PRZEDSIEBIORCA W TEORII EKONOMII
Cele działalności gospodarczej ujęcie makroekonomiczne
Dochód - jako bezpośredni cel gospodarowania
Zasadniczy cel gospodarowania - postęp w zakresie poziomu życia jednostek i społeczeństw
Ograniczenia zmiany dochodów a cele gospodarowania:
środki zaspakajania potrzeb ludzkich
kapitał
Zewnętrzne uwarunkowania osiągania dochodu (niezależne od jednostki)
Potrzeby indywidualne i zbiorowe (przedsiębiorczość prywatna i publiczna)
Sektor publiczny - potrzeby zbiorowe, sektor prywatny - potrzeby indywidualne
Efektywność gospodarcza w skali mikro (przedsiębiorca):
minimalizacja kosztu
maksymalizacja efektu
Efektywność w skali makro - zbiór cech gospodarowania; podst. dylematy :kto, co, jak, dla kogo wytwarzać.
Podstawowe koncepcje przedsiębiorczości:
koncepcja przedsiębiorcy jako osoby ponoszącej ryzyko związane z niepewnością (Cantillon, Thunen, Knight, Mises)
jako osoby dostarczającej kapitał (Smith, Mises)
jako innowatora (Thunen, Schumpeter)
jako osoby podejmującej decyzje (Cantillon, Marshall, Keynes, Mises)
jako lidera przemysłu (Say, Marshall, Schumpeter)
jako menadżera lub nadzorcy (Say, Marshall)
jako organizatora i koordynatora zasobów ekonomicznych (Say, Schumpeter, Coase)
jako właściciela przedsiębiorstwa (Quensey)
jako osoby zatrudniającej czynniki produkcji (Keynes)
jako dostawcy/kontraktora (Bennthall)
jako arbitra (Cantillon, Kirzner)
jako osoby dokonującej wyboru alternatywnych zastosowań różnych zasobów (Cantillon, Kirzner)
jako osoby energicznej podejmującej umiarkowane ryzyko (McClellavid)
jako osoby maksymalizującej okazję (Druckner)
złożonej ekonomicznie, psychologicznie, politycznie (Vesper)
czyli osoby będącej przedsiębiorcą w obrębie istniejących już dużych korporacji (Pincuot)
jako procesu kreowania czegoś odmiennego z uwagi na wartość (Hirsh)
Klasyczne koncepcje przedsiębiorczości:
zysk jako wyznacznik przedsiębiorczości (wartość, cena, zysk)
przedsiębiorczość; zysk a niepewność ( niepewność i ryzyko w działalności gospodarczej)
skłonność do przewidywania i ponoszenia ryzyka oraz niepewności
kapitalista a przedsiębiorca w klasycznej teorii ekonomii
spekulacja jako element przedsiębiorczości
teoria A. Smitha: właściciel a menadżer (problem własności)
firma rodzinna jako podstawa badań ekonomii klasycznej
K. Marks - przedsiębiorca jako wyzyskiwacz - kapitalista
wartość rezydualna jako uzasadnienie rekompensaty ryzyka ponoszonego w związku z podejmowaniem innowacyjnej i wynalazczej działalności
przedsiębiorca przemysłowy - używa zdolności i talentu do wykorzystania kapitału
PRZEDSIĘBIORCA WG J. B. SAY
Trzy kategorie zysku wg Saya:
zysk z funduszu ziemskiego (renta dzierżawcza)
zysk z kapitału (należny za pożyczone nakłady)
zysk przemysłowy (uzyskiwany przez przemysłowca)
Role przemysłowca:
koordynator i planista procesu produkcyjnego
realizator funkcji społecznych
mediator łączący czynniki produkcji i uczestników rynku
użyteczność towaru a jego wartość (subiektywna wartość przedsiębiorcy)
ograniczalność dóbr, wiedzy, przedsiębiorczości jako zasobu
model równowago statycznej A. Marshalla: podaż, popyt, bark uwzględnienia ceny równowagi oraz przedsiębiorczości uczestników rynku
płaca za wysoko wykwalifikowaną pracę
zanegowania „premii za ryzyko” - o wszystkim decyduje gra podaży i popytu
Przedsiębiorca w modelu równowagi długookresowej:
zysk normalny w długim okresie równy zero (przedsiębiorca jako czynnik produkcji)
zysk jako przychód z zaangażowania przedsiębiorcy w procesie produkcji
produkcyjność krańcowa przedsiębiorcy a jego wynagrodzenia
kwestia substytucyjności czynnika produkcji i przedsiębiorczości
Wnioski:
Przedsiębiorca to nie czynnik produkcji ale ktoś więcej
Przedsiębiorczości nie można zmierzyć wyłącznie produkcyjnością krańcową
Brak doceniania roli ponoszonego ryzyka
Konieczność uzupełniania teorii klasycznej o kwestię zarządzania techniki organizacji, zasad przedsiębiorczości
PRZEDSIEBIORCA W TEORII KNIGHTA, SCHUMPETERA I KIRZNERA
A. Teoria należnego zysku:
przychód z tytułu niepewności
przychód z tytułu innowacji
przychód z tytułu zrównoważenia rynku
B. Rola przedsiębiorcy w polityce cenowej:
jest on siłą motoryczną wszelkich procesów rynkowych
stanowi o szansie zysku
w końcowym rachunku decyduje o cenie oferowanych przez firmę produktów
C. Naiwna teoria zysku - zysk jako danina dla przedsiębiorcy, rekompensująca poniesione koszty, ryzyko i niepewność
D. Trzy czynniki wpływające na poziom zysku:
zdolność do dostrzegania szans i okazji rynkowych
szczęście w warunkach niepewności
ogólna sytuacja na rynku (popyt itp.)
E. powiązanie funkcji przedsiębiorcy i kapitalisty - konsekwencje
F. przedsiębiorca samo zatrudniający się
G. przedsiębiorca a kontrola firmy i odpowiedzialność za nią
DOROBEK J. SCHUMPETERA
rola administrowania i dynamiki zmian w rozwoju gospodarczym
„kreatywna destrukcja” jako proces tworzenia nowej jakości
przedsiębiorczość a walka z rutyną (intensyfikacja konkurencji)
interakcja: zysk-rozwój
zysk jako należność za zakłócenie równowagi (nadwyżka dochodzi nad kosztami w wyniku nowych kombinacji, wyników produkcji)
kontrowersyjna teza: przedsiębiorca nie musi być właścicielem kapitału i nie musi ponosić ryzyka jako utraty (istnieją przecież inne formy ryzyka związanego z działalnością przedsiębiorcy)
TEORIA KIRZNERA, MISESA I HAYEKA
innowacje mogą przynosić dodatkową korzyść/zysk
poszukiwania okazji dla osiągnięcia zysku
dostrzegania bieżących i przyszłych błędów konkurencji
przedsiębiorca odnajduje obszary równowagi i przywraca w nich równowagę
przedsiębiorca jako współwłaściciel (brak doceniania roli ryzyka i niepewności
PODSTAWOWE POJĘICA I DEFINICJE OTACZAJĄCE PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ
Konkurencja i konkurencyjność - liczba konkurentów, ilość i jakość produktów, substytutów, protekcja i jej formy, bariery wejścia i wyjścia na rynek
Model M. Portera - analiza konkurencyjności sektora i organizacji
Informacja i zarządzanie wiedzą przez przedsiębiorcę - informacje w łańcuchu produkcyjnym (właściciel środków produkcji, producent, bariery formalne, celne itp.); bariery wejścia i wyjścia a rentowność; możliwości represji ze strony dotychczasowych producentów
Konkurencja wewnątrz sektora:
stopień koncentracji sektora
analiza grup strategicznych
metody walki konkurencyjnej
siła monopolistyczna przedsiębiorstw
Profil ekonomiczny sektora:
rozmiary rynku
zakresy konkurencji
stopa wzrostu rynku
liczba, koncentracja i udział konkurencji w rynku
liczba i wielkość nabywców
poziom i możliwości integracji
wysokość barier wejścia i wyjścia
tempo zmian technologicznych
stopień dyferencjacji produktów konkurujących firm
ekonomika skali w produkcji, transporcie i marketingu
relacja kosztu jednostkowego od wykorzystania mocy produkcyjnych w przemyśle
efekty uczenia się i doświadczeń
wymaganie kapitałowe
rentowność sektora w stosunku do przemysłu jako całości
Punktowa ocena atrakcyjności sektora:
umożliwia porównanie kilku sektorów
metoda ważona:
czynniki atrakcyjności przemysłu
waga (suma=10)
ocena (1-10)
wartość ważona
metoda francuska (odczyt punktacji)
kryteria skala wartości (od 0 do 3)
1 0-0,5-1 1-1,5-2 2-2,5-3
Mapa grup strategicznych:
koncepcja grup strategicznych
bariery mobilności wewnątrzsektorowej (symetryczne i asymetryczne)
bariery symetryczne - możemy przeskoczyć z innego sektora do drugiego
bariera asymetryczne - w jedną stronę można przejść w drugą nie
zróżnicowanie strategii przedsiębiorstw w sektorze
obszar korzyści konkurencyjnych
dobór kryteriów różnicowania grup strategicznych
korzyści z zastosowania map grup strategicznych
informacje o procesie decyzyjnym (decyzje produkcyjne, organizacyjne, strategiczne, operacyjne)
zasobowe, procesowe i spiralne zarządzanie wiedzą
informacja jako źródło zysku: cena czynników produkcji, cena produktów
Zakres i cele analizy otoczenia konkurencyjnego:
analiza warunków funkcjonowania w danym sektorze i na określonym geograficznie rynku
określenie atrakcyjności sektora i ryzyka wejścia lub przebywania w nim
podstawowe cele analizy sektorowej:
zbadanie atrakcyjności sektora, szans i zagrożeń związanych z funkcjonowaniem w nim
ranking sektorów, kierunki fuzji, strategiczność, budowa portfela produktów i technologii zarządzanie ryzykiem i wartością
identyfikacja przyszłych kierunków rozwoju, określenie pola decyzyjnego, oszacowanie potencjalnych kosztów wejścia i wyjścia z sektorów
PIĘĆ SIŁ WG M. PORTERA
Siła oddziaływania dostawców nabywców:
stopień koncentracji sektora dostawcy w stosunku do sektora odbiorcy
uzależnienie produktu finalnego od jakości produktu dostawcy
pozycja monopolistyczna dostawcy/odbiorcy
udział dostawcy w kosztach odbiorcy
koszt zmiany dostawcy/odbiorcy
możliwości integracji poziomej
inne czynniki
Możliwość pojawienia się nowych produktów i substytutów:
produkty nowe a substytuty
atrakcyjność sektora (wielkość sektora dynamika sprzedaży rentowność)
fazy życia sektora a dostęp do niego i jego atrakcyjność
bariery wejścia (ekonomika skali, technologie, kanały dystrybucji
Krzywa doświadczeń:
skala produkcji a jednostkowy koszt wyrobu
źródła efektu doświadczeń (efekt skali, specjalizacji i uczenia się, innowacji oraz substytucji i kapitału i pracy
wytyczanie krzywych doświadczeń (prowadzi do obniżki kosztów)
ograniczenie efektu doświadczeń (popyt konkurencja wewnątrz sektora, wzrost sektora)
doświadczenie a pozycja konkurencyjna
zalety i ograniczenia krzywej doświadczeń
SZACOWANIE INTENSYWNOŚCI WPŁYWU CZYNNIKÓW NA SYTUACJĘ PROBLEMOWĄ
MACIERZ WPŁYWÓW
Cztery stopnie intensywności oddziaływania
0 brak oddziaływania
1 mała intensywność oddziaływania
2 duża intensywność oddziaływania
3 bardzo duża intensywność oddziaływania
Cztery grupy czynników:
aktywne
pasywne
krytyczne
leniwe
ARKUSZ KALKULACYJNY INTENSYWNOŚCI
Wpływ A B C D E SUMA
Zarządzanie wiedzą - to ogół procesów umożliwiających tworzenie, upowszechnianie i wykorzystywanie wiedzy do realizacji celów organizacji ( Cranfield School of Management)
Cechy wiedzy:
symultaniczność - oznacza, że ta sama wiedza może być wykorzystana przez wiele organizacji lub osób jednocześnie i w wielu miejscach na raz. Zawsze istnieje prawdopodobieństwo że konkurent dysponuje podobnymi informacjami i wykorzysta je przed nami
nieliniowość - oznacza, że nawet niewielka ilość wiedzy może powodować niewyobrażalnie wielkie konsekwencje i odwrotnie
Spirala wiedzy
Dwie kategorie wiedzy:
cicha (ukryta)
formalna - ta część wiedzy cichej, którą udało się zapisać, wypowiedzieć, słownie przekazać.
Cztery procesy konwersji wiedzy:
przystosowanie polegające na zamianie wiedzy cichej w cichą
uzewnętrznienie polegające na zamianie wiedzy cichej w formalną
łączenie polegające na zamianie wiedzy formalnej w formalną
uwewnętrznienie polegająca na zamianie wiedzy formalnej w cichą
Zarządzanie wiedzą jest powtarzającym się cyklem obejmującym powyższe procesy.
Cechy organizacji uczącej się:
otwartość na eksperymenty
dzielenie się wiedzą
kreatywność
opieranie się na kluczowych kompetencjach
elastyczność
uczenie się w celu optymalizowania działań
podnoszenie kwalifikacji pracowników
ciągłe uczenie i doskonalenia się
otwarte stosunki pomiędzy podwładnymi a przełożonymi
Przedsiębiorca a informacja rynkowa:
model rynku o doskonałej informacji (rola przedsiębiorczości zredukowana)
przedsiębiorca jako cenobiorca - zarządzanie produkcją, zyskiem
spekulacja i rentierska rola przedsiębiorcy
model rynku o niepewnej informacji - aktywne tworzenie nowych sytuacji
czysty przedsiębiorca - podejmuje ważne dla rynku decyzje nie będąc właścicielem środków produkcji (wykorzystuje okazje rynkowe)
zysk czystego przedsiębiorcy - dostęp do ograniczonych zasobów informacji
przedsiębiorca jako właściciel - teoria firmy (dostarczanie czynników produkcji)
małe przedsiębiorstwa a wielkie korporacje (problem skali relacji)
właściciel aktywny i pasywny
przedsiębiorca w teorii systemów gospodarczych; decyzje standardowe i podstawowe
przedsiębiorca a decyzje rozstrzygające w zakresie koordynacji działalności
przedsiębiorca a delegowanie usprawiedliwień - rola myślenie strategicznego (psychologiczne predyspozycje w działalności gospodarczej
RÓŻNICE POMIĘDZY PRZEDSIĘBIORCĄ, WŁAŚCICIELEM - MANAGEREM ORAZ ZAWODOWYM MANAGEREM
WYSZCZEGÓLNIENIE |
PRZEDSIĘBIORCA |
WŁAŚCICIEL-MANAGER |
ZAWODOWY MANAGER |
posłannictwo |
chęć tworzenia |
niezależność |
kariera |
motyw przewodni |
wizja i działanie |
działanie |
planowanie |
orientacja środowiskowa |
interakcja |
reakcja |
proakcja |
stosunek do ryzyka |
opanowanie |
unikanie |
zmniejszanie |
orientacja czasowa |
synchroniczność |
brak czasu |
zarządzanie czasem |
najistotniejsze zasoby |
społeczne |
materialne |
finansowe |
kompetencja zawodowa |
intuicja |
imitacja |
Doświadcz.zawodowe |
Współczesne definicje przedsiębiorcy i przedsiębiorczości:
przedsiębiorca i przedsiębiorstwo w literaturze realnego socjalizmu
trzy podstawowe grupy współczesnych definicji (funkcjonalne, psychologiczne, behawioralne)
intraprzedsiębiorca i jego rosnąca rola w korporacjach odpowiednich przedsiębiorcy, w małych firmach
przedsiębiorca a kapitalista, menadżer, producent, rzemieślnik
przedsiębiorca, menadżer zawodowy, menadżer-włściciel
imitatory oraz innowatory (skala firmy i skala makro)
Intraprzedsiębiorczość:
szeroki zakres przedsiębiorczości: sektor publiczny, organizacje non-profit, gospodarstwo indywidualne
sposób wynagradzanie, delegacja uprawnień, stopień swobody przedsiębiorcy
administrator a przedsiębiorca wewnętrzny (intraprzedsiębiorca)
intraprzedsiębiorczość: działalność przedsiębiorcza rozwijana przez pracowników najemnych wewnątrz organizacji
intraprzedsiębiorczość jako przeciw waga dla biurokratyzacji organizacji
Warunki działań przedsiębiorczych w dużej organizacji:
wartość rozproszona (wyjątki MBO, MEBO)
stopień niezależności, możliwości zaangażowania w działalność organizacji
elastyczność (formalizacja)
osobiste kontakty na rynku
tolerancja dla popełnianych błędów
bezpośredniość kontaktów z odbiorcami
polistyczność zarządzania a specjalizacja funkcjonalna
biurokratyzacja systemu kontroli
Sfery aktywności organizacji i obejmowane przez intraprzedsiębiorczość:
rozwój klimatu przedsiębiorczości
internalizacja i jasność misji oraz strategii działania
stymulacja innowacji produkcyjnej i produktowych
dyfuzja wiedzy, zarządzanie wiedzą
innowacje zarządcze, procesowe, logistyczne, kompleksowe zarządzanie jakością
racjonalizacja kooperacji, sieci powiązań biznesowych
stymulacja samodoskonalenia i samodzielności
kreacja aktywnej pozycji organizacji na rynku
planowanie nowych inicjatyw
Trzy rodzaje luk:
luka zgodności (zbieżności)
luka nadmiaru (zbieżności)
3. luka niedoboru (rozbieżności)
SCENARIUSZE STANÓW MAKROOTOCZENIA
Do oceny segmentów makrootoczenia została wykorzystana scenariuszowa metoda analizy strategicznej. Przyjęto skalę oceny potencjalnej negatywnej; pozytywnej siły wpływu określonego czynnika w przedziale wg wzorca:
SIŁA ODDZIAŁYWANIA NEGATYWNEGO |
SIŁA ODDZIAŁYWANIA POZYTYWNEGO |
- 5 bardzo duża |
+ 1 bardzo mała |
- 4 duża |
+ 2 mała |
- 3 średnia |
+ 3 średnia |
- 2 mała |
+ 4 duża |
- 1 bardzo mała |
+ 5 bardzo duża |
Cztery podstawowe scenariusze stanów otoczenia:
optymistyczny
pesymistyczny
najbardziej prawdopodobny
niespodziankowy
Założenia podstawowe:
makrootoczenie odniesiono do organizacji w pewnym horyzoncie badawczym np. 5 lat
zmiany stanów makrootoczenia zostaną przebadane w ustalonym przedziale
punktem wyjściowym analizy jest określona data
Zawartość scenariuszy:
ocena potencjalnej siły wpływu określonych procesów występujących w otoczeniu na organizację
ocena prawdopodobieństwa wystąpienia tych procesów przyszłości
określenie źródeł szans i zagrożeń w otoczeniu dalszym firmy za pomocą interpretacji graficznej
wnioski dotyczące zmian makrootoczenia
Sfery makrootoczenia:
polityczno-prawne
ekonomiczne
społeczne
technologiczne
międzynarodowe
demograficzne
OGÓLNE ZASADY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Przedsiębiorcą może być osoba fizyczna i prawna oraz spółka prawa handlowego nie posiadająca osobowości prawnej (spółka jawna, komandytowa, komandytowo-akcyjna, partnerska)która we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą.
Tak sformułowana definicja świadczy o odmowie przyznania statusu przedsiębiorcy spółce cywilnej. Przedsiębiorcą jest natomiast wspólnik tej spółki w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej.
1 stycznia 2001 roku weszły w życie trzy ustawy:
prawo działalności gospodarczej (ustawa o charakterze ustrojowym, nie stosuje się jej do działalności wytwórczej w rolnictwie)
kodeks spółek handlowych
ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym
Podstawowy warunek, który musi spełniać osoba fizyczna ubiegająca się o status przedsiębiorcy, jest uzyskanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.
INSTRUMENTY WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
instrumenty dochodowe
instrumenty wydatkowe
zewnętrzne środki finansowe
działania rządu wspierające MSP
Władze samorządowe - cel: pobudzenie rozwoju gminy poprzez wpływ na warunki działalności gospodarczej.
Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości:
Najważniejsze czynniki zewnętrzne (determinujące zachowania polskich gmin):
globalizacja gospodarki
ogólnoświatowa konkurencja
inwestycje zagraniczne
konkurencja wewnątrzkrajowa
powiązania gospodarcze Polski z zagranicą
restrukturyzacja polskiej gospodarki
czynniki wewnętrzne
Najważniejsze czynniki wewnętrzne:
zasoby materialne gminy
lokalizacja
dostępność komunikacyjna
kondycja lokalnej przedsiębiorczości
przestępczość i demoralizacja
konflikty personalne
relacje między sektorem publicznym a biznesem
ELEMENTY ODDZIAŁYWANIA GMIN NA PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ
Instrumenty dochodowe
wszelkiego rodzaju zwolnienia i ulgi podatkowe, a także obniżenia stawek maksymalnych w podatkach lokalnych. Do podatków lokalnych zaliczyć można:
podatek od nieruchomości
podatek rolny
podatek leśny
podatek od środków transportowych
podatek od działalności gospodarczej osób fizycznych, opłacany w formie karty podatkowej
podatek od spadków i darowizn
podatek od posiadania psów
wspieranie przedsiębiorczości przez gminę: określanie stawek podatkowych, które mogą być niższe od stawek maksymalnych określonych przez Ministerstwo Finansów
system ulg i zwolnień podatkowych (analiza wpływu na budżet gminy)
odroczenia, umorzenia, rozkładanie na raty oraz zaniechanie poboru w zakresie podatków i opłat lokalnych
Potencjalni inwestorzy na etapie wstępnych rozmów muszą poznać system ulg i preferencji, z których można korzystać przy spełnieniu określonych warunków.
Rola stabilizacji prawnej w celu długofalowego planowania działalności.
Instrumenty wydatkowe
Inwestycje dokonywane w gminie - podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej danej gminy:
inwestycje infrastrukturalne a warunki życia (np. kanalizacja) i warunki prowadzenia działalności gospodarczej (np. obwodnica miasta)
dostęp do mediów i infrastruktura biznesu (np. telekomunikacja, bankowość)
inwestycje lokalne a rynek pracy (inwestorzy i kooperanci)
rola średniookresowego planowania inwestycji (strumienie finansowe: kredyty, obligacje, pomoc zagraniczna)
partnerstwo publiczno-prawne w inwestowaniu
porozumienia międzygminne i międzysamorządowe
rola nakładów na efektywną promocję
Wspieranie przedsięwzięć oraz instytucji służących rozwojowi gospodarczemu, np.:
agencje rozwoju regionalnego i lokalnego
centra wspierania biznesu, ośrodki wspierania przedsiębiorczości itp.
inkubatory przedsiębiorczości, centra i parki technologiczne
fundusze poręczeniowo-kredytowe
Instrumenty informacyjno-promocyjne dotyczą:
informacji o partnerach gospodarczych
informacji o polskiej gospodarce
informacji o środowisku lokalnym
informacje o firmach świadczących usługi biznesowe
firm konsultingowych
firm marketingowych
Strategia promocji jako część strategii rozwoju gminy:
działania zachęcające do zainteresowania się daną gminą
działania z zakresu obsługi inwestora
działania mające na celu stworzenie możliwie silnych więzi inwestora z lokalnym środowiskiem gospodarczym oraz władzami lokalnymi
Działania z zakresu obsługi inwestora: jak najszybsze i najsprawniejsze rozpoczęcie inwestycji
Rola jakości obsługi w urzędzie, determinacji władz lokalnych, walki z korupcją
Centra Obsługi Inwestorów (COI)
Współpraca władz samorządowych ze środowiskiem zewnętrznym: lobbying polityczny i kontakty z instytucjami (agencjami ) rządowymi.
CELE INSTYTUCJI WSPIERAJĄCYCH ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI NA TERENIE GMINY
I N S T Y T U C J E |
C E L E |
|||
|
Zakład. nowych firm |
Przyciąg. kapitałów z zewnątrz |
Wspiera.rozwoju istniej. firm |
Rozwój innow. i przedsiębiorcz. |
|
|
|
|
|
Agenc. Rozw. Lokaln. |
X |
X |
X |
X |
Ośrodki doradczo-szkoleniow. |
X |
|
X |
|
Fundusze poręcz.-kredytowe |
X |
|
X |
|
Centra Obsługi Inwestorów |
X |
X |
X |
|
Centra wspierania biznesu |
X |
|
X |
X |
Inkubatory przedsiębiorczości |
X |
|
|
X |
Parki technolog. |
X |
X |
X |
|
Strefy przemysł. |
X |
X |
X |
|
Zewnętrzne środki finansowe
Wsparcie finansowe na rozwój MSP:
fundusze UE
fundusze organizacji międzynarodowych
Formy pomocy:
granty
subwencje
dotacje i darowizny
pożyczki i kredyty
pomoc techniczna: doradztwo, ekspertyzy, pomoc szkoleniowa
2