wyk z histologii, Weterynaria, Histologia


WĄTROBA (hepar)

Jest największym gruczołem organizmu. Substancje wchłaniane z przewodu pokarmowego drogą krwi, za pomocą żyły wrotnej (vena porte), która zbiera krew z przewodu pokarmowego i śledziony. W wątrobie substancje te są odpowiednio przetwarzane. Są z nich syntetyzowane inne związki. Krew oczyszczana jest z ewentualnych elementów szkodliwych, jest magazynowanie niektórych substancji, a w razie potrzeby wydzielanie do krwiobiegu. Wątroba jest narządem niezbędnym do życia. Otoczona jest torebką włóknistą z tkanki łącznej włóknistej zwartej, zawierającej liczne komórki tuczne (wydzielają heparynę). Anatomicznie wątroba wykazuje budowę płatową, a w ich obrębie są płaciki. Wyróżnia się płacik anatomiczny, płacik wrotny i gronko wątrobowe. Płacik anatomiczny jest podstawową jednostką strukturalną budującą miąższ wątroby. Jest to wielościenny, wydłużony pryzmat, zdrenowany siecią naczyń krwionośnych i kanalików żółciowych. Płaciki anatomiczne u świni i wielbłąda są wyraźnie oddzielone od siebie warstwą tkanki łącznej międzypłacikową włóknistą luźną, a u innych gatunków granice są mniej wyraźne, a tkanka łączna pomiędzy płacikami występuje w większym nagromadzeniu w narożach płacików w przestrzeniach wrotno-żółciowych, w których występuje charakterystyczna triada wątrobowa. Wątroba zaopatrzona jest w krew odżywczą bogatą w tlen z tętnicy wątrobowej oraz krew czynnościową bogatą w substancje odżywcze wchłonięte z jelita oraz krew ze śledziony za pośrednictwem żyły wrotnej. Naczynia te wchodzą do wątroby przez jej wnękę, w której znajduje się też przewód wątrobowy.

Unaczynienie czynnościowe.

Żyła wrotna po wniknięciu do wątroby dzieli się na żyły międzypłatowe, które wnikają do płatów i tam dzielą się na żyły międzypłacikowe, leżące w tkance łącznej przestrzeni wrotno-żółciowej. Od żył międzypłacikowych odchodzą gałązki żylne układające się na różnych poziomach płacika i są to żyły okołopłacikowe wytwarzające splot okołopłacikowy. Żyły okołopłacikowe rozpadają się na naczynia włosowate żylne typu zatokowego śródpłacikowe zwane sinusoidami wątroby, które wchodzą do płacika i promieniście od obwodu podążają do środka płacika,

gdzie uchodzą do żyły środkowej (vena centralis) leżącej w centrum płacika. Występuje tu zjawisko sieci dziwnej żylo-żylnej, gdzie żyły okołopłacikowe poprzez naczynia włosowate typu zatokowego przechodzą w żyłę środkową. Sinusoidy wątroby mają średnice ok. 30 um, śródbłonek nie jest ciągły, a między jego komórkami występują komórki Browicza-Kupttera, które są makrofagami (fagocytują bakterie, komórki nowotworowe i kompleksy przeciwciało-antygen, a także zużyte erytrocyty. Przypisuje się im też produkcję włókien kratkowych). Żyła środkowa leżąca w osi płacika rozpoczyna się na 1/3 wysokości płacika. Żyły środkowe wychodzą przez podstawy płacików i uchodzą do żył podpłacikowych, które łącząc się tworzą żyły wątrobowe, skąd krew dostaje się do żyły głównej doogonowej (vena cava caudalis)

Unaczynienie odżywcze.

Tętnica wątrobowa (arteria hepatica) dzieli się podobnie jak żyła wrotna, a jej rozgałęzienia jako tętnice iędzypłacikowe leżą również w przestrzeniach wrotno-żółciowych. Od tętnic międzypłacikowych odchodzą gałązki tętnicze, które przy powierzchni płacików rozpadają się na naczynia włosowate tętnicze, które wpadają do naczyń włosowatych żylnych typu zatokowego, czyli do sinusoid wątroby. Tu dochodzi do mieszania się krwi żylnej i tętniczej. Na obwodzie płacika przepływająca krew zawiera najwięcej substancji wchłoniętych w przewodzie pokarmowym i jest najlepiej utlenowana.

Płaciki anatomiczne na przekroju mają postać 5,6-boków, na których narożach znajdują się przestrzenie wrotno-żółciowe. Oprócz naczyń w skład płacika anatomicznego wchodzą: włókna siateczkowe, które oplatają naczynia włosowate żylne typu zatokowego śródpłacikowe oraz otaczają żyłę środkową tworząc rusztowanie dla naczyń i dlatego widoczna na preparatach żyła ma światło otwarte (ziejące) Włókna kratkowe to też rusztowanie dla komórek wątrobowych. W skład płacika wchodzą: hepatocyty (stanowiące właściwy miąższ wątroby) Komórki te układają się w blaszki i beleczki, podobne do sznurów pomiędzy którymi są naczynia włosowate żylne typu zatokowego. Hepatocyty są komórkami wielościennymi 5,6 lub 12 ścienne, ich przeciętna średnica to 20-30 um. Mogą zawierać 2, 3, a nawet 4 jądra, są poliploidalne, a ilość jąder zależy od ich czynności metabolicznych. Zawierają duże mitochondria, dobrze rozbudowany aparat Golgiego, lizosomy, sieć gładką i szorstką, wtręty w postaci glikogenu, kropelki tłuszczu oraz wtręty białkowe. Średni czas życia hepatocytu to 150 dni. Ściany (powierzchnie) hepatocytów są odpowiednio zróżnicowane. Powierzchnie zwrócone ku sinusoidom zaopatrzone są w mikrokosmki. Między mikrokosmkami hepatocytów, a śródbłonkiem sinusoidy znajduje się przestrzeń okołozatokowa, do której zwrócone są mikrokosmki. Za ich pośrednictwem odbywa się wymiana substancji krew - hepatocyt i hepatocyt - krew. Jest to ściana (powierzchnia) naczyniowa. Sąsiadujące hepatocyty tworzące beleczki, łączą się ze sobą swoimi bocznymi

powierzchniami za pomocą strefy przylegania, strefy zwarcia i desmosomów. Jest to powierzchnia komórkowa. Pewne sąsiadujące powierzchnie hepatocytów tworzą wgłębienia i w ten sposób pomiędzy hepatocytami powstają komórki żółciowe, które w obrębie płacików nie mają własnej ściany, a są wytworem rurkowatych zagłębień przylegających do siebie komórek wątrobowych. Jest to ściana kanalikowa, również zaopatrzona jest w mikrokosmki, skierowane do światła kanalika żółciowego. Kanaliki te uzyskują własną ścianę i przechodzą w przewody żółciowe międzypłacikowe wysłane nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym. Przewody żółciowe międzypłacikowe leżą w przestrzeni wrotno-żółciowej i razem z żyłą i tętnica międzypłacikową tworzą triadą wątrobową. Niektórzy autorzy wyróżniają triadę wątrobową ze względu na występowanie naczyń limfatycznych międzypłacikowych. W kanalikach żółciowych płynie żółć od części środkowej płacika ku jego obwodowi (odwrotnie niż krew) Kanaliki te są kolejnym elementem strukturalnym wchodzącym w skład płacika. Nadto do płacika wnikają włókna nerwowe tworzące zakończenia na powierzchni hepatocytów oraz na powierzchni naczyń włosowatych.

Zrazik wrotny (czynnościowy) - Jest to pojęcie umowne. Zrazik ma kształt trójkąta, zawiera przestrzeń wrotno-żółciową, a jego granice wytyczają trzy żyły środkowe sąsiadujących płacików anatomicznych. Jego środkiem jest przewód żółciowy międzypłacikowy, do którego spływa żółć z hepatocytów, zawartych w tym płaciku.

Gronko wątrobowe - zgrupowanie hepatocytów i naczyń włosowatych zatokowych do których doprowadzana jest krew z największych żyły i tętnicy okołopłacikowe. Przestrzennie jest to czworobok, którego oś stanowią żyła i tętnica okołopłacikowe, a jego granice wytyczają dwie żyły środkowe i dwie przestrzenie wrotno-żółciowe. W zależności od odległości od żyły i tętnicy okołopłacikowe wyróżnia się w gronku trzy strefy:

Funkcje wątroby (hepatocytów):

TRZUSTKA (pancreas)

Drugi oprócz wątroby gruczoł przewodu pokarmowego. Otoczona torebką łącznotkankową, zbudowaną z tk. Ł. Wł. Luźnej, od której odchodzą delikatne pasemka łącznotkankowe, dzieląc miąższ gruczołu na nieregularne płaciki. W płacikach występuje część zewnętrzna (egzogenna) produkująca sok trzustkowy oraz część wewnętrzna, wydzielnicza (endkorynowa) produkująca hormony. Część zewnętrzna to główna masa gruczołu, a część wewnętrzna - dokrewną tworzą wyspy trzustkowe (wyspy Langerhansa) są to skupiska komórek rozmieszczone wśród elementów zewnętrznych.

Część zewnętrzna składa się z odcinka wydzielniczego i przewodów wyprowadzających. Odcinek wydzielniczy to pęcherzyki trzustki. Pęcherzyki mają kształt kulisty, zbudowany z komórek w kształcie ściętego stożka, leżących na błonie podstawnej, wzmocnionych włóknami srebrochłonnymi. Komórki pęcherzykowe zawierają kuliste jądro położone centralnie. A w ich części przy podstawnej jest dobrze rozwinięta siateczka śródplazmatyczna szorstka - barwi się na granatowo barwnikami zasadowymi. Występują liczne mitochondria. Nad jądrem rozbudowany aparat Golgiego. W wierzchołkowej części komórki występują liczne ziarna zymogenu - barwi się na czerwono. Ziarna są proenzymami trzustki syntetyzowanymi w siateczce śródplazmatycznej. Są segregowane i otaczane błoną aparatu Golgiego. Ich wydzielina uchodzi do niewielkiego światła pęcherzyka. Pierwszy odcinek przewodów wyprowadzających to wstawki (przewód wyprowadzający śródpłacikowy, nabł. j. sześcienny. Komórki nabłonka mogą wnikać do pęcherzyków trzustki i w świetle pewnych pęcherzyków mogą występować komórki śródpęcherzykowe, tzw. Jądra śródpęcherzykowe) Wydzielina ze wstawek dostaje się do leżących w tkance łącznej przewodów międzypłacikowych (nabł. j. cylindryczny) te przewody uchodzą do głównego przewodu wyprowadzającego (nabł. j. cylindryczny) Pomiędzy komórkami nabł. są komórki śluzowe (kubkowe) tkanka łączna pod nabł. przewodu głównego zawiera miocyty gładkie. Funkcje

Część wewnętrzna zawiera cztery rodzaje komórek:

UKŁAD ODDECHOWY (systema respiratoria)

Składa się z dróg doprowadzających powietrze, części przewodzącej powietrze oraz narządu wymiany gazowej:

JAMA NOSOWA (cavum nasi)

Zawiera: przedsionek nosa (vestibulum nasi), okolicę węchową (regio respiratoria), okolicę węchową (regio olfactoria)

Przedsionek nosa (budowa skóry, nabłonek wielowarstwowy płaski, a pod nim skóra właściwa) Składa się:

Zanieczyszczenia osadzają się na powierzchni nabłonka. Skóra przedsionka przechodzi w błonę śluzową okolicy oddechowej. Okolica oddechowa zbudowana jest z:

Okolica oddechowa służy do oczyszczania, ogrzania i zwilgotniania powietrza. Wydzielina komórek kubkowych nabłonka oraz gruczołów tworzy na jego powierzchni warstewkę, służąca do wyłapywania zanieczyszczeń, jednocześnie zapewniają stałe nawilgocenie powietrza. Zanieczyszczenia na powierzchni nabłonka są przesuwane przez migawki do przedsionka i wydalana na zewnątrz. Naczynia krwionośne występują obficie. Naczynia tętnicze tworzą bogatą sieć tętniczek oraz naczyń włosowatych, a także anastomoz. Naczynia biegną od tylnej do przedniej części jamy nosa. Mają przeciwnie skierowany przepływ krwi, w stosunku do przepływu powietrza. To daje lepsze warunki ogrzania powietrza(błona śluzowa)

Okolica węchowa zbudowana jest z:

Blaszka właściwa błony śluzowej - znajdują się w niej gruczoły węchowe (glandulae olfactoriae), których wydzielina spłukuje powierzchnie błony i usuwa substancje zapachowe już zarejestrowane. Nici węchowe przez otwory kości sitowej przechodzą do opuszki węchowej mózgowia.

GARDŁO (pharynx)

Leży na skrzyżowaniu dróg pokarmowej i oddechowej. Są w nim:


KRTAŃ (larynx)

To krótka rura zbudowana z:

TCHAWICA (trochea)

Narząd rurowy o sztywnej ścianie dzięki pierścieniom chrzęstnym, usytuowany między podstawą krtani, a rozwidleniem na oskrzelach. Zbudowana z 3 błon:

Drogi doprowadzające powietrze mają rusztowanie chrzęstne, bo powietrze ciągle musi być doprowadzane. Tchawica dzieli się na drzewo oskrzelowe (arbor bronchalis)

DRZEWO OSKRZELOWE

Oskrzela główne (bronchii principales) - przez wnękę wnikają do płuc, mają podobną budowę do tchawicy, z tą różnicą że pierścienie chrzęstne są zamknięte. Oskrzela główne dzielą się po kolei na:

Drzewo oskrzelowe łączy się w płaciku płucnym z drzewem pęcherzykowym

PŁUCA (pulmones)

Otoczone są bezpośrednio błoną surowiczą - opłucna płucna (Pluro pulmonaris), która pokryta jest mezothelium, pod którym leży tkanka podsurowicza (tela subserosa). Składa się ona z 3 warstw łącznotkankowych:

Opłucna płucna zrasta się silnie z płucami, a jej włókna wnikają do narządu. Anatomicznie płuca mają budowę płatową, a w płatach rozróżnia się segmenty zbudowane z płacików płucnych, które są oddzielone od siebie pasmami tkanki łącznej wnikającej od opłucnej i mają kształt piramid zwróconych podstawą do opłucnej. Natomiast na wierzchołku znajduje się ostatni odcinek drzewa oskrzelowego - oskrzelik końcowy. W obrębie płacika zawarte jest drzewo pęcherzykowe.

DRZEWO PĘCHERZYKOWE (arbor alveolaris)

Drzewo pęcherzykowe zawiera w sobie:

Trzy typy pneumocytów leżą na błonie podstwnej i tworzą ścianę pęcherzyka. Pomiędzy komórkami nabłonka oddechowego i w świetle pęcherzyka mogą znajdować się makrofagi, w których cytoplazmie mogą występować cząsteczki różnych pyłów, dostające się wraz z wdychanym powietrzem do płuc i dlatego te komórki nazywane są komórkami pyłowymi oraz komórkami wad serca Ponieważ przy wadach serca w płucach zalega krew, a erytrocyty dostają się do pęcherzyków płucnych. Wówczas erytrocyty są fagocytowane przez makrofagi, które rozkładają hemoglobinę do hemosyderyny.

Pomiędzy pęcherzykami płucnymi znajduje się przegroda międzypęcherzykowa zbudowana z tkanki łącznej włóknistej luźnej, w której zawarta jest bogata sieć naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne. Błona podstawna nabłonka oddechowego i naczyń krwionośnych włosowatych najczęściej zespalają się ze sobą, co usprawiedliwia wymianę gazową. W przegrodach też występują makrofagi, fibroblasty, komórki plazmatyczne oraz pojedyncze miocyty gładkie i duża ilość włókien sprężystych. Włókna te rozciągają się podczas wydechu, a przy wdechu zmniejszają się, co powoduje wyciskanie powietrza z pęcherzyków, przez co zostają one opróżnione z powietrza zawierającego CO2. Sąsiadujące pęcherzyki często komunikują się ze sobą, za pomocą otworu pęcherzykowego (porus alveolaris) U osobników starych włókna sprężyste stają się cienkie, tracą sprężystość, a pęcherzyki płucne łączą się ze sobą w większe komory powietrzne, co prowadzi do rozedmy płuc.

UNACZYNIENIE PŁUC

Płuca jak każdy narząd unaczynione są czynnościowo i odżywczo. Krew czynnościową z prawej komory serca prowadzi tętnica płucna, dzieli się ona na dwie gałęzie doprowadzające krew żylną (z CO2) do obydwu płuc, w których obrębie dzieli się na mniejsze tętnice, biegnące wzdłuż drzewa oskrzelowego. Tętnice rozdzielają się na wysokości pęcherzyków płucnych na sieć naczyń włosowatych, która oplata pęcherzyki płucne. Na wysokości pęcherzyków zachodzi wymiana gazowa i krew z O2 przechodzi do naczyń włosowatych żylnych, które łączą się w coraz większe żyły płucne, wyprowadzające krew z płuc do lewego przedsionka serca.

UKŁAD MOCZOWY (systema urinarium)

Układ moczowy zbudowany jest z narządów moczowych (organa urinaria) do których należą:

Układ ten służy do usuwania z organizmu produktów przemiany materii, substancji występujących w nadmiarze oraz substancji toksycznych w postaci moczu.

NERKA (ren)

Jest narządem kształtu fasolowatego lub nerkowatego. Jest narządem posiadającym część wypukłą oraz wnękę nerki. Otoczona jest torebką włóknistą (capsula fibrosa), która zawiera część zewnętrzną z włóknami kolagenowymi oraz część wewnętrzną z miocytami gładkimi i włóknami srebrochłonnymi. Od torebki do narządu wnikają bardzo nieliczne włókna kolagenowe. Torebka ta jest łatwo zdejmowalna w warunkach fizjologicznych u zwierząt zdrowych w nerkach gładkich, a nieco trudniej w nerce pobruzdkowanej. Zewnętrznie od torebki położona jest torebka tłuszczowa (capsula adiposa). Funkcje:

W nerce wyróżnia się:

nerkowych, podstawą zwróconych do kory, a jej wierzchołek stanowi brodawka nerkowa (papilla renalis)

Kora nerki wysyła między piramidy pasma korowe, zwane słupami nerkowymi, a od podstawy piramid do kory wnikają promienie rdzeniowe i tworzą one część promienistą kory. Część kory znajdująca się pod torebką i między promieniami rdzennymi i nosi nazwę części skłębionej (pars convoluta). U ssaków w życiu poza płodowym są nerki proste. Wyjątek stanowią niedźwiedź i foka, które posiadają nerki złożone, składające się z wielu nereczek.

NERECZKA - to inaczej płat nerki składający się z jednej piramidy nerkowej i przylegającej do niej kory. Płaty są wyraźne w życiu płodowym. W zależności od tego w jaki sposób zrastają się nereczki (płaty) można wyróżnić 3 typy nerek:

W części korowej nerki występują Płaciki nerkowe. Jest to jeden promień rdzenny wraz z przyległą do niego częścią skłębioną. W rdzeniu występują płaty nerki. Jest to jedna piramida nerkowa wraz z przyległą do niej korą. Jednostką strukturalno-czynnościową i budulcową jest jednocześnie miąższ nerki jest nefron. Pomiędzy nefronami występuje delikatny zrąb nerki, zbudowany z tkanki łącznej włóknistej luźnej z naczyniami krwionośnymi, limfatycznymi i włóknami nerwowymi. Nefron składa się z 4 części

CIAŁKO NERKOWE (corpusculum renis)

Zbudowane jest z kłębuszka naczyniowego i torebki ciałka nerkowego. Ciałko nerkowe jest kształtu kulistego (owalnego) i ma dwa bieguny naczyniowy i kanalikowy. Na biegunie naczyniowym są dwie tętniczki, doprowadzająca i odprowadzająca. Tętniczka doprowadzająca po wniknięciu do ciałka nerkowego rozpada się na 4-6 pętli naczyń włosowatych krwionośnych tętniczych i w ten sposób powstaje kłębuszek naczyniowy ciałka nerkowego, którego naczynia przechodzą w tętnicę odprowadzającą ciałka. Jest to zatem układ tętniczo-tętniczy, czyli sieć dziwna tętniczo-tętnicza, w której tętnica doprowadzająca za pośrednictwem naczyń włosowatych tętniczych przechodzi w tętnicę odprowadzającą. Naczynia włosowate tętnicze charakteryzują się śródbłonkiem typu okienkowego z licznymi porami w cytoplazmie komórek śródbłonka. Śródbłonek spoczywa na błonie podstawnej. Między tętnicą doprowadzającą, a odprowadzającą jest tkanka łączna, stanowiąca mezangium zewnętrzne, a między naczyniami włosowatymi kłębuszka naczyniowego mezangium wewnętrzne. Komórki mezangium wewnętrznego to krezka naczyniowa, mają zdolność do fagocytozy, mogą się kurczyć i zmniejszać światło naczynia włosowatego.

Torebka ciałka nerkowego składa się z dwóch blaszek, trzewnej i ściennej, a między nimi jest jama (światło) torebki ciałka nerkowego, do której filtrowany jest mocz pierwotny. Blaszka trzewna torebki przylega do naczyń kłębuszka naczyniowego i zbudowana jest z podocytów (komórki wieloboczne, których pierwszorzędowe wypustki dłuższe dzielą się na drugorzędne cieńsze i są one na błonie podstawnej naczyń krwionośnych włosowatych kłębuszka naczyniowego) Blaszka trzewna na biegunie naczyniowym zagina się i przechodzi w kanalik główny. Blaszka ścienna torebki wysłana jest nabłonkiem jednowarstwowym płaskim.

KANALIK GŁÓWNY

Skład się z części krętej i prostej. Wysłany jest nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym lub wałeczkowatym (niskim walcowatym), którego komórki na powierzchni zwróconej do światła kanalika posiadają mikrokosmki, a cytoplazma tych komórek wykazuje aktywność fosfatazy zasadowej. Obecność mikrokosmków sprawia, że światło kanalika głównego ma niewyraźny kontur. Błona cytoplazmatyczna komórek tworzy liczne wgłębienia do cytoplazmy, co zwiększa powierzchnię części przypodstawnej komórek i służą do lepszej wymiany pomiędzy komórkami kanalika głównego, a naczyniami krwionośnymi włosowatymi oplatającymi z zewnątrz kanalik główny.

Pętla nefronu zbudowana jest z dwóch ramion: I zstępującego, wąskiego, wysłanego nabłonkiem jednowarstwowym płaskim. Ramie to zstępuje do rdzenia nerki, gdzie zagina się kolankowato i przechodzi w drugie ramię - wstępujące, szrokie, wysłane nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym. Ramię to wstępuje w kierunku kory nerki i tam przechodzi w ostatni odcinek nefronu zwany wstawką lub kanalikiem krętym II rzędu, czyli dystalnym. U bydła, świni i kota występują pętle nefronu długie, w których ramię zstępujące zagina się na wierzch piramidy nerkowej i przechodzi następnie w ramię wstępujące. U człowieka, konia, psa i małych przeżuwaczy pętle nefronu są krótkie, zaginają się u podstawy piramid, a ich część szeroka rozpoczyna się jeszcze w obrębie ramienia zstępującego, przed zagięciem kolankowym.

Ostatnim odcinkiem nefronu jest wstawka, czyli kanalik kręty II rzędu, leżący w obrębie kory nerki, wysłany jest nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym. Tuż za wstawką rozpoczynają się drogi wyprowadzające mocz w obrębie nerki.

W korze i rdzeniu nerki pomiędzy nefronami są komórki śródmiąższowe. W korze są to:

W rdzeniu:

UNACZYNIENIE NERKI

Do nerki przez jej wnękę wnika tętnica nerkowa, odchodząca od aorty brzusznej. Oddaje ona gałązki do dwóch torebek łącznotkankowych, a po wniknięciu do nerki dzieli się na tętnice międzypłatowe, pomiędzy piramidami rdzenia. Każda z nich zagina się na granicy kory i rdzenia i przechodzi w tętnicę łukowatą, a od nich do kory odchodzą tętnice promieniste (korowe, międzypłacikowe). Biegną one do powierzchni nerki i tam rozpadają się na naczynia włosowate, a częściowo wnikają do torebek i zbierają się w żyły gwiaździste. Tętnice promieniste na swoim przebiegu oddają tętniczki doprowadzające do ciałek nerkowych, gdzie dzielą się ona na naczynia włosowate kłębuszka nerkowego ciałka nerkowego. Na biegunie naczyniowym wychodzą tętniczki odprowadzające, które rozpadają się na naczynia włosowate zaopatrujące część skłębioną w krew, po czym łączą się w żyły uchodzące do żył promienistych. Do tych naczyń wpadają też żyły gwiaździste. Te przechodzą w żyły łukowate, a te w żyły międzypłatowe, które uchodzą do żyły nerkowej, która wpada do żyły głównej doogonowej (vena cava caudalis)

Rdzeń zawiera:

Powyższe tętnice rozpadają się na naczynia włosowate unaczyniające i odzywiające rdzeń. Wpadają one do żył łukowatych.

APARAT PRZYKŁĘBKOWY (apparatus inxtoglanreluranis)

Tworzą go trzy elementy:

Komórki aparatu przykłębkowego uczestniczą w utrzymaniu homeostazy jonowej organizmu oraz regulacji ciśnienia krwi. Usuwanie przez nerkę z osocza krwi, a tym samym z organizmu końcowych produktów przemiany materii i substancji będących w nadmiarze, a także substancji toksycznych, odbywa się przez filtrację osocza krwi w kłębuszku naczyniowym. Proces ten oparty jest na filtracji pod ciśnieniem, jakie panuje w naczyniach kłębuszka. W regulacji tego ciśnienia uczestniczą tętniczki doprowadzające i odprowadzające, przez skurcz miocytów gładkich, znajdujących się w ich ścianie.

Filtracja osocza odbywa się przez tzw. Błonę filtracyjną lub filtr kłębuszkowy, w skład którego wchodzą:

Pomiędzy nimi są szczeliny filtracyjne. Wskutek filtracji powstaje mocz pierwotny, stanowiący przesącz osocza krwi pozbawiony elementów komórkowych i białek wielkocząsteczkowych. Mocz pierwotny przesącza się do jamy torebki ciałka nerkowego. Produkowany jest on w dużych ilościach, a przepływając przez następne odcinki nefronu ulega 100 i więcej krotnemu zagęszczeniu, przekształcając się w mocz ostateczny wydalany z organizmu. W kanaliku głównym komórki pełnią funkcję absorpcyjną, wskutek czego wychwytywane są w całości glukoza, aminokwasy, chlorki i fosforany, H2O i te składniki wracają do krwi. Poprzez wchłanianie H2O zmniejsza się ilość moczu pierwotnego i wzrasta stężenie składników nie ulegających resorpcji zwrotnej, np. mocznik, amoniak, ciała kreatynowe. W pętli nefronu w ramieniu wstępującym H2O ulega wchłanianiu. We wstawce za pośrednictwem plamki gęstej pod wpływem hormonu kory nadnerczy aldosteronu regulowana jest aktywna resorpcja Na+ z moczu i ich przepływ do krwi, a do światła wstawek nabłonka pompuje jony H+ i amonowe, co wpływa na regulację kwasowo-zasadową organizmu. Ostateczne zagęszczenie moczu ma miejsce w kanaliku zbiorczym pod wpływem hormonu antydiuretcznego ADH = wazopresyna = diuretyna wchłaniana jest w dalszym ciągu woda i mocz ostateczny wydalany jest drogami wyprowadzającymi z organizmu. Brak diuretyny powoduje wydalanie dużych ilości moczu (moczówka prosta)

DROGI WYPROWADZAJĄCE MOCZ

Wstawka kończy nefron i przechodzi w drogi wyprowadzające mocz, występujące jeszcze na terenie nerki. Drogi te rozpoczyna kanalik łączący, przechodzący w kanalik prosty, a z ich połączenia powstają kanaliki zbiorcze. Wszystkie te trzy odcinki wysłane są nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym. Kanaliki zbiorcze w korze nerki biegną w promieniach nerki i sąsiadują z ramionami zstępującymi pętli nefronu. Kanaliki zbiorcze w obrębie brodawki przechodzą w przewody brodawkowe z nabłonkiem jednowarstwowym cylindrycznym. Przewody te uchodzą do kielichów nerkowych, a te do miedniczki nerkowej. Zbudowane są one z:

Od miedniczki nerkowej bierze początek moczowód, tworzący drogi wyprowadzające mocz leżące poza nerką.

MOCZOWÓD (ureter)

Posiada ścianę 4-warstwową:

PĘCHERZ MOCZOWY (vesica urinaria)

Podobnie jak moczowód posiada 4 błony:

Drogi wyprowadzające mocz kończy nieparzysty przewód - (urethra), wysłana nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym baldaszkowym, a przy jej ujściu jest nabłonek wielowarstwowy płaski.

UKŁAD DOKREWNY (systema endocrinum)

Gruczoły dokrewne (glandulae endocrinae) wydzielają hormony, które za pośrednictwem krwi lub limfy docierają do wszystkich części organizmu. Pobudzają lub hamują czynność poszczególnych narządów lub grup narządów, w tym innych gruczołów dokrewnych. Wszystkie gruczoły dokrewne podporządkowane są ośrodkowemu układowi nerwowemu, w którym znajdują się ośrodki pobudzające i hamujące wydzielanie. Układ ten wpływa również na funkcjonowanie układu nerwowego. Hormony oddziaływają na komórki docelowe za pośrednictwem swoistych receptorów. Hormony sterydowe drobnocząsteczkowe, mają swoje receptory w komórkach, a hormony polipeptydowe i glikoproteinowe nie przenikają przez błony komórkowe, a ich receptory znajdują się na powierzchni komórek docelowych. Do gruczołów wydzielania wewnętrznego należą:

PRZYSADKA MÓZGOWA (hypophysis cerebrii, s. glandula pituitaria)

Leży u podstawy mózgu, we wgłębieniu kości klinowej zwanym siodełkiem tureckim (sella turcica) Ściany kostne dobrze zabezpieczają narząd. Siodełko wysłane jest oponą twardą, która nad nim tworzy przeponę przez, którą przechodzi lejek łączący ją z podwzgórzem (hypothalamus). Rozwojowo, anatomicznie oraz czynnościowo przysadka rozwija się z ektodermy z dwóch różnych zawiązków, które rzutują na jej budowę. Zbudowana jest z części gruczołowej, która rozwija się z nabłonka pierwotnej jamy ustnej z tzw. Kieszonki Rathtgo oraz z części nerwowej, która zawiązuje się w podwzgórzu jako uwypuklenie dna komory trzeciej mózgu. Oba zawiązki gruczołowy i nerwowy łączą się następnie w jeden narząd otoczony wspólnie torebką łącznotkankową, która pozostaje w łączności z oponą twardą mózgu. W przysadce są dwie części:

Część gruczołowa (adenohypophysis) składa się z:

stanowi główną składową części gruczołowej. Płat ten u człowieka i konia zrasta się z płatem pośrednim, a u innych zwierząt domowych między płatem przednim, a pośrednim występuje szczelinowata jama przysadki będąca pozostałością rozwojową po kieszonce Rathtego. Od torebki łącznotkankowej do części gruczołowej wnikają liczne delikatne pasemka tkanki łącznej z licznymi włóknami srebrochłonnymi, naczyniami i nerwami tworzącymi rusztowanie dla miąższu gruczołu. Budują go komórki gruczołowe skupione w postaci pasm lub gniazd oddzielonych od siebie delikatnymi pasmami tkanki łącznej. Gniazda komórek otoczone są gęstą siecią naczyń włosowatych zatokowych. Wyróżnia się tu komórki zróżnicowane pod względem morfologicznym i czynnościowym. Dwie grupy komórek:

Innym rodzajem komórek płata przedniego, pojawiających się w okresie ciąży są komórki ciążowe. Występują one na obwodzie płata przedniego, są pochodnymi komórek barwnikoopornych, czyli niezróżnicowanych.

Część gruczołowa przysadki produkuje hormony tropowe, w tym hormony stymulujące inne gruczoły wydzielania wewnętrznego, jest zatem nadrzędnym gruczołem w stosunku do innych gruczołów dokrewnych. Jego czynność wydzielnicza regulowana jest przez produkowane w podwzgórzu liberyny, pobudzające do wydzielania lub statyny hamujące wydzielanie komórek gruczołowych przysadki

Część guzowa (tylko u człowieka)

Część nerwowa (neurohypophysis) - jest przedłużeniem lejka (infundibulum), łączącego się z podstawą mózgu i podwzgórzem. Brak tu gniazd komórkowych, a w utkaniu łącznotkankowym występują liczne włókna nerwowe bezrdzenne. Aksony neuronów wydzielniczych podwzgórza, liczne naczynia krwionośne oraz komórki glejowe przysadki, zwane pituicytami przysadki (są to astrocyty włókniste i protoplazmatyczne) Płat tylny połączony jest z podwzgórzem drogą podwzgórzowo-przysadkową (tractus hypothalamohypophysialis) Szlak ten tworzą aksony neuronów jąder nerwowych podwzgórza, tj. jądra trzykomorowego (nucleus parawrntricularis) oraz jadra nadwzrokowego (nucleus supraopticus). Aksony bezmielinowe tych dwóch jąder kończą się kolbowatymi rozszerzeniami w płacie tylnim. Neurony obu jąder wytwarzają wydzieliny zwane neurosekretem lub neurohormonem, które transportowane są do płata tylnego. Neurony wydzielnicze jądra nadwzrokowego produkują neurohormon - adiuretynę (ADH) czyli wazopresynę, która w małych ilościach działa na zmniejszenie objętości moczu. Zmniejszenie lub brak wydzielania adiuretyny powoduje moczówkę prostą, czyli nadmiar moczu. W warunkach fizjologicznych ADH działa na nabłonek kanalików zbiorczych nerki, zwiększa resorpcję zwrotną H2O przez co mocz ostateczny wydzielany jest w mniejszej ilości. W większych stężeniach hormon obkurcza ścianę tętnic i tętniczek, podnosząc ciśnienie krwi i wtedy nazywany jest wazopresyną. Neurony jądra trzykomorowego wydzielają oksytocynę, zwaną także ocytocyną, która pobudza skurcze ciężarnej macicy podczas porodu, a u ptaków wpływa na mięśniówkę jajowodów. Na przebiegu szlaków tych dwóch jąder występują zgrubienia, tzw. Ciałka neurosekrecyjne spichrzujące, co wskazuje na transport neurohormonów przez aksony do części nerwowej przysadki. Neurohormony w płacie nerwowym mogą być magazynowane lub bezpośrednio oddawane do naczyń krwionośnych. Zakończenia aksonów tworzą gęste sploty okołonaczyniowe, nazywane narządem neurohemalnym, w którym zakończenia aksonów zawierają neurohormony i są one biegunem presynaptycznym, a dalszą częścią są naczynia krwionośne włosowate.

NADNERCZA (glandulae suprarenales)

Są to narządy parzyste położone w dogłowowym biegunie nerek. Otoczone są torebką łącznotkankową, która wysyła do narządu liczne pasemka podtrzymujące liczne naczynia krwionośne i komórki gruczołowe endokrynowe. Pod torebką znajduje się kora (cortex suprarenalis), która otacza głębiej położony rdzeń (medulla suprarenalis) kora i rdzeń różnią się pochodzeniowo. Kora rozwinęła się z mezodermalnego nabłonka wtórnej jamy ciała, a rdzeń jest pochodzenia entodermalnego z neuroblastów zwojów współczulnych, leżących w sąsiedztwie nadnercza. Neuroblasty wrastają w głąb zawiązka mezodermalnego i powstaje narząd w którym kora zamyka i otacza rdzeń. W korze nadnerczy w zależności od ułożenia komórek endokrynowych, pomiędzy, którymi są liczne naczynia włosowate zatokowe. Wyróżnia się trzy strefy w korze:

W cytoplazmie komórek wszystkich trzech stref kory występują mitochondria typu rureczkowego. Są one także w ciałku żółtym jajnika i w komórkach śródmiąższowych jądra,

co wskazuje na udział mitochondriów w wytwarzaniu hormonów steroidowych, dla których jednym z substratów jest cholesterol. Hormony kory nadnerczy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Niedoczynność kory nadnerczy powoduje chorobę Addisona (objawy: obniżenie podstawowej przemiany materii, osłabienie mięśni, zaburzenie gospodarki wodnej i mineralnej)

Nadczynność kory nadnerczy powoduje:

Rdzeń nadnerczy. Otoczony jest korą, zrąb rdzenia stanowi tkanka łączna włóknista luźna. Występują tu grupy komórek wielobocznych lub walcowatych, a pomiędzy nimi szeroki zatoki żylne - sinusoidy, z którymi kontaktują się komórki. Cytoplazma komórek rdzenia zawiera ziarnistości wybarwiające się solami chromu na żółto lub brunatnie stąd są nazywane komórkami chromochłonnymi lub chromafinowymi. Uważane są one za zmodyfikowane neurony zwojowe, wśród komórek chromatofinowych wyróżnia się:

W normalnych warunkach te dwa hormony wydzielane są do krwi w niewielkich ilościach, a w czasie stresu lub w warunkach wywołujących emocje są one wydzielane w większych ilościach co powoduje przyspieszenie akcji serca oraz skurcze tętnic, tętniczek oraz wzrost ciśnienia. Dochodzi także do zwiększenia ilości glukozy, przy udziale adrenaliny. Noradrenalina wykazuje działanie lipolityczne w stosunku do komórek tłuszczowych. Komórki chromochłonne występują też w ciałkach przyzwojowych.

Ciałka przyzwojewe (paraganglia) - komórki tych ciałek mają takie samo pochodzenie, co komórki rdzenia nadnerczy. Ciałka mogą występować pojedynczo lub w skupiskach. Parzyste i największe ciałka występują w miejscu odejścia tętnicy krezkowej od aorty brzusznej. Komórki te produkują adrenalinę i noradrenalinę, a w czasie niedoczynności rdzenia przejmują jego funkcję.

TARCZYCA (glandula thyroidea)

Pochodzi z endodermalnego nabłonka wyścielającego dno jelita przedniego (głowowego) składa się z dwóch płatów połączonych ze sobą i otoczona jest torebką łącznotkankową, od której odchodzą w głąb gruczołu delikatne pasemka łącznotkankowe, dzieląc narząd na nieregularne Płaciki. Płaciki zbudowane są z pęcherzyków w postaci kulistych lub owalnych jamek. Pęcherzyk jest jednostką strukturalno-czynnościową tarczycy. Między pęcherzykami znajduje się tkanka łączna włóknista luźna z bardzo licznymi naczyniami włosowatymi. Tarczyca jest bardzo dobrze ukrwiona, podczas jednej minuty otrzymuje 4x więcej krwi niż nerka. Pęcherzyki są wysłane nabłonkiem jednowarstwowym. Komórki pęcherzyka nazywane są komórkami głównymi pęcherzykowymi, folikularnymi lub tyreocytami. W zależności od stanu czynnościowego pęcherzyka zmienia się ich kształt.

Pęcherzyk czynny - są to komórki kostkowe (sześcienne lub cylindryczne) zbliżone do wałeczkowych

Pęcherzyk nieczynny- są to nisko sześcienne lub płaskie pęcherzyki. Pod błoną podstawną oplecione są naczyniami włosowatymi i komórkami w stanie czynnym, mają mikrokosmki skierowane do światła pęcherzyka.

Te hormony w świetle pęcherzyka włączane są do łańcucha białkowego tyreoglobuliny, która wchodzi w skład koloidu w świetle pęcherzyka.

Komórki pęcherzyków tarczycy wydzielają do światła oraz do naczyń krwionośnych oplatających pęcherzyk od ich podstawy. Produkcja hormonów odbywa się pod wpływem hormonu stymulującego tyreotropowego (TSH) przysadki. Rola hormonów tarczycy:

Choroby tarczycy:

Pomiędzy pęcherzykami występują komórki pęcherzykowe pozafolikularne, komórki C, czyli jasne. Są one pochodzenia neuroektodermalnego i produkują kalcytoninę (hormon polipeptydowy) obniża poziom Ca2+ we krwi działający antagonistycznie do parathormonu, wydzielanego przez przytarczyce.

PRZYTARCZYCE (glandulae parathyroideae)

Występuje w dwóch parach, powstaje z nabłonka endodermalnego trzeciej i czwartej kieszonki skrzelowej, w postaci uwypukleń, które zespalają się z powierzchnią płatów tarczycy. Każdy gruczoł otacza torebka łącznotkankowa wysyłająca pasma łącznotkankowe, tworząc rusztowanie dla miąższu gruczołu. Komórki kształtu wielobocznego ułożone są w grona (pasma). Są dwa rodzaje komórek:

Parathormon (PTH) - reguluje gospodarkę Ca2+ i P organizmu. Obniżony poziom Ca we krwi powoduje podwyższenie poziomu P we krwi. Hypophosphatemia - na skutek zmniejszenia wydzielania fosforanów przez nerkę. Niedobór Ca we krwi (hypocalcaemia) wywołuje tężyczkę (tetonia), która prowadzi do śmierci wśród objawów drgawek. U ptaków niedobór PTH powoduje, że jaja są bez skorupki lub są one bardzo cienkie. Podwyższony poziom PTH prowadzi do wzrostu poziomu wapnia we krwi (hypercalcaemia), co przyczynia się do odwapnienia kości, które są głównym magazynem Ca. Prowadzi to do choroby Recykling-Hausena.

SZYSZYNKA (corpus lineare)

Powstaje z ektodermy międzymózgowia. Leży w nadwzgórzu (epithalomus) najlepiej rozwinięta u młodych osobników, a u starszych ulega inwolucji. Okryta torebką, od której odchodzą pasma łącznotkankowe z włóknami srebrochłonnymi, jest to rusztowanie dla miąższu gruczołu. Miąższ stanowi syncytium utworzone ze wszystkich komórek glejowych oprócz astrocytów protoplazmatycznych. W oczkach syncytium leżą komórki szyszynki nazywane pinealocytami (komórki wieloboczne z wypustkami) Wraz z wiekiem w szyszynce gromadzi się piasek szyszynki (acerrulus epiphysialis) w postaci około jednego mm. Tworów zawierających CaCO3 i MgCO3. Piasek wskazuje na procesy degeneracyjne. Pinealocyty produkują i wydzielają melatoniny (hormon, który u płazów wpływa na zmniejszenie pigmentacji skóry i działa antagonistycznie do intermedyny, cz. Pośredniej przysadki) U ssaków melatonina wpływa na czynność hormonów podwzgórza - Hamuje wydzielanie FSH liberyny (foliliberyny) i LH liberyny (luliberyny), działanie antygonadotropowe. Melatonina - `wymiatacz wolnych rodników' chroni zarówno lipidy błon komórkowych jak i jądrowy DNA przed uszkodzeniem oksydatywnym, może być stosowana jako utleniacz - zapobiega nowotworom. Wraz z wiekiem spada produkcja melatoniny przez szyszynkę. Zawartość melatoniny jest duża w ziarnach owsa, jęczmienia, gryki, a mniej w warzywach i owocach.

POWŁOKA WSPÓLNA CIAŁA (integumentum commulnae)

Stanowi ją skóra z przydatkami lub pochodnymi skóry powstającymi z naskórka, które pozostają z nią w ścisłym związku czynnościowym. Do przydatków skóry powstałych z naskórka zalicza się: włosy, gruczoły skórne, pióra, rogi, kopyta, racice, pazury i paznokcie.

SKÓRA (cutis s. derma)

Zbudowana z:

Pod skórą jest tkanka podskórna. Skóra jest ważna życiowo, ponieważ zniszczenie jej w ponad 60% może prowadzić do śmierci osobnika na skutek utraty wody. Pełni ona funkcję ochronną, zabezpiecza organizm przed:

Uczestniczy w regulacji gospodarki wodnej ze względu na obecność gruczołów, a więc pełni też funkcję wydzielniczą. Jest narządem zmysłów ze względu, na obecność zakończeń nerwowych. Informuj o doznaniach związanych z uciskiem, temperaturą środowiska zewnętrznego oraz ze względu na występowanie na niej zakończeń bólowych.

NASKÓREK (epidermis)

To nabłonek wielowarstwowy walcowaty rogowaciejący. Zbudowany z komórek zwanych keratynocytami układającymi się w warstwy. Na pofałdowanej błonie podstwnej spoczywa warstwa rozrodcza (stratum germinativum) zbudowana z

Nad warstwą rozrodczą są warstwy rogowaciejące:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Radiologia - Wyk ady, Weterynaria, Rok 3, RTG, 3 rok, RTG
Elektronogramy - podpisy, Weterynaria Lublin, Weterynaria 1, Histologia, Histologia, histologia Elek
test 158pytan-histo, Weterynaria, Histologia
PYTANIA HISTOLOGIA 2009, Weterynaria Lublin, od Adama
Wyk-ad 3, I rok, Histologia, histologia wykłady
Wyk-ad 2, I rok, Histologia, histologia wykłady
Wyk-ad 4, I rok, Histologia, histologia wykłady
Wyk-ad 5, I rok, Histologia, histologia wykłady
Tk l mezenchymatyczna, Weterynaria, Histologia
kolo III, Weterynaria Lublin, Histologia
Dokument histologia wyk 3
PYTANIA HISTOLOGIA 2009, Weterynaria, Histologia

więcej podobnych podstron