach wątroby w zależności od zaawansowania procesu zapalnego.

Żywienie w chorobach miąższu wątroby:

Wątroba - narząd, gdzie wiele przemian ustrojowych z aminokwasów - powstają białka ustrojowe, nadmiar aminokwasów w przekształcane w glukozę i kwasy tłuszczowe; z amoniaku - powstaje mocznik; z kwasów tłuszczowych - fosfolipidy, tłuszcze obojętne, lipoproteiny, ciała ketonowe; synteza cholesterolu i kwasów żółciowych; z glukozy - powstaje glikogen, a z glikogenu uwalnia się glukozą; z węglowodanów.

Wątroba reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową, zachodzą w niej przemiany żelaza, miedzi, cynku i molibdenu; wytwarza się żółć; ma funkcję odtruwającą, uczestniczy w rozkładzie niektórych hormonów.

Najczęstsze choroby: zapalenie wątroby, marskość wątroby, stłuszczenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby.

Zalecenia żywieniowe w chorobach wątroby

Cel: Dostarczenie wszystkich składników pokarmowych potrzebnych do utrzymania równowagi metabolicznej, wyrównanie niedoborów i regeneracja komórek wątrobowych.

Chorzy mają uczucie wzdęcia, pragnienie, brak łaknienia. Żywienie nie jest zależne od jednostki chorobowej. Zależy od stopnia wydolności narządu i rodzaju występujących zaburzeń metabolicznych. Uwzględnia stopień niedożywienia i ewentualne występowanie żółtaczki.

W okresie wyrównania:

- Energia - 35-40 kcal/kg mc, niedożywienie - do 45 kcal/kg mc. Zwiększone spożycie białka - 1,3-1,5 g/kg mc białko stymuluje proces odnowy komórek wątroby, zmniejsza nacieczenie tłuszczowe miąższu wątroby, sprzyja uzupełnieniu białek tkankowych, syntezie albumin osocza. Ponad połowa białka pochodzenia zwierzęcego.

W okresie wyrównania -Gdy nie ma objawów żółtaczki, wyrównane choroby wątroby - przy odpowiedniej ilości białka- tłuszcze łatwo strawne (z mleka, śmietanki, masła, olejów) - dobrze tolerowane, zalecenie do 1 g/kg nmc. (ok.. 70 g/dobę). Tłuszczu - Wykluczone tłuszcze zwierzęce o wysokim punkcie topnienia - smalec, słonina, łój.

Gdy nietolerancja tłuszczy - triglicerydy MCT.

- Zaburzenia wydzielania żółci. Tłuszcze ograniczamy poniżej normy fizjologicznej do 30-50 g/dobę.- W przewlekłych chorobach wątroby - dobrze tolerowane węglowodany.

Spożycie - 300-400 g (w tym do 50-70 g cukrów łatwo przyswajalnych z cukru, miodu, dżemów, galaretek). Nadmiar tych ostatnich - może prowadzić do zwiększonej syntezy triglicerydów w wątrobie i do nasilonego stłuszczenia tego narządu.

- Odkładaniu tłuszczu w wątrobie zapobiegają ciała lipotropowe - Fruktoza łatwoprzyswajalna - ok.. 30 g miodu.- Unika się błonnika, z diety wyłącza się gruboziarniste produkty zbożowe, warzywa i owoce podaje się w postaci gotowanej, rozdrobnionej.- Nie podaje się - pokarmy wzdymające (warzywa kapustne, cebulowe, suche nasiona roślin strączkowych, szparagi, śliwki, gruszki, czereśnie), ogranicza się seler, buraki, brukiew; ostre przyprawy; używki (alkohol, kawa prawdziwa, mocna herbata, kakao prawdziwe).-Upośledzone wchłanianie witamin, soli mineralnych - utajone niedobory. Podawanie drożdży piwnych w ilości do 50 g/dobę. -Posiłki do 5-6 razy na dobę -

W okresie niewyrównania i niewydolności wątroby

-Pojawiają się nudności, wymioty, wystękuje nadciśnienie wrotne, puchlina brzuszna, obrzęki, żółtaczka.- Zmniejszona synteza albumin, białek transportowych, niedobory składników mineralnych, witamin, wzrasta stężenie, amoniaku, obniża się synteza mocznika.- Mniejsze wydzielanie żółci - upośledzenie trawienia i wchłaniania tłuszczów.- Obniżona tolerancja glukozy. - Stany przedśpiączkowe - ograniczenie energii do 30 kcal/nmc. Poniżej 2000 kcal. - W miarę nasilenia się objawów i upośledzenia czynności wątroby maleje tolerancja na białko i zwiększa się stężenie amoniaku pochodzącego z tego składnika.- Stosujemy dietę niskobiałkową. - Korzystne łączenie białek pochodzących z produktów mlecznych z białkami roślinnymi (ok.. 40 g) z odżywkami przemysłowymi (mają aminokwasy o rozgałęzionym łąńcuchu bocznym - leucyna, izoleucyna, walina). - Dodatek aminokwasów rozgałęzionych do diety niskobiałkowej zwiększa tolerancję na białko, wyrównuje ujemny bilans azotowy, zmniejsza stężenie amoniaku we krwi. - Pojawienie encefalopatii wątrobowej (zakłócenie snu, spowolnienie psychiczne) - ograniczenie białka do 20-30 g/dobę. - Podajemy białko o wysokiej wartości biologicznej - mleko, ser twarogowy, jaja w 5-6 posiłkach. - Stany przedśpiączkowe - zupełnie wyłączamy produkty białkowe 2-3 dni. Po ustąpieniu stopniowo zwiększamy do 0.8 g/kg mc. (50g/dobę).

Dieta o zawartości 20 g białka - Pieczywo niskobiałkowe, 200 ml mleka chudego i 25 g chudego twarożku lub 1 jajo lub 25 g gotowanego mięsa (40 g surowego) cielęcego, wołowego, z ryby, drobiu. - Tłuszcze zmniejszamy do 0,8 g/kg mc. Gdy nietolerancja - podajemy niewielkie ilości masła. - Węglowodany - główne źródło energii.- Gdy obrzęki i puchlina wodna - ograniczamy sól i płyny. - Zwiększamy spożycie potasu - soki owocowe, warzywne, ziemniaki gotowane w łupinkach. - Śpiączka wątrobowa (zatrucie np. grzybami)

>Wyłączamy produkty białkowe - 2-3 dni, podawanie 1200-1500 kcal w postaci węglowodanów. >W żywieniu pozajelitowym ograniczamy podawanie aminokwasów aromatycznych obniżających konwersję amoniaku do mocznika

17. Wskaż na różnice w diecie w stanie ostrym i przewlekłym pęcherzyka żółciowego. Kamienie, zakażenia bakteryjne, toksemie, zastój żółci.

Stany ostre 1 doba głodówka - płyny ogrzane, słodzona herbata z cytryną, słodkie soki owocowe. 2 doba - dieta kleikowo-owocowa, stopniowo rozszerzana o przetarte kasze z niewielką ilością masła, przetarte słodkie kompoty, chudy twarożek, chude mleko. Napoje w większych ilościach. Zmodyfikowana dieta k-o przez 1-3 dni. Następnie dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu.

Przewlekłe stany Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu i błonnika pokarmowego. Białko ok. 1 g/kg mc. Tłuszcz do 40-50 g dobę. Lepiej tolerowane węglowodany złoŜone z produktów zbożowych. Ograniczenie spożycia - cukru, słodyczy, czekolady i miodu - sprzyjają powstaniu kamicy żółciowej. Wyłączamy produkty wysokobłonnikowe, wysokocholesterolowe (żółtko, podroby, śmietana, pełne mleko, tłuste sery), ostre przyprawy, używki, rabarbar, szczaw, szpinak.

18. Żywienie w ostrym i przewlekłym zapaleniu trzustki.

Ostre zapalenie Zagrożenie życia - leczenie szpitalne. Zmiany martwicze i krwotoczne w miąższu trzustki i trawienie trzustki przez produkowane przez nią enzymy. Wzmożona przemiana materii. Włączenie żywienia pozajelitowego, stopniowe podawanie płynów, dieta kleikowa, wzbogacana stopniowo do diety łatwostrawnej niskotłuszczowej, niskoresztkowej.

Przewlekłe zapalenie trzustki. Po ostrym zapaleniu trz., kamicy i przewlekłym stanie zapalnym dróg żółciowych, w alkoholizmie, wrzody żołądka drążące do trzustki. Stosowanie preparatów zawierających enzymy trawienne trzustki. Dieta łatwo strawna, niskotłuszczowa i niskoresztkowa. Białko w normie fizjologicznej. Źródło energii - węglowodany łatwo przyswajalne, pochodzące z produktów nie obfitujących w błonnik - sucharki, czerstwe pieczywo pszenne, kasza, kleiki, drobny makaron, lane kluseczki, glukoza, cukier, miód, dżemy, przeciery, owoce bez pestek, ziemniaki purre. Sprawdzenie funkcji wydzielniczej trzustki - na zawartość enzymów trawiennych - dieta Schmidta.

19. Różnice we wprowadzaniu produktów pochodzenia zwierzęcego w zależności od modelu żywienia niemowląt (2007 r.). (strona http://www.ptd.republika.pl) żywność uzupełniająca:

7- 8 m. -  zupa jarzynowa lub przecier jarzynowy z gotowanym mięsem (bez wywaru) 1/2 żółtka co drugi dzień 10m - jarzynka z gotowanym mięsem 1/2 żółtka do potraw codziennie 11 - 12 m. obiad z dwóch dań: zupa jarzynowa z kaszką glutenową + jarzynka z gotowanym mięsem, ewentualnie z ziemniakiem lub ryżem i całe jajko 3-4 razy w tygodniu

Żywienie sztuczne: 6 m.- 1 x zupa 10 g gotowanego mięsa (bez wywaru) 1 x 200 ml zupa - przecier jarzynowy z 1/2 żółtka co drugi dzień i z gotowanym mięsem codziennie (10 g) 8 m. -  1 x 200 ml zupa - przecier jarzynowy z 1/2 żółtka co drugi dzień i z codziennie gotowanym mięsem3 (10-15 g); 9 m.- 1 x 200 ml zupa - przecier jarzynowy z dodatkiem 1/2 żółtka i z gotowanym mięsem3 (10-15 g); 11.- 12m. - Posiłki takie jak w 10 miesiącu życia

20. Różnice we wprowadzaniu produktów pochodzenia roślinnego w zależności od modelu żywienia niemowląt (2007 r.).

żywność uzupełniająca: •1-6 miesiac - zupa - przecier jarzynowy z dodatkiem kaszy manny (2-3 g na 100 ml), 1 x dziennie •7-9 m - sok owocowy (najlepiej przecierowy) lub przecier owocowy (nie więcej niż 150g •10 - obiad z dwóch dań: zupa jarzynowa z kaszką glutenową - kaszki/kleiki glutenowe i bezglutenowe, niewielkie ilości pieczyw, biszkopty, sucharki- przecier lub sok owocowy

•11 - 12 - produkty zbożowe (kaszki/kleiki glutenowe i bezglutenowe, pieczywo, biszkopty, sucharki) łączone z produktami mlecznymi (np. mleko modyfikowane, twarożek, jogurt6, kefir - kilka razy w tygodniu) - przecier lub sok owocowy (nie więcej niż 150 )

Żywienie sztuczne

1- mleko początkowe 2- mleko początkowe 3- mleko początkowe 4- mleko początkowe 5- mleko początkowe, 1 x zupa - przecier jarzynowy,, skrobane jabłko lub sok (najlepiej przecierowy) - 50-100 g •6- 1 x zupa - przecier jarzynowy z dodatkiem kleiku glutenowego (2-3 g kleiku na 100 ml +; przecier owocowy lub sok (najlepiej przecierowy) - nie więcej niż 150 g •7- 1 x 180 ml - mleko następne z dodatkiem kaszki zbożowej glutenowej (2-3 g na 100 ml); •8- x 180 ml - mleko następne z dodatkiem kaszki zbożowej glutenowej (6 g na 100 ml); •9- 1 x 200 ml - mleko następne z dodatkiem kaszki glutenowej; •10 - x 220 ml - mleczny posiłek łączony z produktami zbożowymi (np. mleko następne, kaszki mleczne glutenowe i bezglutenowe, niewielkie ilości pieczywa, biszkopty, sucharki); •11 - 12 - Posiłki jak w 10 miesiącu życia. Zmiana: wprowadzić całe jajko 3-4 razy w tygodniu;

21. Funkcje kwasu foliowego w organizmie i objawy hipowitaminozy. FUNKCJE •Reguluje różne procesy metaboliczne w organizmie, np. bierze udział jako koenzym w przenoszeniu reszt jednowęglowych •Uczestniczy w syntezie puryn, pirymidyn i niektórych aminokwasów. •Bierze udział w procesie podziału komórek. •Współuczestniczy z witaminą B12 w regulacji tworzenia i dojrzewania czerwonych krwinek Objawy hipowitaminozy (niedoboru) •Powstawanie ciężkich zaburzeń rozwojowych u płodu (wady cewy nerwowej). •Niedokrwistość megaloblastyczna. •Spowolnienie syntezy DNA i replikacji (podziału) komórek. •Osłabienie wchłaniania substancji pokarmowych z przewodu pokarmowego (biegunka tropikalna). •Upośledzenie funkcji układu nerwowego (nadpobudliwość i trudności w zasypianiu).

22.Wymień dobre źródła kwasu foliowego w diecie oraz dawkę kwasu foliowego w profilaktyce.

Zawartość folacyny w 100g produktu Produkty spożywcze: Powyżej 5mg polędwica sopocka, polędwica z indyka, ryby (mintaj, morszczuk, śledzie), owoce (śliwki, brzoskwinie, jabłka, morele) 5 - 50mg mleko, sery dojrzewające i twarogowe, kurczaki, indyki, ziemniaki, pieczywo, płatki kukurydziane, kasze: gryczana i jęczmienna, ryby (dorsze, makrele), owoce (banany, truskawki, kiwi), warzywa (kalarepy, pomidory), orzechy 50 - 100mg warzywa (kapusta włoska, sałata, brokuły, brukselka, pietruszka korzeń, ryż brązowy, mąka pszenna, wrocławska, jaja, płatki owsiane, wątroba wieprzowa 150 - 250mg warzywa (szpinak, pietruszka - natka, fasola biała, groch), wątroba cielęca. Powyżej 250mg wątroba wołowa, wątroba drobiowa - kurczak, soja, zarodki pszenne, otręby pszenne, drożdże piekarskie

23.Żywieniowe czynniki ryzyka choroby nowotworowej.

- duże ilości produktów wędzonych i solonych (rak przełyku i żołądka) - spożywanie mocno solonych pokarmów przy jednoczesnych niedoborach spożycia witaminy C i witaminy E prowadzi do rozwoju stanów przedrukowych - duże ilości tłuszczu całkowitego oraz tłuszczu nasyconego (rak jelita grubego, prostaty i sutka). - dieta bogatotłuszczowa prowadzi do powstania raka sutka polega - zwiększeniu stężenia we krwi hormonów, takich jak prolaktyna i estrogeny, których nadmiar może wywierać działanie rakotwórcze - nieznaczne ilości błonnika pokarmowego (rak jelit, a zwłaszcza jelita grubego) - zbyt małe ilości warzyw i owoców - Diety powinny być bogate w produkty roślinne, szczególnie zielone i żółte warzywa oraz owoce, zwłaszcza cytrusowe z uwagi na zawartość w nich witaminy C, witaminy E i β-karotenu oraz błonnika pokarmowego. - Witamina C, witamina E i β-karoten wykazują silne działanie antyoksydacyjne i w ten sposób mogą chronić komórki ustrojowe przed działaniem wolnych rodników i nadtlenków lipidowych, którym przypisuje się m.in. działanie kancerogenne.

24.Wymień zalecenia dotyczące braku apetytu.

- urozmaicona dieta - lekkostrawna, odpowiednio przygotowana - wygląd - preparaty odżywcze zawierające białko, witaminy i składniki mineralne

25. Podaj zalecenia przy nudnościach i wymiotach.

jeść masło często i powoli
duzo pić, małymi łykami pow 2 l
dodawanie do jedzenia sosów
mało produktów o wyraźnym smaku
napoje gazowane
kilka razy dziennie jeść schłodzone mięso,owoce
odpoczywać po każdym posiłku na siedząco
przed śniadaniem np. suchy herbatnik

26. Podaj zalecenia przy trudnościach w żuciu i połykaniu

Zalecana jest dieta papkowata- zbliżona do diety lekkostrawnej( różnica w konsysytencji) Zupy przecierane, zupy kremy, podprawiane ( zagęszczane mąką i śmietanką, żółtkiem), warzywa i owoce- surowe lub przecierane gotowane, mięsa gotowe mielone podawane z sosami Przeciwwskazane produkty podobnie jak w płynnej: pieczywo świeże, żytnie, makarony, kasze nieprzetarte , przekwaszone mleko, sery żółte, topione sery, jaja na surowo, tłuste gatunki mięs, tłuste wędliny, owoce suszone, orzechy, chałwa, czekolada, alkohol, warzywa kapustne, cebulowe

27. Wymień zalecenia przy zaburzeniach smaku.

Nieprawidłowe odczuwanie bodźców smakowych
charakter: ilościowy, jakościowy, mieszany
świadomość zaburzeń smaku w ciąży
kontrola stosowanych leków np. amyloriod
dieta bogata w cynk-drob, ryby,owoce
unikanie alkoholu
pokarmy o wyraźnej strukturze
wzmacnianie substancji
farmakologia: cynk, Wit.A

28. Co to jest indeks glikemiczny? Indeks Glikemiczny (IG), wskaźnik, szereguje produkty spożywcze według tego, jak szybko po ich spożyciu rośnie we krwi stężenie cukru - glukozy. umożliwia kontrolę posiłków pod kątem ilości i tempa pozyskiwania glukozy. Produkty spożywcze zawierające węglowodany bardzo różnią się ich przyswajalnością i tempem wchłaniania.- info o tym. Niski wskaźnik Indeksu Glikemicznego sprzyja odchudzaniu. Wysoki Indeks Glikemiczny sprzyja nadwadze

>Gdy glukozy we krwi jest za mało,  stopniowo tracimy siłę mięśni, gorzej pracuje energochłonny mózg itd.
>Kiedy natomiast glukozy we krwi jest za dużo, aktywowane są procesy metaboliczne sprzyjające tyciu.

Tabela indeksów glikemicznych. Niski indeks glikemiczny  to wartość 55 lub mniej
Średni indeks glikemiczy ma wartość pomiędzy 56 - 69 Wysoki indeks glikemiczny to wartość powyżej 70

29. Wymień czynniki wpływające na wzrost indeksu glikemicznego

Obróbki pokarmów kuchennych, Got., smażenie
produkty słodzone fruktozą
ilość błonnika-który opóźnia wchłanianie węglowodanów
obecność w produkcie białka i tłuszczu, spadek wchłaniania węglowo.
tarcie i mielenie warzyw
dieta niezrównoważona

29. Zalecenia żywieniowe w cukrzycy II osób dorosłych - wartość energii pochodzącej z podstawowych składników odżywczych. (strona Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego wytyczne 2008 r.)

I. Dieta chorego na cukrzycę powinna być zgodna z założeniami diety zdrowego człowieka.

II. Skład diety:

— na stężenie glukozy we krwi wpływa zarówno ilość węglowodanów (w gramach), jak i ich rodzaj. Monitorowanie całkowitej zawartości węglowodanow w diecie ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia optymalnej kontroli glikemii. Dodatkowe korzyści

może przynieść obliczanie wskaźnika glikemicznego lub obciążenia glikemicznego;

— w leczeniu cukrzycy nie zaleca się stosowania diet ubogowęglowodanowych

— podstawową metodą zmniejszania masy ciała są lecznicze zmiany stylu życia, które obejmują zmniejszenie podaży kalorii i (lub) zwiększenie aktywności fizycznej. Umiarkowane zmniejszenie bilansu kalorycznego (500-1000 kcal/d.) spowoduje

wolną, ale postępującą utratę masy ciała (ok. 1 kg/tydzień). zawartość kalorii w dobowej racji pokarmowej nie powinna być mniejsza niż 1000 kcal dla kobiet i 1200 kcal

dla mężczyzn.

1. Węglowodany: — 45-50% wartości energetycznej diety powinny zapewnić węglowodany o niskim indeksie glikemicznym (< 50);

— do diety należy włączać węglowodany pochodzące z pełnego ziarna zbóż, owoców, warzyw i mleka z małą zawartością tłuszczu;

— bilansowanie węglowodanów w diecie opiera się przede wszystkim na ich zawartości w produktach spożywczych, a nie na rodzaju produktów, z jakich pochodzą;

—wskazane jest ograniczenie sacharozy

— (słodziki) mogą być stosowane w dawkach zalecanych przez producenta;

— chorzy leczeni metodą intensywnej funkcjonalnej insulinoterapii powinni dostosowywać dawki insuliny do ilości i składu spożywanych posiłków;

— zawartość błonnika pokarmowego w diecie powinna wynosić około 20-35 g/d.;

— chorzy leczeni stałymi dawkami insuliny powinna każdego dnia przyjmować podobną zawartość węglowodanów w diecie.

2. Tłuszcze: — 30-35% wartości energetycznej diety;

— mniej niż 10% wartości energetycznej diety powinny stanowić tłuszcze nasycone; u chorych, u których stężenie cholesterolu frakcji LDL wynosi ≥ 100 mg/dl (≥ 2,6 mmol/l), ilość tę należy zmniejszyć poniżej 7%;

— 10% wartości energetycznej diety powinny zapewnić tłuszcze jednonienasycone;

— około 6-10% wartości energetycznej diety powinny stanowić tłuszcze wielonienasycone, w tym kwasy tłuszczowe omega-6: 5-8%, kwasy tłuszczowe omega-3: 1-2%;

— zawartość cholesterolu w diecie nie powinna przekraczać 300 mg/d., u chorych, u których stężenie cholesterolu frakcji LDL wynosi ≥ 100 mg/dl (≥ 2,6 mmol/l), ilość tę należy zmniejszyć do poniżej 200 mg/d. (5,2 mmol/d.);

— aby obniżyć stężenie cholesterolu frakcji LDL, należy zmniejszyć energetyczny udział tłuszczów nasyconych w diecie, lub zastąpić je węglowodanami i tłuszczami jednonienasyconymi; — należy ograniczyć spożycie izomerów trans kwasów tłuszczowych.

3. Białka: —15-20% na dzień, przy czym stosunek białka zwierzęcego do białka roślinnego powinien wynosić co najmniej 50%/50%; — u chorych z wyrównaną cukrzycą typu 2 spożywanie białka nie powoduje wzrostu glikemii;

— u chorych z niewyrównaną cukrzycą zapotrzebowanie na białko może być większe niż u chorych charakteryzujących się prawidłową glikemią (nie większe jednak niż w ogólnych zaleceniach dietetycznych); — dieta wysokobiałkowa, niskowęglowodanowa może prowadzić do szybkiego zmniejszenia masy ciała i poprawy wyrównania glikemii.

4. Witaminy i mikroelementy: — wyjątek stanowi suplementacja kwasu foliowego w okresie planowania ciąży i w czasie ciąży w profilaktyce wad wrodzonych u płodu oraz wapnia w profilaktyce chorób kości (osteoporozy).

5. Alkohol: — spożycie 20 g/d. alkoholu przez kobiety i 30 g/d. alkoholu przez mężczyzn nie musi prowadzić do pogorszenia wyrównania cukrzycy;— w celu zmniejszenia ryzyka hipoglikemii alkohol powinien być zawsze spożywany łącznie z posiłkiem.

31. Wpływ braku picia odpowiedniej ilości płynów na stan psychofizyczny osób =32

32. Wpływ chronicznego łagodnego odwodnienia na zdrowie.

Spadek:akt. Ruchowej, czynności umysłowych, wydz.gruczołow ślinowych

Wzrost ryzyka: kamieni nerkowych, nowotwory dróg moczowych,ch.zebow
zaparcia, obstrukcje, zaburzenie przemian metabolicznych; otyłość, wypadanie zastawki,

toksyny w organizmie, niskie CTK, przewlekłe bóle, sucha skóra, spadek gojenia się ran

33. Czynniki mające wpływ na zachowanie związane z piciem płynów.

Spożywanie zbyt dużej ilości soli kuchennej; gorączka; wymioty; narażenia organizmu na długotrwałe przebywanie w ekstremalnych warunkach zewnętrznych, szczególnie w gorącym klimacie, np. na pustyni, ale także wysoko w górach; długotrwała i intensywna praca fizyczna; długotrwale przebywanie w suchym powietrzu,np.w wysoko latających samolotach, budynkach z klimatyzacją. Objętość wody potrzebna do pokrycia dziennego zapotrzebowania organizmu w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania (homeostazy) zależy od wielu czynników, m.in.klimatu; stopnia aktywności fizycznej; diety ; masy ciała; wieku; płci.

34. Scharakteryzuj zawartość wody w różnych produktach żywnościowych.

Oleje: śladowe ilości; masło: 16; produkty zbożowe,mąki:10-20; pieczywo 30-50; mięso i produkty mięsne: 60-75; ryby świeże :70-80; owoce i warzywa: winogrona,ziemniaki, banany 80-96; mleko: 85-90; grzyby świeże: 90-95., jaja 65-85%

35. Scharakteryzuj stronę http://www.izz.waw.pl

Str. IZŻ instytut żywności i żywienia.

Zasady prawidłowego żywienia, norm żywienia
wartości odżywczych produktów spoż i potraw
prawa żywnościowego
HACCP, aktualności żywieniowej
subst, dodawanych do żywności
interakcji leków z żywnością
chorób żywieniowozaleznych,
diet w wybranych chorobach
przelicznika BMI, przeciętnej diety, EUFIC

36. Podaj zalecenia dotyczące żywienia w osteoporozie

Wapń, witamina D, białko, potas i magnez w codziennej diecie zmniejszają ryzyko złamań, wpływając nie tylko na parametry wytrzymałości mechanicznej kości, ale także na stan układu mięśniowo-nerwowego, zapobiegając upadkom.

W Polsce zaopatrzenie organizmu w witaminę D dzieci, młodzieży i osob starszych jest niewystarczające. Wit. D działa na kość nie tylko przez regulację homeostazy wapniowo fosforanowej, ale także zmienia odporność na złamanie przez bezpośredni wpływ na osteoblasty, komórki mięśniowe i nerwowe. W przypadku deficytow i niedoborow Wit. D dochodzi do wyczerpania zasobow ustrojowych witaminy D (stężenie 25(OH)D poniżej 20 ng/ml). Wyrownanie tych niedoborow wymaga podawania 2000 j.m. dziennie przez 12

tygodni lub 15000 j.m. raz w tygodniu przez 8 tygodni. Preparaty multiwitaminowe

ze względu na wysokie dawki witaminy A nie są zalecane.

Zalecenie 1. Witamina D

Działania profilaktyczne u osob po 50. roku życia obejmują:

· u osob aktywnych fizycznie podawanie minimum 800 j.m. witaminy D3 od

pażdziernika do kwietnia oraz ekspozycję 15% powierzchni ciała na słońce

(bez stosowania filtrow ochronnych) minimum 20 minut dziennie od maja do

września

· u osob nieaktywnych fizycznie podawanie minimum 800 j.m. witaminy D3

przez cały rok Celem postępowania jest osiągnięcie optymalnego stężenia 30-80 ng/ml 25(OH)D w surowicy, co obniza nie tylko ryzyko złamań i upadkow, ale także zmniejsza o 30-50% ryzyko wystąpienia raka prostaty, jelita grubego, piersi i jajnikow.

Zalecenie 2. Spożycie wapnia

Odpowiednia podaż wapnia jest niezbędna do właściwej mineralizacji kośćca oraz przyczynia się do utrzymania optymalnej masy kostnej.

Głównym źródłem wapnia w diecie powinny być produkty spożywcze, a zwłaszcza

mleko i jego przetwory. Wapń zawarty w produktach mlecznych jest lepiej

przyswajalny i oprocz wpływu na tkankę kostną, obniża także zawartość tkanki

tłuszczowej oraz korzystnie modyfikuje skład masy ciała. Przy ograniczeniach

spożycia produktow mlecznych zaleca się suplementację preparatami wapniowymi.

Zalecenie 3. Podaż białka, magnezu, potasu

Spożycie białka w ilości 72-87 g/dobę (1,2 g/kg masy ciała) (przy minimalnej podaży wapnia powyżej 400 mg/dobę) zmniejsza utratę masy kostnej mierzonej BMD, obniża ryzyko złamań o 65%, a po złamaniu osteoporotycznym skraca czas rehabilitacji o 25%.

Optymalizację spożycia białka (1,2 g/kg masy ciała), potasu (powyżej 3500

mg/dobę) oraz magnezu (powyżej 300 mg/dobę) zaleca się: • osobom po 50. roku życia w celu optymalizacji masy kostnej (po wykluczeniu chorob nerek) • chorym po złamaniach osteoporotycznych w celu skrocenia procesu rehabilitacji(po wykluczeniu chorob ner

37. Wytłumacz pojęcie Directive Advice. Wskazówki, zalecenia żywieniowe

38. Dlaczego leków nie popijamy sokami cytrusowymi?

Gdyż dochodzi do niekorzystnej interakcji pomiędzy lekiem a substancja popijaną. Popijanie niektórych antybiotyków bądź jakichkolwiek innych leków (erytromycyna, benzylopenicylina) sokami cytrusowymi, zwłaszcza sokiem pomarańczowym. Zawarte w nich składniki, a zwłaszcza kwas cytrynowy, adsorbują powyższe leki, utrudniając ich wchłanianie. W przypadku soków cytrusowych bogatych we flawonoidy (np. sok grejpfrutowy) dochodzi do zablokowania metabolizmu niektórych leków.  W takiej sytuacji koncentracja leku w surowicy krwi zwiększa się. W konsekwencji może to prowadzić do wystąpienia lub nasilenia  działań niepożądanych

39. Wymień i omów jeden z objawów mających wpływ na stan odżywienia.

Stres; aktywność fizyczna; woda; witaminy; choroby genetyczne;

Używki; zdrowe odżywianie; składniki żywnościowe; bazą jadłospisu powinny być warzywa, owoce, produkty zbożowe, białko dostarczane przez ryby, drób, oliwę z oliwek, rośliny strączkowe,

• unikać należy szkodliwych tłuszczy zwierzęcych, słodyczy i cukru,

• dieta powinna być różnorodna aby dostarczała wszystkie niezbędne składniki odżywcze, chodzi przede wszystkim o witaminy i minerały,

• powinno się ograniczać spożywanie mleka i jego przetworów, ponieważ nasz organizm nie wytwarza podpuszczki potrzebnej do trawienia kazeiny zawartej w mleku, polecane są produkty mleczne fermentowane (jogurty naturalne, kefiry, zsiadłe mleko, twarożki), gdyż bakterie zawarte w tych produktach korzystnie działają na nasz system odpornościowy,

• zaleca się unikanie alkoholu, ponieważ jest on elementem wyzwalającym wiele nieprawidłowych reakcji w naszym organizmie, spożywany często i w dużych ilościach, powoduje nieodwracalne zniszczenia poszczególnych narządów. Wyjątek stanowi czerwone, wytrawne wino, które obniża ryzyko chorób serca i układu krążenia, oraz dobrze wpływa na trawienie.

WODA - jest bardzo ważnym składnikiem pożywienia. W ciągu dnia człowiek traci 1,5 1 wody przez skórę, płuca i nerki. Powinniśmy zapewnić sobie około 2 l wody dziennie pochodzącej z pokarmów stałych i płynów. Alkohol, kawa, herbata nie są polecane jako źródła uzupełniania płynów, ponieważ powodują "ucieczkę" wody i cennych składników mineralnych z organizmu.

40.Przyczyny niedożywienia.

Objawy fizyczne niedożywienia to :
* spadek masy ciała * osłabienie odporności
  * osłabienie mięśni * infekcje
  * brak apetytu * utrudnienie poruszania się
  * apatia  * depresja

Niedożywiony pacjent nie ma szans w walce z chorobą. Leczenie przebiega u niego dłużej częściej występują powikłania, a w skrajnych przypadkach - śmierć.
Przyczyny niedożywienia
* choroba przewlekła i ostra, w tym choroby nowotworowe
  * niewystarczająca dieta
  * zmniejszone przyjmowanie pokarmów w stosunku do zapotrzebowania
  * głodzenie przed zabiegami i operacjami
  * ograniczona sprawność chorych, szczególnie starszych, zdanych na osoby drugie
  * brak większego zainteresowania ilością i jakością pożywienia przyjmowanego przez otoczenie chorego
Leczenie niedożywienia jest możliwe, poprawia efekty leczenia różnych chorób, w tym choroby nowotworowej. Wydłuża czas i jakość życia  niedożywionych

---