1. Wymień cząstki elementarne wchodzące w skład atomu.

Atom składa się z protonów elektronów, neutronów i jądra.

• jądro-znajduje się w środku atomu

• proton (+) - znajduje się razem z atomem w środku atomu, ma ładunek dodatni

• neutron (o) - znajduję się razem z protonem w środku atomu, ma ładunek neutralny

• elektron (-) - krąży na powłokach walencyjnych wokół jądra, ma ładunek ujemny

2. Określ masę i ładunek cząstek elementarnych.

3. Podaj definicje następujących pojęć: atomowa jednostka masy, masa atomowa, masa cząsteczkowa, liczba masowa, liczba atomowa.

Jednostka masy atomowej jest to jednostka masy używana przez chemików, która w przybliżeniu jest równa masie atomu wodoru, ale ze względów praktycznych została zdefiniowana jako 1/12 masy atomu węgla 12C.

Masa atomowa - liczba określająca ile razy masa jednego reprezentatywnego atomu danego pierwiastka chemicznego jest większa od masy 1/12 izotopu 12C.

Masa cząsteczkowa to masa jednej cząsteczki związku (np. O2, H2O) lub pierwiastka chemicznego (O, H, He, Ne, Na), formalnych jednostek danego związku (np. NaCl o budowie jonowej a nie cząsteczkowej), innych indywiduów chemicznych (np. jonów CH3COO-).

Masa cząsteczkowa wyrażana jest w atomowych jednostkach masy (tzw. unit); jednostka ta równa jest jednej dwunastej masy atomu izotopu węgla 12C.

Liczba atomowa ( Z ) (liczba porządkowa) określa, ile protonów znajduje się w jądrze danego atomu. Jest także równa liczbie elektronów niezjonizowanego atomu. Pojawia się ona w symbolicznym zapisie jądra izotopu, gdzie

A - liczba masowa,

Z - liczba atomowa,

X - symbol pierwiastka

Liczba masowa (A) to wartość opisująca liczbę nukleonów (czyli protonów i neutronów) w jądrze atomu (nuklidzie) danego izotopu danego pierwiastka. Liczby masowej nie należy mylić z masą atomową pierwiastka, która wyznaczana jest metodami chemicznymi, ani też z masą pojedynczego izotopu.

4. Oblicz ilość cząstek składowych podanych atomów.

5. Określ masy atomowe i cząsteczkowe podanych atomów i związków.

1. Przykład obliczenia masy atomu wapnia

mCa = 40,08*1,6605*10-27 = 6,65*10-26 kg

2. Przykład dla H2SO4

2 atomy wodoru, jeden atom siarki, cztery atomy tlenu

MH2SO4 = 2*1,008u + 1*32,06u + 4*15,999u = 98,072u)

6. Co to są izotopy?

Izotopy są to odmiany pierwiastków, które różnią się liczbą neuronów w jądrze atomu. Izotopy tego samego pierwiastka pierwiastka różnią się liczbą masową, ale mają taką samą liczbę atomową. Izotopy posiadają te same właściwości chemiczne, natomiast różnią się nieznacznie właściwościami fizycznymi (np. gęstością, temperaturą wrzenia i topnienia, oporem elektrycznym). Zastosowanie: medycyna, geologia. Zastosowanie izotopów sztucznych: medycyna nuklearna w tym radiodiagnostykę i radioterapia.

7. Wymień nazwy izotopów wodoru oraz różnice między nimi.

• prot (wodór 1H)

W skład jądra wchodzi jeden proton. Nie posiada neutronów. Jest izotopem stabilnym. Wodór-1 stanowi ponad 99,98% wszystkich atomów wodoru. Nazwa "prot" jest obecnie rzadko używana.

• deuter (2H lub 2D)

W skład jądra wchodzi 1 proton i jeden neutron. Jest izotopem stabilnym. Ze względu na to, że deuter ma dwukrotnie większą masę od protu, różnią się one znacząco właściwościami fizycznymi, a także chemicznymi (silny efekt izotopowy).

Wodór-2 stanowi 0,0026 - 0,0184% wodoru występującego na Ziemi. Deuter nie jest radioaktywny ani toksyczny. Woda zawierająca cząsteczki deuteru zamiast zwykłego wodoru to woda ciężka.

• tryt (3H lub 3T)

W skład jądra wchodzi jeden proton i 2 neutrony. Jest izotopem niestabilnym. Ulega rozpadowi β- z powstaniem helu-3.

Wodór-3 jest radioaktywny. Niewielkie ilości trytu występują na Ziemi z powodu oddziaływania promieniowania kosmicznego z gazami atmosferycznymi; tryt jest także produktem testów nuklearnych.

8. Oblicz liczby elektronów, protonów i neutronów dla podanych izotopów.

Przykłady:

Węgiel 12C6 - 6 protonów i 6 elektronów

Węgiel 14C6 - 6 protonów (liczba atomowa) i 8 neutronów (8=14-6).

9. Co to jest zjawisko promieniotwórczości?

Polega ono na samorzutnym rozpadzie jąder atomowych, czyli przekształcaniu nuklidów nietrwałych w nuklidy o innej strukturze, wykazujących większą trwałość.

Radioaktywność (promieniotwórczość) - zdolność jąder atomowych do rozpadu promieniotwórczego, który najczęściej jest związany z emisją cząstek alfa, cząstek beta oraz promieniowania gamma.

10. Co to jest okres półtrwania (czas połowicznego rozpadu) i pierwiastek promieniotwórczy?

Czas połowicznego rozpadu (zaniku) (okres połowicznego rozpadu) jest to czas, w ciągu którego liczba nietrwałych obiektów lub stanów zmniejsza się o połowę. Czas ten, oznaczany symbolem T½.

Pierwiastki promieniotwórcze to dość nieścisłe określenie tych pierwiastków chemicznych występujących w przyrodzie, które posiadają naturalne izotopy nietrwałe. Najczęściej tego terminu używa się w stosunku do pierwiastków posiadających izotopy o krótkim okresie połowicznego rozpadu, a więc charakteryzujących się poziomem promieniotwórczości mającym zauważalny wpływ na otoczenie.

11. Co to jest układ okresowy pierwiastków chemicznych?

Zestawienie wszystkich pierwiastków chemicznych w postaci rozbudowanej tabeli, uporządkowanych według ich rosnącej liczby atomowej, grupujące pierwiastki według ich cyklicznie powtarzających się podobieństw właściwości, zgodnie z prawem okresowości Dmitrija Mendelejewa.

12. Jakie informacje o atomie pierwiastka możemy uzyskać z układu okresowego pierwiastków chemicznych?

• do jakiej grupy należy dany pierwiastek - kolumny pionowe

• do jakiego okresu należy dany pierwiastek - kolumny poziome

• numer okresu informuje nas o liczbie powłok elektronowych a numer grupy głównej o liczbie elektronów walencyjnych

• jak nazywa się jego grupa, np. litowce, berylowe, borowce, węglowce, azotowce, tlenowce, fluorowce

• każdy pierwiastek ma swoje miejsce, w którym obok symbolu i nazwy pierwiastka, umieszczone są jego masa i liczba atomowa

• czy są to metale, niemetale, półmetale, gazy

• możemy się dowiedzieć jaka jest elektroujemność danego pierwiastka

• podana jest jego nazwa i symbol pierwiastka

• stan skupienia pierwiastka wyróżniony jest za pomocą odpowiedniego koloru

13. Podaj maksymalną liczbę elektronów na powłokach.

• s (l = 0): 2 elektrony

• p (l = 1): 6 elektronów

• d (l = 2): 10 elektronów

• f (l = 3): 14 elektronów

• g (l = 4): 18 elektronów

• h (l = 5): 22 elektrony

• i (l = 6): 26 elektronów

14. Określ liczbę protonów, elektronów, powłok elektronowych, elektronów walencyjnych, korzystając z układu okresowego.

Przykłady:

I. Liczba powłok elektrycznych elektronowych

a) fluorów - powłok 2

b) fosforu - powłok 3

c) ksenonu - powłok 5

d) cezu - powłok 6

II. Liczba protonów, elektronów i neutronów w podanych atomach

a) Li p = 3 e = 3 n = 4

b) K p = 19 e = 19 n = 20

c) Ge p = 32 e = 32 n= 36

d) Ba p = 56 e = 56 n = 82

15. Rozpisz rozmieszczenie elektronów na powłokach (proste przykłady).

Przykłady:

a) o liczbie atomowej 38

b) o liczbie protonu 32

c) o masie atomowej 119

d) znajdującego się w 3 grupie głównej i w 5 okresie

a ) stront - ma 5 powłok elektronowych, jego masa atomowa wynosi 87 unitów, leży w 5 okresie i 2 grupie, jego liczba atomowa to 38

b) german - ma 4 powłoki elektronowe, jego masa atomowa wynosi 72 unity, leży w 4 okresie i 14 grupie, liczba atomowa to 32

c) cyna - ma 5 powłok elektronowych, jej masa atomowa wynosi 119 unitów, leży w 5 okresie i 14 grupie, jej liczba atomowa to 50

d) itr - ma 5 powłok elektronowych, jego masa atomowa to 89 unitów, leży w piątym okresie i 3 grupie, jego liczba atomowa to 39

16. Podaj definicję elektroujemności.

Elektroujemność pierwiastka chemicznego to zdolność atomu do przyciągania elektronów. Oznacza też reaktywność pierwiastka. Im większa elektroujemność, tym bardziej reaktywny pierwiastek. Dzięki niej możemy też ustalić rodzaj wiązania występujący miedzy pierwiastkami. Jeśli różnica elektroujemności wynosi od 0 do ok. 0,4 - występuje wiązanie kowalencyjne (atomowe) różnica 0,4 - 1,7 - kowalencyjne spolaryzowane powyżej 1,7 - jonowe a) jonowe b) atomowe spolaryzowane c) atomowe spolaryzowane d) jonowe e) jonowe.

17. Określ elektroujemność podanych pierwiastków.

Przykłady:

• chlorek baru (BaCl2) - wiązanie jonowe (3,0 - 0,9 = 2,1)

elektroujemność baru = 0,9

elektroujemność chloru = 3,0

różnica elektroujemności = 2,1

• cząsteczka wodoru (H2) - wiązanie kowalencyjne (2,1 - 2,1 = 0)

elektroujemność jednego wodoru = 2,1

elektroujemność drugiego wodoru = 2,1

różnica elektroujemności = 0

18. Zdefiniuj wiązania kowalencyjne i kowalencyjne niespolaryzowane.

Wiązanie kowalencyjne to rodzaj wiązania chemicznego. Istotą wiązania kowalencyjnego jest istnienie sprzężonej pary elektronów, które są współdzielone przez oba atomy tworzące to wiązanie.

Wiązania kowalencyjne niespolaryzowane to takie wiązania, w których wspólna para elektronowa nie jest przesunięta w stronę żadnego atomu, bo są to atomy tego samego pierwiastka, np. O2 - 1 cząsteczka tlenu, N2 - 1 cząsteczka azotu.

19. Podaj, w jakich cząsteczkach powstają wiązania kowalencyjne i kowalencyjne niespolaryzowane.

Wiązania kowalencyjne występują pomiędzy pierwiastkami, w których różnica elektroujemności jest równa 0. Przykładami takiego wiązania są cząsteczki dwuatomowe: H2, O2, N2, Cl2, Br2, I2.

20. Zdefiniuj wzory sumaryczny, elektronowy i strukturalny.

Wzór sumaryczny

Informuje nas tylko o składzie ilościowym i jakościowym cząsteczki. Nie informuje natomiast o wewnętrznej budowie związku i rodzaju wiązań. Przykład wzoru: H2SO4

Wzór strukturalny

Jest to taki wzór chemiczny, który poza składem ilościowym i jakościowym cząsteczki przedstawia jeszcze układ wiązań między atomami w tych cząsteczkach. Każda kreska w tych wzorach oznacza jedno wiązanie (czyli jedną wartościowość formalną).

Wzór elektronowy (kreskowy)

Jest to rodzaj wzoru strukturalnego z zaznaczonym rozmieszczeniem wolnych par elektronowych i elektronów. Przedstawia też w pewnym stopniu rodzaje wiązań.

21. Zdefiniuj wiązanie kowalencyjne spolaryzowane.

Wiązania kowalencyjne spolaryzowane występują wówczas, gdy wspólna para jest przesunięta w stronę atomu o większej liczbie elektronów walencyjnych, np. CO2 - 1 cząsteczka dwutlenku węgla, NH3 - 1 cząsteczka amoniaku.

22. Podaj przykłady cząsteczek o wiązaniu kowalencyjnym spolaryzowanym.

Przykład:

H + Cl -> H(+)Cl(-)

23. Zdefiniuj jony, kationy, aniony.

Jon - atom lub grupa atomów połączonych wiązaniami chemicznymi, która ma niedomiar lub nadmiar elektronów w stosunku do protonów. Obojętne elektrycznie atomy i cząsteczki związków chemicznych posiadają równą liczbę elektronów i protonów, jony zaś są elektrycznie naładowane dodatnio lub ujemnie.

Kation - jon o ładunku dodatnim. Podczas elektrolizy roztworu podąża do elektrody ujemnej zwanej katodą. Jon o ładunku przeciwnym do kationu określany jest mianem anionu.

Anion - jon o ładunku ujemnym. Anion to każde indywiduum chemiczne, które posiada nadmiar elektronów w stosunku do protonów. Podczas elektrolizy anion podąża on do elektrody dodatniej, zwanej anodą. Przeciwieństwem anionu jest jon dodatni czyli kation.

24. Wyjaśnij sposób powstawania jonów, kationów, anionów.

Jonizacja - zjawisko odrywania elektronów od atomu. W jego wyniku z obojętnego elektrycznie atomu powstaje naładowany dodatnio jon i swobodne elektrony. Odbywa się na poziomie atomowym i poziomie cząsteczki.

Kationy i aniony powstają poprzez niehomolityczny rozpad wiązań chemicznych w związkach. Przykładem procesu, w którym powstają jest dysocjacja elektrolityczna - jest to rozpad substancji na jony pod wpływem wody. Nadmiar elektronów występuje w anionach, które mają przez to ładunek ujemny, natomiast niedomiar elektronów występuje w kationach - konsekwentnie mają one ładunek dodatni.

25. Zdefiniuj wiązanie jonowe.

Wiązanie jonowe to rodzaj wiązania chemicznego. Istotą tego wiązania, jest utworzenie pary jonowej na skutek przeskoku jednego lub więcej elektronów z jednego atomu na drugi. Powstałe w ten sposób różnoimienne jony są z sobą związane zwykłym oddziaływaniem elektrostatycznym.

Wiązania jonowe powstają między atomami o bardzo dużej różnicy elektroujemności, co oznacza w praktyce, że występują one tylko między atomami metali i wodoru a atomami pierwiastków niemetalicznych.

26. Podaj definicje mieszaniny jednorodnej i niejednorodnej.

Mieszanina jednorodna - ma jednakowe właściwości w całej rozciągłości, tzn. gołym okiem lub za pomocą lupy czy mikroskopu nie można rozróżnić jej składników, np. cukier w wodzie, powietrze (mieszanina gazów), cukier puder i mąka, woda z solą, alkohol etylowy i woda

Mieszaniny niejednorodne - składają się z części o różnych właściwościach, w których można gołym okiem lub za pomocą lupy czy mikroskopu rozróżnić przynajmniej jeden składnik. Przykładem takiej mieszaniny są: opiłki żelaza zmieszane z cukrem, piasek z wodą, kawa mielona z wodą, groch z fasolą

27. Podaj sposoby rozdzielania mieszanin.

a) mieszaniny jednorodne:

- krystalizacja

- destylacja

b) mieszaniny niejednorodne:

- sączenie

- sedymentacja

- dekantacja

- przy użyciu rozdzielacza

- metody mechaniczne np. przy użyciu magnesu lub sita

28. Podaj definicję mola.

Mol - podstawowa w układzie SI jednostka liczności materii, o symbolu (oznaczeniu) mol[1].

29. Wymień czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji w wodzie.

• temperatura - im wyższa tym większa rozpuszczalność

• ciśnienie

• mieszanie zwiększa szybkość rozpuszczania

• rodzaj substancji

• stopień rozdrobnienia substancji

Omów proces krystalizacji.

Krystalizacja - jeden ze sposobów rozdzielenia substancji jednorodnych, polega na wydzielaniu się z roztworu substancji w postaci kryształków wskutek np. odparowania wody(lub innego rozpuszczalnika).

31. Zdefiniuj roztwory nasycony, nienasycony, stężony, rozcieńczony.

Roztwór nasycony - to taki roztwór, w którym w danej temperaturze nie można rozpuścić więcej substancji.

Roztwór nienasycony - otrzymamy wówczas, gdy w 100 g wody o danej temperaturze można by jeszcze rozpuścić daną substancję.

Roztwór stężony - roztwór, w którym ilość substancji rozpuszczonej w stosunku do rozpuszczalnika wynosi kilkadziesiąt procent.

Roztwór rozcieńczony - roztwór, w którym ilość rozpuszczalnika jest znacznie większa od substancji rozpuszczonej.

32. Zdefiniuj roztwór właściwy, koloid, zawiesinę.

Roztwór właściwy - roztwór, w którym składniki substancji rozpuszczonej są bardzo rozproszona (drobiny maja rozmiar około 10-7m). Roztwory takie można spotkać, we wszystkich stanach skupienia: stanie stałym (np. niektóre stopy metali), stanie ciekłym (np. woda mineralna), stanie gazowym (np. powietrze). Roztwór właściwy: benzyna, sól kuchenna w wodzie, ocet, płyn do mycia naczyń.

Zawiesiny - złożone z cząstek o rozmiarach 10-6m - 10-7m widocznych pod mikroskopem optycznym. Można je rozdzielić przez sedymentację pod wpływem siły ziemskiego pola grawitacyjnego. Zawiesina: kreda w wodzie, mąka w wodzie, piasek w wodzie.

Koloidy - złożone z cząstek o rozmiarach 10-7m - 10-9m widocznych dopiero pod mikroskopem elektronowym. Tak małe cząstki można rozdzielić dopiero w ultrawirówkach. Roztwory koloidalne intensywnie rozpraszają światło. Koloid: mleko, białko jaja kurzego w wodzie, krem do rąk.

33. Zdefiniuj stężenie procentowe roztworu

Stężenie procentowe to udział związków chemicznych w mieszaninach i roztworach wyrażony w procentach.

Pojęcie to oznacza najczęściej zawartość substancji rozproszonej lub rozpuszczonej w stosunku do całości mieszaniny lub roztworu, jednak czasami określa się w ten sposób również udział procentowy roztworu nienasyconego w stosunku do roztworu nasyconego (w tych samych warunkach termodynamicznych).

34. Podaj wzór na stężenie procentowe i gęstość roztworu, wyjaśnij ich składowe elementy.

Stężenie procentowe

Cp = ms/mr * 100% = ms/ms + mrozp * 100%

gdzie:

Cp - stężenie procentowe [%]

ms - masa substancji rozpuszczanej [g]

mr - masa roztworu [g]

mrozp - masa rozpuszczalnika [g]

Gęstość roztworu

d = m/V

gdzie:

m - masa [g]

V - objętość [g/dm3]

d - gęstość [dm3]

35. Wykonaj proste obliczenia z wykorzystaniem wzorów (zadania na stężenie procentowe).

Przykłady:

I. W 100 gramach roztworu cukru w wodzie znajduje się 15 gram cukru. Oblicz stężenie procentowe tego roztworu.

Dane:

mr = 100g

ms = 15g

Cp = ?

Rozwiązanie:

Cp = ms/mr * 100% = 15g/100g * 100% = 15%

Odp.: Stężenie procentowe roztworu jest równe 15%.

II. W 100 gramach wody rozpuszczono 5 gram soli. Oblicz stężenie procentowe uzyskanego roztworu.

Dane:

ms = 5g

mrozp = 100g

Cp = ?

Rozwiązanie:

Cp = ms/mr * 100%= ms/ms + mrozp * 100% = 5g/5g + 100g * 100% = 5g/105g * 100% = 4,76%

Odp.: Stężenie procentowe roztworu jest równe 4,76 %.

III. Oblicz ile azotanu(V) potasu należy rozpuścić w 250 g wody aby otrzymać roztwór o stężeniu 10%

Dane:

mrozp = 250g

Cp = 10%

ms = ?

Rozwiązanie:

Cp = ms/mr * 100%

Cp = ms/ms + mrozp * 100%

10% = ms/ms + 250g * 100%

0,1 = ms/ms + 250g * 100% /*ms

ms = 0,1ms + 25g

1ms - 0,1ms = 25g

0,9ms = 25g / :0,9

ms = 27,78 g

Odp.: Należy rozpuścić 27,78 g azotanu(V) potasu.

36. Zdefiniuj stężenie molowe roztworu.

Stężenie molowe roztworów związków chemicznych - liczba moli danego związku jaką zawiera 1 dm3 danego roztworu.

Stężenie molowe jest równe stosunkowi liczby moli n substancji rozpuszczonej do objętości roztworu. Jednostką stężenia molowego w układzie SI jest mol/dm3.

37. Podaj wzór na stężenie molowego i gęstość roztworu, wyjaśnij ich składowe elementy.

Stężenie molowe

Cm = n/Vr = ms/MVr

gdzie:

Cm - stężenie molowe [mol/dm3]

n - liczba moli substancji [mol] n = ms/M

Vr - objętość roztworu [dm3]

ms - masa substancji rozpuszczanej [g]

M - masa molowa substancji rozpuszczanej [g/mol]

Gęstość roztworu

d = m/V

gdzie:

m - masa [g]

V - objętość [g/dm3]

d - gęstość [dm3]

38. Wykonuj proste obliczenia z wykorzystaniem wzorów (zadania na stężenie molowe).

Przykłady:

I. Obliczyć stężenie molowe roztworu zawierającego 6 moli substancji w 2 dm3 roztworu.

Dane:

n = 6 moli

Vr = 2 dm3

Cm = ?

Rozwiązanie:

Cm = n/Vr = 6moli / 2dm3 = 3 mol/dm3

Odp: Stężenie molowe roztworu zawierającego 6 moli substancji w 2 dm3 roztworu wynosi 3mole/dm3.

39. Nazwij podany tlenek.

Przykłady:

Cr2O3 Tlenek Chromu(III)

MgO Tlenek Magnezu

H2O Woda

Al2O3 Tlenek Glinu (III)

Na2O Tlenek Sodu

40. Z nazwy napisz wzór sumaryczny tlenku.

Przykłady:

Tlenek Magnezu (VI) 6MgO

Tlenek Ołowiu (IV) PbO2

Tlenek Litu Li2O

41. Określ charakter chemiczny tlenków na podstawie zachowania wobec wody, kwasów, roztworów wodorotlenków i wskaźników.

42. Zdefiniuj tlenek kwasowy, zasadowy, obojętny i amfoteryczny.

Tlenki zasadowe - to tlenki, które reagują z kwasami, a nie reagują z zasadami a w reakcji z kwasami dają sole (CaO, Na2O)

Tlenki kwasowe - to tlenki, które reagują z zasadami, a nie reagują z kwasami i w reakcji z zasadami dają sole (SO3, CO2)

Tlenki amfoteryczne - to tlenki, które reagują zarówno z kwasami, jak i zasadami, dając sole (Al2O3, ZnO)

Tlenki obojętne - to tlenki, które nie reagujące ani z kwasami, ani z zasadami (CO, NO). Mogą one rozpuszczać się w wodzie na zasadzie rozpuszczalności fizycznej (wymieszania), ale nie reagują z wodą, nie są bezwodnikami kwasowymi ani zasadowymi

43. Podaj definicje pojęć: wodorotlenek, zasada, amfoteryczność.

Zasady - jedna z podstawowych obok kwasów i soli grup związków chemicznych.

Amfoteryczność to zdolność związku chemicznego do reakcji z udziałem kwasów i zdolność do reakcji z udziałem zasad. Amfoteryczność dotyczy najczęściej związków chemicznych tworzonych przez pierwiastki ze środkowych grup układu okresowego.

Wodorotlenkami nazywamy wszystkie związki nieorganiczne, których cząsteczki zawierają kationy metali i aniony wodorotlenowe (OH-).

44. Napisze wzory strukturalne i sumaryczne oraz podaje nazwy wodorotlenków.

Przykłady:

Wodorotlenek Sodu

Wzór sumaryczny: NaOH

Wzór strukturalny: Na - O - H

Wodorotlenek potasu

Wzór sumaryczny: KOH

Wzór strukturalny: K - O - H

Wodorotlenek Wapnia

Wzór sumaryczny: Ca(OH)2

Wzór strukturalny: H - O - Ca - O - H

Wodorotlenek Litu

Wzór sumaryczny: LiOH

Wzór strukturalny: Li-O-H

45. Wykaż się znajomością i rozumieniem pojęć: kwas tlenowy, kwas beztlenowy.

Kwasy tlenowe - to kwasy, których reszta kwasowa zawiera atom tlenu. Przykładem tego rodzaju kwasu jest kwas siarkowy(VI) H2SO4.

Kwasy beztlenowe - to kwasy, których reszta kwasowa nie zawiera atomów tlenu. Kwasami beztlenowymi są min.: kwas chlorowodorowy (solny) o wzorze HCl oraz kwas siarkowodorowy o wzorze H2S.

46. Rozpoznaj i podzieli związki nieorganiczne na: kwasy tlenowe i beztlenowe.

Przykłady:

Kwas tlenowy

H2SO4 - kwas siarkowy (VI), zawarte pierwiastki to 2 atomy wodoru, 1 atom siarki, 4 atomy (2 cząsteczki) tlenu

HNO3 - Kwas azotowy (V), zawarte pierwiastki to 1 atom wodoru, 1 atom azotu, 3 atomy tlenu

Kwas beztlenowy

HCl - chlorek wodoru (kwas solny), zawarte pierwiastki to 1 atom wodoru i 1 atom chloru

H2S - kwas siarkowy, siarkowodór, zawarte pierwiastki to 2 atomy wodoru i 1 atom siarki

47. Napisze wzory strukturalne i sumaryczne oraz podaj nazwy kwasów (fluorowodorowych, siarkowodorowego, azotowych, siarkowych, węglowego, ortofosforowego).

Przykłady:

wzór sumaryczny: HCl

wzór strukturalny:

kwas fluorowodorowy: HF

kwas siarkowodorowy: H2S

kwas siarkowy (IV)

wzór sumaryczny: H2SO3

wzór strukturalny:

kwas węglowy

wzór sumaryczny: H2CO3

wzór strukturalny:

kwas fosforowy (V)

wzór sumaryczny: H3PO4

wzór strukturalny:

kwas azotowy (V)

wzór sumaryczny: HNO3

wzór strukturalny:

kwas azotowy (III): HNO2

kwas siarkowy (VI)

wzór sumaryczny: H2SO4

wzór strukturalny:

48. Co to jest reakcja zobojętniania

49. Napisz równania reakcji zobojętniania w postaci cząsteczkowej.

Przykłady:

Ca(OH)2 + 2 HNO3 -> Ca (NO3)2 + 2 H2O

3LiOH + H3PO4 -> Li3PO4 + 3H2O

CH3-COOH + KOH --> CH3-COOK + H2O

50. Co to jest sól?

Sole - związki chemiczne powstałe w wyniku całkowitego lub częściowego zastąpienia w kwasach atomów wodoru innymi atomami, bądź grupami o właściwościach elektrofilowych, np. kationy metali, jony amonowe.

51. Napisz wzory strukturalne i sumaryczne oraz podaje nazwy soli kwasów tlenowych i beztlenowych.

Przykłady:

CuSO4- siarczan (VI) miedzi (II)

wzór strukturalny:

MgSO4- siarczan (VI) magnezu

wzór strukturalny:

K2SO4- siarczan (VI) potasu

wzór strukturalny:

Na2SO4- siarczan (VI) sodu

wzór strukturalny:

Na2CO3- węglan sodu

wzór strukturalny:

CaSO4 - siarczan (VI) wapnia

wzór strukturalny:

ZnSO4 - siarczan (VI) cynku

wzór strukturalny:

FeSO4 - siarczan (VI) żelaza (II)

wzór strukturalny:

52. Podaj metody otrzymywania soli.

• metal + niemetal = sól beztlenowa (pochodząca od kwasu beztlenowego)

• metal + kwas = sól + wodór

• tlenek metalu + kwas = sól + woda

• tlenek metalu + tlenek kwasowy = sól

• tlenek kwasowy + zasada = sól + woda

• kwas + zasada = sól + woda

• sól I + kwas I = sól II + kwas II

• sól I + sól II = sól III + sól IV

• sól I + zasada I = sól II + zasada I

53. Napisz równania reakcji otrzymywania soli.

reakcje kwasów z zasadami

NaOH + HNO3 ---> NaNO3 + H2O

2KOH + H2SO4 ---> K2SO4 + 2H2O

reakcje metali z kwasami

Zn + H2SO4 ---> ZnSO4 + H2

2K + 2HNO3 ---> 2KNO3 + H2

reakcje tlenków niemetali z zasadami

SO3 + 2NaOH ---> Na2SO4 + H2O

CO2 + Ca(OH)2 ---> CaCO3 + H2O

reakcje tlenków metali z tlenkami niemetali

CaO + CO2 ---> CaCO3

reakcje bezpośredniej syntezy

2Na + Cl2 ---> 2NaCl

54. Reakcja chemiczna a proces fizyczny.

Zjawisko fizyczne - przemiana, w której substancje zmieniają swoje właściwości fizyczne (np. stan skupienia, lepkość, sprężystość) nie zmieniając przy tym swoich właściwości chemicznych. W wyniku zjawiska fizycznego powstaje mieszanina. Jej składniki (tj. mieszaniny) można od siebie oddzielić stosując metody fizyczne (np. dekantację , krystalizację, itp.).

Reakcja chemiczna - proces, w którym substancje ulegają przemianom na inne (tj. o innych właściwościach chemicznych). W wyniku reakcji chemicznej powstaje związek chemiczny. Jego składniki (tj. związku) można oddzielić od siebie stosując metody chemiczne.

55. Wartościowość pierwiastków.

Wartościowość pierwiastka - to liczba, która określa ile atomów wodoru może przyłączyć albo zastąpić w cząsteczce związku chemicznego atom danego pierwiastka.

Wartościowość oznacza się cyfrą rzymską jako indeks górny przy symbolu pierwiastka np. HIClI, Fe2IIIO3II, CIVO2II.

56. Unit.

Unit - atomowa jednostka masy jest to masa 1/12 masy jednego atomu izotopu węgla C12,

1u= 1,66*10^-27 kg

57. Przeliczanie unita na gramy i inne jednostki masy.

58. Jednostka masy molowej.

Jednostką masy molowej w układzie SI jest kg/mol, chociaż częściej wyrażana jest w jednostce pochodnej g/mol. Jednostka g/mol jest powszechnie stosowana jako znacznie wygodniejsza w użyciu, gdyż tak wyrażona masa molowa jest liczbowo równa względnej masie molowej oraz podobna do wartości liczby masowej.

59. Promieniowanie alfa, beta, gamma.

Promieniowanie alfa to rodzaj promieniowania jonizującego cechującego się małą przenikalnością. Promieniowanie alfa jest to strumień jąder helu.

Cząstka alfa składa się z dwóch protonów i dwóch neutronów. Ma ładunek dodatni i jest identyczna z jądrem atomu izotopu 4He, więc często oznacza się ją jako He2+. Nazwa pochodzi od greckiej litery α.

Cząstki alfa są wytwarzane przez jądra pierwiastków promieniotwórczych, jak uran i rad. Proces ten określa się jako rozpad alfa.

Promieniowanie beta (promieniowanie β) - rodzaj promieniowania jonizującego wysyłanego przez promieniotwórcze jądra atomowe podczas przemiany jądrowej.

Promieniowanie beta powstaje podczas rozpadu beta, jest strumieniem elektronów lub pozytonów poruszających się z prędkością zbliżoną do prędkości światła, jest ono silnie pochłaniane przez materię. Promieniowanie to jest zatrzymywane już przez miedzianą blachę.

Promieniowanie gamma - wysokoenergetyczna forma promieniowania elektromagnetycznego. Za promieniowanie gamma uznaje się promieniowanie o energii kwantu większej od 10 keV, co odpowiada częstotliwości większej od 2,42 EHz, a długości fali mniejszej od 124 pm. Zakres ten częściowo pokrywa się z zakresem promieniowania rentgenowskiego. W wielu publikacjach rozróżnienie promieniowania gamma oraz promieniowania X opiera się na ich źródłach, a nie na długości fali. Promieniowanie gamma wytwarzane jest w wyniku przemian jądrowych albo zderzeń jąder lub cząstek subatomowych,

a promieniowanie rentgenowskie, w wyniku zderzeń elektronów z atomami. Promieniowanie gamma jest promieniowaniem jonizującym i przenikliwym. Nazwa promieniowania gamma pochodzi od greckiej

litery γ.

60. Reakcje rozpadu jąder atomowych.

Rozszczepienie jądra atomowego to rodzaj rozpadu promieniotwórczego wzbudzonego jądra atomowego ciężkich pierwiastków na ogół na dwa, czasem na więcej fragmentów, również będących jądrami atomowymi. Zjawisku towarzyszy emisja neutronów i kwantów gamma oraz wydzielenie znacznej ilości energii (deficyt masy). Powstałe w wyniku rozszczepienia jądra atomowego fragmenty mają nadmiar neutronów, które emitowane są z tych jąder po rozszczepieniu (część jako neutrony opóźnione).

---