Polityka Spoleczna - gotowe do druku, pol społeczna


  1. kwestie socjalne w polityce społecznej.

Cechy charakterystyczne: asymetria, która dotyczy stosunków społecznych, interesów i sił. Nierówność -prywatnie można być bogatym a społecznie ubogim. Teoria sprzeczności -sprzeczność pomiędzy narastającym, dobrobytem części społeczeństwa a spadającym zadowoleniem reszty ludzi; sprzeczność pomiędzy likwidacją starego a powstaniem nowego ubóstwa; sprzeczność pomiędzy nakładem środków finansowych ze strony państwa a brakiem zadowolenia ze strony beneficjantów. Ideologiczność i instytucyjność - Ideologiczność oznacza, że w polityce społecznej ścierają się różne systemy wartości, a instytucjonalność - w administracji, czyli biurokracja.

Wymiar regionalny (lokalny)- sprawdza się na ogół na małej, ograniczonej przestrzeni społecznej, w której występują problemy zamieszkującej jej ludności. Brak szkół, sklepów, ośrodków zdrowia, decyduje to o socjalnych zróżnicowaniach społecznych. Wymiar narodowy- dotyczy np. nierównych praw obywateli, dyskryminacja, bezrobocie, brak mieszkań. Są to kwestie ujawniające rolę państwa i instytucji pozarządowych w zwalczaniu i zapobieganiu tym sytuacjom. Wymiar globalny- uświadamia nam asymetrię rozwoju ludzkości. Z jednej strony sukcesy rozwojowe, z drugiej -nędza, ubóstwo, analfabetyzm, głód, bezrobocie, choroby. W wymiarze globalnym asymetria staje się bardziej wyrazista, aniżeli w wymiarze lokalnym lub narodowym. Nierozwiązana kwestia społeczna rodzi powoli globalne zagrożenie. Dziś w skali całej ziemi dostrzega się ekologiczne skutki rozwoju gospodarczego.

Kwestie socjalne- to zjawiska (stany patologiczne rozwoju społeczno- gospodarczego, stany niepożądane, nienormalne, wzbudzające sprzeciw), które: dotyczą większych grup i zbiorowości społecznych; polegają na kumulacji negatywnych cech położenia materialnego, społecznego lub politycznego; odbierane są przez grupę jako niesprawiedliwe w stosunku do aprobowanego społecznie systemu wartości lub położenia innych grup; wywołują społeczny niepokój, wzburzenie; są źródłem napięć społecznych; nie mogą być rozwiązane w pełni w ramach grupy, przy wykorzystaniu dostępnych grupie metod i możliwości; mogą być rozwiązane tylko drogą podjęcia działań przez państwo lub inne podmioty polityki społecznej. Występowanie kwestii socjalnej oznacza konieczność kompleksowego poszukiwania różnorodnych środków i metod działania: (socjalnych, ekonomicznych, instytucjonalnych, politycznych) usuwających przyczyny złego funkcjonowania określonej strefy, bądź całego systemu społecznego i tym samym służących rozwiązaniu badanej kwestii socjalnej.

  1. Kwestie społeczne w ujęciu doktryn

Doktryny polityczno społeczne to kompleksy teoretyczno- normatywne, zawierające koncepcje kształtowania stosunków społecznych w oparciu o przyjęte systemy wartości. Doktryna liberalna- najbardziej charakterystyczna dla ustroju kapitalistycznego. Liberalizm: jest programowo przeciwny wszelkiej interwencji państwa w problemy świata pracy i świata kapitału. Odrzuca interwencję państwa w kształtowanie płac, skracanie czasu pracy, nadawanie przywilejów robotnikom w obszarze prawa pracy. Wczesny liberalizm sformułował „spiżowe prawo pracy”, głoszące iż należyty człowiekowi zapłacić za jego pracę tylko by starczyło mu na odtworzenie jego zdolności do pracy na następny dzień; odrzuca ustawodawstwo socjalne jako bezcelowe, bo z jednej strony obciążające skarb państwa, z drugiej zmniejszające zysk z zatem i wielkość zatrudnienia. Zjawisko nędzy wg liberalizmu jest efektem lenistwa. Ma ona pobudzić wysiłek ludzki w kierunku pacy dającej dochód; nierówności społeczne mogą być usunięte np. poprzez zastosowanie progresji podatkowej przy nadmiernym dochodach lub przy dziedziczeniu spadków; polityka społeczna powinna wynikać z problemów stawianych przez życie, a nie być realizowana w oparciu o wyidealizowane konstrukcje myślowe.

Doktryna konserwatywna: konserwatyzm, to zwolennictwo tego co dawne politycznie i społecznie. Konserwatyści uważają, że kapitalizm to zło w postaci biedy i nędzy. Konserwatyzm oznacza przywiązanie do wartości właściwych czasom minionym. Ideologia głosząca potrzebę obrony istniejącego porządku społeczno-gospodarczego oraz zachowania i umocnienia takich tradycyjnych wartościom jak religia, naród, państwo, rodzina, hierarchia, autorytet, własność prywatna. Konserwatyzm zrodził się na przełomie XVIII i XIX w., był próbą przeciwstawienia się racjonalistycznej myśli oświeceniowej. Podstawą konserwatyzmu jest przekonanie, że natura ludzka jest niedoskonała, stąd ma skłonność do czynienia zła i anarchii. Skłonności te człowiek może przezwyciężyć poszukiwaniem wskazówek dla swej aktywności w religii, która jest podstawą ładu moralnego. Przestrzeganie jej zasad gwarantuje bowiem stabilność społeczną. Według konserwatyzmu wspólnota jest nadrzędna wobec jednostki, samo zaś społeczeństwo jest ze swej natury spójną całością, opartą na tradycji i ciągłości historycznej. Doktryna agrarna-agraryzm to ruch społeczno- gospodarczy i polityczny. Włościan, jest to doktryna społeczna wsi. Na socjalną kwestię rolną składają się: przeludnienie wsi co prowadzi do nędzy i bezrobocia, głodu, analfabetyzmu a także rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Przedstawiciele agraryzmu uważali że rozwój Polski wiąże się z reformą rolnictwa. Agraryzm głosił pogląd, że miasta są za słabe, zdegradowane jako wytwór kapitalizmu i niezdolne do wypromieniowania nowego programu. Wieś, chłopi są siedliskiem wartości, kultury narodowej, zdrowia moralnego i fizycznego. Oświata na wsi miała być podstawą postępu. Agraryści proponowali przebudowę miasta, aby zbliżyć mieszczan do przyrody. Za podstawę gospodarki i dobrobytu państwa agraryści uważali rolnictwo, wobec którego przemysł powinien pełnić rolę usługową. Trwałą podstawę struktury agrarnej widzieli w drobnych, ale silnych ekonomicznie, rodzinnych gospodarstwach rolnych, chłopów zaś uznawali za podstawową i najliczniejszą, a także najmniej zdeprawowaną przez cywilizację urbanistyczno- przemysłową grupę społeczną, przyznając im prawo do odgrywania dominującej roli politycznej w państwie oraz w odrodzeniu moralnym społeczeństwa. Agraryści głosili koncepcję tzw. „trzeciej drogi”, wysuwając utopijną ideę stworzenia ustroju pośredniego między kapitalizmem a socjalizmem. System społeczny opierali na zasadzie solidaryzmu.

  1. Doktryny

Doktryna społeczna kościoła katolickiego powstała w XIX w. W sytuacji narastających konfliktów zwłaszcza pomiędzy kapitałem a światem. Doktryna socjalna kościoła jest integralną częścią chrześcijańskiej koncepcji życia. Kościół chce przyczynić się do rozwiązywania problemów społecznych, głosząc prawdę o godności człowieka i jego prawach, ujawniające przyczyny niesprawiedliwości i postulujące pozytywne przemiany. Na doktrynę socjalną kościoła składa się 8 encyklik, wydanych w latach 1891-1991 oraz Konstytucja duszpasterska o kościele w świecie współczesnym. Mówią miedzy innymi że państwo ma obowiązek opiekowania się warstwami najsłabszymi, ma zapewniać produkcję podstawowych dóbr usługowych jak: sieć dróg, środki komunikacji, mieszkania, odpowiednią pracę i płacę, ma zabezpieczać środowisko naturalne i ludzkie. Społeczna doktryna Kościoła katolickiego, wyodrębnia z całokształtu doktryny i teologii katolickiej w XIX w. i wyraźna publicznie w poświęconych zagadnieniom społeczno- politycznym encyklikach papieskich.

Pierwsza z nich, Rerum novarum (Rzeczy nowe) ogłoszona przez Leona XIII w 1891, świadczy o dostrzeżeniu przez Kościół katolicki kapitalizmu i jego społecznej konsekwencji, sytuacji burżuazji i położenia robotników. Następne, szczególnie od pontyfikatu Jana XXIII, wskazywały na ewolucję doktryny społeczno- politycznej. Kościoła i na zwiększające się zainteresowanie sytuacją w świecie, zjawiskami i procesami, w których uczestniczą też wierni. Do najbardziej znanych, wprowadzających rewolucyjne zmiany w wykładni społeczno- politycznej należały encykliki Jana XXIII -Mater et Magistra (Matka i Mistrzyni) z 1961, Pacem in terris (Pokój na Ziemi) z 1963, wyrażające ducha Soboru Watykańskiego II. Papież adresował je do wszystkich ludzi dobrej woli, co oznaczało podjęcie dialogu z ludźmi innych wyznań a także niewierzącymi. Kościół nie tylko wyrażał zainteresowanie problemami biedy, niesprawiedliwości w świecie, ale też deklarował swoje poparcie dla działań mogących polepszyć sytuację, sprzyjać rozwiązywaniu konfliktów i zachęcał wiernych do takiej aktywności. Kwestia niezgody na ucisk i niesprawiedliwość społeczną pojawiła się jeszcze silniej w encyklice Pawła VI Populorum progressio (Rozwój ludów) z1967. również otwierające pontyfikat Jana Pawła II Redemptor hominis (Odkupiciel człowieka) z 1979 i Lamborem exercens (O pracy ludzkiej) z 1981 skupiały uwagę na egzystencjalnych problemach człowieka, wskazując rolę Kościoła w zmienianiu tej sytuacji. Cały pontyfikat tego papieża jest wyraźnie podporządkowany rozwojowi aktywności społecznej i politycznej Kościoła, co wyraża się nie tylko w kształtowaniu myśli, ale i inicjowaniu przedsięwzięć popularyzujących doktrynę poprzez wizyty papieża we wszystkich krajach świata. Od lat80. rozwinął się też bardziej radykalny kierunek w myśli społecznej Kościoła zwany teologią wyzwolenia. Oficjalna doktryna społeczna kształtowała się więc w opozycji i konkurencji do niego, co częściowo sprzyjało jej radykalizacji w głoszeniu poglądów sprawiedliwości i wolności. Charakterystyczne dla współczesnej doktryny Kościoła katolickiego jest jej wiązanie z elementarnymi wartościami chrześcijańskimi i niezbędnością ponownej ewangelizacji jako najlepszej drogi do uzyskania pokoju i rozwoju w świecie. Najbardziej tradycyjnie odnosi się społeczna doktryna Kościoła katolickiego do modelu życia społecznego, do roli kobiet i sfer życia prywatnego, akcentując pierwszeństwo rodziny przed aktywnością zawodową.

Doktryna socjalistyczna- była rozwijana jako wizja społeczeństwa i jego rozwój w warunkach powszechnej równości. Nurty teoretyczne: socjalizm utopijny- wyrażał pogląd, że człowiek stał się ofiarą nierówności społecznych, otaczające zło można zmienić drogą perswazji odwołując się do poczucia sprawiedliwości ludzi zamożnych. Anarchizm- doktryna i ruch społeczno- polityczny powstały w XIX w jako opozycja kapitalizmu i zasad marksistowsko- leninowskiej ideologii (marksizm, leninizm). Anarchiści za najwyższą wartość uznawali wolność każdej jednostki, której warunkiem jest zniesienie władzy państwa, kapitału i religii. Państwo jako instytucja wyklucza wolność i równość, dlatego trzeba je zniszczyć. Społeczeństwo anarchistyczne miało być bezpaństwową, wolną od wyzysku formą kooperacji, opartą na zasadach moralnych, rozumie i harmonijnych stosunkach międzyludzkich. W przeciwieństwie do marksizmu- leninizmu anarchizm odrzucał ideologię dyktatury proletariatu i powszechną rewolucję. Uznawał, że jedyną formą walki z kapitalizmem i państwem jest terror indywidualny. Anarchizm nie był ideologią jednolitą, rozwinęły się cztery nurty:

    1. anarchizm indywidualistyczny -negował wszelką władzę państwową, funkcjonowanie instytucji społecznych i prawa, miał na celu stworzenie sprawiedliwego ustroju, opartego na drobnej własności prywatnej i bez pieniężnym zakupie towarów (proponowano bony wymiany);

    2. anarchizm kolektywistyczny- odrzucał państwo jako aparat zbrodniczy, postulował masową, terrorystyczną rewolucję anarchistyczną skierowaną przeciwko władzy państwowej oraz ludziom sprawujący ważne funkcje w państwie. Zwycięstwo miało doprowadzić do całkowitego zniesienia własności prywatnej i zastąpienia jej kolektywną;

    3. anarchizm komunistyczny (anarchokomunizm) -uważał, że rewolucja to spontaniczny, bezkrwawy i długi proces przekonywania ludzi do idei anarchistycznej, w efekcie miała stworzyć społeczeństwo oparte na absolutnej wolności jednostek połączonych zasadą komunizmu ekonomicznego, tj. związku wolnych stowarzyszeń, w których wspólną własnością byłyby środki produkcji i konsumpcji;

    4. anarchizm syndykalistyczny (anarchosyndykalizm lub syndykalizm) - związki zawodowe miały zastąpić całkowicie państwo oraz stać się głównym źródłem powstania społeczeństwa bezklasowego, w którym własność środków produkcji i kontrola nad podziałem dóbr przekazane zostałyby związkom zawodowym.

Obecnie cechą doktryn socjalistycznych jest dążenie do sprawiedliwości społecznej poprzez m.in.: systemy podatkowe, ubezpieczenia społeczne, interwencjonizm państwowy. Najsilniejszy nurt socjalizmu reprezentują partie socjaldemokratyczne działające w Europie zachodniej i północnej, (Szwecja). W latach 1917-1991 w europejskich krajach komunistycznych, a także w niektórych wówczas autorytarne ustroje polityczno- społeczne.

  1. Ekokwestia- związek ekologii z polityką społeczną w Polsce i na świecie. Od człowieka ekonomicznego.

Ekokwestia- stan głębokiej nierównowagi pomiędzy człowiekiem i jego działalnością a środowiskiem naturalnym. Niszczenie środowiska naturalnego prowadzi do samozniszczenia środowiska pracy i zamieszkania ludzi. Problem ten z wymiaru lokalnego przekształca się w wymiar narodowy i globalny. Środowisko naturalne w którym mieszka i pracuje człowiek jest ściśle powiązane z polityką społeczną. Z jednej strony to człowiek przekształca środowisko naturalne, z drugiej to człowiek zależy od środowiska: zawiera ono elementy niezbędne człowiekowi do życia i zachowania zdrowia (woda, powietrze, pożywienie, klimat), jest źródłem surowców i energii wykorzystywanych w pracy ludzkiej. W latach 80-tych dostrzeżono związek polityki ekologicznej (świadoma i celowa działalność państwa, polegająca na kształtowaniu środowiska naturalnego poprzez jego właściwe użytkowanie i ochronę) z polityką społeczną. Zagrożenia ekologiczne typu: przeludnienie, brak żywności, wody, energii, surowców - doprowadzają już obecnie do kryzysów gospodarczych, zaburzeń społecznych, politycznej destabilizacji. Najpoważniejszymi i najbardziej rozległymi skutkami zanieczyszczenia środowiska są związane z tym poważne choroby. Innymi skutkami społecznymi jest zubożenie terenów rekreacyjnych, które umożliwiają ludziom odpoczynek i powracanie do zdrowia np. sanatoria. W Polsce od 1990r następuje dość szybka zmiana postaw wobec degradacji środowiska. Zwiększyły się nakłady finansowe na ochronę środowiska. Wyrazem kwestii ekospołecznej są również nowe ruchy społeczne, które powstają na całym świecie (Greenpeace), w Polsce np. Zieloni. W aktach międzynarodowych takich jak Europejska Karta Społeczna Rady Europy, Karta Praw Socjalnych Pracobiorców w krajach WE jest mowa o potrzebie polepszenia warunków pracy oraz środowiska pracy i zamieszkania ludności świata, a także ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy. W Polsce w Konstytucji RP znajdują się podstawy systemu zarządzania ochroną środowiska a także prawa i obowiązki obywateli w zakresie ochrony środowiska.

  1. Ubóstwo i problem biedoty w Polsce.

Bieda (ubóstwo) - to zjawisko społeczne polegające na braku dostatecznych środków materialnych dla zaspokojenia potrzeb życiowych jednostki lub rodziny. Rodzaje: absolutne, względne. Ubóstwo w Polsce jest pochodną poziomu oficjalnych dochodów oraz w dużej mierze stylu życia. Na czynniki te mają wpływ: występowanie alkoholizmu w rodzinie, wielodzietność, przeludnienie mieszkań lub wynajmowanie drogiego mieszkania, niezaradność, podeszły wiek i emerytura na starych zasadach, inwalidztwo, pozostawienie w kręgu subkultur ludzi ubogich. Ubóstwo dotyka zwłaszcza osoby bezrobotne. Ubożeją rodziny pracowników przedsiębiorstw państwowych wysoko zadłużonych. Około połowy rodzin rolniczych znalazło się w sferze biedy. Dotyczy to regionów Polski, gdzie zlikwidowano PGR-y. Ponadto bieda tradycyjnie jest widoczna w regionach południowo- wschodnich. Odsetek ludności ubogiej jest najniższy w największych miastach. W mniejszych miejscowościach i małych miasteczkach zagrożenie ubóstwem jest większe, a na wsi mieszka ponad 60% ubogich. Bieda przyczynia się do: poczucia niesprawiedliwości społecznej, obniżenia poczucia wartości, dezintegracji rodziny, rozwoju przestępczości, nierównego startu życiowego, pogorszenia stanu zdrowia, marginalizacji w życiu społecznym i kulturalnym, powstaniu postaw roszczeniowych wobec państwa, samorządów i organów pozarządowych. Podmioty państwowe związane ze zwalczaniem ubóstwa to organy ustawodawcze i wykonawcze. Środki na zwalczanie lub ograniczanie skutków biedy są wpisane w ustawę budżetową, realizowaną poprzez rząd. Organem rządowym obserwującym sytuację najuboższych jest Minister Pracy i Polityki Społecznej, któremu podlega departament Pomocy Społecznej. Ustawa o pomocy społecznej nakłada obowiązek wykonywania zadań z tego zakresu również na gminy i powiaty. Wśród podmiotów lokalnych najważniejszą rolę spełniają ośrodki pomocy społecznej, które przyznają świadczenia pieniężne i w natrze dla osób i rodzin potrzebujących. Wśród organizacji pozarządowych niosących pomoc są: m.in. Caritas, PCK, Polska Akcja Humanitarna. Walka z ubóstwem powinna być oparta na działaniach takich jak: kształcenie zawodowe i edukacja ustawiczna, gwarantowane dochody najniższe, poradnictwo socjalne.

Model amerykański-obejmuje on USA, Wielką Brytanie, Kanada, Nową Zelandię. Jest to model polityki liberalnej, występuje w nim wysoki stopień negocjowania stosunków i warunków pracy. Model silnie zdecentralizowany - polega on na rozwiązywaniu konfliktów na szczeblu zawodowym. Występuje tu system pluralistyczny, który polega na wielkości podmiotów organizacyjnych. Charakterystyczną cechą jest tu niskie uzwiązkowanie, gospodarka ta silnie wyklucza ingerencję związków zawodowych. Widać tu bardzo wysoką partycypację pracowników w majątek firmy, związanie zdolnych managerów z firmą. Model ten wyklucza opiekę socjalną państwa. Pojawiają się tu krótkotrwałe angaże, położenie nacisku na ludzi wysokowykwalifikowanych, wynika to z dużej elastyczności zatrudnienia, jak i rynków pracy. Wynikiem tego jest duża rotacja pracowników, duża rozpiętość płac w jednej firmie oraz wysokie technologie i bardzo duża konkurencyjność.

Model zachodnioeuropejski- obejmuje państwa zachodniej Europy. Występuje tu realizacja socjalnej opieki państwa. Pojawia się dość wysoki stopień uzwiązkowania, gdyż związki zawodowe pełnią tu funkcję mediatora w zakresie płacy, warunków pracy itp. charakterystyczna jest sztywność płac i rynku pracy, występują tu rozmowy długoterminowe. Istnieje tu polityka pro zatrudnienia wzrostu gospodarczego, wzrost zatrudnienia w sektorze państwowym. Występuje duża przestrzeń w bezrobociu. W modelu tym wyróżnia się: model śródziemnomorski (roszczeniowy), który odnosi się do państw, gdzie występuje niskie uzwiązkowienie i model integracyjny, który wiąże się z państwami o dużej koniunkturze, występuje tu wysokie uzwiązkowienie.

Model japoński obejmuje państwa azjatyckie. Występuje tu inny kontekst cywilizacyjny. Jest to najlepszy model rynku pracy. Preferowane związanie pracownika z firmą na dłużej, dlatego też występują tu długie angaże. Powszechna identyfikacja pracownika z firmą.

  1. polityka globalna - opisz zjawiska społeczne i ekonomiczne charakteryzujące przemiany w dzisiejszym świecie.

Postulaty polityki globalnej są realizowane od kilku lat, mają płaszczyzny, po których analizują świat w sferze ekonomii. Makropolityka - regionalizacja. Rynki pracy w rozumieniu migracji ogólnoświatowych. Restrukturyzacja polegająca na przystosowaniu rynków pracy do kwalifikacji.

Postulaty polityki globalnej: wysokie kwalifikacje, obniżenie się popytu „tanią siła roboczą”, panowanie nad rynkami pracy, ich przemieszczenie się , zdynamizowanie zatrudnienia pracowników w dwóch sektorach (duże i małe firmy), zapobieganie bezrobociu poprzez różne fundusze, obniżanie pomocy, zmiana wizji tradycyjnego przedsiębiorstwa (syndrom piramidy- zależności), idea syndromu pająka (tam gdzie jądro firmy tam grupa ludzi, a reszta zatrudnienia na godziny przez co koszty utrzymania są niższe), problem pracy- człowiek jest najwartościowszym elementem pracy, pokój światowy- prawo do godności każdego człowieka.

  1. praca - rynki pracy, problemy płacy i zatrudnienia. Zjawisko bezrobocia i jego miejsce w strukturze ekonomiczno - społecznej.

Rynek pracy jest kategorią ekonomiczną, jest miejscem zetknięcia się podaży i popytu na pracę, a jego podstawowa funkcja polega na dążeniu do równoważenia obu tych elementów. Jednak cechą krajów o gospodarce rynkowej jest bezrobocie tzn. większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i jej poszukująca nie znajduje zatrudnienia. Wprowadzenie w Polsce gospodarki rynkowej spowodowało pojawienie się jawnego bezrobocia jako istotnego elementu naszego ustroju społeczno- gospodarczego. Bezrobocie stało się w Polsce nową kwestią społeczną. Bezpośrednią jego konsekwencją jest rozszerzenie się zjawisk patologii społecznej, pogłębianie się niepewności społecznej i wzrostu poczucia zagrożenia bezpieczeństwa socjalnego jednostki a co za tym idzie całego społeczeństwa. Bezrobocie dotyczące dużych grup społecznych, zakłóca jej prawidłowy rozwój, wywołuje społeczny niepokój i jest źródłem konfliktów. Rodzaje bezrobocia: koniunkturalne (wiążące się z wahaniami koniunktury), sezonowe, frykcyjne (w związku z przepływem pracowników pomiędzy zakładami), technologiczne (postęp technologiczny), jawne (zarejestrowane), ukryte, krótkotrwałe, długotrwałe, powszechne, regionalne. Wśród cech bezrobocia w Polsce należy wskazać jego duże zróżnicowanie przestrzenne, stan bezrobocia waha się 3-7% w najbardziej zurbanizowanych województwach do 30% a nawet i więcej w rejonach szczególnie zagrożonych. Bezrobocie wywołuje negatywne skutki społeczne, gdyż prowadzi do obniżenia standardu życia, wywołuje pojawienie się krzywdy, frustracji, pogarsza stan zdrowia, wpływ na wzrost konfliktów społecznych i zachowań patologicznych. Długotrwały brak pracy powoduje degradacje ekonomiczną jednostki i rodziny, potęgując biedę oraz rozszerza sferę ubóstwa. Bezpośrednią konsekwencją długotrwałego braku pracy jest rodzenie się nowego ubóstwa. Przedłużający się brak pracy stał się natomiast podstawowym czynnikiem rodzenia się nowej warstwy ubogich. Są to przede wszystkim rodziny, które wcześniej miały niskie dochody i żyły skromnie. Najostrzejszy rygor oszczędnościowy występuje razem z kumulacją bezrobocia. Konieczność ogromnych wydatków doprowadziła do tego, że zaczęło występować zjawisko niedożywienia, a nawet głodu. Bezrobocie wywołuje również skutki psychospołeczne np. izolacja społeczeństwa bezrobotnego, narastanie napięć, konfliktów w rodzinie, nasilenie się stresów, utrata pozycji w środowisku lokalnym. Bezrobocie wpływa na wzrost patologii społecznych najczęściej jest to alkoholizm, chuligaństwo i kradzieże. Masowe bezrobocie prowadzi do pogorszenia warunków życia całych społeczeństw. Problem bezrobocia dotknięty jest cały świat, dlatego też walka z nim jest wyzwaniem dla polityki gospodarczej jak i społecznej. Skuteczna walka z bezrobociem jest możliwa jedynie poprzez kompleksowe działania w sferze ekonomicznej, mające na celu wzrost gospodarczy i tworzenie nowych trwałych miejsc pracy. Zadania polityki społecznej to m.in.: ochrona pracownika przed utratą zatrudnienia, ochrona egzystencji jednostki i rodziny dotkniętej brakiem pracy, kreowanie zatrudnienia i pomoc w znalezieniu pracy.

  1. polityka wobec rodzinny -położenie polskiej rodziny w dobie transformacji 1989/2003.

Najogólniej definiuje się rodzinę jako podstawowa komórkę społeczną, składającą się z rodziców (rodzica) i dzieci. W wyniku transformacji ustrojowej w Polsce od początku lat 90-tych obserwuje się różne rodzinne strategie. Wyróżnia się: rodziny innowacyjne, które (bez pomocy społecznej) radzą sobie świetnie same. Płacą wysokie podatki, są dynamiczni, stanowią przyszłość polskiego kapitału; rodziny adopcyjne, które dają sobie radę, ich dochody są na poziomie tzw. minimum socjalnego lub nieco powyżej, rodziny marginalizowane, spychane na ubocze. Problem marginalizacji rodziny wiąże się głównie z wyłączeniem z uczestnictwa w życiu społeczno- gospodarczym rodzin: niepełnych, wielodzietnych, patologicznych, niepełnosprawnych, żyjących w ubóstwie, bezrobotnych, dotkniętych skutkami katastrof żywiołowych. Przystosowanie się rodzin do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej jest trudne. Przeważają elementy niszczące warunki bytu rodzin: pogłębiający się problem mieszkaniowy, wysokie bezrobocie, pogorszenie dostępności usług, ogólny spadek poziomu życia. Osłabieniu uległy też czynniki integrujące rodzinę jako grupę społeczną. Problemy rodziny polskiej: spadek liczby zawieranych małżeństw, wzrost liczby rozwodów, spadek liczby urodzeń dzieci w związkach małżeńskich przy wzrastającej liczbie urodzeń w związkach nieformalnych, pogłębiając się znaczenie różnice dochodów pomiędzy gospodarstwem domowym najbardziej zamożnym z najuboższym, wzrost liczby rodzin ubogich i wielodzietnych. Można wyróżnić następujące zagrożenia współczesnej rodziny: zagrożenia biologiczne; spadek liczby urodzeń, spadek liczby zawieranych małżeństw, wzrost odpływu ludzi ze wsi do miast, nad umieralność mężczyzn i pogłębiający się proces starzenia; zagrożenia materialne: związane ze wzrostem bezrobocia, sytuacją w miejscu pracy, inflacją, wzrostem cen, zabezpieczeniem społecznym; zagrożenia moralne: obniżenie lub brak wartości, osłabienie autorytetu dorosłych, dezorganizacja rodziny w wyniku rozwodów czy dłuższych wyjazdów jednego z małżonków.

  1. Problematyka patologii społecznych.

Za patologie uznawane jest zachowanie niezgodne z przyjętym systemem norm etycznych, obyczajów i prawnych. Patologie są świadectwem istnienia nierówności socjalnych. Polityka społeczna bada i analizuje te procesy i zjawiska społeczne, które ujawniają się w skali masowej i świadczą o pewnych odchyleniach od norm obowiązujących w danym społeczeństwie. Najczęściej spotykana patologia to: bezdomność, uzależnieni- alkoholizm, narkomania; żebractwo, prostytucja, przemoc w rodzinie, przestępczość.

  1. Kwestie migracji i ich rola w polityce globalnej.

Migracje- wędrówka, ruch ludności mający na celu zmianę miejsca pobytu na stałe lub okresowo, główne formy migracji: emigracja, imigracja, reemigracja, repatriacja. Zjawisko emigracji- EMIGRACJA- dobrowolne opuszczenie kraju spowodowane: dążeniem do poprawy warunków materialnych (emigracja zarobkowa), niezadowoleniem z panujących w kraju stosunków społecznych, politycznych lub wyznaniowych (emigracja polityczna); opuszczenie na krótki czas kraju w celach zarobkowych (emigracja sezonowa), związana z okresowym zapotrzebowaniem na siłę roboczą w innych krajach. Zjawisko reemigracji- powrót emigrantów do kraju ojczystego. Zjawisko azylantów - miejsce bezpiecznego pobytu. Zjawisko uchodźców - osoba, która opuściła państwo przynależności lub państwo stałego miejsca zamieszkania ze względu na prześladowania lub uzasadnioną obawę prześladowań.

  1. polityka społeczna współczesnych państw a zagadnienie edukacji społeczeństw:

W 1995r wydana został Biała Księga, dokument Unii Europejskiej, który proponuje wspólnocie model społeczeństwa uczącego się. Proponowany w Unii model społeczeństwa aktywnego musi korespondować z modelem społeczeństwa kształcącego się. Edukacja nie może być redukowana do roli kwalifikacji, lecz jest podstawą do rozwoju osoby i integracji społecznej. Człowiek musi mieć dostęp do kształcenia przez całe życie. Na drodze do społeczeństwa kształcącego się Biała Księga stawia następujące cele: zachęca do zdobywania nowych umiejętności, walka ze zjawiskami wykluczania, zbliżenie szkoły i sektora przed., upowszechnienie biegłej znajomości trzech języków używanych we wspólnocie, równorzędne traktowanie inwestycji materialnych i edukacyjnych.

Jednym ze współczesnych państw, w którym kładzie się ogromny nacisk na edukację społeczeństwa jest Wielka Brytania. Uważa się tam, że oświata jest warunkiem zmian społeczno- gospodarczych i siłą napędową rozwoju. Wielu polityków angielskich widzi w edukacji niewymierny czynnik przyspieszenia cywilizacyjnego i skutecznej konkurencji międzynarodowej. W Wielkiej Brytanii występuje model edukacji permanentnej - odnawiające szanse zawodowe jednostek. Panuje tu od lat National Vocational Quaslifications (NVQ's)- standard edukacyjny, który składa się z sześciu kolejnych modułów edukacyjnych i jest życiową szansą dla ludzi w różnym wieku. Polski system edukacji jest zamknięty w sposób sztuczny dla ludzi dorosłych, sprawa kwalifikacji i nauki - niesłusznie- po maturze staje się prywatną sprawą jednostki. Państwo argumentuje, że studia nie są dla wszystkich, a oprócz tego, są drogie.

  1. Wspólnoty europejskie i ich znaczenie w rozwiązywaniu problemów socjalnych, regulacje prawne i instytucje.

Dla Unii Europejskiej ważnym zadaniem jest zapewnienie mieszkańcom państw członkowskich wysokiego poziomu ochrony zdrowia. Działania w tym zakresie mają przede wszystkim charakter zapobiegawczy (szczepienia ochronne, czy też edukacja profilaktyczna i higieniczna). Istotne są także zapobieganie i walka z uzależnieniem od narkotyków. Instrumentami do realizacji tej polityki są przede wszystkim: zharmonizowane przepisy dotyczące ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i higieny (w tym w miejscu pracy), wspólne programy (np. Europa przeciw AIDS) oraz akcje informacyjne. W zakresie oświaty, kształcenia zawodowego i młodzieży Unia Europejska respektuje odpowiedzialność państw członkowskich za treści nauczania, organizacje systemów oświaty, a także ich różnorodność kulturową i językową. Wspólna polityka w tej dziedzinie ma przede wszystkim na celu rozwój i wspieranie nauczania i rozpowszechnienie języków państw członkowskich, wymianę studentów i nauczycieli (uznawanie dyplomów i okresów studiów), współpracę pomiędzy instytucjami oświatowymi, wymianę informacji i doświadczeń, rozwój wymiany młodzieży i instrumentów oraz kształcenie zawodowe. W ramach polityki w zakresie oświaty, kształcenia zawodowego i młodzieży funkcjonuje wiele programów wspierających. Należą do nich m.in. COMETT (kształcenie i praktyki zawodowe dotyczące technologii), ERASMUS (współpraca i wymiana studentów oraz naukowców), LINGUA (nauka j. Obcych), PETRA (kształcenie i dokształcanie zawodowe), FORCE (dokształcanie zawodowe dla małych i średnich przedsiębiorstw) oraz MŁODZIEŻ DLA EUROPY (wymiana młodzieżowa). Działania Unii Europejskiej w zakresie tej polityki uzupełniają inicjatywy podejmowane przez Radę Europy.

  1. Organizacje Narodów Zjednoczonych - wizja polityki globalnej i sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych doby współczesnej.

ONZ jest organizacją powszechną o charakterze uniwersalnym, mające najszerszy zakres działania ze wszystkich organizacji międzynarodowych. Podstawą prawna funkcjonowania ONZ jest Karta Narodów Zjednoczonych. Jest ona wielostronną umową międzynarodową warunkowo otwartą dla innych państw. Budżet ONZ jest finansowany ze składek członkowskich. Podstawowe cele ONZ to zapewnianie trwałego pokoju i bezpieczeństwa drogą stosowania skutecznych środków zbiorowych dla zapobiegania zagrożeniom pokoju i ich usuwania, tłumienie aktów agresji oraz przez rozwiązywanie sporów zagrażających bezpieczeństwu międzynarodowemu zgodnie z zasadami sprawiedliwości i prawa międzynarodowego. ONZ rozwija działalność prewencyjną za pomocą misji i operacji pokojowych. Rozwijanie są również przyjazne stosunki miedzy państwami, ponieważ współpraca polityczna służy umocnieniu pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. Organizacja stawia sobie również za cel popieranie rozwoju współpracy międzynarodowej w dziedzinie gospodarczej, społecznej, kulturowej i humanitarnej. Cele te są realizowane poprzez wspieranie państw słabo rozwiniętych i tych rozwijających się. Programy pomocy przygotowywane przez ONZ wyrażają wspólne stanowisko państw członkowskich na temat zwalczania zjawisk społecznie nie pożądanych.

Pomoc organizują agencje NZ tj. biura, programy, fundusze, należą do nich UNDP, UNEP, UNICEF, WFP. Wszyscy członkowie ONZ są zobowiązani do załatwiania sporów międzynarodowych takimi środkami aby nie dopuścić do zagrożenia pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. Państwa zobowiązały się do wyrzeczenia się groźby lub użycia siły we wzajemnych stosunkach. Wszyscy członkowie mają obowiązek okazania organizacji wszelką pomoc w każdej akcji podjętej zgodnie z Kartą.

  1. Instrumenty polityki społecznej w Polsce.