Normy - najczęściej zadawane pytania
Publikacja w ISE.pl: 2002-05-21 10:17:36, Wyświetleń: 21919
Źródło: PKN, Polski Komitet Normalizacyjny
Opracowanie zostało przygotowane na podstawie informacji z Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.
Inżynierowie i projektanci stosują normy na każdym etapie procesu produkcyjnego. Normy powoływane są w kontraktach, w procesach kontroli stosowanych na potrzeby własne producentów, jak też do oceny przez stronę trzecią. Pomagają one w podjęciu decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu dostawy, pozwalają dokonać oceny zgodności z przyjętymi powszechnie standardami pod kątem ochrony zdrowia, bezpieczeństwa lub ochrony środowiska. Normy stanowią wielkie ułatwienie w handlu międzynarodowym.
Poniżej zamieściliśmy podstawowe informacje na temat norm opracowane w formie pytań i odpowiedzi. Opracowanie zostało przygotowane na podstawie informacji z Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.
Co to jest norma?
Norma jest dokumentem normatywnym stosowanym na zasadzie dobrowolności, powszechnie dostępnym i zaakceptowanym przez uznaną jednostkę normalizacyjną. Norma ustala zasady, wytyczne lub charakterystyki dotyczące różnej działalności i jej wyników jest zatwierdzana na zasadzie konsensu, przeznaczona do powszechnego i wielokrotnego stosowania, zaakceptowana przez wszystkie zainteresowane strony jako korzyść dla wszystkich i wprowadza kodeks dobrej praktyki i zasady racjonalnego postępowania przy aktualnym poziomie techniki.
Postanowienia normy powinny:
- być oparte na podstawach naukowych oraz danych sprawdzonych pod względem słuszności technicznej, ekonomicznej i użytkowej;
- uwzględniać aktualny stan wiedzy oraz poziom techniki osiągnięty lub możliwy do osiągnięcia w najbliższym czasie;
- być możliwe do realizacji oraz absolutnie sprawdzalne.
Jak opracowuje się normę?
Na proces opracowania normy składają się:
- ocena i przyjęcie propozycji tematu
- opracowanie projektu normy.
- ankieta adresowana i powszechna
- przegląd uwag i akceptacja normy
- publikacja normy
Co jest celem normy?
Celem normy jest ułatwienie realizacji zadań wynikających z potrzeb społecznych i gospodarczych poprzez tworzenie wzorcowych rozwiązań w zakresie:
- bezpieczeństwa ludzi, środowiska i mienia,
- likwidowania barier w handlu,
- utrwalania osiągnięć techniki,
- upowszechniania postępu technicznego,
- zwiększenia efektywności w gospodarce,
- tworzenia podstawy do rozstrzygania sporów między dostawcą a odbiorcą,
- tworzenia podstawy odniesienia przy zawieraniu umów cywilno-prawnych.
Co to jest CEN, CENELEC i ETSI?
- CEN - Europejski Komitet Normalizacyjny,
- CENELEC - Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki,
- ETSI - Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych.
CENELEC, CEN i ETSI są to trzy europejskie organizacje normalizacyjne, uznane za kompetentne w dziedzinie dobrowolnej normalizacji technicznej, co zostało potwierdzone w Aneksie I Dyrektywy 98/34/EC (zastępującej 83/189/EEC) dotyczącej "procedury informacyjnej" w zakresie norm i regulacji technicznych.
Organizacje te w określonych dla siebie dziedzinach działalności opracowują normy europejskie i trzy razem tworzą "europejski system normalizacyjny".
Większość norm opracowuje się na zlecenie przemysłu. Komisja Europejska może także zlecić organizacjom normalizacyjnym opracowanie norm europejskich wspomagających wdrożenie legislacji europejskiej. Tak opracowane normy europejskie tzw. "mandatowe" wspierają legislację europejską. W przypadku gdy normy te są opracowywane w celu wdrożenie dyrektyw tzw. "nowego podejścia" nazywane są "normami zharmonizowanymi" i wymieniane są w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich - Official Journal.
Szcegółowe informacje można uzyskać na witrynach internetowych tych organizacji:
Czy są dostępne normy europejskie i projekty norm europejskich?
Normy i projekty norm europejskich są dostępne tylko i wyłącznie do prac normalizacyjnych. Dostęp do tych dokumentów mają eksperci współpracujący z Normalizacyjnymi Komisjami Problemowymi.
Normy europejskie nie są sprzedawane. Mogą stać się przedmiotem sprzedaży dopiero po wdrożeniu normy europejskiej do normy krajowej.
W Polsce normy będące krajowymi wdrożeniami norm europejskich są oznaczone symbolem "PN-EN" "PN-HD" "PN-ETS" "PN-ETSI EN".
Czy są dostępne normy międzynarodowe ISO i IEC ?
Tak, z treścią norm międzynarodowych ISO i IEC można zapoznać się w czytelniach norm:
- Ośrodka Informacji i Dokumentacji w Warszawie, Katowicach i Łodzi,
- Punktów Informacji Normalizacyjnej w Gdańsku, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu,
- Punktów Sprzedaży Norm w Lublinie, Szczecinie i Gliwicach.
Można również je zakupić.
Co to jest ICS?
ICS to Międzynarodowa Klasyfikacja Norm (International Classification for Standards - ICS). Jest ona podstawą do opracowywania katalogów norm międzynarodowych, regionalnych i krajowych oraz innych dokumentów normatywnych, a także podstawą systemu prenumeraty norm międzynarodowych, regionalnych i krajowych. Może być również stosowana do klasyfikacji norm i dokumentów normatywnych w bazach danych, bibliotekach, itp. ICS ułatwia zharmonizowanie informacji i narzędzi porządkujących, takich jak katalogi, wykazy tematyczne, bibliografie i bazy danych na nośnikach magnetycznych i optycznych, promuje w ten sposób rozpowszechnianie w skali światowej norm międzynarodowych, regionalnych i krajowych oraz innych dokumentów normatywnych.
Jak wygląda Polska Norma wydana przez PKN?
Oryginalna Polska Norma opatrzona jest logo oraz hologramem PKN. Tylko takie PN są dokumentami legalnymi. W zależności od techniki druku logo PKN może być niebieskie lub szare.
Czy kupienie normy to jedyny sposób aby się z nią zapoznać?
Nie. Zbiory norm są także dostępne bezpłatnie w czytelniach:
- Ośrodka Informacji i Dokumentacji w Warszawie, Katowicach i Łodzi,
- Punktów Informacji Normalizacyjnej w Gdańsku, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu,
- Punktów Sprzedaży Norm w Lublinie, Szczecinie i Gliwicach.
Czy można kopiować Polskie Normy?
Zgodnie z ustawą z dnia 3 kwietnia 1993 roku o normalizacji (Dz. U. Nr 55, poz. 251, z 1995 r. Nr 95, poz.471 i z 1997 r. Nr 121, poz. 770, 2000 r. Nr 43, poz. 489 i Nr 110, poz. 1166), do zadań Polskiego Komitetu Normalizacyjnego należy m.in.: "wydawanie i rozpowszechnianie na zasadzie wyłączności Polskich Norm i ich projektów oraz publikowanie i rozpowszechnianie norm europejskich i międzynarodowych, a także ich projektów" (Art. 7, ust. 2, p. 1).
Dlatego reprodukcja Polskich Norm w tym ich kopiowanie, może odbywać się jedynie za oficjalną zgodą PKN i tylko w uzasadnionych przypadkach (np. gdy oryginały norm ulegają w zakładzie szybkiemu zużyciu), przy czym kopie norm mogą służyć wyłącznie celom wewnętrznym przedsiębiorstwa.
Zabronione jest wykonywanie kopii norm w celach komercyjnych, ponieważ legalnymi normami są tylko ich oryginały opatrzone hologramem PKN.
Publikowanie i sprzedaż Polskich Norm nie posiadających powyższego oznaczenia jest niezgodne z aktualnie obowiązującym stanem prawnym i stanowi naruszenie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych co wiąże się z nałożeniem sankcji karnych. Wszelkich informacji o wykorzystaniu praw autorskich do Polskich Norm udziela Wydział Marketingu i Sprzedaży Biura PKN.
Kiedy stosowanie Polskich Norm jest obowiązkowe?
Zgodnie z ustawą o normalizacji z dnia 3 kwietnia 1993 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 251 z późniejszymi zmianami) artykuł 19 ust. 1 stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne z zastrzeżeniami zawartymi w ust. 2 i 3, które mówią:
2. Ministrowie w sprawach należących do zakresu ich działania i po uzyskaniu opinii lub na wniosek Komitetu mogą w drodze rozporządzenia wprowadzić obowiązek stosowania Polskiej Normy, gdy dotyczy ona w szczególności:
1) ochrony życia, zdrowia, mienia, bezpieczeństwa pracy i użytkowania,
2) ochrony środowiska,
3) wyrobów zamawianych przez organy państwowe.
3. Stosowanie Polskich Norm jest również obowiązkowe, jeżeli normy te zostaną powołane w ustawach.
Czy można stosować stare, wycofane Polskie Normy?
Tak, ale ten fakt powinien być uzgodniony między współpracującymi stronami (np. dostawca - odbiorca).
;"W normalizacji, u której podstaw leży dobrowolne stosowanie normy, faktu dezaktualizacji normy nie należy wiązać z prawnym zakazem stosowania normy wycofanej. [...] Zbiór norm wycofanych nie jest bowiem zbiorem norm, których stosowanie jest zakazane [...]. Normy wycofane tym różnią się od norm aktualnych, że prezentują mniej nowoczesne rozwiązania - z punktu widzenia postępu naukowo-technicznego - jednak rozwiązania te nie są błędne".
(U. Tepper, Normalizacja 6/2001, Warszawa)
Co to jest powołanie datowane i niedatowane ?
Datowane powołanie się na normę w dokumencie normatywnym (tj. przepisie, normie, kodeksie postępowania, specyfikacji technicznej) oznacza powołanie się na normę w taki sposób, że jest ona identyfikowana jej numerem referencyjnym, obejmującym wskazanie roku lub daty publikacji (w Polsce dotyczy roku ustanowienia PN). W świetle tego powołania późniejsza nowelizacja normy powołanej oraz zmiany do tej normy nie mają zastosowania. Powołanie datowane stosuje się w szczególności w przypadku potrzeby odniesienia się do określonego rozdziału tablicy lub rysunku, zawartych w konkretnej publikacji normy. Niedatowane powołanie się na normę w dokumencie normatywnym oznacza powołanie się na normy w taki sposób, że jest ona identyfikowana jej numerem, bez wskazania roku lub daty publikacji. W przypadku takiego powołania się na normę ma zastosowanie ostatnie wydanie (łącznie ze zmianami) powołanej normy.
Czy wycofanie normy jest równoznaczne z jej unieważnieniem?
Wycofania normy nie można utożsamiać z unieważnieniem normy, które było działaniem właściwym jedynie dla poprzedniego systemu normalizacji. Unieważnienie normy powodowało bezpośredni skutek prawny polegający na zakazie stosowania - pod groźbą sankcji karnych - normy unieważnionej. Powodowało także wycofanie normy ze zbioru norm, który obejmował wyłącznie normy prawnie usankcjonowane. Norma wycofana mogła mieć już znaczenie tylko archiwalne.
W normalizacji, u której podstaw leży dobrowolne stosowanie normy wycofanie normy oznacza wyłączenie jej ze zbioru norm aktualnych ze względu na dezaktualizację jej treści.
Co to jest zasada "standstill" ?
Jest to wstrzymanie krajowych prac normalizacyjnych (bez względu na jakim etapie się znajdują), jeżeli podjęto w tym samym zakresie prace na poziomie europejskim lub międzynarodowym.
Jak można zostać członkiem Normalizacyjnej Komisji Problemowej?
Zgodnie z Zarządzeniem nr 5 Prezesa PKN z 12 kwietnia 1995 r. członków komisji powołuje Prezes Komitetu na wniosek dyrektora właściwego ZN z inicjatywy: zainteresowanych organów organizacji, przedsiębiorstw, instytucji i środowisk, przewodniczących komisji, Biura Komitetu
Z ilu członków może składać się Normalizacyjna Komisja Problemowa i kto może być członkiem?
Zgodnie z Zarządzeniem Prezesa PKN nr 5 z 12 kwietnia1995 r. Komisja składa się z nie mniej niż 10 i nie więcej niż 30 osób .W skład Komisji wchodzą: Przewodniczący, Zastępca Przewodniczącego powoływany w uzasadnionych przypadkach, Sekretarz NKP oraz reprezentanci środowisk zainteresowanych pracami danej komisji (przedstawiciele nauki, techniki, produkcji, handlu, użytkowników, związków zawodowych i organizacji konsumenckich oraz jednostek odpowiedzialnych za ochronę zdrowia, życia, mienia i środowiska) a także przedstawiciel Biura Komitetu (jeżeli nie pełni funkcji Sekretarza).
Przydatne adresy:
Księga Jakości:
Księga jakości jest drugim co do ważności dokumentem systemu zarządzania jakością. W języku angielskim nazywana jest quality manual, co możnaby przetłumaczyć jako
podręcznik jakości.
Takie tłumaczenie najlepiej pokazuje zastosowanie dokumentu. Istnieją trzy podejścia do pisania księgi jakości: wewnętrzne, zewnętrzne oraz mieszane. W podejściu wewnętrznym tworzy się księgę zarządzania jakością, która zawiera zwykle szczegółowe informacje dotyczące przedsiębiorstwa, w tym informacje poufne. Podejście zewnętrzne polega na stworzeniu księgi zapewnienia jakości, która zawiera tylko informacje jawne i może być przekazywana klientom jako informacja o działalności firmy. Można również napisać dwie wersje księgi jakości, mówimy wówczas o podejściu mieszanym. Należy zwrócić uwagę, aby obie księgi nie były sprzeczne.
Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) opracowała normę-przewodnik do opracowywania ksiąg jakości, która ma na celu pomoc dla autorów. Jej stosowanie nie jest wymagane, lecz zalecane. Norma ta nosi numer ISO 10013, po zmianie ISO 9001 zaszła konieczność jej aktualizacji. Kolejna wersja tej normy jest w opracowaniu.
Księga jakości ma do spełnienia szereg zadań:
opisanie systemu jakości,
zawiera politykę jakości i procedury (treść lub tylko wykaz),
określa, jaka norma jest stosowana oraz jakie są wyłączenia,
wyjaśnia jak zostaną spełnione wymagania,
dowodzi udokumentowania systemu jakości,
pomaga w nadzorze działań związanych z jakością,
stanowi podręcznik do nauki dla pracowników w zakresie wymagań jakości,
stanowi przewodnik po systemie jakości,
jest rozwiniętą i szczegółową definicją jakości firmy,
wykazuje, że system jakości spełnia wymagania.
Forma przygotowania księgi jest dowolna, jednak należy ją podzielić na punkty i rozdziały w taki sposób, aby móc wykazać zdolność do zarządzania opisywanymi w nich wymaganiami w przedsiębiorstwie. Można więc opisywać system według procesów. W księdze opisane powinny zostać: system jakości, polityka, plany i cele jakości, definicje, zarządzanie jakością, wymagania (prawne, klientów, inne) i procedury.
Przygotowując się do napisania księgi, zespół projektowy powołany do tego zadania powinien w kolejności:
przeanalizować politykę jakości,
zebrać cele systemu jakości,
zebrać listę procedur,
określić format, strukturę oraz wygląd dokumentu,
wybrać elementy systemu, które muszą być opisane w systemie jakości,
zebrać dokumenty opisujące system jakości,
zidentyfikować poprzez kontakt z pracownikami aktualne działania związane z jakością.
Po napisaniu księgi należy dodatkowo zweryfikować, czy wszystkie potrzebne dokumenty zostały dołączone, sprawdzić jej kompletność, odpowiedniość oraz organizację. Księga jakości powinna być jasno i poprawnie pod względem językowym napisana oraz łatwa do zrozumienia dla pracowników. Księgę jakości pisze się zwykle jako ostatni dokument systemu jakości. Dzięki temu uniknąć można poprawek w trakcie opisywania procedur. Tab. XX zawiera przykładową strukturę księgi jakości.
Tab. XX. Przykładowa struktura księgi jakości
Tytuł
Spis treści
Zakres księgi jakości
Wyłączenia
Wprowadzenie (opis zawartości księgi)
Przedstawienie organizacji
Struktura organizacyjna
Polityka jakości
Lista celów jakości
Procedury (lista lub treść)
Definicje i terminy
Opis elementów systemu jakości
Księga jakości powinna posiadać stronę wstępną, na której znajdą się podpisy osób sprawdzających i zatwierdzających dokument, numer wersji oraz datę wydania, opis sposobu inicjacji i wprowadzania zmian, charakter wewnętrzny lub zewnętrzny.
Przedstawienie organizacji (pkt.6) powinno zawierać nazwę, dane teleadresowe (szczególnie w przypadku księgi zewnętrznej), wyjaśnienie charakteru i rodzaju działalności oraz krótką historię wraz z posiadanym doświadczeniem. Punkt ten związany jest z kolejnym - strukturą organizacyjną (pkt.7), który oprócz schematu powinien opisywać stanowiska i działy mające wpływ na jakość wraz z określeniem ich odpowiedzialności. Wskazać należy także poziomy komunikacji i raportowania.
Cele jakości (pkt.9) powinny zostać wypisane wraz z wyjaśnieniem jak polityka jakości oraz cele są zrozumiane i stosowane przez wszystkich pracowników. Należy sprawdzić, czy cele są spójne z polityką.
Znaczna część księgi jakości powinna być poświęcona opisowi elementów systemu jakości (pkt.12). Należy opisać w jaki sposób każde z wymagań systemu jakości jest spełniane oraz w jaki sposób elementy systemu będą monitorowane i nadzorowane. Przedstawiając wymagania można przyjąć strukturę normy lub wypisać je w inny sposób, np. według zidentyfikowanych procesów działających w firmie. Pierwszy sposób będzie łatwiejszy dla auditora, drugi dla pracowników.
Opracowana księga jakości powinna zostać sprawdzona przez trzy grupy osób związanych z wdrożeniem systemu: ekspertów, użytkowników oraz kierownictwo. Przy pisaniu księgi po raz pierwszy, dobrze jest poprosić o pomoc konsultanta, gdyż wskaże on elementy, na które auditorzy będą zwracać szczególną uwagę. Auditor przygotowanie do certyfikacji zaczyna bowiem właśnie od księgi.
Księga jakości oraz jej zmiany powinny być nadzorowane zgodnie z zasadami normy ISO 9001 dotyczącymi nadzoru nad dokumentacją.
IFS
International Food Standard. Jest to standard opracowany przez detalistów niemieckich zrzeszonych w HDE (Haupterband des Deutchen Einzelhandels E.V. Germany - Niemiecka Federacja Sprzedawców detalicznych) oraz detalistów francuskich zrzeszonych w FCD (Federation des Enterprises du Commerce et de la Distribution - Francuska Federacja Sprzedawców Detalicznych i Hurtowych.
Przy opracowaniu IFS zbadano, między innymi Codex Alimentarius, normy ISO, normy już istniejące (np. BRC, SQF, NSAI) oraz wyłaniające się problemy zdrowotne (w tym ostrzeżenia alergiczne).
Standard IFS Łączy w sobie wiele elementów takich jak:
Zarządzanie jakością oparte na podejściu procesowym
Zasady systemu HACCP
Mobilizacje kierownictwa do podjęcia odpowiedzialności, zaangażowania się w sprawy systemu IFS
Skupia uwagę na potrzebach i wymaganiach klienta (podobnie jak normy serii ISO 9000)
Określa wymagania związane z personelem (m.in.: higieniczne, badania lekarskie, szkolenia), wyposażeniem socjalnym i procesami produkcyjnymi.
Ponadto IFS wymaga:
Przeprowadzania auditów wewnętrznych
Kontrolowania ilości produkowanych wyrobów
Wprowadzania odpowiednich zabezpieczeń eliminujących ryzyko fizycznych i chemicznych kontaminacji produktu
Wyszukiwania metali i innych ciał obcych w procesie produkcyjnym.
IFS precyzuje czynności związane ze zwalnianiem wyrobu, jego analizą czy postępowaniem z wyrobem niezgodnym oraz określa wymagania w stosunku do działań korygujących.
Europejscy handlowcy oraz detaliści opracowali kluczowe elementy dla globalnego wzorca i przyjęli powyższe kryteria bezpieczeństwa żywności. Są one sprawdzane i oceniane na podstawie regularnych auditów. Audit zewnętrzny i certyfikat IFS są traktowane przez sieci handlowe jako własną weryfikację dostawcy.
BRC
Global Standard Food to standard Brytyjskiego Konsorcjum Detalistów (British Retail Consortium). Skierowany jest do producentów żywności, szczególnie zainteresowanych współpracą z sieciami handlowymi traktującymi certyfikat BRC jako własną weryfikację dostawców.
BRC wymaga wdrożenia systemu HACCP opartego na zasadach określonych w Codex Alimentarius oraz ustanowienia systemu zarządzania jakością uwzględniającego m.in.:
Strukturę organizacyjną zakładu
Odpowiedzialność i funkcje osób mających wpływ na bezpieczeństwo, zgodność i jakość wyrobów
Zaangażowanie kierownictwa.
BRC podobnie jak normy serii ISO 9000 skupia uwagę na potrzebach i oczekiwaniach klienta, wymaga regularnych przeglądów i auditów wewnętrznych w obszarach mających krytyczny wpływ na bezpieczeństwo. Nakłada obowiązek nadzorowania zakupów, akceptacji monitorowania dostawców, opracowania procedur wykazujących zgodność systemu z wytycznymi BRC oraz nadzorowania dokumentacji.Wymaga ponadto sporządzenia specyfikacji surowców i wyrobów gotowych, opracowania systemu identyfikowalności (od źródła surowców po wyrób gotowy) czy zarządzania reklamacjami.
Poza systemem zarządzania jakością i systemem HACCP, BRC precyzuje wymagania dotyczące:
Środowiska zakładu zarówno zewnętrznego (lokalizacja i otoczenie) jak i wewnętrznego (zasady postępowania, wyposażenie, stan powierzchni typu ściany, sufity, okna itp.)
Pomieszczeń
Postępowania z odpadami
Kontroli szkodników
Transportu
Wyrobu, uwzględniając jego projektowanie i rozwój
Kontroli alergenów, metali, opakowania
prowadzenia analiz krytycznych dla bezpieczeństwa wyrobu
zwalniania wyrobu oraz identyfikację wyrobów niezgodnych
BRC określa również warunki przeprowadzania procesów produkcyjnych oraz wymagania stojące przed personelem.
IFS
Co to jest IFS?
Pojawienie się na rynku żywnościowym wyrobów sprzedawanych pod tzw. "własną marką" sieci handlowych stworzyło zupełnie nową sytuację.
Po pierwsze właściciel ?marki własnej" (sieć handlowa/hurtownik) jest utożsamiany przez konsumenta z producentem wyrobu. Po drugie wzrost prawnej odpowiedzialności sieci za produkt sprzedawany pod marką własną, co oznacza, że konsekwencje ?wątpliwej jakości" mogą zostać przeniesione na całą markę sieciową oraz oferowane produkty
Celem zapewnienia bezpiecznej, powtarzalnej jakości wyrobów sprzedawanych pod ?marką własną" niemieccy i francuscy hurtownicy, (HDE TradeService, FCD) opracowali i wdrożyli Międzynarodowy Standard Żywności (International Food Standard IFS) jako narzędzie do przeprowadzania auditów w zakładach produkujących żywność pod marką własną sieci.
Zamierzeniem standardu jest redukcja kosztów i wprowadzenie przejrzystości w całym łańcuchu dostaw.
Celem standardu jest wdrożenie systemu bazowej ewaluacji dla wytwórców produktów wytwarzających wyroby pod marką własną sieci z ujednoliconymi wymaganiami, jednolicie prowadzonymi auditami, które będą akceptowane przez wszystkie zainteresowane strony (handel, producentów żywności i jednostki certyfikacyjne).
Standard IFS określa również wymagania w stosunku do jednostek certyfikujących, sposobu przeprowadzenia auditu oraz kwalifikacji auditorów.
Jakie obszary obejmują wymagania IFS?
IFS definiuje kryteria z zakresu systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności, dobrych praktyk produkcyjnych (GMP) oraz HACCP
Wymagania standardu ujęto w 5 rozdziałów:
Zarządzanie systemem jakości - zawiera wymagania dotyczące wdrożenia systemu HACCP oraz systemu Zarządzania jakością w tym dokumentacji obu systemów.
Odpowiedzialność Kierownictwa - definiuje odpowiedzialność Najwyższej Kadry Zarządzającej Firmą jak również nadzorowanie i doskonalenie wdrożonych systemów.
Zarządzanie zasobami - określa wymagania dotyczące zasobów ludzkich, wymagań higienicznych, badań medycznych i warunków dla części socjalnej zakładu.
Proces produkcji - najobszerniejszy rozdział zawiera odniesienia do projektowania i wprowadzania wyrobów, wymagań sanitarno-higienicznych dla pomieszczeń produkcyjnych i magazynowych, gospodarki odpadami, identyfikowalności, nadzorowania alergenów i GMO.
Pomiary, analiza, doskonalenie - zawiera wymagania dotyczące nadzorowania temperatuty/czasu w procesach produkcyjnych, kontroli ilości pakowanego towaru, detekcji metali, rozpatrywania reklamacji, wycofywania wyrobu z rynku i nadzorowania wyrobów niezgodnych.
W jaki sposób uzyskać certyfikat IFS ?
Po zapoznaniu się z wymaganiami IFS należy skontaktować się z jednostką certyfikującą posiadającą akredytację na normę EN 45011.
Po podpisaniu kontraktu pomiędzy Państwa Firmą i jednostką certyfikującą w dogodnym dla Państwa terminie odbywa się audit.
Inspekcja zakładu zgodnie ze standardem IFS różni się znacznie od auditów prowadzonych na zgodność z ISO 9001;2000 czy Codex Alimentarius.
Auditor ma za zadanie ocenić, w jakim stopniu zakład wdrożył każde z postawionych w standardzie wymagań. Ta ocena jest przeliczana na wynik punktowy, który koresponduje z finalnym wynikiem auditu.
Certyfikat IFS można uzyskać na poziomie podstawowym lub na poziomie wyższym
BRC Global Standard Food
BRC jest skrótem oznaczającym British Retail Consortium (BRC), organizację skupiającą sieci handlowe w Wielkiej Brytanii, która opracowała standard dla zakładów spożywczych dostarczających produkty pod marką handlową do sieci brytyjskich hipermarketów.
W 1998 roku brytyjscy handlowcy działający w ramach BRC, na podstawie własnych wymagań opracowali i opublikowali „BRC Food Technical Standard". Obecna jego nazwa to: BRC Global Standard - Food. Nowa, czwarta edycja obowiązuje od 1 lipca 2005r.
Jakie korzyści może przynieść certyfikacja BRC Global Standard - Food?
Producenci żywności, którzy dostarczają produkty do sieci handlowych muszą spełniać wymagania standardu.
Opracowanie w 1998 roku jednego standardu miało na celu określenie jednolitych zasad postępowania, uniknięcie powielania wymagań, których spełnienia oczekiwali poszczególni handlowcy oraz wyeliminowanie wielu nieporozumień pojawiających się wokół tych wymagań. Dodatkowe korzyści związane z wdrożeniem standardu to:
Dostawcy mogą informować klientów o tym, że stosują wymagania określone w standardzie BRC
Standard odnosi się do wszystkich zagadnień związanych z bezpieczeństwem produktu oraz z wymaganiami prawnymi
Pozwala spełnić wymagania zarówno dostawcy jak i handlowców
Wymaga prowadzenia ciągłego nadzoru oraz w przypadku pojawienia się niezgodności, podejmowania i przeprowadzania działań korygujących
Wizyty związane z oceną standardu BRC mogą być połączone z auditami kontrolnymi ISO 9001 i HACCP.
W jaki sposób uzyskać certyfikat BRC Global Standard - Food?
Inspekcja zakładu zgodnie ze standardem BRC różni się znacznie od auditu Systemu Zarządzania Jakością.
Inspektor ma za zadanie ocenić, czy zakład skutecznie wdrożył wymagania zawarte w standardzie i w zależności od ilości oraz wagi stwierdzonych niezgodności wystawić odpowiednią ocenę, która determinuje częstotliwość przeprowadzania wizyt odnowieniowych lub możliwość wystawienia certyfikatu.
Certyfikacja BRC może być przeprowadzana jedynie przez niezależną i kompetentną organizację, która otrzymała akredytację na zgodność postępowania z wymaganiami zawartymi w normie EN 45011. W zakresie certyfikacji BRC, LRQA jest akredytowane przez UKAS.
Podstawowe dane o normie BRC Global Standard - Food.
Standard BRC obejmuje następujące obszary:
System HACCP - wdrożony zgodnie z 7 zasadami Codex Alimentarius
Udokumentowany System Zarządzania Jakością
Zapewnienie właściwego środowiska produkcji (tzn. wdrożenie zasad GMP i GHP)
Kontrola Produktu
Kontrola Procesu
Personel
W obecnej wersji standardu, 10 rozdziałów uznano za podstawowe. Stwierdzenie niezgodności krytycznych lub większych w tych obszarach uniemożliwia wystawienie certyfikatu i wymusza ponowne przeprowadzenie oceny.
Podstawowe rozdziały to:
1. HACCP
2.1 System Zarządzania Jakością - wymagania ogólne
2.9 Audit wewnętrzny
2.12 Działania korygujące
2.13 Identyfikowalność
3.2.1 Plan zakładu, przepływ materiałów
3.8 Utrzymanie higieny i czystości
4.2 Postępowanie ze specyficznymi materiałami
5.1 Kontrola niektórych procesów
6.1 Szkolenia
Historia PKN w skrócie
1923-39 |
|
1923 |
Komitet Techniczny ds. Normalizacji Wyrobów Przemysłowych powstaje przy Ministerstwie Handlu i Przemysłu. |
1923 |
Polski Komitet Elektrotechniki (utworzony w ramach Stowarzyszenia Elektryków Polskich - SEP) zostaje członkiem Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej IEC. |
1924 |
Polski Komitet Normalizacyjny (P.K.N.) zostaje powołany, a Polska Norma (PN) wprowadzona jako oficjalny dokument do dobrowolnego stosowania. |
1925 |
Pierwsza PN zostaje opublikowana. |
1945-94 |
|
1945 |
Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) wznawia działalność po wojnie. |
1947 |
PKN zostaje członkiem założycielem Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO. |
1949 |
Ustawa o Polskim Komitecie Normalizacyjnym wprowadza normy obowiązkowe. |
1950 |
Polski Komitet Elektrotechniki zostaje włączony do PKN. |
1953 |
PKN staje się centralnym organem administracji państwowej odpowiedzialnym za normalizację. |
1961 |
Ustawa o normalizacji potwierdza status PKN jako centralnego organu administracji państwowej. |
1970 |
PKN rozpoczyna współpracę z EKG/ONZ. |
1972 |
PKN i Główny Urząd Miar zostają połączone w Polski Komitet Normalizacji i Miar (PKNiM). |
1979 |
Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości (PKNMiJ) powstaje z mocy Ustawy z dnia 8 lutego 1979 r. o jakości wyrobów i usług, robót i obiektów budowlanych. |
1991 |
PKNMiJ zostaje afiliantem Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego CEN i Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego Elektrotechniki CENELEC. |
1992 |
Pierwsze dwie normy PN-EN zostają ustanowione. |
1994-2004 |
|
1994 |
Na mocy przepisów Ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji, PKNMiJ zostaje rozwiązany, a Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) reaktywowany. Ustawa wprowadza nowoczesny system normalizacji w Polsce, oparty na europejskim, włącznie z dobrowolnym statusem norm. |
1994 |
PKN i Instytut Łączności podpisują Memorandum of Understanding (MoU) z ETSI. |
1995 |
PKN wprowadza dobrowolny znak zgodności z Polską Normą. |
1996 |
Krajowy Punkt Informacyjny WTO/TBT zostaje utworzony w PKN. |
1997 |
PKN zostaje członkiem konsorcjum PERINORM. |
2002 |
Nowa Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji zostaje uchwalona przez Sejm. PKN występuje o przyznanie pełnego członkostwa w CEN i CENELEC. |
2003 |
Nowa Ustawa o normalizacji wchodzi w życie - nowy status PKN - system normalizacji w pełni zgodny z europejskim. Nowe MoU z ETSI zostaje podpisane przez PKN. |
2004 |
PKN zostaje członkiem CEN i CENELEC z dniem 1 stycznia. |
Światowy Dzień Normalizacji 4 października
Normalizacja i normy
Porządkowanie, upraszczanie i ujednolicanie określa się dziś mianem normalizacji. Słowo norma oznacza uprawomocnione postanowienie, zatwierdzony obowiązujący porządek.
Za ojca normalizacji uważa się E.Whitneya.
Systematyczne prace normalizacyjne rozpoczęło w 1869 stowarzyszenie Inżynierów Niemieckich. Pierwszy w świecie komitet normalizacyjny powołano do życia w 1901 roku w Anglii. W 1926 roku utworzono w Szwajcarii Międzynarodową Federację Narodowych Stowarzyszeń Normalizacyjnych.
ISO jest obecnie instytucją normalizacyjną o zasięgu światowym.
Normalizacja jest to działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego stopnia uporządkowania w określonej dziedzinie, poprzez ustalanie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub możliwych do zaistnienia problemów technicznych. Działalność ta polega w szczególności na opracowywaniu, publikowaniu i stosowaniu norm. Ważnymi korzyściami wynikającymi z normalizacji są: poprawa przydatności wyrobów, procesów i usług do celów, którym mają one służyć.
Bardzo widoczne efekty techniczne normalizacji wyrażają się w tworzeniu możliwości zamienności części, wydłużaniu produkowanych serii, poprawie jakości wyrobów. Efekty ekonomiczne przejawiają się tu w zmniejszeniu kosztów surowców, materiałów, pracy żywej. Szczególnymi przejawami tego fragmentu działalności normalizacyjnej są:
typizacja - dotyczy najczęściej części lub zespołów spełniających w różnych wyrobach te same funkcje. Polega ona na stworzeniu pewnego wzorca ich rozwiązania konstrukcyjnego, pozostawiając konstruktorowi swobodę w ostatecznym dobraniu wymiarów i innych parametrów, stosownie do konkretnego zadania. Uzyskuje się dzięki temu pewien stopień ujednolicenia części co ma duże znaczenie praktyczne. Typizacja przynosi korzyści przede wszystkim użytkownikom, gdyż ułatwia zaopatrywanie i użytkowanie wyrobów, a także dokonywanie napraw.
unifikacja - w unifikacji dąży się do przejęcia jednego rozwiązania (względnie możliwie jak najmniejszej liczby rozwiązań). Umożliwia to wytwarzanie tylko nielicznych rodzajów wyrobów, lecz w dużych seriach. Tak więc unifikacja części lub zespołów polega na zastąpieniu typowego lub ogólnego wzorca rozwiązania konstrukcyjnego przez szereg konkretnych wielkości danej lub zespołu. Unifikacja przynosi korzyści głównie producentom, gdyż umożliwia produkcję wielkoseryjną, co jest bardzo istotne ze względów ekonomicznych.
Rodzaje norm
Norma wg definicji ISO to wynik procedury normalizacyjnej wyrażony w postaci reguł i zatwierdzony przez upoważnioną do tego władzę. Normy stanowią zbiór przepisów określających wymagane cechy właściwości wyrobów, a ponadto ustalających właściwą terminologię, klasyfikację rodzajową i jakościową.
Typy norm:
norma podstawowa - obejmująca szeroki zakres zagadnień;
norma terminologiczna - dotycząca terminów i ich definicji;
norma badań - dotycząca metod badań;
norma procesu - określająca wymagania, które powinny być spełnione przez proces w celu zapewnienia jego funkcjonalności;
norma usługi ;
norma interfejsu - określająca wymagania dotyczące kompatybilności wyrobów lub systemów w miejscach ich wzajemnego łączenia;
norma danych - zawierająca wykres właściwości, dla których powinny być podane wartości lub inne dane w celu dokładnego określenia wyrobu lub usługi;
Celami normalizacji mogą być:
funkcjonalność - zdolność wyrobu lub usługi do spełniania określonych zadań w określonych warunkach;
kompatybilność - dostosowywanie wyrobów lub usług do łącznego korzystania z nich tak aby spełniały odpowiednie wymagania bez powodowania niedopuszczalnych oddziaływań wzajemnych;
zamienność - możliwość zastąpienia jednego wyrobu innym, tak aby były spełnione te same wymagania;
regulowanie różnorodności;
bezpieczeństwo;
ochrona środowiska;
ochrona wyrobu;
Polski Komitet Normalizacyjny
Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) jest krajową jednostkę normalizacyjną i jednocześnie państwową budżetową jednostką organizacyjną. Polski Komitet Normalizacyjny ma wyłączne prawo używania skrótu "PKN" i zastrzeżonego znaku graficznego.
Organizację, zakres i sposób działania PKN określa statut nadany przez Prezesa Rady Ministrów w drodze zarządzenia. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad PKN w zakresie spraw dotyczących:
obronności i bezpieczeństwa państwa,
realizacji zadań wynikających z podjętej współpracy z organami administracji rządowej,
realizacji zadań wynikających z zawartych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych.
Do zadań PKN należy organizowanie i prowadzenie normalizacji krajowej zgodnie z potrzebami kraju, w tym:
określanie stanu i kierunków rozwoju normalizacji,
organizowanie i nadzorowanie działań związanych z opracowywaniem i rozpowszechnianiem Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych, w szczególności przez ankietę powszechną projektów norm; ankieta powszechna jest realizowana przez podawanie do publicznej wiadomości tytułów, terminów zakończenia ankiety oraz miejsca i sposobu udostępniania zainteresowanym treści projektów,
zatwierdzanie i wycofywanie Polskich Norm oraz innych dokumentów normalizacyjnych,
reprezentowanie Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych i regionalnych organizacjach normalizacyjnych, uczestnictwo w ich pracach oraz występowanie za granicą w sprawach dotyczących normalizacji,
inicjowanie i organizowanie pracy komitetów technicznych do realizacji zadań związanych z opracowywaniem dokumentów normalizacyjnych,
organizowanie i prowadzenie działalności szkoleniowej, wydawniczej, promocyjnej i informacyjnej dotyczącej normalizacji i dziedzin pokrewnych,
opiniowanie projektów aktów prawnych związanych z normalizacją.
PKN uczestniczy w krajowym systemie notyfikacji norm i aktów prawnych, w szczególności prowadząc krajowy punkt informacyjny (WTO/TBT). PKN współdziała z organami administracji rządowej w szczególności poprzez:
wzajemne informowanie się o zdarzeniach zachodzących w gospodarce, administracji publicznej i normalizacji w kontekście ich wzajemnego związku,
uzgadnianie potrzeb tłumaczenia na język polski Norm Europejskich z zakresu ochrony życia, zdrowia, środowiska, mienia oraz bezpieczeństwa pracy i użytkowania, wprowadzonych do Polskich Norm w języku oryginału,
uzgadnianie potrzeb sporządzania dokumentów zawierających wymagania techniczne w procesie opracowywania projektów aktów normatywnych. Prezes PKN Polskim Komitetem Normalizacyjnym kieruje Prezes PKN.
Do zadań Prezesa należy w szczególności:
powoływanie i odwoływanie komitetów technicznych,
zatwierdzanie i wycofywanie, w imieniu PKN, Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych na wniosek komitetów technicznych, z uwzględnieniem zasad normalizacji krajowej,
podejmowanie decyzji w sprawach dotyczących działalności PKN,
wydawanie przepisów wewnętrznych PKN,
współpraca z Radą Normalizacyjną, w tym zasięganie opinii Rady,
składanie rocznych sprawozdań z działalności PKN Radzie Normalizacyjnej i Prezesowi Rady Ministrów w terminie do 30 czerwca następnego roku kalendarzowego,
reprezentowanie PKN na zewnątrz,
zarządzanie mieniem PKN.
Prezes zostaje powołany przez Prezesa Rady Ministrów na okres 5 lat spośród zgłoszonych przez Radę Normalizacyjną kandydatów wyłonionych uprzednio w drodze konkursu. Rada Normalizacyjna może również przedstawić Prezesowi Rady Ministrów tylko jednego kandydata. Konkurs na Prezesa PKN przeprowadza Rada Normalizacyjna.
Rada Normalizacyjna
Przy PKN działa Rada Normalizacyjna. Kadencja Rady trwa 4 lata. Rada akceptuje coroczne sprawozdania z działalności PKN składane przez Prezesa PKN. Do zadań Rady należy także wydawanie opinii, w szczególności dotyczących:
stanu i kierunków rozwoju normalizacji,
wniosków o powołanie i odwołanie komitetów technicznych,
przepisów wewnętrznych PKN dotyczących opracowywania dokumentów normalizacyjnych,
projektów dokumentów normalizacyjnych, w których opracowywaniu uczestniczy PKN, na zasadach określonych w przepisach wewnętrznych PKN.
Do kompetencji Rady należy również
składanie wniosku o powołanie i odwołanie Prezesa,
organizowanie konkursu na Prezesa PKN.
Komitety Techniczne
Komitety techniczne realizują cele normalizacji poprzez opracowywanie Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych w określonych zakresach tematycznych, między innymi poprzez udział przedstawicieli komitetów technicznych uczestniczących w pracach regionalnych i międzynarodowych organizacji normalizacyjnych. Komitety techniczne powołuje i odwołuje Prezes PKN po zasięgnięciu opinii Rady Normalizacyjnej. Sekretariaty komitetów technicznych prowadzi PKN. Prowadzenie sekretariatów PKN może powierzać w drodze umowy innym jednostkom organizacyjnym, na koszt tych jednostek. Szczegółowe zasady działania komitetów technicznych określą przepisy wewnętrzne PKN.
W skład komitetu technicznego wchodzą specjaliści delegowani przez organy administracji rządowej, organizacje: gospodarcze, pracodawców, konsumenckie, zawodowe i naukowo-techniczne, szkół wyższych i nauki oraz pracownicy PKN, z zachowaniem zasady reprezentatywności wszystkich zainteresowanych określonym zakresem tematycznym, z uwzględnieniem potrzeb gospodarki krajowej.
Norma
Norma jest to dokument powstały na zasadzie konsensusu i zatwierdzany przez uznaną organizację udostępniający na użytek ogólny i ciągły, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do działań lub ich wyników, gromadzące w danym kontekścia optymalny poziom uporządkowania. Każdy szczebel normalizacji wydaje i rozpowszechnia swoje normy. Możemy zatem rozróżnić normy:
międzynarodowe
regionalne
Normy zharmonizowane
Dotyczą one tego samego przedmiotu, zatwierdzone przez różne jednostki normalizujące, zapewniające zmienność wyrobów, procesów lub wzajemne rozumienie wyników badań lub informacji podawanych zgodnie z tymi normami. Normy zharmonizowane mogą się różnić co do sposobu prezentacji lub nawet treści:
w objaśnieniach
w zaleceniach
Normy ujednolicone
To normy zharmonizowane, które są identyczne co do treści ale nie co do sposobu prezentacji.
Normy identyczne
To normy zharmonizowane, które są identyczne co do treści i sposobu prezentacji.
Specyfikacja techniczna
Jest to dokument ustalający wymagania techniczne, które powienien spełniać wyrób, proces lub usługa. Powinna wskazywać, jeżeli jest to potrzebne, procedury, za pomocą których można określić czy dane wymagania są spełnione. Specyfikacja techniczna może być normą.
Typy norm
Norma podstawowa - obejmuje szeroki zakres zagadnień lub zawiera ogólne postanowienia dotyczące jednej, określonej dziedziny,
Norma terminologiczna - określa definicje terminów oraz w niektórych przypadkach odpowiednie objaśnienia,
Norma badań - opisuje metodę badań, postanowienia badań odnośnie pobierania próbek, kolejności badań itp.,
Norma procesu - opisuje wymagania jakie muszą być spełnione w celu zapewnienia funkcjonalność procesu,
Norma wyrobu - określa wymagania, które powinny być spełnione przez wyrób (technologia wykonania, sposób wytworzenia, itp.),
Norma usługi,
Norma interfejsu dotyczy kompatybilności wyrobów lub systemów w miejscach ich wzajemnego łączenia,
Norma danych - zawiera wykaz właściwości w celu dokładnego określenia wyrobu
Normalizacja
Normalizacja to działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego stopnia uporządkowania w określonej dziedzinie poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub możliwych do zaistnienia problemów technicznych. Działalność ta polega w szczególności na opracowaniu, publikowaniu i sosowaniu norm korzyści.
Podział normalizacji
międzynarodowa - w której mogą uczestniczyć odpowiednie jednostki organizacyjne,
regionalna - w której mogą uczestniczyć odpowiednie jednostki organizacyjne z krajów tylko jednego regionu geograficznego (np. Europy), politycznego lub ekonomicznego,
krajowa - która jest prowadzona na szczeblu jednego państwa i może dotyczyć gospodarki,
administracyjno-terytorialna - która jest prowadzona na szczeblu jednostki administracyjnej, terytorialnego podziału kraju.
ICS to Międzynarodowa Klasyfikacja Norm (International Classification for Standards - ICS). Jest ona podstawą do szeregowania dziedzinowego norm w katalogach norm międzynarodowych, regionalnych i krajowych oraz innych dokumentów normatywnych, a także podstawą systemu prenumeraty norm międzynarodowych, regionalnych i krajowych. Może być również stosowana do klasyfikacji norm i dokumentów normatywnych w bazach danych, bibliotekach, itp.