Konkurencyjność na poziomie mikro- i makroekonomicznym
Przedstaw dwie definicje konkurencyjności międzynarodowej kraju.
Konkurencyjność to sprzedaż wyrobów z zyskiem w kraju i za granicą. Konkurencyjność identyfikowana jest z wynikami osiągniętymi przez kraj w wymianie międzynarodowej i mierzona jest takimi wskaźnikami, jak na przykład udział w światowym eksporcie, saldo obrotów bieżących kształtowanie się terms of trade itp.(konkurencyjność typu wynikowego). Konkurencyjność to zdolność do utrzymania, a nawet powiększania udziałów rynkowych. Konkurencyjność to zdolność gospodarki otwartej do długofalowego wzrostu gospodarczego i do uzyskiwania trwałych korzyści z międzynarodowej wymiany gospodarczej (konkurencyjność typu czynnikowego).
Wyjaśnij podstawowy związek między konkurencyjnością na poziomie mikro- i makroekonomicznym.
Walka konkurencyjna toczy się bezpośrednio między przedsiębiorstwami, w związku z tym międzynarodowa konkurencyjność gospodarki jest efektem międzynarodowej konkurencyjności mikropodmiotów funkcjonujących w jej ramach. Ale trudno międzynarodową konkurencyjność gospodarki traktować jako prostą sumę konkurencyjności firm operujących w jej granicach. Konkurencyjność gospodarki jest czymś więcej niż tylko rezultatem łącznej lub przeciętnej konkurencyjności podmiotów gospodarczych. Konkurencyjność firmy jest funkcją nie tylko potencjału własnego, tj. umiejętności menedżerskich, kapitału etc., ale zależy także od efektywności struktury produkcyjnej gospodarki (jej techniczno-organizacyjnej infrastruktury), obowiązującego w danym kraju systemu wartości i sprawności jego struktur politycznych. Sprawne i efektywne przedsiębiorstwa oddziałują na stan otoczenia, a równocześnie otoczenie wpływa na efektywność funkcjonowania przedsiębiorstwa. Zachodzi więc sprzężenie zwrotne (przenikanie się), a konkurencyjność przedsiębiorstwa i konkurencyjność całej gospodarki stanowią wypadkową (skutek) wzajemnych relacji i oddziaływań firmy i otoczenia krajowego.
Podaj istotę nowej gospodarki (postfordyzmu) w porównaniu z systemem produkcji masowej.
Nowa gospodarka (postfordyzm)- Potoczne rozumienie terminu oznacza firmy rozwijające nowe technologie oraz prowadzące działalność przy pomocy Internetu.
Istota postfordyzmu:
a. tworzenie struktur sieciowych funkcjonowania
przedsiębiorstwa,
b. spłaszczenie piramidy zarządczej,
c. obecność produktu na wielu rynkach,
d. nowa perspektywa menedżerska - wielość celów działania przedsiębiorstwa (masowa indywidualizacja produktu i usług - mass customerization); intensyfikacja badań rozwojowych; dywersyfikacja portfela biznesowego; ekspansja na wiele rynków; konkurencja czasem - w sensie innowacyjności oraz dostarczania produktu i usług; ograniczenie ryzyka biznesowego. Nowe technologie wspomagają te cele poprzez kompresję czasu i przestrzeni.
Natomiast cechami systemu produkcji masowej są:
a. skumulowanie w ramach firmy wszystkich ogniw produkcji i marketingu,
b. hierarchiczne zarządzanie,
c. masowy, standardowy produkt.
Omów podstawowe czynniki kształtujące proces globalizacji.
Postęp w dziedzinie nauki i techniki (przyspieszenie procesów powstawania odkryć i wynalazków i ich zastosowań - w efekcie zdominowanie fordyzmu przez postfordyzm; korporacje transnarodowe jako czynnik rozprzestrzeniania się postępu technicznego a także rewolucji naukowo-technicznej).
Odejście od konkurencji międzynarodowej na rzecz globalnej (przyjmowanie globalnej perspektywy menedżerskiej; zasady działania w sektorach wysokich technik; fuzje i przejęcia, alianse oraz struktury sieciowe firm jako sposoby funkcjonowania przedsiębiorstw w warunkach globalnego układu konkurencji; oligopolizacja rynków światowych)
Polityka ekonomiczna państwa (deregulacja rynków finansowych; polityka konkurencji jako regulator globalnego układu konkurencji; regionalna integracja gospodarcza; liberalizacja zasad handlu zagranicznego).
Czynniki polityczne (rozszerzanie ekspansji geograficznej firm i intensyfikacja konkurencji globalnej).
Przedstaw czynniki i kryteria konkurencyjności wg IMD i wymień kraje o najwyższym poziomie konkurencyjności.
Czynniki podstawowe |
Kryteria szczegółowe |
Poziom rozwoju gospodarki |
- Gospodarka krajowa - Handel międzynarodowy - Międzynarodowe inwestycje - Zatrudnienie - Poziom i struktura cen |
Sprawność działania rządu |
- Finanse publiczne - Polityka fiskalna rządu - Instytucjonalne warunki działania państwa - Instytucjonalne warunki dla działalności gospodarczej - Uwarunkowania społeczne |
Sprawność funkcjonowania biznesu |
- Wydajność czynników wytwórczych - Rynek pracy - System finansowy - Praktyka i efektywność zarządzania - Postawy etyczne i system wartości |
Infrastruktura |
- Podstawowa infrastruktura - Infrastruktura technologiczna - Infrastruktura naukowa - Zdrowie i ochrona środowiska naturalnego - Edukacja |
Hongkong, USA, Singapur, Szwecja, Szwajcaria.
Przedstaw czynniki i kryteria konkurencyjności wg WEF i wymień kraje o najwyższym poziomie konkurencyjności w latach 2009-2010.
Czynniki i kryteria konkurencyjności według WEF:
Do 2001 r. instytucja przygotowywała coroczny raport wraz z IMD uwzględniający 8 czynników konkurencyjności, przy czym każdy z czynników zawiera około 47 kryteriów. Stosuje się więc w sumie około 380 kryteriów. Od 2001 r. 8 czynników konkurencyjności zastąpiły 4 główne grupy czynników, a liczbę kryteriów ograniczono do 280.
RANKING KONKURENCYJNOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ W 2009 R .: 1.Stany Zjednoczone, 2.Szwajcaria, 3.Dania, 4.Szwecja, 5.Singapur
RANKING KONKURENCYJNOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ W 2010 R.: 1.Szwajcaria, 2.Szwecja, 3.Singapur, 4.Stany Zjednoczone, 5.Niemcy. Zaraz za nimi kolejno: Japonia, Finlandia, Holandia, Dania, Polska dopiero na 39 miejscu.
W przygotowywanych od 1997r. przez WEF Raportach Konkurencyjności Globalnej wyróżnia się 8 grup czynników mających wpływ na poziom konkurencyjności.
Otwartość gospodarki (stopień otwarcia gospodarki na handel i inwestycje zagraniczne, międzynarodowe przepływy finansowe, politykę stopy procentowej),
Rolę państwa (wielkość i struktura wydatków rządowych, deficyt budżetowy, stopa oszczędności publicznych, podatki, a także rola urzędów i regulacji),
Finanse (poziom konkurencyjności rynków finansowych, wypłacalność i stabilność głównych instytucji finansowych, poziom oszczędności narodowych i inwestycji, zdolność kredytowa państwa oceniana przez niezależne instytucje ratingowe),
Infrastrukturę (jakość dróg, kolei, portów, telekomunikacji, koszty transportu lotniczego i ogólne wydatki na infrastrukturę),
Technologie (stopień wykorzystania komputerów, rozprzestrzenienie nowych technologii, zdolność gospodarki do wchłaniania nowych technologii, poziom i jakość badań i rozwoju),
Zarządzanie (jakość zarządzania, marketingu, jakość zasobów ludzkich, system motywacji i wynagradzania, jakość systemów wewnętrznej kontroli finansowej),
Siłę roboczą (wydajność i konkurencyjność rynku pracy, poziom kosztów pracy, poziom wykształcenia siły roboczej, podatki i koszty ubezpieczeń związane z zatrudnieniem pracowników),
Instytucje (jakość instytucji prawnych, ich funkcjonowanie, poziom korupcji, poziom zorganizowanej przestępczości).
WEF DEFINIUJE KONKURENCYJNOŚĆ JAKO: „ZBIÓR CZYNNIKÓW INSTYTUCJONALNYCH, POLITYK GOSPODARCZYCH I INNYCH ZASOBÓW, ODDZIAŁUJĄCYCH NA PRODUKTYWNOŚĆ GOSPODAREK”
Polska: Spośród 12 kategorii najniżej oceniono infrastrukturę, stabilność makroekonomiczną, efektywność rynku produktów i usług oraz innowacje. Najlepsze oceny uzyskały za to: wielkość rynku, szkolnictwo wyższe i szkolenia oraz zdrowie i szkolnictwo podstawowe. Na bardzo niską pozycję Polski w kategorii infrastruktura złożyły się, wg autorów raportu, m.in.: niska jakość infrastruktury drogowej, ogólnej infrastruktury, infrastruktury portów oraz transportu lotniczego.
Przedstaw strategie korporacji transnarodowych w warunkach globalnej konkurencji.
Strategia wielonarodowa: różne rynki krajowe są obsługiwane przez - z reguły - autonomiczne jednostki (filie) korporacji. Jednostki te mają dużą samodzielność i kompleksowość tj. tworzą cały łańcuch wartości firmy, czyli ich działalność skierowana jest na zaspokojenie wymagań konkretnego lokalnego rynku.
Strategia międzynarodowa ma bardziej ograniczoną samodzielność i polega na realizowaniu ograniczonych zadań w powiązaniu z działalnością innych jednostek korporacji i oznacza wymianę wewnątrz organizacyjną. Jednostki korporacji nastawione są na różny asortyment lub wyodrębniony ciąg operacji wytwórczych. Z kolei zróżnicowanie geograficzne (krajowe) oznacza wykorzystanie różnych lokalizacji dla zaopatrzenia, przetwórstwa i zbytu.
Strategia globalna i transnarodowa to efekt przełomu technologicznego: nowe technologie uruchamiają na niespotykaną dotąd skalę potencjał innowacyjności produktowej i nowe metody zarządzania i organizowania współpracy między firmami, co otworzyło drogę do globalizacji rynków i sektorów. Strategia globalna oznacza istnienie globalnych klientów i globalnych segmentów rynku, ale dowodzi, że wiele rynków stało się międzynarodowymi, a następnie globalnymi, ale potrzeby klientów nadal wykazują zróżnicowanie lokalne i regionalne. Doświadczenie dowodzi, że strategie globalne sprawdzają się przede wszystkim w produkcji komponentów, a nie finalnych wyrobów konsumpcyjnych. Strategia globalna przekształca się de facto w strategię transnarodową. Koncentracja uwagi na strategiach globalnych i transnarodowych oznacza sensowność włączenia w struktury i strategie globalnych graczy, podmiotów lokalnych, co dla tych ostatnich oznacza szansę ekspansji biznesowej.
Strategie firm polskich w okresie transformacji systemowej.
W oparciu o obserwację i analizę sposobów działania wielu polskich firm w latach dziewięćdziesiątych można wyodrębnić następujące rodzaje ich strategicznych zachowań podejmowanych w warunkach wchodzenia lub silnej konkurencji ze strony korporacji transnarodowych:
Pozyskiwanie zagranicznego inwestora, zarówno do prywatyzowanych przedsiębiorstw sektora publicznego, jak i do firm sektora prywatnego.
Tworzenie krajowych grup kapitałowych przedsiębiorstw o rodowodzie publicznym (częściej) lub prywatnym.
Podejmowanie współpracy w formie aliansu strategicznego z zagranicznym partnerem.
Wchodzenie w porozumienia z zagraniczna firmą, jako poddostawca, podwykonawca lub innego rodzaju partner.
Prowadzenie działalności z wykorzystaniem marki handlowej.
Wychodzenie z działalnością za granicę (w oparciu o inwestycje bezpośrednie.
Co stanowi o tożsamości narodowej firm polskich.
Zlokalizowanie w polsce,
podlega polskiemu prawu,
polski zarząd,
samodzielność operacyjna,
możliwośc uzgadniania strategii z partnerami zagranicznymi,
Korzyści z posiadania silnej marki.
Marka ułatwia identyfikację produktu i co się z tym wiąże, lepszą rozpoznawalność przez klientów.
Zabezpieczenie prawne marki chroni poszczególne elementy produktu przed podrabianiem i imitacjami.
Symbolika marki, przekazując pewne skojarzenia związane z jakością czy użytecznością, powoduje przywiązanie konsumentów do przedsiębiorstwa i jego produktu.
Marka ułatwia plasowanie produktu.
Marka może spowodować względną przewagę kosztową w działaniach marketingowych oraz dystrybucyjnych, np. dzięki wzrostowi siły przetargowej.
Kryteria polskości marki.
właścicielem marki są Polacy,
marką zarządzają Polacy,
produkty opatrzone marką są wytwarzane w Polsce,
docelowym i najważniejszym rynkiem marki jest Polska,
marka kojarzy się z naszym krajem,
marka pochodzi z Polski,
pierwotna rejestracja marki (znaku towarowego ) miała miejsce w Polsce,
firma ma siedzibę w Polsce,
siła robocza i surowce.
KTN jako decydujący czynnik wzrostu gospodarczego krajów słabiej rozwiniętych.
Korporacje transnarodowe odgrywają decydującą rolę w krajach rozwiniętych oraz stają się decydującym czynnikiem wzrostu gospodarki krajów słabiej rozwiniętych - zarówno o średnich, jak i o niskich dochodach.
1. Są one przede wszystkim głównymi inwestorami w gospodarce większości krajów oraz w gospodarce światowej, stwarzając nowe zdolności produkcyjne i usługowe oraz nowe miejsca pracy. Wpływają w istotnym stopniu na przeobrażenia strukturalne w poszczególnych krajach oraz w gospodarce światowej.
2. Stanowią podstawowe ośrodki finansowania i rozwoju badań naukowych, a przede wszystkim badań naukowo- technicznych oraz główne centra wprowadzania postępu technicznego, zarówno w zakresie nowych produktów, jak i nowych technologii.
3. Odgrywają czołową rolę w handlu zagranicznym w dziedzinie eksportu dóbr i usług oraz w dziedzinie importu wyrobów gotowych, usług i surowców.
Dlaczego KTN nie prowadzą praktyk monopolistycznych?
Największe współczesne korporacje transnarodowe przewyższają wielkie firmy monopolistyczne z okresu sprzed drugiej wojny światowej, zarówno wielkością produkcji (lub wartością usług), zasięgiem działania oraz wysokością zysków, ale nie można ich określić jako monopoli. Mimo że uzyskały monopolistyczne pozycje na rynkach krajowych i mogłyby potencjalnie być monopolami, to jednak, w zasadzie, nie prowadzą one praktyk monopolistycznych. Wynika to z następujących powodów.
1. W krajach wysoko rozwiniętych istnieje bardzo surowe ustawodawstwo antymonopolowe, przewidujące za uprawianie praktyk monopolistycznych nie tylko wysokie kary finansowe, ale także kary więzienia dla szefów firm.
2. Korporacje zazwyczaj korzystają z poparcia rządów krajów macierzystych w działalności gospodarczej na terenie swoich państw lub w innych krajach, gdzie prowadzą swoją działalność, nie opłaca się im więc naruszanie prawa, bo mogłoby to spowodować utratę takiego poparcia. Korporacje często nie mogłyby podejmować ekspansji zagranicznej bez protekcyjnych kroków ze strony swoich rządów.
3. Badania naukowe są bardzo drogie i nawet wielkie korporacje nie byłyby w stanie samodzielnie ich sfinansować. Muszą więc podejmować wspólną realizację przedsięwzięć badawczych,co wyklucza prowadzenie praktyk monopolistycznych i ostrej walki konkurencyjnej.
4. Istnieje praktyka współpracy wielkich firm w ramach struktur oligopolistycznych, między innymi w warunkach sprowadzania komponentów do produkcji wyrobów z różnych firm, z różnych krajów. Zmusza to korporacje do zaniechania praktyk monopolistycznych i do prowadzenia kooperacji przy produkcji komponentów, a nawet do ustalania wspólnych warunków zakupów.
5. Strategie korporacji zmierzają więc coraz częściej do zmiany zasad konkurencji i zastępowanie jej aliansami strategicznymi, a nawet polityką fuzji i przejęć.
„Międzynarodowa linia pościgu” - ocena koncepcji M. Perlitza.
Współcześnie można przyjąć, że procesy globalizacji mogą przebiegać w dwojaki, skrajny sposób: po pierwsze, będzie powstawał ogólnoświatowy system gospodarczy z tendencją do współpracy i osłabiania agresywności konkurencji; po drugie, nastąpi petryfikacja i zacieśnienie kręgu globalizacji, czyli zatrzymanie się procesu na etapie, gdzie dominujący wpływ na rozwój gospodarczy świata mają kraje Triady i one determinują kierunki i sposoby penetracji krajów spoza tego obszaru; po trzecie, jednym z wariantów usytuowanym w tym spektrum jest koncepcja M. Perlitza, tzw. „międzynarodowej linii pościgu” (patrz rys.).
Sytuacja na rysunku pozwala wnioskować, że w ostatecznym rozrachunku kraje doganiające osiągną swój cel. Z matematycznego punktu widzenia byłoby to słuszne, gdybyśmy założyli, że poszczególne grupy krajów rozwijają się w różnym tempie: najwolniej - kraje wysoko rozwinięte, a najmniej rozwinięte - najszybciej (w warunkach nieograniczonego horyzontu czasowego).
Na przełomie lat 50. i 60. XX wieku firmy japońskie stworzyły silną konkurencję dla firm amerykańskich i europejskich (przemysł stalowy, stoczniowy, precyzyjny). Z czasem firmy japońskie zostały zaatakowane przez firmy z krajów nowo uprzemysłowionych.
Koncepcja Perlitza jest wynikiem zafascynowania osiągnięciami krajów nowo uprzemysłowionych, które zwiększyły swoją dynamikę rozwojową i stworzyły taki scenariusz rozwoju.
Perlitz ukazał w swojej koncepcji, że wyścig firm przekłada się na wyścig między państwami i to powinno doprowadzić do wyrównywania poziomu rozwoju gospodarczego świata.
Próba weryfikacji MLP za pośrednictwem uniwersalnego wskaźnika nierównomierności rozwoju (UWNR).
WNIOSKI: analiza trendów wykazuje poszerzanie się luki rozwojowej i dyferencjacji gospodarki światowej; koncepcja Perlitza zasadza się na agresywności i ekspansji korporacji transnarodowych (Kraje wysoko rozwinięte są silne siłą swoich korporacji, a korporacje czerpią swą siłę z potęgi krajów, z których się wywodzą).
Jak wykazuje doświadczenie, w krajach słabiej rozwiniętych korporacje powstają przeważnie we współpracy lub w wyniku doświadczenia uzyskanego ze współpracy z korporacjami z krajów wysoko rozwiniętych. Objęcie tych krajów procesem globalizacji może dokonywać się wskutek włączenia ich do sfer wpływów korporacji transnarodowych z krajów wysoko rozwiniętych. Korporacje transnarodowe stanowią niewątpliwie nośnik dynamiki rozwojowej i stymulator „gonienia” krajów wysoko rozwiniętych przez kraje rozwijające się.
Koncepcja dominacji w polityce konkurencji amerykańskiej i unijnej.
Prawo wspólnotowe i amerykańska doktryna antytrustowa są wymierzone przeciwko nadużywaniu siły rynkowej. Ustawa Shermana nie zakazuje posiadania przez firmę pozycji monopolistycznej, co - samo przez się nie stanowi naruszenia prawa - lecz uznaje za wykroczenie takie działania, wynikające z monopolizacji, w wyniku których następuje podnoszenie cen albo występują tendencje do wykluczania lub ograniczania konkurencji. Kategoria „monopolizacji” dotyczy działania indywidualnego przedsiębiorstwa, które zmierza do ograniczenia produkcji lub handlu. Różnica między polityką konkurencji Unii Europejskiej w aspekcie oceny pozycji dominującej i monopolizacji w rozumieniu ustawodawstwa amerykańskiego sprowadza się do tego, że definicja dominacji w tej pierwszej jest szersza, gdyż zwraca uwagę na niezależność działania przedsiębiorstwa dominującego od jego konkurentów, klientów i konsumentów oraz na siłę pozwalającą na szkodzeniu konkurencji, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych położony jest nacisk na zdolność przedsiębiorstwa do ustalania cen oraz na możliwość wykluczenia konkurencji z rynku. Zainteresowanie organów egzekwujących przestrzeganie prawa konkurencji w Stanach Zjednoczonych dotyczy: udziału w rynku, barier wejścia, zachowania na rynku przedsiębiorstwa dominującego oraz jego konkurentów. Przestępstwo monopolu, w myśl Ustawy Shermana, składa się z dwóch elementów: posiadania siły monopolowej i świadomego jej wykorzystania (dowodem na to jest kontrolowanie cen czy wykluczenie konkurentów z rynku). Podobnie jak w prawie Unii Europejskiej, gdzie wymagane jest stwierdzenie nadużycia pozycji dominującej. W odróżnieniu od organów wspólnotowych, uznających narzucenie nadmiernie wygórowanych cen za nadużycie pozycji dominującej, amerykańskie organy antymonopolowe są bardziej liberalne, wychodząc z założenia, że podnoszenie cen i ograniczanie produkcji skłania do wejścia na rynek inne przedsiębiorstwa. Wysoka cena może być ustalona zgodnie z efektywnością i wówczas oczywiście nie narusza Ustawy Shermana. Natomiast ceny niższe niż koszty krańcowe w orzecznictwie organów antymonopolowych są traktowane jako ceny drapieżne, mające na celu wyeliminowanie konkurentów lub stworzenie silnej bariery wejścia na rynek.
Omów model 5 sił konkurencji działającej w sektorze autorstwa M.E. Portera.
Model Portera jest z powodzeniem stosowany w analizach sektorowych prowadzonych przez firmy konsultingowe i przedsiębiorstwa. M. E. Porter proponuje analizę sektora poprzez badanie pięciu czynników kształtujących atrakcyjność sektora dla aktualnych i przyszłych inwestorów.
Czynniki te, to:
siła oddziaływania dostawców sektora,
siła oddziaływania nabywców,
natężenie walki konkurencyjnej wewnątrz sektora,
groźba pojawienia się nowych wejść,
groźba pojawienia się substytutów.
Atrakcyjność sektora jest tym mniejsza, im większa jest siła oddziaływania dostawców i nabywców, im większa możliwość wejścia do sektora nowych producentów lub pojawienia się substytutów oraz im ostrzejsza jest walka konkurencyjna między przedsiębiorstwami sektora. Zdaniem Portera relacje między wymienionymi czynnikami określają intensywność konkurencji wewnątrz sektora, a w rezultacie jego rentowność, a więc finansową atrakcyjność dla inwestorów.
Korzyści i zagrożenia związane z wprowadzeniem wspólnej waluty - euro.
Korzyści:
Eliminacja niepewności co do kształtowania się kursów walutowych wewnątrz Wspólnoty.
Wyeliminowanie przepływów kapitału spekulacyjnego nastawionego na zmianę kursów walutowych
Wzmocnienie efektów funkcjonowania jednolitego rynku europejskiego (intensyfikacja wymiany handlowej i wzrost inwestycji).
Oszczędności w dziedzinie kosztów transakcyjnych wymiany walut.
Zwiększenie dyscypliny budżetowej krajów członkowskich.
Utrzymanie inflacji na niskim poziomie.
Wzmocnienie pozycji konkurencyjnej Wspólnoty w relacjach zewnętrznych.
Przeniesienie odpowiedzialności za wspólną politykę pieniężną na szczebel Wspólnoty (co doprowadziło do likwidacji dominacji Bundesbanku w polityce walutowej).
Waluta europejska (€) jako symbol tożsamości europejskiej powinna przynieść duże korzyści nie tylko ekonomiczne, ale i polityczne.
Zagrożenia:
Koszty związane z wprowadzeniem euro mogą spowodować ograniczenie wydatków na prowadzenie polityki społecznej.
Spełnienie kryteriów konwergencji przez kraje członkowskie nie gwarantuje kontynuowania przez nie pożądanych tendencji w ramach unii walutowej (może to osłabiać stabilność waluty europejskiej i obniżać jej wiarygodność).
Formalne spełnienie kryteriów konwergencji nie jest równoznaczne z konwergencją realna w sferze gospodarki; oznacza to, że kraje uczestniczące w sferze euro są zróżnicowane pod względem struktur gospodarki, tempa wzrostu, sytuacji na rynku pracy, a nawet inflacji.
Jednolite stosowanie narzędzi polityki pieniężnej przez EBC w warunkach niezsynchronizowanego przebiegu cyklu koniunkturalnego w krajach członkowskich może spowodować niepożądane efekty tej polityki w innych krajach (wg. Prezesa Banku Anglii E. George'a istnieje duża rozbieżność w przebiegu cyklu koniunkturalnego w Wielkiej Brytanii i w krajach tworzących unię walutową) - oznacza brak możliwości w zakresie prowadzenia jednakowej polityki pieniężnej.
Kryteria konwergencji wymagane przy przystąpieniu do strefy euro.
KRYTERIA FISKALNE
Deficyt budżetu centralnego (łącznie z budżetami lokalnymi) nie może być większy niż 3% PKB.
Dług publiczny instytucji centralnych i lokalnych nie może przekroczyć 60% PKB.
KRYTERIA MONETARNE
Stopa inflacji, mierzona wskaźnikiem cen dóbr konsumpcyjnych nie może być wyższa o więcej niż 1,5 punktu procentowego od średniej stopy inflacji trzech krajach członkowskich o najniższym poziomie inflacji.
Średnia nominalna długookresowa stopa procentowa nie powinna przekraczać więcej niż o 2 punkty procentowe średniej stóp procentowych w trzech krajach członkowskich o najniższym ich poziomie.
Kraj członkowski powinien respektować przedział wahań przewidziany w ramach mechanizmu kursowego Europejskiego Systemu Walutowego (od ± 2,25%, czyli 4,5%; system rozszerzono do ±15%). Istota systemu: stabilny kurs wymiany waluty w ciągu ostatnich dwóch lat.
Omów istotę diamentu przewagi konkurencyjnej kraju autorstwa
M.E. Portera.
Jedną z podstawowych kwestii rozpatrywanych przez Portera jest poszukiwanie źródeł sukcesu przedsiębiorstw, sektorów i w konsekwencji krajów. Porter koncentruje się na analizie krajów, które odniosły sukces na drodze rozwoju przemysłowego. Badacz czyni 3 założenia:
Zdolność do innowacyjności to jeden z podstawowych warunków sukcesu kraju;
Każdy kraj może uzyskać przewagę konkurencyjną w określonej dziedzinie;
Weryfikatorem wyboru tych dziedzin jest ekspansja eksportowa.
Wg M. Portera wspólne cechy przemysłów i firm odnoszących sukcesy w skali globalnej:
Konkurencja dotyczy gałęzi przemysłu przetwórczego, które cechuje stały wzrost wartości dodanej;
Firmy mają z reguły zasięg globalny, a poprzez eksport są wystawione na ostrą konkurencję;
Same firmy czynią swój produkt przestarzałym, nie pozwalają tego robić innym.
Przy rozpatrywaniu konkurencyjności krajów należy brać pod uwagę następujące czynniki:
Warunki związane z czynnikami produkcji;
Warunki związane z popytem;
Rola przemysłów o pokrewnej działalności lub przemysłów o charakterze pomocniczym (wspomagającym);
Strategia, struktura i rywalizacja firm;
Sposobności (szanse);
Stopień zaangażowania ze strony rządu.
Główne cechy fal fuzji i przejęć w gospodarce światowej.
Trzy pierwsze fale fuzji i przejęć:
przełom XIX i XX wieku w USA; połączenia poziome prowadzące do monopolizacji gospodarki;
lata 20. XX wieku; połączenia poziome - oligopolizacja gospodarki;
lata 50. do 70. XX wieku - połączenia konglomeratowe.
Lata 80. XX wieku - czwarta fala. Przyczyny: wahania kursu dolara w stosunku do jena i walut europejskich, aprecjacja, a potem deprecjacja; wysoka dostępność źródeł finansowania m.in. przez tzw. junk bonds; dobra koniunktura gospodarcza i rosnąca globalizacja gospodarki.
Lata 1995 - 2001 - piąta fala. Przyczyny: globalizacja zdynamizowana przez zakończenie „zimnej wojny”, postęp techniczny, wartość firmy dla akcjonariuszy (zyski), kluczowe kompetencje etc.
Rok 2005 oznacza wejście w nową - szóstą - falę fuzji i przejęć. Przyczyny: niski poziom stóp procentowych, praktycznie na całym świecie, zachęcający do zaciągania kredytów.
Akceptacja rozwoju zwiększania skali działania firmy (przejmowanie wspólnych ogniw działalności firmy - redukcja kosztów).
Firmy są bardziej zainteresowane w zakupie innych przedsiębiorstw niż w budowaniu swoich własnych filii.
Firmy amerykańskie i europejskie szukają celów do przejęć na tzw. „wschodzących rynkach”, m. in. W Azji, Afryce i na Bliskim Wschodzie.
Firmy z Chin, Indii i Brazylii nasiliły ekspansję globalną w drodze dokonywania transakcji na rynku kontroli.
Analiza transakcji dokonywanych przez polskie firmy w kraju i za granicą wskazuje, że występują coraz częściej w roli przejmującego.
Scharakteryzuj główne cechy modelu amerykańskiego.
Globalizacja i wdrożenie nowych technologii (a zwłaszcza komercjalizacja Internetu) to siła napędowa fundamentalnych zmian w gospodarce
Makroekonomiczne osiągnięcia gospodarki amerykańskiej skłaniają do dyskusji na ile są one rezultatem cech właściwych tej gospodarce, a na ile efektem prowadzonej polityki gospodarczej
Oprócz stanowisk pośrednich można wyróżnić dwa skrajne:
a) negujące jakąkolwiek interwencję państwa i upatrujące źródeł sukcesu w cechach i wartościach charakteryzujących te gospodarkę i społeczeństwo; do tych wartości i cech zalicza się wysoki status przedsiębiorcy szukającego nowych rozwiązań, wysoki stopień tolerancji wobec niepowodzeń biznesowych, dostępność kapitału, przyciąganie przez sektor przedsiębiorstw najbardziej uzdolnionych jednostek.
b) akcentujące jakość polityki makroekonomicznej, a przede wszystkim jakość prowadzonej przez system Rezerwy Federalnej polityki monetarnej w okresie długiego boomu, co pozwoliło utrzymać inflację na niskim i stabilnym poziomie; i to właśnie należy traktować jako czynnik odpowiedzialny za sukcesy gospodarki amerykańskiej, ważniejszy od powstania nowej gospodarki, czyli globalizacji i rewolucji technologicznej.
Badania skupiające się na możliwości skopiowania sukcesu gospodarki amerykańskiej, których myślą przewodnią jest osiągnięcie wysokiej wydajności i niskiej inflacji sugerują, że recepta na to wygląda następująco:
a) pobudzanie wydatków inwestycyjnych na technologie informacyjne i komunikacyjne, tak by wzrastał ich udział w PKB;
b) restrukturyzowanie przedsiębiorstw w myśl nowych technik zarządczych, z wykorzystaniem ICT;
c) zapewnienie mobilności rynków finansowych udostępniających kapitał, a zwłaszcza dostępdo venture capital, wspomagający przedsięwzięcia wysokiego ryzyka;
d) wspieranie przedsiębiorczości (ułatwianie założenia własnej firmy);
e) zwiększanie zakresu deregulacji, zwłaszcza w telekomunikacji i na rynku pracy;
f) wprowadzenie polityki monetarnej na wzór amerykański, to jest utrzymywanie inflacji na niskim i stabilnym poziomie.
Scharakteryzuj główne cechy modelu japońskiego.
relatywna autonomia państwa
brak celów społecznych wzrostu gospodarczego i zastąpienie ich ideologią tzw. nacjonalizmu sytuacyjnego, czyli mobilizacja sił społecznych głównie w oparciu o cele i hasła polityczne przyjęte we wcielanej w życie strategii gospodarczej
realizacja procesu przyspieszonego wzrostu w drodze dokonywania takich przekształceń gospodarki, które zapewniają jak najwięcej korzyści komparatywnych, czyli budowa inastępnie restrukturyzacja przemysłu, która podnosi konkurencyjność kraju w gospodarce światowej
nieustanne doskonalenie parametrycznego systemu ingerencji państwa w gospodarkę. Centrum dowodzenia - „mózg” gospodarki to MITI
Zinstytucjonalizowany system kontaktów administracji państwowej z przedsiębiorstwami prywatnymi i sektorem bankowym
Import technologii przy niedopuszczaniu/ograniczaniu penetracji gospodarki przez kapitał zagraniczny
Dominująca rola keiretsu w systemie funkcjonowania gospodarki
Nastawienie firm na długofalowe zyski
Scharakteryzuj system społecznej gospodarki rynkowej w Niemczech.
Forma gospodarki, która rozwinęła się w Niemczech Zachodnich po II wojnie światowej i w założeniu stanowi połączeni gospodarki rynkowej i dużego zabezpieczenia socjalnego pracowników. Według tej koncepcji polityka gospodarcza powinna służyć realizacji celów o charakterze ogólnospołecznym oraz zagwarantować zabezpieczenia socjalne, tak aby zmniejszyć ryzyko utraty środków do życia przez obywateli. Bezpośrednim celem społecznej gospodarki rynkowej jest zapewnienie pełnego zatrudnienia, wspieranie regionalnej mobilności siły roboczej, ochrona pracy przez regulacje stosunku pracy między pracodawcą a pracownikiem, poprawa na rzecz sprawiedliwego podziału dochodu narodowego, przy jednoczesnej dbałości o wzrost wydajności w gospodarce. Jednymi z wielu instrumentów są: ustalanie płacy minimalnej, stosunkowo wysokich podatków przy zapewnieniu całościowej ochrony socjalnej (ubezpieczenie społeczne, zwrot kosztów leczenia itd.), polityka subwencji wobec producenta, wspieranie kupowania przez pracowników udziałów w przedsiębiorstwach, w których pracują, a także rozwijanie szkolnictwa publicznego na wysokim poziomie. Jak to często ujmują zwolennicy społecznej gospodarki rynkowej, celem jest to, aby „na bazie gospodarki konkurencyjnej powiązać wolną inicjatywę z - zabezpieczonym już przez osiągnięcie gospodarki rynkowej - postępem socjalnym”
Cechy gospodarki chińskiej i jej globalnej ekspansji.
I. Chiny od 1978 r. znajdują się w fazie transformacji gospodarczej i dynamicznego wzrostu gospodarczego (średnie roczne tempo wzrostu w ciągu ostatnich 20 lat oscyluje w granicach 8-9%). Jest to rezultatem reform gospodarczych wprowadzonych przez szefa KP Chin Deng Xiaoping'a.
II. Chiny lokują się obecnie na 2 miejscu na liście światowych potęg gospodarczych (wielkość zagregowanego DNB).
III. Cechy systemu polityczno-społeczno-gospodarczego Chin: siły napędowe
1) utrzymanie autorytarnego systemu politycznego KPC;
2) wprowadzenie zasad gospodarki rynkowej przy stale
wysokim udziale sektora państwowego (33% w 2004 r.):
w 1998 r. udział sektora państwowego w PKB - 36,9%, w 2004 r. - 32,7%,
w 1998 r. udział sektora prywatnego w PKB - 50,4%, w 2004 r. - 61,1%,
w 1998 r. udział sektora spółdzielczego w PKB - 12,7%, w 2004 r. - 6,2%;
3) wykorzystanie tanich zasobów pracy w ramach gospodarki rynkowej;
4) przyciąganie zagranicznych inwestycji bezpośrednich od 1978 r. do 2004 r. napłynęło ok. 600 mld US$ w formie ZIB, a spośród 500 największych KTN w Chinach zainwestowało 400 firm,
5) ekspansja zagraniczna: eksport, inwestycje bezpośrednie, inwestycje portfelowe (w ramach chińskich ZIB wypłynęło w 2004 r. ponad 36 mld US$).
Koncepcja konkurencji w teorii klasycznej.
siłą regulująca poczynania uczestników procesów wymiany - przedsiębiorców i konsumentów; dzięki jej działaniu zasoby trafiają do najbardziej produktywnych zastosowań, a egoistyczne poczynania jednostek służą wzrostowi dobrobytu w skali całej gospodarki;
rywalizacja określonych uczestników życia gospodarczego.
Koncepcja konkurencji w keynesiźmie.
nie jest „siłą regulującą” wykazującą optymalizujące działanie z punktu widzenia dobrobytu społecznego;
jej działaniu musi towarzyszyć aktywność państwa;
może prowadzić do umacniania się silnych, dużych przedsiębiorstw i monopolizowania branż.
Na czym polega konkurencyjność ex ante i konkurencyjność ex post?
Konkurencyjność ex post to obecna pozycja konkurencyjna, czyli fotografia stanu konkurencyjności określonego obiektu w danym momencie. Osiągnięta pozycja konkurencyjna jest wypadkową zrealizowanej strategii konkurencyjnej i strategii konkurencyjnych rywali. To pozycja zdobyta w wyniku procesu konkurowania, czyli konkurencyjność w sensie procesowym.
Konkurencyjność ex ante jest to przyszła (prospektywna) pozycja konkurencyjna. Jest ona określona m.in. przez relatywną (odniesioną do umiejętności rywali) zdolność obiektu do konkurowania w przyszłości, czyli przez jego potencjał konkurencyjny. Budowę, a następnie wykorzystanie potencjału konkurencyjnego opisuje strategia konkurencyjna planowana bądź zamierzona. Strategia konkurencyjna obiektu uczestniczącego w procesie konkurowania jest więc kategorią analityczną, umożliwiającą przejście od potencjału konkurencyjnego, czyli konkurencyjności potencjalnej (ex ante) do konkurencyjności rzeczywistej, czyli zrealizowanej (ex post). Strategie konkurowania są stosowane po to, aby konkurujący obiekt mógł zająć jak najlepszą pozycję konkurencyjną. Osiągnięcie żądanej pozycji konkurencyjnej - przewagi konkurencyjnej w sensie zajmowanej pozycji - jest uwarunkowane uzyskaniem przewagi konkurencyjnej w zakresie potencjału konkurencyjnego i/lub strategii konkurencyjnej. Inaczej mówiąc - zdobycie przewagi konkurencyjnej w zakresie potencjału i/lub strategii jest warunkiem koniecznym do zajęcia dobrej pozycji konkurencyjnej.
Przedstaw podstawy prawne planu Balcerowicza
Ustawa o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych - jedna z ustaw kluczowych dla transformacji polskiej gospodarki w kierunku systemu rynkowego. Likwidowała ona gwarancję istnienia wszystkich państwowych przedsiębiorstw niezależnie od osiąganych przez nie wyników i stwarzała możliwość przeprowadzenia procesu upadłościowego i otwierała możliwość do ich prywatyzacji.
Ustawa o prawie bankowym - zakazywała finansowania deficytu budżetowego przez dodrukowywanie „pustych” pieniędzy (nagminnej praktyki krajów socjalistycznych). Miała ona na celu zahamowanie spadku wartości złotego i zachęcenie do oszczędności w złotych. Dzięki temu udało się zapobiec zwiększaniu „czarnego rynku”. Wprowadzono samodzielność banku centralnego i powierzono mu prowadzenie polityki monetarnej.
Ustawa o kredytowaniu znosiła preferencje kredytowe dla przedsiębiorstw państwowych i wiązała stopę oprocentowania ze stopą inflacji. Podmioty (prawne i fizyczne), które wcześniej zaciągnęły kredyty musiały dostosować się do nowych warunków prawnych - konieczność spłaty kredytów o bardzo wysokim oprocentowaniu spowodowanym inflacją. Ustawa ta jednak umożliwiała działalność banków w odpowiednich warunkach.
Ustawa o podatku od ponadnormatywnych wynagrodzeń (PPW - popiwek) - zobowiązywała państwowych pracodawców do płacenia tzw. popiwku w przypadku przekroczenia dopuszczalnego poziomu wynagrodzeń. Celem tego działania było utrzymanie płac nominalnych o stałym poziomie przy wzroście cen realnych. Oznaczało zmniejszenie siły nabywczej wynagrodzeń, czyli przeciwdziałanie inflacji.
Ustawa o nowych zasadach opodatkowania wprowadzała jednolite zasady płacenia podatków przez przedsiębiorstwa z różnych sektorów gospodarki i tym samym prowadziła do równych praw na rynku.
Ustawa o działalności gospodarczej prowadzonej przez inwestorów zagranicznych - znosiła popiwek dla zagranicznych inwestorów oraz zobowiązywała ich do odsprzedaży państwu walut wymienialnych po kursie ustalonym przez bank centralny. Stworzono perspektywę repatriacji zysków w przyszłości.
Ustawa o prawie dewizowym wprowadzała wewnętrzną wymienialność złotego i znosiła państwowy monopol w handlu zagranicznym. Zobowiązywała przedsiębiorstwa do odsprzedawania państwu określonych limitów walut obcych. Zakładała w przyszłości wymienialność zewnętrzną złotego.
Ustawa o prawie celnym stanowiła dalszy ciąg ustanawiania równych praw dla wszystkich podmiotów gospodarczych wprowadzając dla nich zasady równego cła.
Ustawa o zatrudnieniu wprowadzała możliwość zwolnień z pracy przez przedsiębiorstwa, ustanawiała system pośrednictwa pracy, dopuszczała istnienie bezrobocia i uchylała ustawę o osobach uchylających się od pracy.
Ustawa o szczególnych warunkach zwalniania pracowników - uzupełnienie ustawy poprzedniej, miała na celu ochronę ludzi przed zwolnieniami, zwłaszcza grupowymi, zapewniając jednocześnie odprawy finansowe i okresowe zasiłki dla bezrobotnych. Miała być stabilizatorem sytuacji materialnej rodzin dotkniętych skutkami transformacji