Gorczyca biała
47a] Gorczyca biała- Sinapis alba
Surowcem przyprawowym i leczniczym są nasiona.
Zawierają one dużą ilość tłuszczu, glikoalkaloid - synalbinę [która pod wpływem wody rozpada się i daje olejek gorczycowy o ostrym smaku i zapachu], śluzy, związki
białkowe i aminowe, flawonoidy i sole mineralne [duże ilości siarki].
Gorczyca jako lek znana już była wiele tysięcy lat przed naszą erą.
Gorczyca należy do leków antyseptycznych i powlekających. Szczególnie jej wyciągi pobudzają apetyt poprzez zwiększone wydzielanie soków trawiennych.
Używana bywa w nieżytach żołądka, jelit, przy wzdęciach, niedokwaśności i zaparciach.
Najczęściej jest stosowana w mieszankach z innymi ziołami.
Stanowi także lek do użytku zewnętrznego jako podrażniający skórę.
W lecznictwie znajduje zastosowanie również olejek eteryczny.
W warunkach domowych u osób cierpiących na otyłość i stałe zaparcia można stosować rozdrobnione nasiona: 0,5 łyżki nasion zalać 0,5 szkl wody - mieszać i pić wieczorem.
Można też pić wywar z nasion: 1 łyżkę całych nasion zalać 1 szkl wrzątku, zostawić pod przykryciem przez 6 godz., po odcedzeniu pić go 2 razy dziennie na czczo i przed snem.
W bólach stawów, mięśni oraz przy nerwobólach można przykładać [na płótnie] rozgrzewające kataplazmy ze zmielonej gorczycy z dodatkiem wody. Należy je trzymać do momentu lekkiego zaczerwienienia skóry - u dorosłych do 15min, u dzieci do 3min.
Przy reumatyzmie stosuje się czasem przykładanie pikowanych poduszeczek wypełnionych nasionami gorczycy.
Uwaga: do wewnątrz nie należy stosować gorczycy w nadmiarze, szczególnie przy schorzeniach nerek, a kuracji takiej nie powinno się ciągnąć zbyt długo.
W ostatnich latach nasionom gorczycy przypisuje się lecznicze właściwości radiestezyjne.
47b] Gorczyca biała
Nasiona gorczycy są stosowane w chorobach przewodu pokarmowego jako lek tzw śluzowy, czyli
powlekający, przeciwzapalny, przeczyszczający.
Wyciąg z gorczycy podaje się przy chorobach przewodu pokarmowego takich jak
przewlekłe stany zapalne żołądka i jelit, zaburzenia trawienia, zaparcia, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy.
Zewnętrznie są zalecane przy zapaleniu migdałków i gardła [do płukania].
W lecznictwie ludowym wykorzystuje się promieniowanie wywołane przez nasiona gorczycy i
stosuje się zewnętrznie przy bólach reumatycznych w postaci poduszek gorczycowych wypełnionych nasionami.
Nasiona zachowują zdolność promieniowania przez 4 lata.
47c] Gorczyca biała
Nasiona gorczycy zawierają związki śluzowe [ok. 25%], olej tłusty [22%], glikozyd
izosiarkowocyjanowy i synalbinę [ok. 2,5%] oraz szereg związków białkowych i aminowych.
Surowiec ten zaliczany jest do typowych związków śluzowych.
Powlekają one błony śluzowe żołądka łagodząc stany zapalne.
Spulchniają masy kałowe w jelicie grubym ułatwiając wypróżnianie.
Obecność synalbiny sprzyja wydzielaniu soku żołądkowego, co przy osłonie związków śluzowych nie powoduje podrażnienia błon śluzowych, a poprawia apetyt.
47d] Gorczyca
Surowiec: Strączyny z nasionkami. Obie odmiany gorczycy, jak i tzw. "sarepska", są roślinami
miododajnymi, a nasiona służą: a) do wyrobu oleju, b) do wyrobu musztardy, c) w lecznictwie.
Należy odróżnić odmianę gorczycy polnej, tj. pospolitej "ognichy polnej" (Sinapis arvensis), która jest pospolitym polnym chwastem, szkodliwym dla bydła i koni, zwłaszcza, gdy już są nasiona
Nasionka gorczyc zawierają znaczne ilości olejku tłustego (od 18 do 40 %) i surowiec ten służy też
do wydobywania z niego oleju technicznego i jadalnego. Nasiona zawierają około 25% substancji
śluzowatej, liczne sole mineralne, białko, cukry i inne związki oraz olejek lotny, szczególnie u gorczycy czarnej, dającej jej tak ostry zapach i palący smak.
Przy roztarciu nasion z wodą wydziela się bardzo obficie olejek lotny, powodujący łzawienie i podrażnienie dróg oddechowych.
Uwaga: Nasiona, spożyte w większych dawkach, zwłaszcza tej czarnej, mogą uszkodzić nerki
i drogi moczowe powodując krwiomocz i białkomocz, a u kobiet silne przekrwienie macicy,
zaś w przypadku ciąży nawet poronienie, w końcu porażenie ośrodkowego układu nerwowego.
Ze względu na te niebezpieczne dla naszego zdrowia działanie gorczycy czarnej najlepiej nie
używać jej w ogóle.
Musztarda, której składnikiem jest także gorczyca czarna, należy do bardzo ostrych.
Nasiona gorczycy białej, jako delikatniejsze i zawierające duże ilości śluzu, mogą być lecznicze, bo
spożyte w całości pęcznieją i działają powlekająco na układ trawienny, wzmagają perystaltykę jelit, przeciwdziałają zaparciom, a zwłaszcza leczą przewlekły nieżyt dróg moczowych.
Nasiona roztarte działają oczywiście mocniej.
Przede wszystkim wzmagają trawienie, przeciwdziałają wzdęciom. Działają też lekko rozwalniająco.
Musztarda sporządzona z gorczycy białej, jako łagodna, pobudza wydzielanie soków trawiennych, przyśpiesza trawienie i działa bakteriobójczo na cały układ trawienny.
Dzięki tym właściwościom nasiona gorczycy dodane do ogórków, grzybów w occie itp., działają dezynfekująco i bakteriobójczo, ułatwiając ich przechowywanie przez dłuższy czas.
Gorczyca biała służy też jako dodatek do różnych mięs, marynat śledziowych, kapusty i innych
warzyw oraz masła śledziowego.
47e] Gorczyca biała
Surowiec zielarski: Nasienie gorczycy białej - Semen Sinapis albae (Semen Erucae)
Skład: Nasiona zawierają protoalkaloid synapinę oraz glikozyd izotiocyjanianowy
synalbinę (od, 2 do 3%), który pod wpływem enzymu myrozynazy rozkłada się do
glukozy, kwaśnego siarczanu potasu i izotiocyjanianu allilu, który jest podstawą
olejku gorczycznego (Oleum Erucae) (z nasion można otrzymać od 20 do 30%).
Charakteryzuje się on ostrym, piekącym smakiem i zapachem, który pobudza wydzielanie soku żołądkowego i poprawia trawienie.
Wodny wyciąg z nasion stosuje się w chorobach przewodu pokarmowego, nieżycie żołądka i jelit,
zaparciach i niestrawności.
Medycyna ludowa traktuje gorczycę białą jako ziele "promieniujące", dlatego zaleca przykładanie
poduszek gorczycowych (woreczek wypełniony nasionami) do miejsc z bólami reumatycznymi i
bolących stawów.
Kulinaria: Jest podstawową rośliną, wraz z kolendrą, estragonem i pieprzem, do sporządzania
musztard.
Nieodzowny dodatek do wszelkich marynat.