1) Powierzchowne, powierzchniowe ropne zapalenia skóry - jednostki chorobowe, leczenie.

Zakażenia powierzchniowe:

• ostre sączące dermatitis

• zapalenie wielofałdowe

• ropne zapalenie na granicy skóry i błon śluzowych

Zakażenia powierzchowne:

• powierzchowne krostowe dermatitis

• powierzchowne zapalenie mieszków włosowych

• rozszerzające się ropne dermatitis

• ropowica granicy skóry i błon śluzowych

Zakażenia powierzchniowe - ropne (surface pyoderma)

a) ostre sączące dermatitis, ropne urazowe dermatitis (pyotraumatis dermatitis).

Predysponowane są psy każdej rasy, głównie długowłose; pojawia się przy ciepłej, wilgotnej pogodzie.

Przyczyny: nadwrażliwość na ukąszenia owadów, infekcje gruczołów okołoodbytowych, nerwice, otitis externa, powierzchowne rany po ukąszeniach, atopia, nadwrażliwość pokarmowa, zaniedbana pielęgnacja skóry, ciała obce, idiopatyczne.

Leczenie:

• zależnie od pierwotnej przyczyny,

• wystrzyżenie zmian,

• kąpiele przeciwbakteryjne,

• glikokortykosterydy krótkodziałające (przy głębokiej ropowicy - nie wolno) powierzchniowe lub

parenteralnie

b) Zapalenie wielofałdowe skóry tzw. wyprzenie ropne (intertrigo):

Defekt anatomiczny u różnych ras; ocieranie i słaba wentylacja w ciepłym środowisku pomaga rozwojowi bakterii, zmiany umiejscowione w różnych miejscach.

• Zapalenie ropne fałdów dolnej wargi: często u spanieli, głównie dolna warga; ostre sączące dermatitis, rozwijające się w jej fałdach, jednym z objawów - fetor ex ore. Leczenie: chirurgiczna korekta fałdów (najlepsza), użycie szamponów;

• Zapalenie fałdów twarzowych

Dotyczy psów z krótką trzewioczaszką (pekińczyk, buldog angielski). Leczenie : zachowawcze (szampony) lub chirurgicznie

• Zapalenie fałdów sromu

u suk po ovariectomii przed pierwszą rują lub/i otyłych; przyczyną jest intensywne wylizywanie tej okolicy, co prowadzi do ostrego sączącego ropnego dermatitis;

• Zapalenie fałdów ogona

Najczęściej u boston terierów, buldogów angielskich;

• Zapalenie fałdów tułowia

u shar-pei i psów otyłych. Leczenie: szampony z nadtlenkiem benzoilu (np. Peroxywet) zabieg chirurgiczny

c) Zapalenie połączeń skórnośluzówkowych

Dotyczy warg i okolicznej skóry, obejmuje całą skórę warg, często dochodzi do owrzodzeń.

Leczenie: preparaty podobnie jak w leczeniu odparzeń, częściej antybiotyki.

Powierzchowne ropne zapalenia skóry (superficial pyoderma)

obejmują warstwę naskórka z ujściem mieszka włosowego

a) Powierzchowne krostkowe zapalenie skóry - Liszajec - Impetigo

Zapalenie skóry bezwłosej brzucha i pach, obserwowano u szczeniąt przed okresem dojrzewania, typowe objawy: krosty, grudki i żółte strupy. Towarzyszy ekto- i endo- pasożytom oraz niedożywieniu

Leczenie: określenie przyczyny podstawowej!!!

• szampony przeciwbakteryjne (Hexoderm, Etiderm, Paxcutol),

• antybiotyki przez 7-10-14 dni np.

• sterydy przeciwwskazane!!!

b) Powierzchowne ropne zapalenie mieszków włosowych (foliculitis):

W każdym wieku, częściej u młodych, brak predyspozycji rasowej, różne zmiany skórne: krosty, grudki, strupy, wyłysienia, kryzki naskórkowe. Trudne do zdiagnozowania ze względu na mnogość zmian jako ropowica. Różny stopień świądu, czasami brak. Przyczyny: łojotok, uraz, APZS, świerzb, nużyca, atopia, alergia pokarmowa i kontaktowa, niedoczynność tarczycy, nadczynność kory nadnerczy, grzybice

Leczenie: określenie przyczyny pierwotnej, terapia przeciwbakteryjna (min. 3 tyg.), unikać

sterydów !!

2) Głębokie ropne zapalenie skóry (deep pyoderma) - jednostki chorobowe, leczenie.

obejmują wszystkie warstwy skóry w tym dystalną część mieszka włosowego, skórę właściwą a czasami tkankę podskórną.

a) Zapalenie mieszków włosowych okolicy pyska i podbródka.

Dotyczy psów młodych (dogi, dobermany, buldogi). Objawy: grudki, krosty, zaskórniki. Rozpoznanie: wywiad, badanie kliniczne, zeskrobiny (wykluczyć nużeńca). Leczenie: miejscowe, czasem ogólne

b) Ropowica skóry nosa.

Występuje u psów ras długogłowych. Przyczyny nieznane. Objaw: bolesna, zaczerwieniona zmiana na grzbiecie nosa. Rozpoznanie: wywiad, bad. kliniczne bakteriologia. Leczenie: antybiotyki 3-6 tyg., uspokojenie farmakologiczne, kołnierz hiszpański ograniczający samouszkodzenia.

c) Ropowica przestrzeni międzypalcowych.

Dotyczy ras krótkowłosych (wyżły weimarskie, buldogi angielskie, dogi, jamniki), przyczyny: uraz, alergia kontaktowa, nadwrażliwość pokarmowa, atopia, grzybice, choroby autoimmunologiczne, nużyca, NT, zesp. Cushinga, dermatozy cynkozależne, idiopatyczne. Objawy: obrzęk łap, wysięk ropny, wylizywanie powodujące wyłysienia. Rozpoznanie: wywiad, bad. kliniczne, bad. bakteriologiczne, zeskrobiny. Leczenie: określenie przyczyny!! antybiotyki do 3 tygodni

d) Czyraczność odbytu.

Spotykana prawie wyłącznie u owczarków niemieckich; często tworzą się przetoki, bolesność przy oddawaniu kału. Przyczyna nie znana, oporne na leczenie.

d) Modzele ropne.

U psów ras dużych (dogi, bernardyny, dotyczy łokci, stawów skokowych, mostka), przyczyny: nadwaga, leżenie na twardych powierzchniach, NT, defekty immunologiczne. Leczenie: antybiotyki, redukcja wagi, zmiana legowiska.

e) Ropowica owczarków niemieckich.

Występuje u psów w średnim wieku, predyspozycja genetyczna. Objawy: grudki, krosty, czyraki, hiperpigmentacja, wyłysienie na grzbiecie, pośladkach, dolnej części brzucha i na udach.

Rozpoznanie: wywiad, bad. kliniczne, bakteriologia, zeskrobiny, mycologia.

Leczenie: długotrwała terapia antybiotykowa wykluczyd z hodowli.

f) Uogólniona postać folliculitis, furunkulosis i cellulitis.

Ciężka postać ropowicy głębokiej. Przyczyna: ogólne osłabienie, nużyca, grzybica, NT, błędne użycie sterydów; objawy: krosty, strupy, wydzielina ropna, wyłysienia gł. na tułowiu i dole brzucha.

Rozpoznanie: wywiad, bad. kliniczne, bakteriologia (Staph. intermedius)

Leczenie: określenie przyczyny podstawowej, antybiotyki.

Czas leczenia

Impetigo 7-14 dni

Folikullitis 14-28 dni

Cellulitis 28-56 dni

Ropowica głeboka uogólniona 56-84 dni

3) Atopowe zapalenie skóry.

Definicja: atopia to uwarunkowana genetycznie tendencja do rozwoju IgE-zależnej alergii w odpowiedzi na alergeny środowiskowe.

Atopowe zapalenie skóry to genetycznie uwarunkowana predyspozycja do rozwoju świądowej i zapalnej alergicznej choroby skóry o charakterystycznym obrazie klinicznym. Za istotne w rozwoju choroby uważa się nie tylko przeciwciała klasy IgE, ale również IgG, istotną rolę mogą odgrywać również inne elementy

układu immunologicznego takie jak limfocyty T.

U psów z atopią wyróżnia się :

• AZS (atopic dermatitis)

• Atopowe zapalenie spojówek (atopic conjunctivitis)

• Atopowe zapalenie śluzówki nosa (atopic rhinitis)

Immunopatogeneza AZS: Alergeny zawarte w powietrzu (inhalacja oraz przez skórę); W naskórku wiązane przez kom. dendrytyczne, posiadajace IgE; Prezentacja antygenu Limf.T - stymulacja Th2 do prod. cytokin -prod. IgE; Faza ostra IL-4, IL-5, IL-13; Faza przewlekła IFN-g - profil Th1 (LPR - late phase response- chroniczne zapalenia skóry).

Predyspozycje

• Rasa: bokser, shar pei, labrador, teriery, dalmatyńczyk, setery, spaniele, lhasa apso, basset, beagle, buldog,

• Rodzina

Czynniki etiologiczne

• Alergeny Europy Północnej: roztocza kurzu domowego, naskórek, pyłki drzew, pyłki traw i chwastów, grzyby

Kryteria rozpoznawania atopii (wg Willemse):

I. Kryteria główne

1. Świąd

2. Wygląd i umiejscowienie zmian

a) zajęcie pyska i/lub łap

b) zliszajowacenie fałdów podkolanowych i/lub powierzchni grzbietowej nadgarstka

3. Zapalenie skóry o charakterze przewlekłym i nawracającym

4. Predysponowana rasa lub charakter rodzinny choroby: teriery, bokser, dalmatyńczyk, owczarek niemiecki, setery, buldog francuski, labrador, shar-pei, pekińczyki.

II. Kryteria poboczne

1.Początek zmian pomiędzy 1 a 3 rokiem życia

2.Rumień części twarzowej

3.Obustronne zapalenie spojówek

4.Powierzchowne ropne zapalenie skóry

5. Nadpotliwość + łojotok

6. Dodatnie testy skórne

7.Wysoki poziom specyficznych IgE

Kryteria rozpoznawania AZS wg Favrot'a 2010

• Występowanie objawów klinicznych przed ukończeniem 3 roku życia

• Pies przebywający głównie wewnątrz pomieszczeń

• Świąd ustępujący po podaniu glikokortykosteroidów

• Świąd początkowo bez żadnych towarzyszących zmian skórnych

• Zajęcie palców kończyn przednich

• Zajęcie małżowin usznych

• Brak zmian na brzegu małżowiny usznej

• Brak zmian w okolicy grzbietowo - lędźwiowej tułowia

Jednoczesna obecność 5 kryteriów = AZS (wykazuje czułość diagnostyczną 85% oraz specyficzność 79% )

Można odróżnić AZS od przewlekłego ropnego zapalenia skóry o innej etiologii.

Leki przeciwhistaminowe: Clemastine (Tavegyl), Amitryptyline (Elavil), Hydroxyzinum (Atarax, Pruritex), Chlorpheniramine (Chlorderma), Diphenhydramine (Benadryl), Cyproheptadine (Protadine, Peritol).

Sterydowe leki przeciwzapalne: Prednizon, Prednizolon, Metylprednizolon, Deksametazon.

Niesterydowe leki przeciwzapalne oraz: Misoprostol (Cytotec), Cyklosporin (Sandimune), Pentoxyfiline (Trental), Tacrolimus;

Antydepresanty: Fluoxetine (Prozac), Clomipramine (Clomiclam, Anafranil), Amitryptyline ( Elavil), Doxepin (Sinequan), Imipramine (Tofrenil), Naltrexon (Trexal),.

Leki anksjolityczne: Phenobarbital (Luminal), Diazepam (Valium, Relanium), Hydroxyzine (Atarax) .

4) Diagnostyka nadczynności kory nadnerczy.

 wywiad i objawy kliniczne

Objawy kliniczne: polidypsja, poliuria (c.w. 1005-1010), żarłoczność- polifagia, zmiana kształtu ciała (spadek masy mięśniowej i opuszczenie brzucha), Powiekszenie brzucha (hepatomegalia), ospałość, zmiany skórne (zespół Cushinga: symetryczne ogniska łysienia na tułowiu, grzbiecie, klatce piersiowej i brzuchu z pominięciem głowy i kończyn, suche, matowe, łamliwe i słabo osadzone włosy, skóra cienka, pomarszczona, prześwitują naczynia, wokół sutków liczne zaskórniki (szare zabarwienie), zwapnienia (40%) !!!!!), objawy towarzyszące: osłabienie, brak rui, przerost łechtaczki u suk, zanik jąder u samców , objawy neurologiczne, (przy nowotworach przysadki), osteoporoza.

 może być tylko jeden z objawów ale częściej występują łącznie;

badania hematologiczne i biochemiczne krwi

 badania obrazowe - rtg, usg , CT i MRI

 próby czynnościowe nadnerczy (test stymulacji ACTH i test hamowania dexametazonem).

 Test stymulacji ACTH

1) pobrać krew

2) podać ACTH (prep. Synacthen 0,25 mg/psa powyżej 5 kg lub 0,125 mg/kota lub psa poniżej 5 kg, i.v. lub i.m.);

3) po 30 - 60 min u psa i 60 - 90 min u kota powtórnie pobrać krew

4)oznaczyć poziom kortyzolu w obu próbkach.

Hiperadenokortycyzm - badania laboratoryjne:

„leukogram stresowy”

 neutrofilia

 limfopenia

 eozynopenia

 cholesterol 

 FA 

 AlAT 

 często wzrost poziomu cukru (wtórna cukrzyca).

Pomiar stosunku kreatyniny do kortyzolu w moczu (UCC)

 U zdrowego psa stosunek ten nie powinien

przekraczać wartości 10x 10-6

 Test bardzo czuły, ale niespecyficzny

 Tylko jako test przesiewowy

 nie różnicuje PDH od ADH.

Test stymulacji ACTH

 brak podwyższenia kortyzolu po stymulacji świadczy o jatrogennym zespole Cuschinga

 Normalnie przed stymulacją u psów 20 - 250 nmol/l, po stymulacji 200 - 450 nmol/l - brak

zmian

 Jeżeli powyżej 600 nmol/l - nadczynność

 40% przypadków nadczynności nie reaguje na stymulację ACTH.

 Potwierdza 65-85% przypadków hyperadrenokortycyzmu (wyższa czułość przy PDH)

 Test nie różnicuje ADH od PDH

 Umowna wartość graniczna poziomu kortyzolu po stymulacji - 600nmol/l

 Dobry test do potwierdzenia niedoczynnościkory nadnerczy.

Oznaczenie poziomu ACTH w surowicy krwi

 Odczynnik specyficzny gatunkowo

 Trudny do wykonania i interpretacji

 Zakres referencyjny wynosi 13 do 46 pg/ml

 ADH <5 pg/ml

 PDH - prawidłowe lub wysokie (>28 pg/ml).

5) Wskazania i przeciwskazania do biopsji nerek + powikłania.

Wskazania do biopsji nerek:

 białkomocz o nieznanej przyczynie,

 krwiomocz o nieznanej etiologii,

 zespół nerczycowy,

 rozpoznawanie i różnicowanie kłębuszkowego zapalenia nerek,

 ostra niewydolność nerek o nieznanej etiologii,

 zaburzenia w prawidłowym kształcie nerek (powiększenie, zmniejszenie lub nieregularny ich kształt),

 śródmiąższowe zapalenie nerek o nieznanej przyczynie,

 amyloidoza nerek,

 dysplazja nerek,

 nowotwory nerek.

W przypadku podejrzenia nowotworu nerki metodą z wyboru jest biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC), ponieważ ten rodzaj biopsji daje niewielki uraz tkanki nowotworowej, a przez to minimalne krwawienie, co zabezpiecza przed rozprzestrzenieniem się komórek nowotworowych drogą hematogenną. Dopiero, gdy przy pomocy techniki BAC uzyskujemy zbyt mało materiału i nie możemy postawić ostatecznego rozpoznania należy zastosować np. biopsję gruboigłową.

Przeciwwskazania do biopsji nerek:

 brak jednej nerki,

 roponercze,

 obecność ropni okołonerkowych,

 wielotorbielowate zwyrodnienie nerek,

 wodonercze,

 duże torbiele w nerkach,

 ciężka niewyrównana niewydolność nerek,

 zaburzenia układu krzepnięcia krwi,

 rozległe odmiedniczkowe zapalenie nerek,

 schyłkowa niewydolność nerek,

 ciężka niewydolność oddechowo-krążeniowa.

Najczęstszymi powikłaniami po biopsji nerek są:

 krwiomocz mikroskopowy,

 krwiomocz makroskopowy,

 bolesność miejsca wkłucia igły biopsyjnej,

 krwiaki okołonerkowe,

 wodonercze,

 powstanie przetoki tętniczo-żylnej,

 uszkodzenie innych narządów,

 infekcje układu moczowego,

 zejście śmiertelne (występuje najrzadziej, ok. 3%).

6) Wykonanie biopsji nerek.

 Biopsja na „ślepo” jest techniką biopsyjną, w której wkłucie igły biopsyjnej w kierunku nerki następuje zgodnie z jej położeniem topograficznym, z jednoczesnym unieruchomieniem narządu przez powłoki brzuszne. Jest to stosunkowo proste do wykonania u kotów ze względu na występowanie tzw. nerek wędrujących (swobodnie przemieszczają się wewnątrz jamy brzusznej), co umożliwia dość łatwe ich

uchwycenie i unieruchomienie przez powłoki brzuszne. Z kolei u psów jest to problematyczne ze względu na to, że prawa nerka jest całkowicie schowana pod łukiem żebrowym, a w przypadku lewej nerki poza łuk żebrowy wystaje jedynie jej biegun doogonowy. Zaletą biopsji na „ślepo” jest niski koszt badania, ponieważ nie wymaga dodatkowego sprzętu poza igłą biopsyjną. Dużą wadą jednak jest to, że osoba wykonująca biopsję nie jest w stanie kontrolować położenia igły biopsyjnej w jamie brzusznej oraz wyznaczyć miejsca, z którego będzie pobierany wycinek nerki, co w konsekwencji może powodować znaczne powikłania po biopsji.

 Biopsja pod kontrolą radiologiczną (syn. biopsja fluoroskopowa) jest obecnie rzadko stosowaną techniką biopsji nerek. Polega na dożylnym podaniu środka cieniującego w celu uwidocznienia nerki (nefrogram), a wkłucia igły biopsyjnej dokonuje się pod kontrolą rentgenotelewizji. Zaletą tej techniki jest dość precyzyjne pobranie wycinka nerki, wadami natomiast to, że nie zawsze możemy bezpiecznie podać środek cieniujący (np. przeciwwskazaniem jest ciężka niewydolność nerek) oraz narażenie zwierzęcia oraz osoby wykonującej biopsję na niekorzystne działanie promieni rentgenowskich.

 Biopsja typu „keyhole” (syn. biopsja typu „dziurka od klucza”) polega na wykonaniu nacięcia powłok brzusznych za ostatnim łukiem żebrowym po stronie prawej. Następnie przez wykonany otwór wprowadzamy do jamy brzusznej palec wskazujący i unieruchamiamy nim nerkę. Przez sąsiednie, ale już znacznie mniejsze nacięcie powłok brzusznych wprowadzamy do jamy brzusznej igłę biopsyjną i doprowadzamy ją pod kontrolą wcześniej wprowadzonego palca wskazującego do powierzchni nerki. Zaletą tej techniki biopsyjnej jest niski koszt badania oraz zwiększenie precyzyjności pobrania wycinka z nerki w porównaniu do biopsji na „ślepo”. Wadą natomiast jest to, że tę technikę biopsyjną możemy zastosować jedynie u psów i na dodatek tylko w stosunku do nerki prawej oraz dość duży uraz ze względu na nacinanie powłok brzusznych.

 Biopsja pod kontrolą ultrasonografii jest obecnie najczęściej stosowaną techniką biopsji nerek u psów i kotów. Polega na pobraniu wycinka tkankowego z nerki pod kontrolą USG. Zaletą tej techniki biopsyjnej jest to, że pozwala ona na uwidocznienie nerki, ocenę jej wielkości i struktury wewnętrznej oraz głębokości położenia wewnątrz jamy brzusznej, co umożliwia bardzo precyzyjne wykonanie biopsji nerki oraz

minimalizuje wystąpienie ewentualnych powikłań. Należy podkreślić, że w przypadku użycia głowicy ultrasonograficznej ze specjalną prowadnicą dla igły biopsyjnej można bardzo dokładnie wyznaczyć miejsce pobrania wycinka.

 Biopsja pod kontrolą laparoskopową polega na pobraniu wycinka tkankowego z nerki pod kontrolą laparoskopii. Zaleta tej techniki biopsyjnej jest możliwość bardzo precyzyjnego pobrania bioptatu z nerki (skuteczność porównywalna z biopsją pod kontrolą USG), co minimalizuje występowanie ewentualnych powikłań. Wadą natomiast jest duży koszt zakupu zestawu do laparoskopii.

 Biopsja przez laparotomię (syn. biopsja chirurgiczna) polega na chirurgicznym otwarciu jamy brzusznej i pobraniu przy pomocy skalpela fragmentu nerki w kształcie klina. Należy podkreślić, że tą technikę biopsyjną należy wykorzystywać jedynie wówczas, gdy nie mamy możliwości zastosowania jednej z wyżej wymienionych technik biopsyjnych lub dają one zbyt mało materiału tkankowego do postawienia

ostatecznego rozpoznania.

7) Sondowanie żołądka psa:

a) wskazania: odbarczenie żołądka rozszerzonego przez gromadzący się gaz (skręt żołądka, ostre rozszerzenie żołądka), pobranie próbki treści żołądka (zatrucia pokarmowe, w stosunkowo krótkim czasie po spożyciu danej substancji), przeprowadzenie płukania żołądka, podanie leków, radiograficznych środków cieniujących lub preparatów odżywczych w formie bolusa do żołądka

b) wyposażenie: sonda gumowa lub polipropylenowa 10-12 F (kocięta i szczenięta), 18F (koty i psy do 18 kg), sonda dla źrebiąt dla dużych psów + wziernik + marker/taśma to zaznaczenia punktu na sondzie, żel poślizgowy (miło, gdy przy okazji ma działanie analgetyczne) + strzykawka z 5 ml jałowego płynu fizjologicznego + strzykawka/lejek do podawania środków przez sondę;

c) ułożenie + unieruchomienie: mały psy i koty siedzą/leżą na mostku na stole, duże psy mogą siedzieć na podłodze;

d) mierzenie, jaką długość sondy należy wprowadzić do żołądka: odległość od kłów do ostatniego żebra;

e) technika: żel poślizgowy na końcówkę sondy → założenie wziernika i zaciśnięcie na nim jamy ustnej zwierzęcia → wsuwanie sondy do zaznaczonego wcześniej punktu → sprawdzenie, czy sonda jest we właściwym miejscu (MEGA WAŻNE): rzadko stosowana palpacja okolicy tchawicy (dwie rury wyczuwamy), częściej - 5 ml jałowego płynu fizjologicznego podajemy przez sondę, jeśli pacjent nie kaszle, jesteśmy na miejscu :) → robimy co musimy → przepłukujemy 3-8 ml wody → zatykamy koniec sondy kciukiem (co by nam się do przełyku nie wróciło cosik) → jednym ruchem wyciągamy sondę z żołądka;

f) powikłania: podanie środków do płuc, uraz przełyku, podrażnienie żołądka, perforacja ściany żołądka;

8) Schorzenia zatok przyodbytowych:

a) zapalenie gruczołów okołoodbytowych - ropień lub zapalenie tkanki łącznej;

b) czyraczyca okołoodbytowa - jedna/kilka bolesnych przetok, obecne ziarniniaki i ropnie, dostępne w badaniu rektalnym. Duża bolesność.

c) gruczolakorak gruczołu okołoodbytowego;

d) guzy gruczołów okołoodbytowych (z gruczołów łojowych);

9) Wady parenteralnego podawania leków:

a) wymagane podawania w sposób frakcjonowany;

b) szybkie i gwałtowne objawy przedawkowania lub działania niepożądanego = trudna korekta;

c) ropnie przy podawaniu i.m. lub s.c.

d) duża bolesność przy pozażylnym podaniu leków i.v.

e) phlebitis;

f) podanie leku wymaga obecności lekarza weterynarii = trudniejsze technicznie;

g) zazwyczaj bolesne dla pacjenta (nooo, dobra, inhalacje nie bolą :P);

h) konieczność zachowania zasad aseptyki;

i) droższe preparaty;

j) przykre inne powikłania: ukłucie nerwu - porażenia, podanie dotętnicze leku i.m.;

10. Zalety parenteralnego podawania leków:

a) szybsze i bardziej przewidywalne działanie leku;

b) biodostępność = 100% (i.v.), wysoka przy innych;

c) można podać leki niestabilne w pH przewodu pokarmowego;

d) można podać nieprzytomnym/agresownym etc;

e) można dokładnie określić dawkowanie;

f) można podać duże objętości leku;

g) można podać substancje drażniące;

h) konieczne w sytuacjach nagłych, wymagających natychmiastowej reakcji;

i) mniejsze ryzyko choroby wrzodowej żołądka i innych powikłań ze strony przewodu pokarmowego;

11) Co widzimy + co możemy rozpoznać na RTG zębów.

a) co widzimy: ząb + korzeń, zębodół, szczękę/żuchwę, kanał zębowy, więzadła zęba, ewentualne zęby niewyrżnięte, łuki zębowe;

b) co możemy rozpoznać: niewyrżnięte ewentualne zęby (zęby zatrzymane), ropnie okołowierzchołkowe, zapalenie okostnej, zmiany nowotworowe, ewentualne pozostałości poekstrakcyjne (fragment korzenia), złamania korzenia zęba/szczęki/żuchwy;

12) Wskazania do wykonania RTG zębów:

a) brak obecności zęba/zębów stałych w jamie ustnej (zęby zatrzymane);

b) podejrzenie ropnia okołowierzchołkowego;

c) diagnostyka zmian nowotworowych;

d) uraz żuchwy/szczęki;

e) podejrzenie pozostałości poekstrakcyjnych;

f) pomoc w wyborze zębów nadających się do ekstrakcji (liza korzenia, złamania);

g) nadżerka przyszyjkowa;

13) Plan usuwania kamienia nazębnego i osadu nazębnego.

a) wywiad;

b) badanie ogólne status praesens pacjenta;

c) badanie jamy ustnej, ocena zmian, ich ilości i charakteru;

d) jeżeli stan zwierzęcia umożliwia wykonanie zabiegu, lecz stan zapalny jamy ustnej jest silny i bolesny, zalecana jest kilkudniowa antybiotykoterapia (np. Stomorgyl, Metronidazol);

e) głodówka 12-24 h przed zabiegiem;

f) sedacja + wprowadzenie w sen podstawowy ułożenie pacjenta na boku, tak, by ograniczyć ryzyko zachłystu, można zaintubować (ale to znowu przeszkadza podczas usuwania kamienia);

g) przygotowanie sprzętu skalingowego;

h) założenie rozwieracza jamy ustnej/strzykawka na dwa kły;

i) usunięcie kleszczami nadmiaru kamienia nazębnego lub/i zębów wymagających ekstrakcji;

j) właściwy skaling kamienia nazębnego;

k) przepłukanie wyczyszczonych zębów wodą utlenioną;

l) wysuszenie pacjenta, usunięcie rozwieraczy, wybudzenie;

m) jeżeli sytuacja tego wymaga, kontynuowanie antybiotykoterapii/uśmierzanie bólu;

n) jeżeli sytuacja tego wymaga - kontrola po 7-10 dniach;

o) systematyczne badanie przeglądowe stanu zdrowia zębów pacjenta;

14) Choroby przyzębia związane z wiekiem.

a) gingivitis (Ca, Fe): kieszonki dziąsłowe sięgają nieznacznie poniżej granicy między szkliwem i cementem, dziąsła są rozpulchnione i łatwo krwawią;

b) periodontitis (Ca, Fe): obniżenie dna kieszonek znacznie poniżej granicy szkliwa i cementu, spod dziąseł wypływa obfity ropny wysięk, korzenie pokryte są brunatnym kamieniem;

c) parodontoza (Ca, Fe): zmiany dystroficzne przyzębia (zanik kości zębodołu, obnażenie korzeni, rozchwianie zębów;

d) występują u małych i średnich ras (osad odkłada się od 15 miesiąca), ogólnie choroby dotyczą zazwyczaj psów powyżej 2 lat;

e) nadżerka przyszyjkowa (Fe): ubytek o nierównym dnie i ostrych brzegach, zmieniony ząb i przyzębie są bolesne. Dotyczy głównie przedtrzonowców i trzonowców od strony policzkowej, w okolicy połączenia korony i korzenia.

15) Wskazania do biopsji cienkoigłowej wątroby - rozpoznawanie i różnicowanie zmian ogniskowych i nowotworowych (ilość komórek umożliwia wykonanie cytologii), szczególnie chłoniaki się fajnie diagnozuje.

16) Wskazania do biopsji gruboigłowej wątroby - rozpoznawanie i różnicowanie rozlanych zmian miąższowych (marskość, stłuszczenie, zapalenie) - umożliwia badanie histologiczne.

17) Przeciwwskazania do biopsji wątroby.

a) niedrożność zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, poszerzenie dróg żółciowych;

b) czasem bakteryjne zapalenie dróg żółciowych;

c) zaburzenia krzepnięcia krwi;

d) wstrząs lub inny zły stan ogólny pacjenta;

e) wodobrzusze;

f) torbiele bąblowcowe;

g) amyloidoza wątroby;

h) zmiany guzowate pochodzenia naczyniowego;

i) torbiele/ropnie wątroby;

18) Techniki przeprowadzania biopsji wątroby.

a) metody te same, co przy nerkach (przezskórna cienko- i gruboigłowa), keyhole, z nacięciem skórki, pod kontrolą USG, videoRTG, śródoperacyjnie...

19) Przygotowanie pacjenta do biopsji.

a) sedacja + znieczulenie miejscowe;

b) (ale nasza uczelnia preferuje) sedacja + sen podstawowy;

c) pozycja na grzbiecie + klatka piersiowa wyżej niż jama brzuszna + całe ciało przechylone na stronę prawą pod kątem 30-45 stopni (maksymalny dostęp do wątroby, minimalne szanse przebicia pęcherza żółciowego); → golenie skóry + aseptyka → lokalizacja wyrostka mieczykowatego → igłę wprowadza się na wysokości wyrostka, w połowie odległości między linią białą a lewym łukiem żebrowym (wcześniej możemy sobie skalpelem naciąć skórę) → igła kierowana dogłowowo, dogrzbietowo, 30 stopni w stronę lewą w stosunku do linii pośrodkowej, tru-cat wiadomo jak - gdy jesteśmy w wątrobie, przesuwa się trzpień i odcina tkankę, po wyciągnięciu wysuwa się go, by sprawdzić, czy udało się nam pobrać. Gdy biopsja cienkoigłowa - igłę się wsadza, wsuwa i wysuwa troszeczkę, jednocześnie obracając ją delikatnie wokół własnej osib, po wyciągnięciu - strzykawką wyciska się na szkiełko (bo tylko cytologia);

d) powikłania: krwotok, przerwanie ciągłości narządów trzewnych, przebicia ściany pęcherzyka żółciowego lub żółciopochodne peritonitis, odma opłucnowa (przebicia się przez przeponę do płuca);

20) Wskazania do endoskopii pęcherza moczowego;

a) krwiomocz (mikro-, makrohaematuria);

b) resekcja zmian śluzówkowych;

c) czasem usunięcie/rozbicie kamienia moczowego;

d) ocenia zmian anatomicznych wrodzonych (np. ektopia moczowodów);

e) pomocna przy cewnikowaniu moczowodów;

f) podejrzenie zmian nowotworowych;

g) zaburzenia oddawania moczu (bolesne oddawanie moczu, częstomocz, skąpomocz);

h) ocena zapalenia dolnych dróg moczowych;

i) ocena i pozyskanie materiału biopsyjnego;

j) odróżnianie krwiomoczu nerkowego jedno- od dwustronnego;

21) Badanie przedniego odcinka przewodu pokarmowego (ezofago-, gastro-, duodenoskopia) - wskazania:

a) zaburzenia połykania;

b) podejrzenie ciał obcych;

c) nawracające wymioty;

d) krwawienia z przedniego odcinka przewodu pokarmowego (krew żywa lub zhemolizowana, często widoczna wtedy w wymiotach);

e) podejrzenie stanów zapalnych oraz owrzodzeń: przełyku, żołądka, dwunastnicy;

f) podejrzenie zwężeń i uchyłków przełyku;

g) podejrzenie obecności ciał obcych, guzów nowotworowych;

h) zaburzenia motoryki;

i) ocena przebiegu i efektywności leczenia;

22) Badanie tylnego odcinka przewodu pokarmowego (kolonoskopia) - wskazania;

a) ostre i przewlekłe biegunki;

b) zaparcia;

c) bolesne oddawanie kału;

d) krew w kale (żywoczerwona);

e) uporczywe parcie na kał;

f) podejrzenie niedrożności, owrzodzeń, ciał obcych, guzów nowotworowych;

g) wątpliwe wyniki kontrastowych badań RTG;

h) pojawianie się guzków w odbycie, widocznych podczas oddawania kału;

i) ocena przebiegu i wyników leczenia;

23) Wymień i opisz celowość stosowania badań dodatkowych w diagnostyce chorób układu moczowego.

a) badanie moczu - analiza jego umożliwa rozpoznanie wielu schorzeń nerek, innych narządów, oraz niektórych chorób metabolicznych (np. cukrzyca);

b) próby czynnościowe nerek (badając mocz i krew): umożliwiają kontrolę funkcji nerek, ocenę efektywności leczenia, a także, określenie konkretnej części nefronu, w której zlokalizowana jest patologia;

c) RTG - przy kamieniach w pęcherzu czy cewce moczowej;

d) USG - widać także kamienie niecieniujące, rutynowo stosowane do oceny miąższu nerek oraz innych elementów układu moczowego;

e) badanie biopsyjne (nerek - umożliwia różnicowanie postaci kłębuszkowego zapalenia nerek, diagnostykę chorób nowotworowych i inne), pęcherza moczowego;

24) Diagnostyka różnicowa paraparezy.

a) niedowład ośrodkowy (mózg, rdzeń);

b) niedowład obwodowy (nerwy);

c) niedowład miogenny;

V

I toksoplazmoza, neosporoza, ostre i przewlekłe radiculoneuritis

T uszkodzenie cauda equina (wypadki komunikacyjne, upadki, kopnięcia)

A

M cukrzyca, na tle hipoglikemii (Ca), niedoczynność tarczycy, zatrucia lekami/toksynami

I odnerwiająca polineuropatia dystalna

N neuropatia okołonowotworowa

D rdzeniopochodne zwyrodnienie mm u Fe, dysautonomia, „dancing doberman disease”;

25) Polineuritis - objawy.

a) symetryczne uszkodzenie nerwów obwodowych, szczególnie w dystalnych częściach kończyn;

b) najczęściej bolesne niedowłady mięśni strzałkowe - opadanie stopy łapy;

c) parestezja;

d) przeczulica obwodowych części kończyn;

e) zanik mięśniowy typu neurogennego - szybki, w ciągu kilku dni, najczęściej symetryczny;

f) czucie powierzchniowe zazwyczaj zachowane;

g) niechęć do poruszania się, apatia, bolesny chód;

26) Różnicowanie ośrodkowego i obwodowego zespołu przedsionkowego.

a) objaw wspólny = przekrzywienie głowy (w stronę, po której jest uszkodzenie), ruchy okrężne, niezborność ruchowa, ruchy toczenia, oczopląs, zez dobrzuszny przy uniesieniu nosa (po stronie objętej procesem) + objawy choroby lokomocyjnej;

b) ośrodkowy: pionowy oczopląs spontaniczny (faza szybka skierowana w stronę przeciwną do zmiany chorobowej), albo oczopląs, którego kierunek zmienia się wraz ze zmianą pozycji ciała + zaburzenia czucia głębokiego + upadanie/toczenie się na chorą stronę. Choroby: uraz/krwotok, choroby zapalne tła zakaźnego, ziarniniakowe zapalenie mózgu i opon mózgowych u psów, nowotwory, zawał, niedobór tiaminy;

c) obwodowy: oczopląs poziomy lub rotacyjny + brak zmian kierunku oczopląsu przy zmianie kierunku głowy + prawidłowe reakcje postawne i czucia głębokiego + zespól Hornera i jednoczesne porażenie nerwu VII (pozostałe działają bez zarzutu). Choroby: zapalenie ucha środkowego/wewnętrznego, nowotwory ucha środkowego/ polipy nosowej części gardła u kotów, uraz, wrodzone zespoły przedsionkowe, zespół przedsionkowy starych psów, idiopatyczny zespół przedsionkowy kotów, aminoglikozydy ototoksyczne.

27) Wskazania do EKG.

a) wskazanie bezwzględne: arytmia;

b) hydrothorax, hydropericardium, hydrothorax;

c) niewydolność krążeniowo-oddechowa;

d) stwierdzenie szmerów nad sercem;

e) duszność, szczególnie nagła, o niejasnej etiologii;

f) omdlenia, zasłabnięcia o nieznanej etiologii;

g) zmniejszenie tolerancji wysiłku, szybkie męczenie się;

h) po podaniu niektórych leków (o działaniu kardiopresyjnym);

i) przed- i śródoperacyjnie;

j) u starszych psów i kotów;

k) zaburzenia wodno-elektrolitowe (K, Mg);

l) podejrzenie emdokrynopatii (niedoczynność tarczycy);

m) przy zatruciach;

n) chemioterapia (doksyrubicyna, epirubicyna);

o) drgawki o niejasnej etiologii (zespół MAS);

p) niedowłady (migotanie przedsionków);

r) FHO - gorączka o nieznanej etiologii;

s) urazy mózgu (wzrost COP → bradykardia);

t) patologiczne szmery nad polami płucnymi, szczególnie u podstawy płuc;

28) Sposoby rozpoznawania w badaniu EKG migotania i trzepotania przedsionków;

a) trzepotanie przedsionków (flagellatio artorium): polega na szybkiej, ale skoordynowanej i pełnej akcji przedsionków z wtórnym blokiem AV stopnia II. Klinicznie napadowe lub przewlekłe. W obrazie EKG zamiast załamków P pojawiają się załamki F (zęby piły). Cechy fali trzepotania: 400 impulsów/min, zęby piły + brak pomiędzy nimi linii izoelektrycznej (wstępująca ramię każdego zęba jest krótsze niż ramię zstępujące).

b) migotanie przedsionków (fibrillatio artiorum): szybka, nieskoordynowana i nieefektywna hemodynamicznie akcja przedsionków, z wtórnym blokirm AC stopnia II. Klinicznie napadowe lub przewlekłe. Brak załamków P, widoczne w nierównych odstępach i nierównej wielkości załamki f. Zespoły QRS mają kształt pobudzeń nadkomorowych, występują nieregularnie (gdy duża częstość = naprzemienność elektryczna, czyli co drugi zespół QRS o mniejszym napięciu). Cechy fali F (fali migotania): najlepiej widoczna w odprowadzeniu V1, nieregularne odległości pomiędzy kolejnymi wychyleniami, a amplituda kolejnych wychyleń jest zmienna.

29) Sposoby rozpoznawania bloku przedsionkowo-komorowego II (blok AV );

a) blok AV II stopnia, typu I: załamki P okresowo nie przewodzą się do komór; najczęściej następuje po stopniowym wydłużaniu odstępu PR, następnie pojawia się przerwa, krótsza niż dwa ostatnie odstępy PR, jednocześnie, skróceniu ulegają odstępy RR; Najczęściej na 4 załamki P przypadają 3 zespoły QRS;

b) blok AV II stopnia typu II: nagły brak zespołu QRS po załamku P (impulsy hamowane są zazwyczaj w pęczku Hisa lub jego odnogach);

30) Odprowadzenia w EKG.

a) 3 oprowadzenia dwubiegunowe kończynowe Einthovena:

W tym odprowadzeniu umieszczamy 4 elektrody na ciele badanego zwierzęcia:

• elektroda czerwona - prawa przednia (RA)

• elektroda żółta - lewa przednia(LA)

• elektroda zielona - lewa tylna (LF)

• elektroda czarna - prawa tylna (tzw. punkt odniesienia; ziemia)

• (czyli złota reguła: żółty, zielony, czarny, czerwony :P )

Trzy pierwsze elektrody tworzą tzw. trójkąt Einthovena, który w założeniu jest trójkątem równobocznym, co sprawia, iż linie poprowadzone prostopadle z każdego ze środków trzech boków, reprezentujące zerowy potencjał, przetną się w środku trójkąta.

Pomiędzy pierwszymi trzema ww. elektrodami wykonuje się pomiar różnicy potencjałów (w mV):

• odprowadzenie I - różnica potencjałów pomiędzy elektrodami LP - PP

• odprowadzenie II - różnica potencjałów pomiędzy elektrodami LT - PP

• odprowadzenie III - różnica potencjałów pomiędzy elektrodami LT - LP

b) Odprowadzenia jednobiegunowe kończynowe wzmocnione Goldbergera:

• odprowadzenie aVR - z elektrody PP

• odprowadzenie aVL - z elektrody LP

• odprowadzenie aVF - z elektrody LT

c) Odprowadzenia jednobiegunowe przedsercowe Wilsona:

W standardowym 12-odprowadzeniowym EKG wykorzystuje się 6 elektrod jednobiegunowych przedsercowych Wilsona:

• V1 - elektroda w prawym czwartym międzyżebrzu (przestrzeni międzyżebrowej) przy brzegu mostka

• V2 - elektroda w lewym czwartym międzyżebrzu (przestrzeni międzyżebrowej) przy brzegu mostka

• V3 - w połowie odległości pomiędzy elektrodami V2 a V4

• V4 - elektroda w lewym piątym międzyżebrzu (przestrzeni międzyżebrowej) w linii środkowo-obojczykowej lewej

• V5 - elektroda w lewym piątym międzyżebrzu (przestrzeni międzyżebrowej) w linii pachowej przedniej lewej

• V6 - elektroda w lewym piątym międzyżebrzu (przestrzeni międzyżebrowej) w linii pachowej środkowej lewej

---