Pr.karne ćw.semIII;IV, Prawo, Prawo karne


PRAWO KARNE ćwiczenia sem.III i IV

  1. Czyn- zewnętrzne zachowanie człowieka, ale zależne od jego woli, wyrażający się w działaniu lub zaniechaniu.

  2. Przymus bezwzględny absolutny( vis absoluta)- zachodzi w sytuacji wyłączenia elementów woli człowieka.

  3. Przymus względny kompulsiwa( vis compulsiva)- zachodzi, gdy osoba ma możliwość wyrażania woli, jednak ta wola jest w dużym stopniu ograniczona.

  4. Trzy teorie skutku:

♦ adekwatnego związku przyczynowego- zakłada istnienie związku przyczynowego tylko, gdy skutek jest typowym następstwem czynu

♦ ekwiwalencji- istnienie związku przyczynowego w każdej sytuacji w której przyczyna doprowadziła do określonego skutku.

♦ relewancji:

I faza-teoria ekwiwalencji

II faza- wykluczanie części warunku na zasadzie nie istotności z punktu widzenia prawa karnego.

  1. Ustawowe znamiona przestępstwa- czyn zabroniony przez ustawę pod groźbą kary musi odpowiadać opisowi ustawowemu określonego typu przestępstwa. Opis składa się z ustawowych znamion przestępstw, które mogą dotyczyć:

+ podmiotu

+ strony podmiotowej

+ strony przedmiotowej

+ przedmiotu ochrony

  1. Przestępstwo- zawiniony czyn człowieka, społecznie niebezpieczny, zabroniony pod groźbą kary. Cechy 4:

● podmiot przestępstwa lub podmioty- nazywamy sprawcę lub sprawców

● przedmiot przestępstwa- dobro przeciwko któremu przestępstwo było bezpośrednio skierowane

● strona przedmiotowa przestępstwa- zewnętrzna, dostrzegalna zmysłami, obiektywnie istniejąca strona przestępstwa (czas, miejsce, użycie narzędzia, pozostawione ślady)

● strona podmiotu przestępstwa- subiektywne okoliczności sprawy, okoliczności związane z psychiką sprawcy.

7) Zbrodnia- to czyny zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata albo karą surowszą. Są to takie przestępstwa jak: zabójstwo; zamach na niepodległość Państwa; zamach na życie Prezydenta; zbrodnie przeciwko pokojowi i ludzkości.

8) Występek- to czyny zagrożone karą przekraczającą miesiąc pozbawienia wolności, miesiąc ograniczenia wolności lub 30 stawek dziennych grzywny.

9) Wykroczenie- czyny zagrożone karą aresztu (od 5 do 30dni) jednego miesiąca ograniczenia wolności, grzywną lub naganą.

10) Przestępstwo umyślne w zamiarze bezpośrednim- chęć popełnienia czynu zabronionego, pełna świadomość występowania takiego układu okoliczności.

11) Przestępstwo umyślne w zamiarze ewentualnym- świadomość możliwości tego, że swoim zachowaniem sprawca zrealizuje znamiona czynu zabronionego, brak chęci popełnienia czynu, ale godzenie się na jego popełnienie.

12) Przestępstwo nieumyślne- brak zamiaru, naruszenie reguł ostrożności, przewidywanie albo możliwość przewidywania możliwości popełnienia czynu zabronionego.

13) Przestępstwo kwalifikowane- tworzone są ze względu na szczególne okoliczności czynu lub jego następstwa. Okolicznościami takimi mogą być:

-sposób popełnienia przestępstwa

-charakter przedmiotu wykonawczego

-okoliczności czynu

-szczególne nastawienie psychiczne sprawcy

14) Przestępstwa uprzywilejowane- tworzone są jedynie ze względu na szczególne okoliczności, które są usprawiedliwione sytuacją psychiczną sprawcy.

15) Przestępstwa powszechne- może popełnić każdy poczytalny człowiek jeśli osiągnął odpowiedni wiek, w ustawie wskazany jako KTO

16) Przestępstwa indywidualne- podmiot dokonujący przestępstwa musi posiadać określoną w ustawie cechę. Dzielimy je na:

- właściwe-warunkiem odpowiedzialności karnej są indywidualne cechy podmiotu

- niewłaściwe-właściwości podmiotu nie są warunkiem odpowiedzialności karnej, ale wpływają na jej zaostrzenie lub złagodzenie

17) Przestępstwo skutkowe materialne- polega na spowodowaniu określonego skutku zawartego w ustawie np. uszkodzenie mienia, rozstrój zdrowia, pożar, bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia.

18) Przestępstwo bezskutkowe formalne- wywołanie skutku nie jest wymagane, gdyż jest już samo zabronione zachowanie się sprawcy. Jeżeli skutek zostanie wywołany to wpływa on zaostrzająco na wymiar kary np. nieudzielanie pomocy, nakłanianie do uprawiania nierządu, czyn lubieżny, fałszywe zeznania.

19) Wiek sprawcy

Podmiotem przestępstwa może być tylko osoba fizyczna, która w chwili popełnienia czynu ukończyła 17lat.

Od zasady tej przewidziano 2 wyjątki:

I-Odpowiedzialność karną może ponieść nieletni, który ukończył 15 lat, przewiduje to art. 10 § 2 KK. Są to m.in. przestępstwa takie jak: zamach na życie Prezydenta RP, zabójstwo, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

II-Potraktowanie dorosłego sprawcy w wieku od 17 do 18 lat jak nieletniego, przewiduje to art. 10§4 KK, dotyczy to tylko sprawcy występku

  1. Wina wg Gardockiego-zachodzi wtedy, gdy możemy sprawcy postawić zarzut z popełnienia danego czynu zabronionego. Granice tej zarzucalności określa ustawa.

  2. Wina umyślna- jej przesłanką jest zamiar popełnienia przestępstwa:

  1. w zamiarze bezpośrednim ( dolus direktus)- ma miejsce gdy sprawca chce popełnić przestępstwo, ma wolę i świadomość popełnienia czynu zabronionego. Wyróżniamy:

+ zamiar przemyślany ( dolus premeditatus)- zostaje podjęty po głębszym namyśle obejmującym zarówno cel jak i sposób jego działania

+ zamiar nagły ( dolus repentinus)- zostaje podjęty pod wpływem silnego bodźca i cechuje się nagłością postanowienia oraz jego realizacji.

  1. w zamiarze ewentualnym ( dolus eventualis)- sprawca przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa, godzi się na to.

  1. Wina nieumyślna- wyrzniemy:

  1. lekkomyślność- sprawca naruszając reguły ostrożności przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego lecz przypuszcza, że go uniknie. Pojawia się świadomość sprawcy, nie ma natomiast woli i zamiaru.

  2. niedbalstwo- sprawca możliwości popełnienia czynu zabronionego nie przewiduje, chociaż może przewidzieć, nie zmienił swego nieostrożnego zachowania co doprowadziło do przestępstwa nieumyślnego.

  1. Wina mieszana- polega na tym, że część znamion przestępstwa objęte jest zamiarem sprawcy, a druga część tylko wina nieumyślna, dotyczy tylko przestępstw umyślnych kwalifikowanych przez określone następstwo. Przestępstwo to traktuje się jako przestępstwo umyślne.

  2. Zasady prawa karnego:

►zasada odpowiedzialności karnej za czyn-podstawą odpowiedzialności karnej jest zachowanie człowieka określone w ustawie jako zabronione, także stosowanie środków zabezpieczających uzależnione jest od wcześniejszego popełnienia czynu zabronionego.

►zasada winy-oznacza, że sprawca czynu zabronionego ponosi odpowiedzialność karną tylko wtedy, gdy z popełnienia czynu można zrobić zarzut.

►zasada indywidualnej odpowiedzialności i osobistej-wyklucza ona odpowiedzialność zbiorową oraz możliwość przyjęcia na siebie odpowiedzialności za inną osobę.

►zasada humanitaryzmu-dyrektywa o charakterze konstytucyjnym skierowana do ustawodawcy zwykłego, zabezpiecza realizację ratyfikowanych przez Polskę aktów prawa międzynarodowego.

►zasada nullum crimen sine lege- wynikają z niej pewne reguły( “nie ma przestępstwa bez ustawy”):

I-prawo karne musi być prawem pisanym i zawartym w ustawie

II-przepisy karne muszą opisywać przestępstwo w sposób bardzo dokładny

III-niedopuszczalne jest stosowanie analogii na niekorzyść oskarżonego

IV-ustawa karna wprowadzająca odpowiedzialność karną lub ją zaostrzająca nie może działać wstecz

V-kara za przestępstwo musi być określona we wcześniej wydanej ustawie.

25) Zasada narodowości podmiotowej-stosowanie ustawy karnej polskiej na wszelkie czyny popełnione za granicą przez obywateli polskich, które polskie prawo karne uważa za przestępstwa. Ustawę karną polską stosuje się nawet, gdy czyn popełniony przez Polaka za granicą nie jest uważany za przestępstwo przez ustawodawstwo państwa, gdzie został popełniony. W takiej sytuacji ściganie następuje na zarządzenie prokuratora generalnego (art. 113 KK)

26) Zasada odpowiedzialności zastępczej- czyny popełnione przez cudzoziemców za granicą podlegają ustawie karnej polskiej na zasadzie tylko, gdy są przestępstwami nie tylko według prawa polskiego, lecz również według prawa państwa, w którym zostały popełnione. W razie różnicy między ustawą polską i obcą, sąd może tę różnice uwzględnić na korzyść sprawcy( art. 114 KK)

27) Obowiązywanie ustawy karnej w czasie- ustawa zwykle sama określa datę jej wejścia w życie( nie może być wcześniejsza od daty ogłoszenia). Zwykle wejście ustawy w życie poprzedza vacatio legis, w wyniku uchylenia( derogacja) przez ustawę późniejszą (wprost lub przez samo jej wydanie, uchylenie w wyniku niezgodności z ustawą wyższego rzędu). Ustawy czasowe (tzw. epizodyczne) określają z góry datę początkową i końcową ich obowiązywania.

28) Zasady obowiązywania ustawy karnej według miejsca popełnienia przestępstwa, obywatelstwa sprawcy i charakteru przestępstwa

●miejsce popełnienia- rozstrzyga kwestię jakiej jurysdykcji podlega sprawca (czy stosuje się ustawę polską czy obcą) i przed jakim sądem sprawa powinna być rozstrzygana:

- gdzie sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany

- gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić

- pierwszeństwo na sąd przed którym rozpoczęto postępowanie

- jeżeli przestępstwo zostało popełnione w Polsce i za granicą, rozstrzygają zwykle umowy dwustronne między państwami, ewentualnie reguły międzynarodowego prawa karnego.

29) Zasada terytorialności- dotyczy przestępstw popełnionych na terytorium Polski, bez względu na obywatelstwo sprawcy

■ obywatel Polski powinien stosować się do prawa swojego kraju również gdy przebywa za granicą. Po powrocie do kraju odpowiada przed sądem. Jeżeli został skazany za granicą, będzie mu to zaliczone na poczet kary, ale „polskie” przestępstwo musi być też przestępstwem w miejscu jego popełnienia

■ ustawę polską stosuje się też do cudzoziemców, którzy popełnili przestępstwo za granicą, gdy czyn skierowany jest przeciwko interesom Polski, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, bądź też w razie popełnienia przez cudzoziemca za granicą innego przestępstwa, zagrożonego karą powyżej 2lat pozbawienia wolności, a sprawca przebywa na terytorium Polski i nie postanowiono go wydać.

30) Zasada represji wszechświatowej- warunkiem ścigania przestępstwa jest ratyfikowanie przez państwo odpowiednich norm konwencyjnych:

- za zbrodnię ludobójstwa

- zwalczanie niewolnictwa

- zwalczanie handlu kobietami i dziećmi

- zwalczanie fałszowania pieniędzy

- zwalczanie handlu narkotykami

- ochrona transportu morskiego

- ochrona podstawowych praw człowieka

WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ

1)Okoliczności wyłączające przestępność czynu:

•okoliczności wyłączające bezprawność czynu

•okoliczności wyłączające winę

2)Okoliczności wyłączające bezprawność czynu- przy których czyn wypełniający znamiona przestępstwa nie jest jednak w rzeczywistości przestępstwem, ponieważ na mocy przepisu prawnego lub utartej praktyki działania takie uważane są za zgodne z prawem. W literaturze prawno karnej używana jest często w stosunku do tych okoliczności nazwa „kontratypy”

Do kontratypów zaliczamy następujące okoliczności: stan wyższej konieczności, obrona konieczna.

Kontratyp-obejmuje określone prawem okoliczności, które z powodu braku szkodliwości lub niecelowości karania uchylają bezprawność podjętych w ich ramach czynów wypełniających ustawowe znamiona czynu zabronionego.

→ Stan wyższej konieczności-polega na poświęceniu jakiegoś dobra, jeżeli było to zachowanie się podjęte w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru społecznemu lub dobru jednostki, przy czym niebezpieczeństwa tego nie można było inaczej uniknąć niż przez poświęcenie dobra, a dobro poświęcone nie przedstawia wartości oczywiście większej niż dobro ratowane.

=celem zachowania się sprawcy powinno być uchylenie niebezpieczeństwa

=niebezpieczeństwo musi być bezpośrednie tzn. nieuchronnie zagrażać dobru prawnemu

=życie ludzkie nie podlega stopniowaniu

=art.26§4 straż pożarna, policja itd. nie mogą powoływać się na stan wyższej konieczności jako okoliczności uchylające winę

=w stosunku do osób, które mają szczególny obowiązek ochrony dobra odpada podstawowa nadzwyczajnego złagodzenia kary lub odstąpienia od jej wymierzenia w razie przekroczenia granicy wyższej konieczności, ale mogą one korzystać ze stanu wyższej konieczności uchylającego bezprawność gdyż jest to społecznie opłacalne

=zasada subsydiarności-warunek, by zachowanie się polegające na poświęceniu jakiegoś dobra było jednym wyjściem z sytuacji, czyli gdy niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć

=zasada proporcjonalności dobra-zachowana musi być proporcja między dobrem ratowanym i poświęconym. Trzy sytuacje:

-dobro poświęcone jest wartości mniejszej niż ratowane

-dobra te są równej wartości

-dobro poświęcone jest wartości większej niż dobro ratowane

=przekroczenie granicy stanu wyższej konieczności-upoważnia sąd do zastosowania w tych sytuacjach nadzwyczajnego złagodzenia, a nawet odstąpienia od kary. Zachodzi gdy:

-niebezpieczeństwo nie było bezpośrednie

-przełamana została zasada subsydiarności, czyli niebezpieczeństwa można było inaczej uniknąć

-nie zachowano zasady proporcjonalności

→ Obrona konieczna- polega na odpieraniu bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro prawne(dobro społeczne lub dobro jednostki), przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu.

=działanie w obronie koniecznej jest działaniem prawnym

=warunki do stwierdzenia, że oceniane działanie miało miejsce w obronie koniecznej:

a)obrona jest reakcją na bezpośredni zamach:

-zamach polega na działaniu lub zaniechaniu zagrażającym naruszeniem dobra prawnego

-zamach jest bezpośredni, jeżeli zagrożone dobro może być naruszone w najbliższym czasie tzn. dla zapobiegnięcia jego naruszeniu konieczne jest podjęcia działania obronnego lub innego, gdyż w przeciwnym razie zamach może okazać się skuteczny

-nie jest działaniem w obronie koniecznej stosowanie pewnych stałych zabezpieczeń przed ewentualnymi zamachami

b)zamach jest bezprawny:

-nie musi to być zamach naruszający prawo karne

-zamach naruszający prawo karne nie musi mieć charakteru przestępstwa

-obrona konieczna nie jest dopuszczalna, jeżeli zachowanie funkcjonariusza państwowego mieści się w granicach jego uprawnień, jednakże gdy jego zachowanie jest formalnie bezprawne np. przekroczył on swoje kompetencje to dozwolona jest wobec niego obrona konieczna

c)sposób obrony jest współmierny do niebezpieczeństwa zamachu tj. broniący się stosuje środki i metody technicznie i społecznie konieczne dla odparcia zamachu:

-dysproporcja między dobrem zaatakowanym przez napastnika a dobrem naruszonym przez broniącego się nie może być nadmierna, ponieważ obrona przestanie być obroną konieczną w sensie społecznym, chociaż będzie konieczna w sensie technicznym

=zwykłe sprowokowanie zamachu nie odbiera prawa do obrony koniecznej, nie jest natomiast działaniem w obronie koniecznej wyrządzenie krzywdy napastnikowi w ramach tzw. celowej prowokacji

=w razie przekroczenia granicy obrony koniecznej sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia

=przekroczenie granic obrony koniecznej powoduje, że działanie obronne przestaje być działaniem prawnym. Wina osoby przekraczającej granice obrony koniecznej jest jednak mniejsza, niż wina osoby, która popełnia bez związku z obroną

=przekroczenie granicy obrony koniecznej może przybierać postać:

+eksces intensywny-gdy broniący się stosuje sposób obrony, który nie był konieczny dla odparcia zamachu, albo zachodzi w sytuacji rażącej dysproporcji dóbr

+eksces ekstensywny-polega na spóźnionym działaniu obronnym(gdy zamach już ustał), albo na działaniu przedwczesnym tj. gdy zamach nie miał jeszcze charakteru bezpośredniego.

3)Okoliczności wyłączające winę- czyn pozostaje bezprawny, ale nie jest przestępstwem za względu na brak elementu zawinienia. Okoliczności wyłączające winę są następujące: błąd co do faktu, błąd co do prawa obowiązującego, błąd co do bezprawności czynu zabronionego, niepoczytalność i poczytalność ograniczona, rozkaz przełożonego. Błąd musi być zawsze istotny.

→ błąd co do faktu- okolicznością wyłączającą winę(umyślną) sprawcy jest tzw. błąd co do faktu, czyli gdy zachodzi rozbieżność między jakimś fragmentem rzeczywistości, a wyobrażeniem o nim sprawcy. Dla odpowiedzialności karnej istotny jest tylko taki błąd co do faktu, który dotyczy okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego. Konsekwencją istotnego błędu co do faktu jest to, że sprawca nie popełnia tego przestępstwa umyślnego, co do znamienia którego się pomylił.

W przypadku przestępstw, które nie występują w odmianie nieumyślnej, istotny błąd co do faktu powoduje brak przestępstwa w ogóle.

→ błąd co do prawa obowiązującego i błąd co do bezprawności czynu zabronionego

=błąd co do prawa dotyczy całościowej prawnej oceny czynu, może mieć miejsce w odniesieniu do mniej znanych typów przestępstw np. przywłaszczenie sobie rzeczy znalezionej, niezawiadomienie organów ścigania o pewnych przestępstwach.

=nieświadomość bezprawności czynu oznacza że nie ma błędu jeżeli sprawca nie wie dokładnie, że czyn ten jest zabroniony przez jakąś gałąź prawa

=nie ma także błędu co do prawa, jeżeli sprawca wie o bezprawności czynu, ale uważa zakaz za niesłuszny

=obowiązujące prawo karne uwzględnia na korzyść sprawcy jego błąd co do prawa, jeżeli nie był on przez niego zawiniony tzn. jeżeli sprawca nie mógł błędu uniknąć. Przy ustalaniu, czy sprawca miał możliwość uniknięcia błędu należy wziąć pod uwagę jego poziom umysłowy i stopień zrozumiałości przepisu.

=jeżeli błąd prawny był zawiniony tj. sprawca mógł go uniknąć, to sprawca odpowiada za popełniony czyn na normalnych zasadach, ale sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do sprawcy przestępstwa umyślnego.

→ niepoczytalność i poczytalność ograniczona

Niepoczytalność- brak możliwości rozpoznania znaczenia swego czynu lub pokierowania swym postępowaniem, który zachodzi w chwili czynu i spowodowany jest niedorozwojem umysłowym, chorobą psychiczną lub innym zakłóceniem czynności psychicznych.

-niemożność rozpoznania znaczenia swego czynu oznacza zarówno niemożność uświadomienia sobie możliwych skutków swego działania, jak również niemożność oceny społecznej i moralnej czynu

-niemożność pokierowania swoim postępowaniem oznacza zakłócenia sfery woli

Niedorozwój umysłowy-oznacza istotne obniżenie sprawności umysłowej powstałe z różnych przyczyn np. zaburzeń genetycznych, chorób matki w okresie ciąży lub urazów dziecka, w okresie rozwojowym jednostki.

Choroby psychiczne-oznaczają zaburzenia psychiczne, których cechą są patologiczne zmiany funkcji psychicznych, charakteryzujące się różnymi objawami np. zaburzeniami świadomości, urojeniami, zaburzeniami nastroju. Do chorób psychicznych zalicza się: schizofrenię, paranoje, psychozy maniakalno-depresyjne.

Inne zakłócenia czynności psychicznych-mogą wiązać się z pewnymi procesami biologicznymi zachodzącymi w organizmie jednostki, takimi jak dojrzewanie, mogą też być spowodowane np. wysoką gorączką, zatruciem organizmu, a także wynikać mogą z nadużycia alkoholu lub narkotyku

=konsekwencją niepoczytalności jest brak winy po stronie sprawcy czynu obiektywnie sprzecznego z prawem karnym(czynu zabronionego), a więc w końcowym rezultacie brak przestępstwa. Prawo karne przewiduje jednak możliwość stosowania wobec niepoczytalnych sprawców środki zabezpieczające.

=nie wyłącza winy stan poczytalności w znacznym stopniu ograniczonej. Sprawca działający w takim stanie popełnia więc przestępstwo i ponosi odpowiedzialność karną. Ograniczenie poczytalności wpływa jednak na stopień winy powodując jego obniżenie. Mamy do czynienia z niepoczytalnością sprawcy w chwili czynu lub znacznym ograniczeniem poczytalności, ale wynikają one z wprawienia się sprawcy w stan odurzenia alkoholem lub innym środkiem. W takim przypadku sprawca ponosi odpowiedzialność według ogólnych zasad, tak jakby był w pełni poczytalny w chwili czynu. Muszą tu być spełnione łącznie dwa warunki:

•sprawca wprawia się w stan odurzenia, jeżeli dobrowolnie i świadomie pije alkohol

•sprawca przewidywał lub mógł przewidzieć, że wprawiając się w taki stan wywoła u siebie niepoczytalność lub znaczne ograniczenie poczytalności

-stan po spożyciu alkoholu-zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu

-stan nietrzeźwości-zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu

→ rozkaz przełożonego

=elementem dyscypliny wojskowej jest obowiązek wykonania przez podwładnych rozkazów przełożonych. Wagę tego obowiązku podkreśla się w prawie karnym przez tworzenie typów przestępstw polegających na odmowie wykonania rozkazu, często zagrożonych surowymi karami.

=żołnierz dopuszczający się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu nie popełnia przestępstwa, chyba że wiedział lub co najmniej godził się na to, że wykonując rozkaz popełnia przestępstwo, czyli kwestią odpowiedzialności wykonawcy przestępnego rozkazu uzależniona jest od stanu jego świadomości co do charakteru rozkazu.

=żołnierz, który wie, że wykonując rozkaz popełni przestępstwo lub przewiduje taką możliwość powinien wykonania rozkazu odmówić, jeśli tego nie zrobi poniesie odpowiedzialność karną

=nie poniesie odpowiedzialności karnej żołnierz, który sądził(nawet bezpodstawnie) że rozkaz nie miał charakteru przestępnego lub też nie przewidywał takiej możliwości, chociaż mógł i powinien to przewidzieć

ZBIEG PRZESTĘPSTW I PRZEPISÓW USTAWY

1)Przesłanki muszą być łączne rzeczywistego zbiegu przestępstw:

a) popełnienie dwóch lub więcej czynów, z których każdy samodzielnie realizuje znamiona typu czynu zabronionego - może to być ten sam typ (zbieg jednorodny) lub różne typy (zbiegi różnorodne);

b)przed wydaniem pierwszego chociażby nieprawomocnego wyroku co do któregokolwiek z tych przestępstw

c)wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączenia.

2)Systemy wymierzania kary łącznej:

•system kumulacji-polega na zsumowaniu kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa

•system absorpcji-polega na tym, że najsurowsza z kar pochłania pozostałe

•system aspiracji-polega na zaostrzeniu najsurowszej z wymierzonych kar

Kodeks karny przewiduje dwie górne i jedną dolną granicę kary łącznej. Kara łączna nie może być niższa od najwyższej z wymierzonych kar, nie może być wyższa od sumy kar wymierzonych, ani od ustawowej granicy danego rodzaju kary.

3)Ciąg przestępstw art.91

Przesłanki:

a)zwartość czasowa czynów objętych ciągłością-między poszczególnymi czynami nie może zachodzić zbyt duży odstęp czasowy

b)podobny sposób zachowania się sprawcy-przy ocenie, czy przestępstwa są popełnione w podobny sposób, znaczenie mają takie elementy, jak użycie tych samych lub podobnych narzędzi, wykorzystanie powtarzającej się lub podobnej sytuacji, zastosowanie podobnej techniki popełnienia przestępstwa.

c)sprawca popełnił co najmniej dwa przestępstwa-gdy dwa lub więcej przestępstw stanowi wyraz pewnej działalności sprawcy uzasadniającej potraktowanie jej jako całości

d)czyny popełnione przed wydaniem pierwszego, chociażby nieprawomocnego wyroku

e)popełnione przestępstwa wyczerpują ustawowe znamiona tego samego przepisu

4)Różnice między zbiegiem przestępstw a ciągiem przestępstw:

Czas popełnienia:

+zbieg przestępstw-nie ma ograniczeń, byleby przed wydaniem pierwszego chociażby nieprawomocnego wyroku

+ciąg przestępstw-krótkie odstępstwo czasu

Sposób popełniania:

+zbieg przestępstw-różne przestępstwa przed wyrokiem I instancji

+ciąg przestępstw-ciągle ten sam przepis, to samo przestępstwo

5)Przesłanki by spełniony był czyn ciągły:

a)tożsamość dobra prawnego naruszonego przez poszczególne czyny-wszystkie czyny muszą być skierowane przeciwko temu samemu dobru np. przeciwko mieniu, przeciwko wolności

b)zwartość czasowa czynów objętych ciągłością-między poszczególnymi czynami nie może zachodzić zbyt duży odstęp czasowy

c)tożsamość osoby pokrzywdzonej przy zamachach na dobra osobiste

d)jednolity zamiar sprawcy lub wykorzystanie tej samej sposobności sytuacyjnej

6)Pozorny zbieg przestępstw-zachodzi w sytuacjach gdy początkowo wydaje się, że zaistniały stan faktyczny wyczerpuje przesłanki potrzebne do zaistnienia rzeczywistego zbiegu przestępstw, jednak po przeprowadzeniu analizy, okazuje się że zbieg ten nie występuje. Mogą to być:

a)czynności współukarane:

=uprzednie np. przygotowanie, usiłowanie

=następcze np. zniszczenie rzeczy skradzionej, ukaranie współsprawcy przestępstwa

b)przestępstwo wieloszynowe art.207,208,208-wielokrotne popełnianie czynów, ciągle, długotrwale, kilkukrotnie naruszanie tego samego przepisu

c)przestępstwo wieloodmianowe- zachodzi gdy sprawca popełnia jednocześnie kilka odmian przestępstw wskazanych w jednym przepisie kodeksu karnego np. art.270

d)czyn ciągły art.12-prawo karne uznaje jako jedno zachowanie ”przestępstwo na raty”

7)Zbieg przepisów ustawy-zachodzi gdy jeden czyn wypełnia znamiona dwóch lub więcej przestępstw.

=kumulatywny zbieg przepisów(art.11§2 i 3)- „jeden czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo” -skazanie w takiej sytuacji następuje więc za jedno przestępstwo, ale w kwalifikacji prawnej czynu wymienia się wszystkie naruszone przepisy.

=pozorny zbieg przepisów:

→ wyłączenie przepisu ogólnego przez przepis szczególny(lex specialis derogat legi generali)-jeżeli jakiś przepis karny ma w stosunku do innego przepisu karnego charakter przepisu szczególnego tj. określa typ przestępstwa odznaczający się pewnymi cechami specyficznymi w porównaniu z typem sformułowanym ogólnie, to ma on pierwszeństwo przed przepisem ogólnym, a więc do zbiegu przepisów nie dochodzi.

→ wyłączenie przepisu pochłoniętego przez przepis pochłonięty(lex consumens derogat legi consumptae)- gdy konkretny czyn wyczerpuje znamiona jednego przestępstwa a jednocześnie fragment tego czynu wyczerpuje znamiona innego przestępstwa.

→ wyłączenie przepisu posiłkowego(subsydiarnego)przez przepis główny(lex primaria derogat legi subsidiariae)-gdy ustawodawca traktuje jakiś przepis karny jako rezerwowy, posiłkowy, przepis ten pozostaje w tym sensie „w rezerwie”, że stosuje się go tylko wtedy, gdy czyn nie może być zakwalifikowany z innego przepisu. Ten drugi przepis nazywamy wówczas przepisem głównym. Tylko jedna taka sytuacja w prawie karnym art.231-jeśli nie ma przepisu głównego to stosujemy posiłkowy.

KARY

1)Kara za przestępstwo(kryminalna)-jest przewidzianą przez prawo karne, konsekwencją popełnienia przestępstwa, które zawiera określoną przez to prawo dolegliwość i w której wyraża się dezaprobata popełnienia czynu i jego sprawcy, wymierzana w imieniu państwa przez sąd.

2)Środki prawno karnej reakcji na czyn przestępny:

-środek karny

-środek zabezpieczający

-środek probacyjny

3)Rodzaje kar:

→ grzywna

=za przestępstwa wymierza się grzywnę w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki, liczba stawek wynosi od 10 do 360-kara samoistna. Wyjątki: art.309 jeżeli sprawca wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach grzywna orzeczona obok kary pozbawienia wolności może być w wysokości do 2000 stawek dziennych

=sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął

=ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe, stawka dzienna nie może być niższa niż 10zł ani przekraczać 2000zł.

→ ograniczenie wolności

=trwa najkrócej miesiąc a najdłużej 12miesięcy i wymierza się ją w miesiącach

=skazany w czasie odbywania kary:

-nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu

-jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd

-ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary

=obowiązek do wykonywania pracy polega na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez sąd w odpowiednim zakładzie pracy np. placówce służby zdrowia, opieki społecznej w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym

=w stosunku do osoby zatrudnionej sąd może orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa, albo na cel społeczny, w okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy

=wymierzając karę sąd może oddać skazanego pod dozór kuratora, stowarzyszenia, organizacji społecznej, do której należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym

=sąd może również orzec wobec skazanego obowiązki takie jak przeproszenie pokrzywdzonego, wykonywanie ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub innych środków odurzających lub naprawienia szkody w całości lub w części

→ pozbawienie wolności

=trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15lat

=wymierza się ją w miesiącach i latach

→ 25lat pozbawienia wolności

=może zostać warunkowo zwolniony po odbyciu 15 lat kary (art. 78. § 3. K.k.)

=czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, przy czym nie może on być krótszy niż 2 lata, a dłuższy niż lat 5 (art. 80. § 1. K.k.).

→ dożywotnie pozbawienie wolności

=jest ona bezterminowa, skazany na tę karę może na podstawie art. 78 § 3 kk ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie po 25 latach kary (okres próby trwa 10 lat).

=możliwość ubiegania się o przedterminowe zwolnienie nie oznacza, że skazany ma prawo do przedterminowego zwolnienia, sąd bowiem może mu zwolnienia odmówić. Ponadto sąd, który orzekł karę dożywotniego pozbawienia wolności może w swym wyroku ustanowić surowsze ograniczenie do skorzystania z warunkowego przedterminowego zwolnienia, np. 30 lub 40 lat. Nie wolno mu jednak ustanowić takiego ograniczenia, które w praktyce będzie oznaczało niemożliwość warunkowego zwolnienia

4)Środki karne-dodatkowa dolegliwość wymierzana sprawcy przestępstwa lub wykroczenia obok lub niekiedy zamiast kary. Są to:

=środek karny orzeka się terminowo od 1roku do 10lat

=okres na który je orzeczono biegnie od momentu odbycia kary

A)pozbawienie praw publicznych:

+skutkiem orzeczenia tego środka karnego jest (zgodnie z art. 40 K.k.):

+czas trwania pozbawienia praw publicznych określany jest przez sąd w granicach od roku do 10 lat (art. 43 § 1 K.k.). Co ważne, okres pozbawienia praw publicznych nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, choćby była orzeczona za inne przestępstwo (art. 43 § 2 K.k.)

+sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności, która jest nie krótsza od lat 3 i została orzeczona za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.

B) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej

+orzeka się gdy sprawca przy popełnieniu przestępstwa nadużył stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża interesowi społecznemu

+ czas trwania określany przez sąd to od roku do 10lat

C) zakaz prowadzenia pojazdów

+ orzekany wobec sprawców przestępstw lub wykroczeń skierowanych przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Tymi czynami zabronionymi są:

-spowodowanie wypadku drogowego lub katastrofy w komunikacji albo sprowadzenie jej bezpośredniego niebezpieczeństwa

-prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości

-prowadzenie pojazdu pod wpływem środków odurzających

- dopuszczenie do ruchu pojazdu w stanie bezpośrednio zagrażającym bezpieczeństwu ruchu.

+ zakaz orzeka się na okres od roku do 10 lat bądź dożywotnio. Termin liczy się od daty oddania przez sprawcę dokumentu uprawniającego do kierowania danym typem pojazdów (prawo jazdy, pozwolenie tramwajowe itp.), jednak zakaz obowiązuje bezwzględnie już od daty uprawomocnienia się wyroku skazującego.

a) Sąd ma możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącego w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, zwłaszcza jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji

b) Sąd ma obowiązek orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów mechanicznych określonego rodzaju w razie popełnienia jednego z wyżej wymienionych przestępstw w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub ucieczki sprawcy z miejsca wypadku bądź katastrofy komunikacyjnej

c) Sąd ma możliwość orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie spowodowania wypadku lub katastrofy w komunikacji, których następstwem była śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, przez sprawcę znajdującego się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, lub który uciekł z miejsca zdarzenia

d) Sąd ma obowiązek orzeczenia dożywotniego zakazu w razie ponownego skazania osoby w warunkach określonych w pkt c

D) przepadek przedmiotu

+ o charakterze represyjno-prewencyjnym polegający na przejściu własności określonych przedmiotów powiązanych w pewien sposób z popełnionym przestępstwem na Skarb Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku.

=przedmiotów(bezpośrednio)

- przedmioty bezpośrednio pochodzące z przestępstwa . Przepadek jest obowiązkowy, chyba że przedmioty podlegają zwrotowi pokrzywdzonemu lub innej uprawnionej osobie

- przedmioty służące lub przeznaczone do popełnienia przestępstwa (narzędzia). Przepadek ma co do zasady charakter fakultatywny. Jeżeli wartość przedmiotów jest niewspółmierna do wagi czynu sąd orzeka nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa

- przedmioty objęte zakazem posiadania, obrotu lub przewozu (broń i amunicja, fałszywe pieniądze, narkotyki). Przepadek ma co do zasady charakter fakultatywny.

W razie niemożności orzeczenia przepadku np. wskutek ich ukrycia lub zniszczenia, sąd może orzec przepadek równowartości pieniężnej tych przedmiotów.

=korzyści(pośrednio)

-jeżeli sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa, chociażby pośrednio korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa lub wytwarzania, posiadania, obrotu, przesyłania, przenoszenia lub przewozu określonych przedmiotów sąd orzeka przepadek takiej korzyści albo jej równowartość. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeśli korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi

-w razie skazania za przestępstwo, z którego popełnia sprawca osiągnął chociażby pośrednio, korzyść majątkową znacznej wartości, uważa się, że mienie, które sprawca objął we władanie lub od którego uzyskał jakikolwiek tytuł

E) obowiązek naprawienia szkody

+ to kompensacyjny środek karny polegający na zobowiązaniu sprawcy do wynagrodzenia w całości lub w części szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu umyślnym lub nieumyślnym przestępstwem spowodowania śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, rozstroju zdrowia lub naruszenia czynności ciała, a także przestępstwem skierowanym przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, środowisku, mieniu lub obrotowi gospodarczemu.

+ sąd orzeka obowiązek naprawienia szkody na wniosek zgłoszony przez pokrzywdzonego lub prokuratora do momentu zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej. W braku takiego przesłuchania np. wskutek śmierci pokrzywdzonego, przyjmuje się, że osoby wykonujące jego prawa mogą złożyć wniosek aż do zamknięcia przewodu sądowego. Złożenie wniosku jest niedopuszczalne, jeśli pokrzywdzony wcześniej wytoczył przeciwko sprawcy powództwo cywilne o naprawienie wyrządzonej szkody.

+ obowiązek naprawienia szkody staje się natychmiast wymagalny z chwilą uprawomocnienia się wyroku

F) nawiązka

+ jest to represyjno-odszkodowawczy środek karny będący reakcją na popełnienie czynu zabronionego. Według prawa polskiego sąd może zasądzić nawiązkę w wysokości do 100 000 złotych w wypadku:

+ Jeżeli przestępstwa dopuściło się kilka osób, nawiązkę orzeka się od każdej z nich w pełnej wysokości.

G) świadczenie pieniężne

+ orzekać go może sąd w przypadku, gdy odstępuje od wymierzenia kary, a także w wypadkach wskazanych przez ustawę. Tym różni się od nawiązki. Świadczenie pieniężne można orzec na rzecz : instytucji, stowarzyszenia, fundacji, organizacji społecznej wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na określony cel społeczny, bezpośrednio związany z ochrona dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem, za które skazano sprawcę, z przeznaczeniem na ten cel.

+ świadczenie pieniężne nie może przekroczyć 20.000 złotych.

+ Jeżeli sprawca zostanie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego sąd może orzec świadczenie pieniężne na rzecz: instytucji, stowarzyszenia, fundacji, organizacji społecznej, z przeznaczeniem na cel bezpośrednio związany z udzielaniem pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych. Świadczenie to nie może przekroczyć 60.000 złotych.

H) podanie wyroku do publicznej wiadomości

+sąd może to orzec jeżeli uzna to za stosowne, w szczególności ze względu na społeczne oddziaływanie skazania, o ile nie narusza to interesu pokrzywdzonego

5)Nadzwyczajne złagodzenie kary

zgodnie z art. 60 par. 6 KK nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w sankcji za dane przestępstwo albo kary łagodniejszej rodzajowo według następujących zasad:

a) jeżeli czyn stanowi zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od 1/3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia (w przypadku przestępstwa zabójstwa z art. 148 KK - które jest zaliczane do kategorii zbrodni - dolna granica ustawowego zagrożenia wynosi 8 lat pozbawienia wolności, zaś po nadzwyczajnym złagodzeniu kary będzie wynosić 2 lata i 8 miesięcy);

b) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności (w przypadku przestępstwa polegającego na dokonaniu czynności seksualnej z osobą małoletnią poniżej 15 roku życia z art. 200 KK - które jest zaliczone do kategorii wyżej wskazanego występku - dolna granica ustawowego zagrożenia wynosi 1 rok pozbawienia wolności, zaś po nadzwyczajnym złagodzeniu kary będzie wynosić 1 miesiąc, bądź też sąd będzie mógł orzec karę łagodniejszego rodzaju w postaci grzywny lub kary ograniczenia wolności);

c) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności (w przypadku przestępstwa przygotowania do fałszowania pieniędzy z art. 310 par. 4 KK - które jest zaliczone do kategorii wyżej wskazanego występku - dolna granica ustawowego zagrożenia wynosi jest niższa od roku pozbawienia wolności, zaś po nadzwyczajnym złagodzeniu kary, sąd będzie mógł orzec jedynie karę łagodniejszego rodzaju w postaci grzywny lub kary ograniczenia wolności);

d) jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie karami: grzywny, ograniczenia wolności i pozbawienia wolności, nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego wymienionego w art. 39 pkt. 2-8: zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej; zakaz prowadzenia pojazdów; przepadek; obowiązek naprawienia szkody; nawiązka; świadczenie pieniężne; podanie wyroku do publicznej wiadomości;

Sąd może nadzwyczajnie złagodzić karę:

Sąd musi wymierzyć karę nadzwyczajnie złagodzoną:

6)Zamiana kary

=jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 5lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny.

7)Odstąpienie od wymierzenia kary na rzecz środka karnego

+jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3lat albo alternatywnie karami grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności i społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna, sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli orzeka równocześnie środek karny, a cele kary zostaną przez ten środek spełnione

+nie stosuje się tego do sprawcy występku o charakterze chuligańskim

8)Nadzwyczajne obostrzenie kary

+ polegająca na wymierzeniu kary powyżej górnej granicy zagrożenia przewidzianego w sankcji za dane przestępstwo

+ sąd może lub musi zastosować nadzwyczajne obostrzenie kary:

  1. sprawca przestępstwa popełnił je w warunkach recydywy specjalnej lub multirecydywy,

  2. sprawca z popełniania przestępstw uczynił sobie stałe źródło dochodu,

  3. sprawca popełnił przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw,

  4. sprawca popełnił ciąg przestępstw,

  5. sprawca wypadku drogowego był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub uciekł z miejsca zdarzenia (ten ostatni wypadek jest przez niektórych autorów uważany nie za nadzwyczajne obostrzenie kary, ale wręcz za oddzielny (kwalifikowany) typ czynu zabronionego).

Recydywa-to powrót do przestępstwa:

•podstawowa (jednokrotna, recydywa specjalna zwykła) - zachodzi gdy sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które już był skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę art.64§1

•wielokrotna (multirecydywa) - zachodzi gdy sprawca uprzednio skazany w warunkach recydywy prostej, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności, w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźby jej użycia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę art.64§2

9)Przestępczość zawodowa-stałe źródło dochodu

 Przepisy dotyczące wymiaru kary, środków karnych oraz środków związanych z poddaniem sprawcy próbie, przewidziane wobec sprawcy określonego w art. 64 § 2, stosuje się także do sprawcy, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu lub popełnia przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa oraz wobec sprawcy przestępstwa o charakterze terrorystycznym.

10) Środki probacyjne

= Środek probacyjny służy resocjalizacji uznanego winnym zarzucanego mu czynu zabronionego, zazwyczaj stosowany wobec osób zagrożonych lub skazanych na karę pozbawienia wolności. W tym wypadku instytucja daje szansę sprawcy na poprawę w warunkach wolnościowych, bez wykonywania kary w całości lub części albo uniknięcie kary w przypadku pozytywnego przebiegu próby przy warunkowym umorzeniu postępowania karnego.

= Ogólnym warunkiem jego zastosowania wobec sprawcy jest pozytywna prognoza kryminologiczna przejawiająca się w założeniu, że dotychczasowa postawa skazanego oraz jego zachowanie po popełnieniu przestępstwa dają duże prawdopodobieństwo przestrzegania przez niego porządku prawnego w przyszłości. Środek probacyjny stosowany jest przez okres próby, podczas którego zachowanie skazanego sprzeczne z nałożonymi na niego obowiązkami może skutkować wykonaniem orzeczonej wobec niego kary albo podjęciem warunkowo umorzonego postępowania

= W polskim prawie karnym wyróżnia się następujące postaci środków probacyjnych:

A)warunkowe umorzenie postępowania

instytucja polegająca na warunkowym wstrzymaniu reakcji karnej na przestępstwo.

+granice zastosowania:

- w stosunku do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nieprzekraczającą 3 lat pozbawienia wolności.

- w stosunku do sprawcy zagrożonego karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, jeżeli pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sprawca naprawił szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawy szkody.

+warunki:

- sprawca nie był wcześniej karany za przestępstwo umyślne, a także umyślno-nieumyślne.

- wina i szkodliwość czynu nie są znaczne

- okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości

- postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

+okres próby:

- od roku do 2 lat, biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.

+obowiązki orzekane przez sąd obligatoryjnie:

- umarzając warunkowo postępowanie karne sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości lub części.

+obowiązki orzekane przez sąd fakultatywnie:

- dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

- sąd może zobowiązać do:

informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby;

przeproszenia pokrzywdzonego;

wykonania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających;

orzec świadczenie pieniężne nieprzekraczające trzykrotności najniższego miesięcznego wynagrodzenia, przeznaczone na cel społeczny;

orzec zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych.

+obligatoryjne podjęcie postępowania karnego:

- następuje, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany.

+fakultatywne podjęcie postępowania karnego:

- następuje, jeżeli:

+termin podjęcia warunkowego umorzonego postępowania:

- warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia próby.

B) warunkowe zawieszenie wykonania kary

polegający na wstrzymaniu realizacji orzeczonej represji prawnokarnej na ściśle oznaczony okres próby, którego przebieg decyduje, czy represja ta zostanie ostatecznie zastosowana.

+granice zastosowania:

- orzeczona kara pozbawienia wolności nie przekracza 2 lat, kara ograniczenia wolności lub grzywny orzeczonej jako kara samoistna.

+warunki:

- jeżeli jest to wystarczające do osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.

+okres próby:

- zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi:

+sąd orzeka obligatoryjnie:

- dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, wobec multirecydywisty, a także wobec osoby, która dopuściła się przestępstwa w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych

+sąd orzeka fakultatywnie:

- przy zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności - grzywnę w wysokości do 180 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe.

- przy zawieszeniu wykonania kary ograniczenia wolności - grzywnę w wysokości do 90 stawek dziennych.

- dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

+obowiązki:

- zawieszając wykonanie kary sąd może zobowiązać skazanego do:

Czas i sposób wykonania nałożonych obowiązków sąd określa po wysłuchaniu skazanego.

+wykonanie kary obligatoryjne:

- jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.

+wykonanie kary fakultatywnie:

- jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo.

- jeżeli skazany uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych.

- jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełni przestępstwo

Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia próby.

Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia próby. Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania; nie dotyczy to środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody.

C) warunkowe przedterminowe zwolnienie

+warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary-przesłanki materialne:

-skazanego na karę pozbawienia wolności Sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy:

jego postawa,

jego właściwości i warunki osobiste,

sposób życia przed popełnieniem przestępstwa,

okoliczności popełnienia przestępstwa,

zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary

uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności - nie popełni ponownie przestępstwa.

+warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary-przesłanki formalne:

- skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu przez niego co najmniej ½ (połowy) kary, jednak nie wcześniej niż po 6 miesiącach,

- skazanego - recydywistę /określonego w art. 64 § 1 k.k./ można warunkowo zwolnić po odbyciu 2/3 (dwóch trzecich) kary - warunkowe zwolnienie nie może nastąpić wcześniej niż po roku,

- skazanego - multirecydywistę /określonego w art. 64 § 2 k.k./ można warunkowo zwolnić po odbyciu ¾ (trzech czwartych) kary - warunkowe zwolnienie nie może nastąpić wcześniej niż po roku.

+Okres próby w przypadku warunkowego przedterminowego zwolnienia:

- w razie warunkowego zwolnienia - czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby - nie może on być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat,

- odnośnie skazanego - multirecydywisty - okres próby nie może być krótszy niż 3 lata,

- w razie warunkowego zwolnienia z kary dożywotniego pozbawienia wolności - okres próby wynosi 10 lat.

+Odwołanie warunkowego przedterminowego zwolnienia:

-w razie odwołania warunkowego zwolnienia - ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed upływem roku od osadzenia skazanego w zakładzie karnym a w wypadku kary dożywotniego pozbawienia wolności - przed upływem 5 lat.

+pozytywny wynik okresu próby, chwila uznania kary za odbytą

-jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą - z chwilą warunkowego zwolnienia.

+przedterminowe zwolnienie z odbywania kary ograniczenia wolności

Sąd może go zwolnić od reszty kary, uznając ją za wykonaną skazanego na karę ograniczenia wolności, który:

- odbył przynajmniej połowę orzeczonej kary,

- przestrzegał porządku prawnego,

- sumiennie wykonywał pracę wskazaną przez Sąd,

- spełnił nałożone na niego obowiązki i orzeczone środki karne.

D) warunkowe przedterminowe zwolnienie i uznanie za wykonanie środków karnych

-sąd może po upływie połowy okresu, na który orzeczono środki karne takie jak:

uznać je za wykonane, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do niego wykonywany przynajmniej przez rok


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
!ERRATA, Administracja-notatki WSPol, Prawo karne i wykroczeń, pr. karne i wykroczeń
ściąga wykroczenia, Administracja-notatki WSPol, Prawo karne i wykroczeń, pr. karne i wykroczeń
KARNE IV, prawo karne i wykroczeń
II PRAWO KARNE I PRAWO WYKROCZE1, administracja semestr IV, prawo karne i wykroczeń
OKSEks, Administracja-notatki WSPol, Prawo karne i wykroczeń, pr. karne i wykroczeń
pr. karne 81-90 OGóLNA, Prawo karne, Prawo karne(1)

więcej podobnych podstron