1. Determinanty popytu - rodzaje, charakterystyka

• dochody konsumentów: zwiększenie dochodów - krzywa D w prawo

• liczba konsumentów: zwiększenie liczby konsumentów - krzywa D w prawo

• gusty i preferencje konsumentów: np. spadek popytu ze względu na przemijającą modę - krzywa D w lewo

• ceny innych dóbr substytucyjnych i komplementarnych: spadek cen dóbr substytucyjnych - krzywa D w lewo

• oczekiwania dotyczące przyszłych cen i dochodów

• warunki naturalne (np. klimat): np. klęska żywiołowa - wzrost popytu na żywność - krzywa D w prawo

2. Determinanty podaży - rodzaje, charakterystyka

• koszty produkcji: zmniejszenie - S w prawo

• czynniki wpływające na koszty produkcji

• innowacje technologiczne - S w prawo

• produktywność maszyn: zwiększenie - S w prawo

• wydajność pracy: zwiększenie wydajności - S w prawo

• dostępność surowców: spadek cen surowców - krzywa S w prawo

• wzrost płac w branży - S w lewo

• spadek cen dóbr komplementarnych - S w prawo

• klęska nieurodzaju - S w lewo

3. Elastyczność cenowa popytu

Określa w przybliżeniu zmiany popytu wyrażone w procentach przy jednoprocentowych zmianach ceny. Zwykle mniejsza od zera, ponieważ wzrostowi cen towarzyszy z reguły spadek popytu a spadkowi cen wzrost popytu.

Zmiany elastyczności cenowej popytu

Rodzaje popytu:

• doskonale elastyczny (Epd = ∞) - minimalna % zmiana ceny wywołuje maksymalną % zmianę wielkości popytu, np. dobra wyższego rzędu

• względnie elastyczny (Epd > 1) - % zmiana wielkości popytu jest większa niż % zmiana ceny, np. dobra wyższego rzędu

• proporcjonalny (Epd =1) - % zmiana wielkości popytu jest dokładnie równa % zmianie ceny, np. tzw. dobra normalne

• względni e nieelastyczny (Epd <1) - % zmiana wielkości popytu jest mniejsza od % zmiany ceny, np. dobra pierwszej potrzeby, żywność

• sztywny (Epd = 0) - zmiana ceny nie wywołuje żadnych zmian wielkości popytu, np. leki, używki

4. Szczególne przypadki elastyczności cenowej popytu

• popyt o elastyczności jednostkowej (Ed = -1)

• popyt nieskończenie elastyczny (Ed =-∞) - zmiana ceny wywołuje wielokrotnie większą zmianę wielkości popytu, np. produkty, na które wydatki zajmują większą część naszego budżetu

• popyt zupełnie nieelastyczny (Ed=0) - zmiana ceny nie wywołuje zmiany popytu, np. dobra luksusowe

5. Elastyczność dochodowa popytu

Określa w przybliżeniu zmiany popytu wyrażone w procentach przy jednoprocentowych zmianach dochodu

• popyt doskonale elastyczny (Eyd >1) - zmiana popytu większa niż zmiana dochodu, np. dobra luksusowe

• popyt proporcjonalny (Eyd=1) - zmiana popytu równa zmianie dochodu, dobra tzw. normalne

• popyt względnie nieelastyczny (0<Eyd<1) - zmiana popytu mniejsza od zmiany dochodu, np. żywność

• odwrotnie elastyczny (Eyd<1) - wzrost dochodu powoduje spadek popytu, dobra niższego rzędu

6. Elastyczność krzyżowa popytu

Określa w przybliżeniu procentowe zmiany popyt jednego dobra wywołane procentową zmianą ceny innego dobra.

7. Elastyczność cenowa podaży

Określa w przybliżeniu zmiany podaży wyrażone w procentach przy jednoprocentowych zmianach ceny. Jej wartość jest zwykle większa od zera, ponieważ wzrostowi cen towarzyszy z reguły wzrost podaży a spadkowi cen obniżenie podaży.

• podaż doskonale elastyczna (Eps = ∞) - minimalna zmiana ceny wywołuje maksymalną zmianę podaży

• podaż względnie elastyczna (Eps>1) - zmiana wielkości podaży jest większa niż zmiana ceny

• podaż proporcjonalna (Eps=1) - zmiana wielkości podaży jest dokładnie równa zmianie ceny

• podaż względnie nieelastyczna (Eps<1) - zmiana wielkości podaży jest mniejsza od zmiany ceny

• podaż sztywna (Eps =0) - zmiana ceny nie wywołuje żadnych zmian w wielkości podaży

8. Popyt krajowy z punktu widzenia gospodarstw domowych i przedsiębiorstw

Popyt krajowy = spożycie + akumulacja kapitału

9. Gospodarstwa domowe - charakterystyka, wymiary

Wspólnota gospodarcza i wspólnota osób żyjących w rodzinie. Wspólnota gospodarcza obejmuje mieszkanie i urządzenia znajdujące się w jego obrębie, natomiast wspólnota osób to wszyscy członkowie rodziny żyjący razem i spełniający określone czynności dla zaspokojenia potrzeb wszystkich domowników.

Wymiary gospodarstwa:

• podmiotowy - członkowie gospodarstwa posiadający odpowiednie cechy demograficzno-społeczne, np. płeć, wiek, wykształcenie, aktywność zawodowa, potrzeby konsumpcyjne

• przedmiotowy - baza ekonomiczna członków gospodarstwa umożliwiająca zaspokajanie określonych potrzeb, np. mieszkanie, urządzenia w nim, zasoby pieniężne

• funkcjonalny - zespół czynności dzięki którym realizuje się funkcje mające na celu zaspokajania potrzeb, np. prowadzenie gospodarstwa, wychowywanie dzieci

10. Cele i zachowania gospodarstw domowych

Cel - maksymalizacja użyteczności z tytułu konsumpcji oraz z czasu wolnego

Zachowania:

• wybór struktury konsumpcji

• wybór kombinacji czasu pracy i czasu wolnego

• optymalizacja konsumpcji w czasie (konsumpcja odłożona)

Typy zachowań:

• Irracjonalne - brak spójności działań, brak racjonalności w podejmowaniu decyzji pomimo posiadania informacji, działanie pod wpływem impulsu np.: efekt Veblena, efekt owczego pędu

• Racjonalne - spójne działania umożliwiające maksymalizację zadowolenia z konsumpcji, działanie podejmowane racjonalnie na podstawie informacji

• Pozostałe - przyzwyczajenia, uzależnienia, inne ograniczenia fizyczne lub umysłowe

11. Kardynalna teoria użyteczności

Użyteczność - zadowolenie z konsumpcji określonej ilości dóbr (jednostka: „utyl”)

Użyteczność krańcowa (MU) - zadowolenie konsumenta z konsumpcji kolejnej jednostki danego dobra

12. Prawo Gossena

Pierwsze prawo Gossena - zadowolenie konsumenta z konsumpcji kolejnej jednostki danego dobra zmniejsza się w miarę zwiększania ilości konsumowania tego dobra.

Użyteczność marginalna dobra X jest pierwszą pochodną funkcji użyteczności całkowitej

Drugie prawo Gossena - w punkcie równowagi konsumenta użyteczności marginalna konsumowanych dóbr w przeliczeniu na jednostkę pieniądza są sobie równe. - Zasada Ekwimarginalizmu. Jest to miejsce, gdy konsument nie odczuwa bodźców do zwiększenia konsumpcji jednego dobra kosztem innych.

13. Teoria użyteczności porządkowej

dobra doskonale substytucyjne dobra komplementarne

14. Marginalna stopa substytucji

Zwiększając konsumpcję dobra A kosztem dobra B konsument jest skłonny rezygnować z coraz większymi oporami z konsumpcji dobra B

15. Linia budżetowa - charakterystyka, determinanty

Ograniczenie budżetowe - ograniczenie zadowolenia z konsumpcji dóbr wynikające z posiadanych środków pieniężnych i ceny konsumpcji dóbr.

Linia budżetowa może ulec przesunięciu w wyniku:

• zmian dochodów konsumenta

• zmiany cen konsumowanych dóbr

Linia może zmienić kształt w wyniku:

• wprowadzenia racjonowania towarów

• nałożenia podatków lub przyznania dopłat do zakupu produktów

16. Dochody nominalne a dochody realne

Dochód realny - dochód nominalny obniżony o poziom inflacji, jego miarą jest siła nabywcza czyli ilość dobra jakie może nabyć konsument za dochód nominalny.

17. Nominalne dochody w Polsce

18. Krzywe Lorenza

Krzywe opisujące zróżnicowanie dochodów w gospodarce

19. Szczególne przypadki konsumpcji

• paradoks Giffena - konsumpcja dóbr niższego rzędu w sytuacji wzrostu ich ceny

• paradoks Veblena - konsumpcja ostentacyjna, większa im droższe dobro

• efekt snobizmu - konsumpcja dóbr mało popularnych

• efekt owczego pędu (naśladownictwo)

20. Krzywe Engla

Przedstawiają zależność między zmianami dochodów a zmianami popytu dla różnych grup dóbr i usług

21. Efekt dochodowy a efekt substytucyjny

Efekt dochodowy - wzrost siły nabywczej dochodu przy niezmienionym dochodzie nominalnym - obniżenie cen towarów

Efekt substytucyjny - zastępowanie jednego dobra innym relatywnie tańszym - cena towarów jest stała ale pojawił się tańszy substytut lub cena towarów wzrosła i substytut stał się bardziej opłacalny.

22. Modele rynków - ogólna charakterystyka

Konkurencja doskonała (np. artykuły żywnościowe, owoce, warzywa):

• duża liczba kupujących i sprzedających

• każdy producent wytwarza niewielką część łącznej produkcji rynku

• doskonała mobilność czynników produkcji

• brak barier wejścia na rynek

• oferowane w sprzedaży dobra mają jednakowe lub zbliżone cechy użytkowe

• kupujący i sprzedający mają doskonałe informacje nt. oferty rynkowej

Pełen monopol (np. elektrociepłownie, dostawcy gazu ziemnego, wodociągi i kanalizacja):

• jeden producent i wielu kupujących

• istnieją bariery wejścia na rynek

• kupujący i sprzedający mają doskonałe informacje nt. oferty rynkowej

Konkurencja monopolistyczna (np. usługi architektów, dekoratorów, fryzjerów)

• wielu producentów i wielu nabywców

• nieograniczona swoboda wejścia na rynek

• zróżnicowanie produktów

• kupujący i sprzedający mają doskonałe informacje nt. oferty rynkowej

Oligopol (np. notariusze, lekarze, uczelnie wyższe)

• niewielka liczba producentów i duża liczba kupujących

• ograniczona swoboda wejścia na rynek

• produkty mogą być jednorodne lub zróżnicowane

• kupujący i sprzedający mają doskonałe informacje nt. oferty rynkowej

23. Decyzje dotyczące produkcji w warunkach zastosowania różnorodnych modeli rynku (utarg a koszty)

---