geriatria, geriatria awf wrocław


Potrzeby zdrowotne osób starszych

Starzenie się organizmu jest procesem fizjologicznym i niekoniecznie wiąże się z chorowaniem. Jednak wielochorobowość i niesprawność prowadzące do niedołęstwa występują znacznie częściej u ludzi starszych niż w młodszych grupach wiekowych.

W Polsce szacuje się, że populacja osób starszych powyżej 65 r.ż. stanowi grupę liczącą prawie 5 mln ludzi. Wśród nich:

Osoby starsze przeciętnie chorują na 3-4 choroby przewlekłe i zażywają przewlekle 4-5 leków. Zaledwie 7% osób w wieku powyżej 75 roku życia nie zgłasza żadnych schorzeń przewlekłych. Potrzeby ludzi w wieku podeszłym zazwyczaj mają charakter złożony.Prawie zawsze na typowe w tym wieku problemy zdrowotne nakładają się społeczne i ekonomiczne uwarunkowania życia (takie jak warunki mieszkaniowe, sytuacja rodzinna i wsparcie otoczenia) istotnie wpływając na stan zdrowia.We wczesnym okresie starości u osób w wieku 60 - 75 lat główne problemy zdrowotne w zasadzie nie różnią się od tych, które występują w grupie osób nieco młodszych (w wieku 50 - 60 lat). Są to przede wszystkim typowe schorzenia internistyczne oraz chirurgiczne i ginekologiczne, które często współistnieją, zmieniają swój przebieg i dlatego mogą stwarzać problemy diagnostyczne i lecznicze.

Natomiast po 75 roku życia zdecydowanie częściej pojawia się zniedołężnienie i tzw. problemy geriatryczne, do których m. in. zaliczamy:

Pogorszenie sprawności w zakresie wykonywania codziennych czynności oraz zaburzenia pamięci i funkcji poznawczych istotnie zwiększają zapotrzebowanie na świadczenia pielęgnacyjne i usługi opiekuńcze. Niedostateczna opieka w tym zakresie często prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia. Narastająca liczba osób starszych w społeczeństwie i rosnące w związku z tym potrzeby w zakresie opieki medycznej i pomocy społecznej stanowią poważne wyzwanie dla organizatorów ochrony zdrowia. Według WHO zasadniczym celem polityki zdrowotnej w tym zakresie jest:

Zadania lekarza rodzinnego

W myśl ustawy o PUZ lekarz rodzinny opiekuje się pacjentami w wieku podeszłym według tych samych zasad, jakie stosuje w stosunku do innych osób dorosłych. (Poniżej przedstawiono propozycję organizacji opieki nad osobami starszymi na poziomie praktyki lekarza rodzinnego.) Niektóre oddziały NFZ premiują lekarzy rodzinnych poprzez przydzielanie im wyższego wskaźnika kapitacyjnego za opiekę nad osobą starszą. Np. w Małopolsce lekarz otrzymuje 1,7 stawki kapitacyjnej na osobę starszą mieszkającą w środowisku domowym oraz stawkę przemnożoną przez 3,0 za opiekę nad mieszkańcem domu pomocy społecznej.

Lekarz pierwszego kontaktu powinien ściśle współpracować z:

Osoba starsza powinna otrzymać informację z nazwiskiem, telefonem i adresem lekarza rodzinnego, pielęgniarki rodzinnej i pracownika socjalnego lub terenowego ośrodka pomocy społecznej, aby w trudnej sytuacji wiedziała do kogo się zwrócić o pomoc niekoniecznie angażując w tym celu lekarza.

W przypadku znacznego niedołęstwa i stanu zdrowia uniemożliwiającego leczenie osoby starszej w środowisku domowym lekarz ma do dyspozycji szereg możliwości umieszczenia osoby starszej w placówkach opieki długoterminowej. W ostatnich latach obserwujemy w Polsce intensywny rozwój placówek, których zadaniem jest przejmowanie pacjentów ze szpitali w celu kontynuacji leczenia i przygotowania ich do wypisu do domu.

Obecnie istnieją następujące formy stacjonarnej opieki długoterminowej zorganizowanej w ramach opieki zdrowotnej:

W ramach systemu pomocy społecznej funkcjonują ponadto domy pomocy społecznej. Osoby starsze niedołężne i samotne, nie posiadające oparcia w rodzinie mogą starać się o przyjęcie do domu pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku.

Osoby, które ponadto cierpią na choroby przewlekłe wymagające stałego nadzoru i uniemożliwiające ich samodzielne funkcjonowanie w środowisku domowym (np. otępienie, porażenie połowicze, zaawansowany gościec przewlekle postępujący) mogą złożyć wniosek o przyjęcie do domu pomocy społecznej dla osób przewlekle somatycznie chorych.

Osoby z chorobami psychicznymi są kierowane do domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych.

W innych placówkach pomocy społecznej osoby starsze mieszkają zdecydowanie rzadziej. Należy jednak pamiętać o możliwości kierowania ich także do domów dla niepełnosprawnych fizycznie (gdzie osoby w wieku powyżej 60 lat stanowią około 50%) oraz dla dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie, które zasadniczo przeznaczone są dla osób w młodszym wieku, ale przeciętnie przebywa w nich około 20% ludzi starszych.

Osoby starsze będące w trudnej sytuacji finansowej i rodzinnej, które nie decydują się na stały pobyt w domu pomocy społecznej mogą starać się o przyjęcie do dziennego domu pomocy społecznej, w którym prowadzone są różne formy terapii w trybie ambulatoryjnym. W zasadzie nie ma obligatoryjnych zaleceń dotyczących sposobu prowadzenia opieki nad osobami starszymi przez lekarza pierwszego kontaktu, dlatego poniżej przedstawiono propozycję organizacji opieki nad osobami starszymi na poziomie praktyki lekarza rodzinnego.

Organizacja opieki nad ludźmi starszymi na poziomie POZ

I. Podstawą opieki prowadzonej przez lekarza pierwszego kontaktu powinno być:

Dwie ostatnie grupy obejmują osoby, które mogą mieć trudności w dotarciu do placówki opieki zdrowotnej. Dlatego też osoby te wymagają szczególnego nadzoru. Zakwalifikowanie pacjenta do III-ej lub IV -ej grupy zdrowia obliguje pracowników opieki zdrowotnej do częstszych wizyt domowych i prowadzenia badań okresowych (podobnie jak bilansu zdrowia dzieci) w celach zapobiegawczych.

II. Planując opiekę nad ludźmi starszymi należy starać się zapewnić kompleksowe rozwiązywanie ich problemów zdrowotnych i ciągłość opieki nad nimi. Można to uzyskać poprzez:

Dotyczy to zwłaszcza zapewnienia ciągłości rehabilitacji, diagnostyki, leczenia i edukacji zdrowotnej pacjentów zwłaszcza po leczeniu szpitalnym. W przypadku pacjenta starego tego typu podejście jest szczególnie ważne ze względu na jego ograniczoną sprawność i operatywność, co w efekcie może być przyczyną gorszej realizacji zaleceń lekarskich.

III. W podstawowej opiece zdrowotnej oprócz zwykłego badania lekarskiego (zawierającego badanie podmiotowe, przedmiotowe i badania dodatkowe) zaleca się u osób starszych przeprowadzenie przynajmniej niektórych elementów kompleksowej oceny geriatrycznej w tym ocenę:

Użycie wymienionych skal pozwala na dość dokładną ocenę zakresu funkcjonowania osoby starszej i wynikających stąd potrzeb zdrowotnych i socjalnych. Ponadto regularne stosowanie tego typu oceny umożliwia monitorowanie stanu zdrowia ludzi w podeszłym wieku i wczesne wykrywanie takich problemów jak otępienie, depresja, niesprawność.

Podsumowując, lekarz rodzinny jest kluczową postacią w opiece nad osobami starszymi. Posiadając odpowiednie informacje i właściwie korzystając z dostępnych form opieki lekarz ma możliwość właściwego pokierowania opieką nad pacjentem w podeszłym wieku i tym samym stworzenia mu szansy na jak najdłuższe życie w dobrej formie.

Zadania pielęgniarki rodzinno/środowiskowej

Opieka zdrowotna w formie wizyt w domu pacjenta jest realizowana przez:

Zmiany w ustawodawstwie polskim w ostatnich latach umożliwiły pielęgniarkom różne formy zatrudnienia.

Należy podkreślić, że pielęgniarka środowiskowo-rodzinna ma stosunkowo szeroki zakres czynności. Wypełnia ona funkcje pielęgnacyjne wobec rodziny i jej członków w środowisku ich życia i zamieszkania, w sytuacji zdrowia, choroby, a także hospitalizacji domowej i opieki terminalnej. Zadania pielęgniarki środowiskowej/rodzinnej nie ograniczają się zatem tylko do zabiegów (tj. podawania zastrzyków, zakładania opatrunków itp.). Są one następujące:

W sytuacji gdy pielęgniarka zatrudniona w praktyce lekarza rodzinnego nie jest w stanie wypełnić wszystkich powyższych zadań, lekarz rodzinny powinien współpracować z pielęgniarką środowiskową spoza praktyki, która na mocy deklaracji pacjenta opiekuje się nim całościowo w przypadkach nagłych i przewlekłych.

Pielęgniarska opieka długoterminowa w domu pacjenta

Począwszy od 2004 roku NFZ wprowadzono możliwość kontraktowana pielęgniarskiej opieki długoterminowej dla obłożnie przewlekle chorych przebywających w domu, którzy ze względu na istniejące problemy zdrowotne wymagają udzielania systematycznych świadczeń pielęgniarskich. Do tego typu opieki kwalifikowani są pacjenci, którzy nie wymagają hospitalizacji w oddziałach lecznictwa stacjonarnego i z różnych względów nie chcą lub nie mogą przebywać w zakładach opieki długoterminowej, a wymagają systematycznej i intensywnej opieki pielęgniarskiej w warunkach domowych we współpracy z lekarzem rodzinnym.

Opieką długoterminową w domu mogą być objęci pacjenci przewlekle chorzy, unieruchomieni z powodu urazu lub przewlekłej choroby, którzy w ocenie wg zmodyfikowanej skali Barthel uzyskali od 0 do 40 punktów.

Od roku 2004 NFZ kontraktuje również domową opiekę długoterminową realizowaną przez specjalistyczne zespoły opieki długoterminowej, które działają w oparciu o zespół interdyscyplinarny (lekarzy, pielęgniarek, fizjoterapeutów i innych specjalistów) i realizują obok zabiegów pielęgniarskich także świadczenia lekarskie, rehabilitacyjne i inne formy terapii.

Należy wspomnieć, że w niektórych krajach organizuje się hospitalizację domową w celu umożliwienia leczenia w warunkach domowych także stanów kwalifikujących pacjenta do leczenia w szpitalu. Zasadniczym celem jest przyśpieszenie wypisu pacjenta ze szpitala lub opóźnienie konieczności hospitalizacji.

Hospitalizacja domowa

Koncepcja hospitalizacji domowej wywodzi się z Francji. Powstała w 1961 roku i była dotąd realizowana w krajach Europy i Ameryki Północnej. W Polsce popularyzuje się tę formę opieki.

Hospitalizacja domowa (HD) jest definiowana jako świadczenia obejmujące aktywne leczenie, realizowane przez klinicystów w domu pacjenta, w przypadku schorzeń, które zwykle wymagają leczenia w oddziale szpitalnym. Należy jednak podkreślić, że hospitalizacja domowa ogranicza się tylko do okresu, gdy stan pacjenta wymaga skierowania do leczenia w szpitalu.

Zasadniczym celem tego modelu opieki jest zapobieganie hospitalizacji, a jeśli do niej doszło przyspieszenie wypisu pacjenta ze szpitala. HD organizowana jest na bazie szpitali lub opieki środowiskowej. W szpitalach często tworzone są zespoły lekarzy i pielęgniarek oraz innych terapeutów, które kontynuują leczenie w domu pacjenta po jego wypisie. Pacjenci są kierowani do hospitalizacji domowej prosto ze szpitala lub ze środowiska (przez lekarza rodzinnego).

Wskazania do hospitalizacji domowej różnią się znacznie w różnych krajach i zależą ściśle od zakresu świadczeń dostępnych w ramach tej formy opieki. Wskazaniem może być: typ schorzenia, wypis ze szpitala, typ leczenia lub określone stany chorobowe. Meta-analiza badań dotyczących HD (Shepperd, 1999) wykazała brak statystycznie istotnych różnic pomiędzy wynikami zdrowotnymi pacjentów leczonych w tym trybie a leczonych tradycyjnie w szpitalu. Pacjenci leczeni w domu zwykle podkreślali większe zadowolenie z opieki, jednak ich opiekunowie skarżyli się na wiele związanych z tym uciążliwości. Jednocześnie nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy kosztami opieki prowadzonej w HD w porównaniu z leczeniem szpitalnym (tylko w jednym badaniu dotyczącym opieki terminalnej hospitalizacja domowa okazała się tańsza niż leczenie szpitalne).

Na podstawie dotychczasowych badań nie można więc zalecać szerokiego wprowadzania hospitalizacji domowej w miejsce dotychczas istniejących organizacji opieki dla ludzi starych, ponieważ nie ma wystarczających dowodów, że uzyskiwane wyniki zdrowotne są lepsze, a koszty opieki niższe. Ważnym czynnikiem decydującym o efektywności tego modelu opieki może okazać się ustalenie zasad kwalifikacji do tego typu opieki, które z pewnością powinny uwzględniać typ schorzenia, obecność rodziny lub innego opiekuna w domu i warunki mieszkaniowe pacjenta.

Źródło: Szczerbińska K.: Modele opieki geriatrycznej w świecie. Służba Zdrowia, 2000, nr 61-64: 35-37.

Zadania pomocy społecznej

Placówki pomocy społecznej są zrejonizowane. Bezpośrednimi organizatorami publicznej pomocy społecznej są gminne i dzielnicowe Ośrodki Pomocy Społecznej oraz Ośrodki Pomocy Rodzinie, które podlegają Miejskim Ośrodkom Pomocy Społecznej (MOPS) lub Powiatowym Centrom Pomocy Rodzinie (PCPR).

Zadania pomocy społecznej w stosunku do osób starszych mieszkających w środowisku domowym są realizowane przez:

Pomoc społeczna przyznawana jest osobom starszym w formie:

  1. zasiłków pieniężnych:

  • pomocy rzeczowej (np. ubranie, sprzęt).

  • pomocy usługowej (usługi opiekuńcze i opiekuńcze specjalistyczne).

    • Do zadań własnych z zakresu pomocy społecznej o charakterze obowiązkowym, realizowanym przez gminy należy: świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania. Usługi te obejmują:

    1. usługi opiekuńcze o charakterze gospodarczym i pielęgnacyjnym wykonywane przez opiekunki środowiskowe

    2. usługi opiekuńcze specjalistyczne wykonywane przez różnego typu terapeutów (fizjoterapeutów, terapeutów zajęciowych, logopedów, pracowników socjalnych, radców prawnych, psychologów i psychoterapeutów itp.).

    Rodzaje zasiłków i ich przeznaczenie

    Rodzaje zasiłków

    Na co może być przeznaczony zasiłek

     zasiłek celowy,zasiłek celowy specjalny

    • koszt zakupu leków, leczenia

    • remont mieszkania

    • kupno opału, odzieży, żywności

    • sprawienie pogrzebu

    • straty materialne w wyniku zdarzenia losowego

    zasiłek okresowy,zasiłek okresowy specjalny

    • długotrwała choroba

    • niepełnosprawność

    • możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego ( np. ZUS, KRUS)

    zasiłek stały (w tym stały wyrównawczy)

    • całkowita niezdolność do pracy

    Źródło: Małopolski Informator dla Seniorów, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej, Kraków, 2001.

    Instytucje realizujące opiekę długoterminową w Polsce

    Opieka domowa

    realizowana w ramach systemu opieki zdrowotnej przez:

    • pielęgniarkę środowiskowo-rodzinną pod nadzorem lekarza pierwszego kontaktu,

    • pielęgniarkę domową (w oparciu o kontrakt na pielęgniarską opiekę długoterminową),

    • wielodyscyplinarny zespół opieki długoterminowej

    w ramach pomocy społecznej przez:

    • opiekunkę środowiskową (usługi opiekuńcze gospodarcze i pielęgnacja podstawowa) i

    • pielęgniarkę lub innego terapeutę (usługi opiekuńcze specjalistyczne),

    • na wniosek pracownika socjalnego .

    Opieka instytucjonalna

    realizowana w ramach systemu opieki zdrowotnej w:

    • oddziale szpitalnym dla przewlekle chorych,

    • zakładzie opiekuńczo-leczniczym,

    • zakładzie pielęgnacyjno -opiekuńczym,

    • hospicjum;

    w ramach pomocy społecznej w:

    • domu pomocy społecznej.

    Opieka półstacjonarna

    realizowana w ramach systemu opieki zdrowotnej

    • w dziennym oddziale chorób psychicznych;

    w ramach pomocy społecznej

    • dziennym domu pomocy społecznej.

    Oddział dla przewlekle chorych

    Oddziały dla przewlekle chorych tworzone w szpitalach (obok typowych oddziałów szpitalnych realizujących opiekę w ostrych przypadkach) zapewniają całodobową opiekę lekarską i pielęgniarską nad pacjentami, którzy nie wymagają już intensywnego leczenia, natomiast ich stan zdrowia nie pozwala na wypis do domu.

    Placówki są w całości finansowane w ramach kontraktu z NFZ. Wszystkie świadczenia realizowane w szpitalu łącznie z kosztami hotelowymi są dla pacjenta bezpłatne. Jeśli pobyt pacjenta przedłuża się ponad 30 dni zwykle rozważa się przeniesienie do ZOL  lub ZPO.

    Zakład opiekuńczo-leczniczy (ZOL)

    ZOL - zakłady opiekuńczo-lecznicze zapewniają całodobową opiekę lekarską i pielęgniarską i przeznaczone są dla pacjentów wymagających długotrwałego leczenia i pielęgnacji poza szpitalem. Warunkiem przyjęcia pacjenta do ZOL jest niezdolność do samodzielnego funkcjonowania wyrażająca się wartością Indeksu Barthel poniżej 40 punktów.

    W ZOL udzielane są całodobowe świadczenia zdrowotne osobom, które przebyły ostrą fazę leczenia szpitalnego i mają ukończony proces diagnostyczny, leczenia operacyjnego lub intensywnego leczenia zachowawczego. Pobyt pacjenta ma charakter okresowy (do 6 miesięcy). Celem zakładu jest objęcie całodobową opieką osób niewymagających hospitalizacji, które ze względu na zły stan zdrowia i trudną sytuację rodzinną nie mogą przebywać w środowisku domowym.

    Wyróżnia się zakłady:

    ZOL zapewnia pacjentowi:

    Personel medyczny i leczenie są finansowane ze środków NFZ, natomiast pacjent częściowo ponosi koszty hotelowe do wysokości 70% swoich dochodów (tzn. emerytury lub renty) lecz nie więcej niż 250% najniższej emerytury.

    Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy (ZPO)

    W zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych (ZPO) prowadzona jest opieka całodobowa obejmująca świadczenia o charakterze pielęgnacyjnym, opiekuńczym i rehabilitacyjnym z uwzględnieniem kontynuacji leczenia farmakologicznego i dietetycznego dla pacjentów nie wymagających leczenia szpitalnego.

    Do ZPO przyjmowani są pacjenci, których stan nie wymaga stałego nadzoru lekarskiego, natomiast konieczne są długotrwałe zabiegi pielęgniarskie niemożliwe do wykonania w warunkach opieki domowej. Warunkiem przyjęcia pacjenta do ZPO jest niezdolność do samodzielnego funkcjonowania wyrażająca się wartością Indeksu Barthel poniżej 40 punktów. Podobnie jak w ZOL personel medyczny i leczenie są finansowane ze środków (NFZ), natomiast pacjent częściowo ponosi koszty hotelowe do wysokości 70% własnych dochodów lecz nie więcej niż 250% najniższej emerytury.

    Pobyt pacjenta ma charakter tymczasowy, zwykle ograniczony jest do kilku tygodni. Przeciętny czas pobytu w tego typu placówkach w roku 2002 wyniósł około 4 miesiące. Celem pobytu jest bowiem przygotowanie rekonwalescenta do powrotu do środowiska domowego.

    Wg definicji MZ, ZPO zapewnia pacjentowi usługi:

    Hospicjum

    Hospicjum - zapewnia całodobową opiekę lekarską i pielęgniarską dla nieuleczalnie chorych w terminalnym okresie życia. Zasadniczym celem tego typu placówki jest poprawa jakości życia chorych i ich rodzin poprzez leczenie objawowe, zwalczanie bólu, łagodzenie cierpień psychicznych, duchowych i socjalnych, wspomaganie rodziny w czasie trwania choroby i w okresie sieroctwa.

    W Polsce hospicja uzyskują finansowanie w ramach kontraktu z NFZ, ale często są wspierane finansowo także przez samorządy terytorialne, organizacje pozarządowe, sponsorów i osoby prywatne.

    W hospicjum wszystkie świadczenia realizowane są bezpłatnie. Na bazie hospicjum często są organizowane poradnie i wyjazdowe zespoły opieki paliatywnej. Pacjenci są przyjmowani do opieki paliatywnej wskutek skierowania lekarza rodzinnego, ale w oczywistych przypadkach skierowanie nie jest konieczne by zostali objęci opieką paliatywną.

    Historia ruchu hospicyjnego

    Pierwszą w świecie placówką zajmującą się opieką nad ludźmi umierającymi był otworzony przez Cicely Saunders w 1967 roku w Londynie zakład przeznaczony głównie dla osób cierpiących z powodu chorób nowotworowych. Za wzorem Hospicjum św. Krzysztofa zaczęły powstawać podobne ośrodki na świecie.

    W latach osiemdziesiątych problemem opieki hospicyjnej zajęła się Światowa Organizacja Zdrowia. Powołana przy niej Komisja Ekspertów opracowała zalecenia odnośnie leczenia objawowego choroby nowotworowej ze szczególnym uwzględnieniem leczenia bólu nowotworowego (1986). Kilka lat później opracowano zasady całościowej opieki nad ludźmi umierającymi (1990). Wówczas pojawił się termin opieki paliatywnej, która jak płaszcz, opończa (pallium) ma osłaniać umierającego człowieka i jego najbliższych.

    Polska stała się pionierem ruchu hospicyjnego i opieki paliatywnej w Europie Środkowej i Wschodniej. Całościową opiekę nad ludźmi umierającymi zapoczątkowały w Polsce społeczne towarzystwa hospicyjne, z których pierwszym zarejestrowanym w 1981 roku w Krakowie było Towarzystwo Przyjaciół Chorych Hospicjum. Następnie kolejno powstały: Hospicjum Pallotynów w Gdańsku (1984), Hospicjum św. Jana Kantego w Poznaniu (1985) i inne. W 1990 roku na bazie już istniejącego (od 1988 r.) Zespołu Opieki Paliatywnej utworzono pierwszą Klinikę Opieki Paliatywnej w Akademii Medycznej w Poznaniu, co walnie przyczyniło się do opracowania i wdrożenia systemu edukacji przed- i podyplomowej w zakresie opieki paliatywnej. Do 1995 roku powstało blisko 200 placówek zajmujących się opieką paliatywną. Ośrodki te funkcjonują we wszystkich miastach wojewódzkich i w wielu mniejszych miejscowościach.

    Źródło: Golinowska St. (red.), Raport o rozwoju społecznym Polska 1999. Ku godnej aktywnej starości, UNDP i CASE, Warszawa, 1999.

    Zadania domu pomocy społecznej (DPS)

    Podstawą do przyjęcia osoby starszej do DPS są niesprawność i trudna sytuacja socjalna (brak lub ograniczone środki do życia i brak wsparcia rodziny). Wniosek pobrany przez zainteresowanego z terenowego ośrodka pomocy społecznej wypełnia lekarz prowadzący i ew. pielęgniarka, a następnie pracownik socjalny. Wypełniony wniosek zainteresowany składa do rozpatrzenia przez miejski ośrodek pomocy społecznej (MOPS) lub powiatowe centrum pomocy rodzinie (PCPR).

    W DPS opieka prowadzona jest przez wielodyscyplinarny zespół terapeutyczny, który realizuje:

    Opieka medyczna jest prowadzona przez lekarza rodzinnego, na zasadach podobnych jak w przypadku osób mieszkających we własnym domu. Leki przepisywane na recepcie są częściowo refundowane przez NFZ na takich samych zasadach jakie dotyczą osób mieszkających we własnych domach.

    Mieszkańcy tych placówek ponoszą koszty pobytu w placówce do wysokości 70% własnych dochodów netto (tzn. emerytury lub renty), ale nie więcej niż rzeczywisty koszt utrzymania w określonym domu. Począwszy od 2004 roku pozostałe koszty pokrywa najbliższa rodzina (współmałżonek, wstępni i zstępni), jeśli przeciętny dochód w rodzinie na osobę jest wyższy niż 250% kryterium dochodowego uprawniającego do pomocy społecznej. W pozostałych przypadkach gmina partycypuje w opłacaniu kosztów pobytu mieszkańców DPS w formie dopłaty do wysokości realnych kosztów utrzymania w określonym domu. W wyjątkowych przypadkach rozważa się możliwość odstąpienia od odpłatności.

    W ramach programu standaryzacji domów pomocy społecznej zespół terapeutyczny powinien prowadzić indywidualny plan opieki dla każdego mieszkańca DPS (Szczerbińska 1999). W tym celu organizowane są regularne spotkania zespołu, na których omawia się potrzeby i problemy zdrowotne mieszkańca.

    Od lekarzy rodzinnych oczekuje się uczestniczenia w takich spotkaniach i ścisłej współpracy z zespołami terapeutycznymi DPS w celu wytyczenia planu opieki nad mieszkańcem. W skład zespołów wchodzą pielęgniarki, opiekunki, fizjoterapeuci, terapeuci zajęciowi, psycholog, dietetyczka, ewentualnie osoba duchowna, wolontariusze.

    Domy pomocy społecznej (DPS):

    1. Domy pomocy społecznej zapewniające opiekę pielęgniarek i opiekunów  przez część doby:

  • Domy pomocy społecznej zapewniające całodobową opiekę pielęgniarek i opiekunów DPS oraz usługi opiekuńcze specjalistyczne (dla dzieci i dorosłych, w tym osób starszych):