Wskazaniem dla leczenia skojarzonego jest: -zapobieganie rozwojowi oporności na lek (odnosi się to przede wszystkim do zakażeń przewlekłych, np. gruźlicy), -możliwość zmniejszenia dawki leków potencjalnie toksycznych (np. zmniej­szenie dawki amfoterycyny przy zasto­sowaniu jej z flucytozyna), -uzyskanie synergistycznego działania leków (np. połączenie sulfonamidów z trimetroprimem). Działania niepożądane reakcji skórnych, objawów ze strony przewodu pokarmowego, układu moczowego, reakcji neurologicznych, he­matologicznych i objawów nadwrażliwości.

B-laktamowe wiążą i inaktywują transpeptydazę, co ha­muje biosyntezę peptydoglikanów w ścia­nie komórki bakteryjnej. Penicyliny dzielimy na: 1. Penicyliny o wąskim zakresie dziala­nia przeciwbakteryjnego, wśród nich wyróżniamy: -penicyliny naturalne, -penicyliny półsyntetyczne (izoksazoli-lowe), 2. Penicyliny pótsyntetyczne o szero­kim zakresie działania przeciwbakte­ryjnego, wśród nich wyróżniamy: -aminopenicyliny, -karboksypenicyliny, -ureidopenicyliny, -amidynopenicyliny. Działaniu niepożądane reakcje alergiczne, dziaiać nefro­toksycznie, biegunek. Przeciwwskazaniem do stosowania peni­cylin jest nadwrażliwość i uczulenie na lek. Penicyliny naturalne Są lekami z wyboru w zakażeniach wywołanych paciorkowcem Benzyiopenicylina czyli penicylina G lub penicylina krystaliczna, jest stosowana po­zajelitowo - najczęściej domięśniowo, może być również podawana dożylnie, dokanało­wo lub dostawowo. Działania niepoiądane wstrząsu anafilaktyczny, choroba posurowicza, kontaktowe zapalenie skóry, wyjątkowo uszkodzenia narządowe.drgawki. Wskazania zapalenia płuc, opłucnej, oskrzeli, anginy, zapalenia opon mó­zgowo-rdzeniowych i zapalenia wsierdzia. stosowana w leczeniu kiły i rze­żączki. Penicylina prokainowa zastosowanie w leczeniu zaka­żeń wvwolanych przez paciorkowce: zapale­nia migdałków, oskrzeli, płuc oraz w lecze­niu kily i rzeżączki. Przeciwwskazaniem uczulenie na penicylinę lub prokainę. Prokaina jest przyczyną wystąpienia zespołu Hoigne występującego po przypadkowym wstrzyknięciu penicyliny prokainowej do­naczyniowo. Zespół ten daje charaktery­styczne objawy, takie jak: niepokój, pobu­dzenie psychoruchowe, przyspieszenie tętna, wzrost ciśnienia tętniczego krwi, niekiedy występują zaburzenia świadomości, niedo­włady i śpiączka.

Penicylina benzatynowa profilaktyce zakażeń pacior­kowcowych,

Fenoksymetylopenicylina odporna na działa­nie kwasu solnego, podawana doustnie. Działania niepożądane podobne jak benzy­lopenicylina

Penicyliny półsyntetyczne są oporne na działanie penicylinazy, trwałe w środowi­sku kwaśnym, mają wąski zakres dzialania penicyliny izoksazolilowe (oksacylina, kloksacylina, dikloksacylina i flukloksa­cylina) oraz metycylina i nafcylina. wskazaniem zakażenia gronkowcowe oporne na penicyliny naturalne. Są nieskuteczne w zakażeniach wywotanych przez pałeczki Gram-ujemne i drobnoustroje z rodzaju En­terococus.

Penicyliny pótsyntetyczne o szerokim zakresie działania przeciwbakteryjnego Aminopenicyliny Ampicylina Jest skuteczna w zakażeniach wywołanych Salmonella, Shigella, Escherichia coli, Haemophilus in­fluenzae, Bordetella pertussis. Działania niepożgdane objawy alergiczne, dyspeptyczne, zapalenia jamy ustnej, niedokrwistość i trombocytopenię. Zastosowanie kliniczne znalazły także estry ampicyliny, takie jak piwampicylina, bakampicylina i talampicylina. Leki te szybciej i lepiej wchłaniają się z przewodu pokarmowego osiągając wyższe stężenia we krwi i tkankach od takiej samej dawki am­picyliny. Karboksypenicyliny w za­każeniach pałeczką ropy błękitnej, Proteus vułgaris, niektórymi enterokokami, nietrwała w środowi­sku kwaśnym i podaje się ją pozajelitowo. Stosuje się ją v,- zakażeniach układu mo­czowego, oddechowego, dróg żółciowych, zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, w zakażeniach pooperacyjnych. Nie stosuje się w ciąży. Objawy niepożgdane to podrażnienie i ból w miejscu wstrzyknięcia, trombocyto­penia i zaburzenia krzepnięcia. Karindacylina, karfecylina są estrami karbenicyliny. Wykazują większą trwałość w środowisku kwaśnym i można je podawać doustnie.Tikarcylina działa silniej na pałeczkę ro­py błękitnej i jest stosowana w ciężkich za­każeniach wywołanych przez Pseudomonas i Proteus. Zastosuwanie: zakażenia mieszaną florą bakteryjną układu moczowe­go, oddechowego, dróg zółciowych i prze­wodu pokarmowego, dury i paradu­ry. Ureidopenicyliny zakres działania aminopenicylin i kar­boksypenicylin. Do grupy tej należą: azlo­cylina, mezlocylina, piperacylina. stosowane w zakażeniach wywołanych przez Enterobacterie, beztleuowce, lasecz­ki zgorzeli gazowej i Pseudomonas. Zastosowanie kliniczne w ciężkich zakażeń dróg oddechowych, żółciowych, moczowych i w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych^. Amidynopenicyliny w zakaże­niach wywołanych przez Entrobacteriaceae (Escherichia coli, Proteus, Salmonella, Shigel­la), Mecylinam jest podawany pozajelitowo, gdyż nie wchłania się z przewodu pokarmo­wego. Wadą jest szybko rozwijająca się oporność.

Temocylina nie wchłania się z przewodu pokarmowego Stosowana w zakai.eniach układu moczo­wego i oddechowego wywołanych przez bakterie Gram-ujemne i pateczki wytwarza­jące B^-laktamazy, Przeciwwskazana ciąża i okres laktacji. Cefalosporyny i cefamycyny Działania niepożądane alergicz­ne zmiany skórne, gorączka, eozynofilia, choroba posurowicza, wstrząs anafilaktycz­ny, bolesność i stwardnienie w miej­scu wstrzyknięcia, stan zapalny żyły i tworzenie przy­ściennego zakrzepu po podaniu dożylnym, zaburzenia ze strony prze­wodu pokarmowego, skaza krwotoczna i rzadko rzekomobłoniaste zapalenie jelit. I generacja cefalosporyn silnie bakteriobójczo na bakterie Gram-dodatnie słabo na bakterie Gram-ujemne.Wskazania za­każenia pałeczką zapalenia płuc, zakażenia bakteriami opornymi na penicyliny i przy­padki nadwrażliwości na penicyliny. II generacja cefalosporyn silne dziatanie bakteriobujcze w stosunku do bakterii C:ram-ujemnvch^, słabiej działają na bakterie Gram-dodatnie (za wyjątkiem cefamandolu). Wykazują większą oporność na działanie B-laktamaz. Zastosowanie kliniczne znalazły w zaka­żeniach bakteryjnych opornych na działa­nie aminopenicylin, u chorych nadwrażli­wych, w zakażeniach dróg oddechowych, moczowych, żółciowych, zapaleniu wsier­dzia, dróg rodnych i w zakażeniach poope­racyjnych. Cefaklor i cefamandol w ciężkich zakażeniach wywołanych przez Haemophihus influenzae. Cefuroksym dobrze przenika przez barierę krew-mózg i jest stosowany w zapaleniach opon mózgo­wo-rdzeniowych. Cefoksytyna wykazuje silniejsze działanie na bakterie beztlenowe. III generacja cefalosporyn szeroki zakres działania prze­ciwbakteryjnego, przede wszystkim na bak­terie Gram-ujemne. Działają słabiej od I ge­neracji cefalosporyn na bakterie Gram-do­datnie oraz na bakterie beztlenowe. Cefalo­sporyny III generacji wykazują znaczną oporność na B-laktamazy i przenikają do oun. Zastosowanie zakażenia układu oddechowego, moczowego, pokarmowego (powikłania po­operacyjne) zapalenia opon, skóry, tkanek miękkich, stawów, kości, dróg rodnych, a także zakażenia szpitalne wywołane bakte­riami Gram-dodatnimi i mieszaną florą bakteryjną. Cefalosporyny III generacji do stoso­wania doustnego są oporne na większość G3-laktamaz bakteryjnych, ale nie dziaiają na Pseudomonas, Actinobacter, enterokoki i bez­tlenowce. Działania niepożgdane ze strony prze­wodu pokarmowego. Cefalosporyny IV generacji- Cefepim i cefpirom stosowane w cięż­kich zakażeniach układu moczowego i od­dechowego, w przypadku oporności na inne cefalosporyny. Cefepimu nie podaje się z tetracyklinami, chloramfenikolem, makroli­dami i sulfonamidami natomiast można go łączyć z aminoglikozydami. Cefamycyny- bakteriobójczo. Cefoksytyna ma szeroki zakres działa­nia, silniej działa na bakterie Gram-ujemne, wskaza­nia zakażenia E. coli, Klebsiella, Proteus oraz zakaienia beztlenow­cami. Cefotetan - wykazuje szeroki zakres działania, jest zaliczany do cefalosporyn III generacji. Karbapenemy szerokim zakresie działania na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne, tlenowe i beztlenowe, o wysokiej oporności na B-laktamazy. Imipenem jest częściowo rozkładany przez dehydropeptydazę 1 proksymalnych kanalików nerkowych_, co powoduje utratę aktywności i dlatego podaje się w połącze­niu z inhibitorem dehydropeptydazy cila­styną (Tienam = imipenem + cilastyna). Meropenem - oporny na działanie dehy­dropeptydazy, podawany domięśniowo w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych. Wskazania ciężkie i oporne na inne an­tybiotyki posocznice, zakażenia układu od­dechowego, moczowego, tkanek miękkich, kości i dróg rodnych.Działania niepożądane to zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, alergie, za­palenia żył, leukopenia, trombocytopenia, bóle głowy. Imipenem moźe wywołać drgawki.Przeciwwskazania. Nadwrażliwość na lek, ciąża i okres laktacji.

Monobaktamy- aztre­onam, karumonam i tigemonam. Działają silnie bakteriobójczo na tlenowe bakterie Gram-ujemne, natomiast nie działa­ją na bakterie Cram-dodatnie i beztlenowce. Wykazują znaczną oporność na B-laktamazy. Działania niepożgdane to zapalenia żył, skórne odczyny alergiczne, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego. Wskazaniem ciężkie zakażenia oporne na inne anty­biotyki.

MAKROLIDY wytwarzanych przez grzyby rodzaju Streptomyces oraz niektóre bakterie, Zakres działania przeciwbakteryjnego makrolidów jest zbliżony do zakresu działa­nia penicylin naturalnych i poszerzony o Chlamydie, Campylobacter, Bordetella pertussis i Mycoplasma pneumoniae. Ma­krolidy nie działają na wirusy i grzyby, a gronkowce są wrażliwe na znacznie więk­sze stężenia antybiotyku. Enterobacteriaceae są na ogół oporne na makrolidy. Makrolidy wchłaniają się z przewodu po­karmowego Wchodzą w interakcje z lekami przeciw­histaminowymi nowej generacji, takimi jak: astemizol i terfenadyna (arytmia komoro­wa). Nasilają działanie leków przeciwza­krzepowych oraz teofiliny i karbamazepiny. Działania niepożądane- strony przewo­du pokarmowego, wysypki skórne, uszkodzenie komórek wątroby. Erytromycyna jest wrażliwa na kwas Wskazaniami zapalenia płuc wywołane Mycoplasma pneumonżae lub Chlamydia traehomatis oraz zakażenia wywołane przez Legionel­la pneumofilia, zakażenia górnych dróg od­dechowych, a także zakażenia dróg rod­nych wywołanych przez Chlamydia. Dzialania niepożgdane - ze strony przewodu pokarmo­wego w postaci nudności, wymiotów lub biegunki. Erytromycyna może uszkadzać wątrobę. Spiramycyna Wskazania podobne jak dla erytromycyny, w le­czeniu toksoplazmozy, zwłaszcza u kobiet w ciąży, jest skuteczna w zakażeniach Cryp­tosporidium. Roksytromycyna Wvkazuje dobrą biodostępność, ale nie przechodzi do płynu mózgowo-rdzeniowe­go, skuteczna w zaka­żeniach wywołanych Haemophilus influen­zae i Chlamydia. Jest dobrze tolerowana. Działania niepożądane głównie przewodu pokarmowego, mogą wystąpić także bóle glowy, osiabienie i zaburzenia hematolo­giczne. Klarytromycyna działa w sposób zbliżony do erytomycyny, jest trwaly w środowisku kwaśnym żołądka, a pokarm nie wpływa na jego wchłanianie, szybko przenika do tkanek układu oddechowego i osiąga duże stężenia w migdałkach i tkance płucnej. Jest dobrze tolerowana, powoduje niewielkie zaburze­nia ze strony przewodu pokarmowego i od­wracalne zmiany w próbach wątrobowych, skuteczna w zakażeniach paciorkow­cami, gronkowcami oraz wywołanych przez Listeria i Corynebacterium. Wskazania zakażenia ukła­du oddechowego, zatok przynosowych i gar­dła. Azytromycyna-wchłania się po podaniu doustnym, ale obecność pokarmu zmniejsza dostęp­ność biologiczną, Wskazania zakażenia przenoszone drugą płciową, zakażenia skóry i tkanek miękkich, a takie atypowe zapale­nia piuc. Jest aktvwna wobec Chlamydia. Ha­entophilus in/luenzae, Campylobacter, Mycopla­,_ma pneumoniae, I,egionella, Neisseria gonorr­hoae oraz niektórych pierwotniaków, takich jak Tozoplasma ;ondii i Plasmodium. Nato­miast jest nieskuteczna wobec S. aureus.

LINKOZAMIDY- hamują biosyntezę białek bakteryjnych łącząc się z podjednostką 50S rybosomu. Działanie- zakażenia wy­wołane przez tlenowe bakterie Gram-do­datnie oraz bakterie beztlenowe, na niektóre pierwotniaki, Chlamydia i Mycoplusma. Linkozamidy dość dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego, przenikają do kości i stawów. Klindamycyna- w zakazeniach ziarenkow­cami tlenowymi Gram-dodatnimi, w zakażeniach beztlenowcami. dobrze wchtania się z przewodu pokarmowego. działaniem niepożqdanym rzekomobtoniaste zapalenie ielita gru­bego, skórne reak­cje alergiczne, rumień wielopostaciowy, trombocytopenia, granulocytopenia, bie­gunki, hamuje przekaźnic­two nerwowo-mięśniowe i potęguje dziaia­nie leków kuraropodobnych. stosuje się w zapaleniu otrzewnej i ropniach jamy brzusznej lub miednicy związanych z zakażeniem kało­wym. Linkomycyn- zakres działania jest podobny do klin­damycyny. Jest aktywna wobec bakterii beztlenowych, paciorkowców i bakterii Gram-ujemnych

ANTYBIOTYKI AMINOGLIKOZYDOWE dziaiają bakteriuhuiczo poprzez hamowanie syntezy biaiek bakteryjnych (łączą się z podjednostką 30rybosomu bakteryjnego) oraz uszkadzają strukturę błony cytoplazmatycznej^., słabo wchłaniają się podaniu doustnym, natomiast dobrze po podaniu domięśniowym. Przenikają do jam ciała i krążenia płodowego, Wykazują aktywność wobec Esche­richia coli, Klebsiella, Enterobaeter, Proteus oraz Pseudomonas, Neisseria, Brucella i Haemophilus. Niektóre działają na Myco­bacterium tuberculosis. dzia­łają na gronkowce złociste, natomiast zni­komo na paciorkowce. Nasilają działanie antybiotyków B-laktamowych przeciw tym drobnoustrojom. wskazaniem zakażenia szpitalne, posocznice, zakażenia w rozległych oparzeniach. Działania niepożądane nefrotoksyczność, ototoksyczność, uszkodzenie obwodowego narządu słuchu i równowagi w uchu wewnętrznym, skórne odczyny alergiczne, hipertermia, bóle stawo­we, hamują przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, bie­gunki, nudności, zespół złego wchlaniania.Przeciwwskazaniem nadwrażliwość na lek, ostra niewydol­ność nerek i wątroby, upośledzenie słuchu, stany zapalne lub niedrożność jelit, ciąża. I generacja aminoglikozydów Streptomycyna -Stosowana w gruźlicy płuc w leczeniu skojarzonym, w leczeniu brucelozy, tularemii i dżumy. Neomycyna i paromomycyna - Stosowane w zakażeniach przewodu pokarmowego bakteriami Gram-ujemnymi, przed zabiegami chirurgicznymi na jelicie grubym oraz w śpiączce wątrobowej. Kanamycyna - rzadko stosowana w za_ każeniach układu moczowego i niekiedy ja­ko lek przeciwgruźliczy. II generacja aminoglikozydów Amikacyna-stosowana w zakażeniach wywoła­nych bakteriami Gram-ujemnymi: E. coli, Klebsiella, Prnteus, Pseudomonas. Gentamycyna Stosowana w zakażeniach Pseudomnrcas, Entereobacter, Prnteus, Escherichia coli, Sta­phylococcus oraz Klebsiella. wskazania to zakażenia bak­teriami Gram- ujemnymi układu moczowe­go, zakażenia towarzyszące oparzeniom, za­palenia opon rnózgowo-rdzeniowych, paciorkowcowe zapalenie wsierdzia (kojarzo­ne z aminopenicylinami), stany zapalne gruczołu krokowego.

Netylmycyna Wykazuje mniejsze dzialanie ototoksvczne. Jest stosowana w ciężkich zakażeniach opornych na gentamycynę Spektynomycyna leczenie rzeżączki opornej na penicyliny.

Isepamycyna- W ciężkich zakażeniach stosowana pozajelitowo .

TETRACYKLINY bakteriostatycznie hamując syntezę bialek przez wiązanie się z podjednostką 30 S rybo­somu. Dzialają aktywnie na wiele bakterii Gram-dodatnich: gronkowce, paciorkowce, dwoinki zapalenia płuc, Bacillus, Clostridium tetani, Listeria i bakterii Gram-ujemnych: Escherichia coli,Brucella, Shigella, haemophi­lus, Neisseria. działają bakteriosta­tycznie na Rikettsiae, Mycoplasma, Słabo dzialają na Pseudomonas. Tetracykliny naturalne otrzymywane z pleśni Streptomyces.. Stosowanew zakażeniach dróg żólciowych mieszaną florą bakteryjną, rza­dziej w zakażeniach przewodu pokarmowe­go i oddechowego. Działania niepożądane wysypek skórnych, za­burzenia żołądkowo-jelitowe: nudności, wy­mioty, biegunki, bóle w nadbrzuszu, wtórne zakażenia bak­teryjne i grzybicze, zmiany w obrazie krwi (leukopenia, neutropenia, eozynofilia) nefro­toksyczność i hepatotoksyczność, zapalenia jelita grubego. odkładają się w zębach powodując przebarwienia oraz w nasadach kości długich uszkadzając strefy wzrostu. Nie podaje się ich w ciąży i dzieciom do 12. roku życia. Tetracykliny modyfikowane Metacyklina Otrzymywana syntetycznie z oksytetracykliny. Doksycyklina mniej neurotoksyczna niż T.naturalne

Minocyklina aktywna wobec Neisseriu meninYitidis.

INNE Kwas fusydowy- otrzymywany z pleśni grzyba Fusidium coccineum, działa bakteriostatycznie na bakt G+, na gronkowce oporne na penicyliny, dobrze przenika do tkanek, kości. Wadą jest szybkie powstawanie oporności bakterii.Objawy niepożądane to zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego.

Chloramfenikol Działa na bakterie Gram-ujemne i Gram­-dndatnic oraz rikctsjc, silnic dziata na Sal­monella typhi i paratyphi. Oporne na dzialanie chloramfenikolu są pałeczki ropy błę­kitnej, prątki kwasoporne, niektóre lasecz­ki i wirusy. Mechanizm dziatania polega na hamowa­niu biosyntezy białek i lipidów w komórce bakteryjnej przez wiazanie z podjednostką 50 S rybosomu, Wskazania- dur brzuszny, dur plamisty, pradury, zapalenia opon wywołana przez Haemophilus influenzae, zakazenia ukł oddechowego wywołane przez Klebsiella pneumonice Przeciwwskazania- uszkodzenie ukł krwiotwórczego, ch.wątroby, nie dla noworodków Działania niepożądane- aplazja szpiku, nudności, wymioty, biegunki, zapalenia j.ustnej, rzekomobłoniaste zapalenie jelit, wtórne zakażenia grzybicze, pokrzywka, odczyny neurotoksyczne

Polimyksyny wytwarza­ne przez szczepy Bacillus polymyxa. bakteriobójczo, wykazują wąski zakres dzialania na bakterie Gram-ujemne. neurotvksyczne i nefrotoksvczne. Zastosowanie zakażenia przew pokarmowego_, ciężkie zakażenia ukladu moczowego.

Antybiotyki polipeptydowi bak­teriobójczo.hamowaniu syntezy ściany komórki bakte­ryjnej. Dziaiają na bakterie Gram-dodatnie, szczególnie na gronkowce, paciorkowców. Wankomycyna nie wchlania się z przewodu pokarmowego, po podaniu pozajelitowym osiąga duże stężenie w osierdziu, iamie oplucnei i otrzewnej, nie przenika do OUN. Działania niepożqdane ototoksycznie, nefrotoksycznie, nudności, wymioty lub skórne odczyny alergiczne, zakrzepowe zapalenie żył, gorączkę, uszkodzenie nerek. Wskazania ciężkie za­każenia gronkowcowe i paciorkowcowe oporne na antybiotyki B-laktamowe. W leczeniu posocznic wywołanych przez paciorkowce, w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, w zapaleniach szpiku, otrzewnej, oparzeniach. Teikoplanina- nie wchłania się z przewodu pokar­mowego. Dobrze przenika do tkanek i pły­nów ustrojowych. Jest dobrze tolerowany. może wystąpić gorączka, ból w miejscu podania lub wysypka. Działa ne­frotoksycznie ale słabiej od wankomccyny. Bacytracyna Dziala na bakterie Gram-dodatnie.hamowaniu syntezy ściany komórki bakteryinej. Stosowana jest miejscowo w zakażeniach skory i błon śluzowych gronkowcami i pa­ciorkowcami, rzadziej doustnie w gronkow­cowym zapaleniu jelit, w rzekomo­błoniastym zapaleniu jelit.

Antybiotyki stasowane wyłącznie miejscowo Mupimcyna stosowany w zakażeniach gronkowcami, pa­ciorkowcami, niektórymi bakteriami bez­tlenowymi, miejscowo w czyraczności, zakażonym wy­prysku; liszajcu i oparzeniach.Fusafungina działaniu miejscowym sto­sowany w zakaieniach bakteryjnych i droż­dzakowych górnych i dolnych dróg odde­chowych.Lek jest dobrze tolerowany, ale może po­wodować sporadycznie alergie, podrażnie­nia błony śluzowej nosa, nudności.

---