Herbicydy dzielimy na:
-ze względu na spektrum działania: selektywne i nieselektywne;
-ze względu na sposób działania: selektywne dzielimy na: systemiczne (układowe) i kontaktowe (parzące);
-ze względu na sposób wnikania: systemiczne (układowe) dzielimy na dolistne, doglebowe i doglebowo-dolistne;
-ze względu na termin stosowania: przedsiewne, posiewne (przedwiosenne i powschodowo);
Czynniki warunkujące skuteczność działania herbicydów doglebowych:
-wilgotność gleby; temperatura (nad i w glebie); stopień przygotowania gleby; głębokość przemieszczania herbicydu; skład granulometryczny gleby; rozpuszczalność w wodzie herbicydu; intensywność procesów mikrobiologicznych w glebie; zawartość substancji organicznej; dawki herbicydu;
Czynniki warunkujące skuteczność działania herbicydów dolistnych:
-właściwości fizyko-chemiczne herbicydu (polarne/ niepolarne); wilgotność i temp powietrza i gleby; opady atmosferyczne; faza wzrostu, cechy morfologiczne i struktura tkanki okrywającej rośliny uprawnej i chwastów; kierunek wiatrów w czasie zabiegów;
Zalety metod chemicznych zwalczania chwastów: szybkość i skuteczność.
Wady: trzeba mieć duże umiejętności np. chemii, gleboznawstwa.
Losy herbicydu w glebie:
1.uwalnianie się jako gaz (te o dużej prężności par);
2.pobieranie przez roślinę - degradacja i transformacja;
3.fotodekompozycja - rozkład świetlny;
4.na głębokości 10 cm - rozkład herbicydu przez mikroorganizmy. Jesienią aktywność mikrobiologiczna jest słabsza niż wiosną. Środek wniesiony jesienią działa ok. ½ roku. Wiosną 4-5 tyg- hydroliza;
5.adsorpcja przez minerały ilaste i próchnicę;
6.desorpcja na koloidach;
7.rozkład samoistny tzw. połowiczny czas rozpadu- zależy od wielu cech środka;
8.wmywanie, szczególnie na glebach słabych i piaszczystych. Środek powinien penetrować glebę do głębokości 10-15cm, bo stąd kiełkują chwasty, nie niszczą dlatego dobrze chwastów zimujących. Nasienne niszczymy doglebowymi herbicydami, oraz te wieloletnie które nie odrastają kiełkują z nasion.
Zależność aktywności od agrotechniki i doprawienia gleby:
Gdy zaczęto stosować środki doglebowe uważano, że są zbyt drogie, ale dobre.
Ważna jest agrotechnika, bo w glebie uprawianej warstwa jest spulchniona, więc woda tak nie paruje środek wprowadzony do gleby ma wodę, aby się rozpuścić, więc roślina może to pobrać.
→im wcześniejsza jesień tym trudniej doprawić glebę, jest sucho i nie uzyskujemy stanu wyrównania gleby, od którego zależy intensywność i głębokość penetracji jaką chcemy uzyskać.
→ważna jest poprawa agrotechniki i przygotowanie gleby aby uzyskać stan równowagi między fazami stałą: wodną: gazową (2:1:1)
Dawka herbicydu na glebie lekkiej i próchnicznej:
Gleba sucha - herbicyd jest absorbowany bezpośrednio przez cząsteczki gleby, zostaje on związany z glebą, nie przechodzi do roztworu, jest słabo dostępny dla chwastów;
Gleba wilgotna - woda z herbicydem warunkuje to miejsce absorpcji na powierzchni cząstki gleby; herbicyd przechodzi do roztworu glebowego, może być sorbowany przez chwasty; torf ma dużą pojemność wodną, ale zatrzymuje dużo herbicydów, bo ma dużą pojemność sorpcyjną.
Gleba próchniczna: duża pojemność sorpcyjna.
Gleba lżejsza: mała pojemność sorpcyjna, ale przy dużych deszczach herbicyd może być wymyty (ponad 10cm) gdzie jest niedostępny dla chwastów. Gdy przedawkujemy to spalimy roślinę uprawną, bo wymyty jest głębiej.
Kompensacja - narastanie gatunków kosztem ustąpieni z pola innego gatunku w wyniku działalności człowieka (mechanicznej, fizycznej, chemicznej);
Spoczynek pierwotny - wytwarza się na roślinie macierzystej, nie kiełkują od razu po opadnięciu, wynika z niego duża żywotność;
Spoczynek wtórny - indukowany wielokrotnie, wynika z braku optymalnych stosunków;
Adsorpcja - silne wiązanie herbicydu np. Reglone, Gramoxone, mają ładunek elektryczny i są silnie sorbowane przez glebę, Reglone uwalnia się 2% rocznie tzn. że do uwolnienia trzeba 50 lat (lat trwa desorpcja);
Wiązanie wodorowe - słabe wiązanie herbicydu, może byś on oderwany;
a)próchnicy (kw.humusowe, huminowe);
b)minerały ilaste (kaolinit - b.słabo wiążą, illit - słabo, montmorylonit - silnie);
Rozpuszczalność w wodzie - H2O dipol, razem z herbicydem przyłącza się do gleby [KS], w miarę lat w KS ubywa wody, to wchodzi w to miejsce herbicyd i zostaje zneutralizowany
Transformacja - zmiana w herbicydzie pod wpływem hydrolizy
Fotorozkład - pod wpływem światła, w herbicydach o budowie pierścieniowej, bardzo łątwo pochłaniają energię, pod wpływem światła pierścienie ulegają rozerwaniu
Rozkład mikrobiologiczny;
-bakterie inaczej rozkładają niż rośliny;
-uaktywnienie procesów mikrobiologicznych neutralizujemy substancją aktywną i możemy wcześniej wysiewać roślinę;
-mieszanie gleby przyspiesza rozkład;
-dodatnie C14 aktywnego np. parkach drzewa o barwnych liściach (martwych) są bardzo wrażliwe na herbicydy, wokół nich rozsypujemy C14 i można stosować herbicydy (kilka ton C14/ha), C14 chłonie nadmiar herbicydów.
Aktywność herbicydu zależy od:
-zawartości próchnicy;
-wilgotności gleby (min 12%), min 12% wody w glebie gwarantuje,że herbicyd dostanie się do fazy ciekłej gleby;
-odczyny (pH), większość herbicydów jest tetowana na odczyn lekko kwaśny np.Sencor, przy niskim pH traci aktywność, Glean dłużej zalega przy odczynie zasadowym.
Gleb słabych, bez KS nie odchwaszczamy herbicydami bo są one wymywane dość głęboko. Gleb torfowych o silnym KS też nie, bo 90% zostanie zatrzymanych na koloidach i nie dostanie się do roztworu glebowego, musielibyśmy zastosować 2-3x więcej środka, a to by było kosztowne i by się skumulowało w roślinie uprawnej.
Aktywność herbicydu w glebie = okres obecności rośliny uprawnej na polu.
Zachwaszczenie wtórne:
-pojawia się w środku lata VII/VIII;
-są to chwasty pojawiające się po zachwaszczeniu pierwotnym;
-są to termofile (kiełkujące latem - przymiotno, żółtlica, szarłat, chwastnica, gwiazdnica, psianka)
Herbicyd ma chronić w okresie wschodów pojawienia się chwastów wtórnych, nie ma jednak takiego środka, który by tyle zalegał
Średnia aktywność herbicydu w glebie dla buraków cukrowych i kukurydzy: 4-6 tyg. Trzeba stosować zatem zabiegi dzielone, ostatni dać przed zwarciem międzyrzędzi, aby zalegał doś długo
Człowiek może polepszyć aktywność herbicydu przez:
-zwiększenie ilości próchnicy, ale nie wpłynie na ilość np. minerałów ilastych;
-na regulowanie wilgotności;
-na regulowanie pH;
Zalety herbicydu:
-wczesne usunięcie chwastów nim spowodują straty;
-redukuje liczbę uprawek międzyrzędowych;
-zastępują kilka zabiegów mechanicznych, jednym chemicznym (ekonomicznie);
-łatwy zbiór uprawnych;
Wady:
-kompensacja gatunków odpornych;
-nagromadzenie się w glebie substancji aktywnych (długo zalegających) nptriazyny, pochodne mocznika;
Gdy nie potrafimy zastosować i zwalczyć chwastów innymi metodami, dopiero wtedy sięgamy po metody chemiczne.
Gdy już robimy pryskanie wybieramy herbicyd o:
-niższej toksyczności dla organizmów stałocieplnych;
-szybszej dynamice degradacji w środowisku;
-krótszy okres karencji (okres od zastosowania do przydatności produktu do spożycia) oraz prewencji (okres od zastosowania do możliwości wyjścia na pole) dla pszczół i ludzi;
-wyższej skuteczności biologicznej w stosunku do zwalczanych organizmów, biorąc pod uwagę organizmy odporne na stosowanie dotychczas środki;
-stwarzające minimalne ryzyko uodpornienia agrofagów;
-bardziej selektywne w stosunku do organizmów pożytecznych;
1.Pochodne kwasów alkanokarboksylowych
-sole kwasów fenolyoctowego i propionowego;
-estry kwasów fenolyoctowego i propionowego (bardziej aktywne niż sole)
Dolistnie, systemiczne, czas aplikacji do zniszczenia 7-10 dni do 3-4 tyg
2.Pochodne kwasu benzoesowego;
3.Pochodne amidowe (amidy);
4.Pochodne kwasu karbaminowego;
5.Pochodne mocznikowe;
6. Pochodne sulfomocznikowe;
7. Pochodne diazyny i azyny;
8, Pochodne triazyny;
9. Pochodne anilin;
10. Pochodne fosforanów;
1.Stosowane po wzejściu chwastów, na chwasty łatwo zwalczane z dodatkiem dikamby np. na trudno zwalczane (przytulia).
-Większość niszczy dwuliścienne, ale estry propionowego, też na jednoliścienne są to graminicydy (na trawiaste roczne 2l.ha zaś na perz 4.
-Są herbicydami regulatorów wzrostu, odpowiadają jako 100 lub 1000x więcej niż normalnie roślinie np. Chwastox, Aminopielik
2.dikamba (naz.s.b.cz.) jako herbicyd bardzo rzadko występuje, najczęściej jako dodatek np. do 2,4-D MTCA (20ml do 50ml dawki roboczej) w celu poszerzenia spektrum niszczonych gatunków.
- Bardzo silna aktywność.
- Niszczą tylko 2liścienne roczne lub wieloletnie, szerokolistntych. Rozszerza spektrum niszczonych gatunków lub jego nie rozszerza ale niszczy te uodpornione lub wyrośnięte, które wyszły ze stadium wrażliwości.
-Rośliny wrażliwe to te, których zniszczenie>80%
Średnio wrażliwe 70-80% w zależności od czynników atm. Wrażliwych
Odporne <70%
- Jeśli zabieg zbyt późno i roślina zawiązuje pączki tzn. że weszła w stadium odporności
4.doglebowe i dolistne - Betanale, fenmedifam - niszczą chwasty szerokolistne w burakach cukrowych (gwiazdnica, tobołki, komosy).
-Działanie zależy od czynników zew.
-Wymogi względem sporządzania cieczy roboczej - dawka wody na 1 ha nie więcej niż 200l, bo się wykrystalizują.
-Działanie zależy od operacji świetlnych, bo działanie przypada później niż grup 1 i 2(IV i V), bo w V i VI, kiedy to nie może być zbyt zimo (przy mrozie niszczą też rośliną uprawną). W temp >20C i świetle - zniszczenie buraków. W Polsce rzadziej się to zdarza niż w Kalifornii, dlatego tu się podaje temp. górną użycia, a nie dolną.
-Przy dolistnych wyższa temp. po zabiegu zwiększa aktywność biologiczną działąnia oraz efektywność, ważne głównie w burakach i kukurydzy (bo są termofilami).
Dla zbóż to nie ma znaczenia, bo odchwaszczamy IV/V gdy niższe temp.
Buraki dlatego często pryska się popołudniami, gdy mała operacja światła oarz aby nie opryskać pszczół, bo inaczej pachną i nie są wpuszczane do ula.
-Nie odchwaszczać dolistnie ćwikłowych, bo nie mieszczą się w okresie karencji.
Fenmedifam lewo- i prawoskrętny niszczy roczne 2liścienne (nie wieloletnie) . Stosowanie jako 3składnikowy Betanal
5.jako dolistne lub doglebowe lub doglebowe-dolistne, systemiczne np.Arelon do zbóż
Izoproturon s.b.cz. arelon oraz linuron (handlowo to Afalon)
-Niszczy 1 i 2liścienne roczne ale nie na wieloletnie, aby zniszczyć wieloletnie należy zastosować dodatki.
-Są inhibitorami procesów fotosyntezy, nie pozwalają na przyłączenie wodoru w reakcji Hilla fotosyntezy. Najwięcej dostaje się do stożków wzrostu, od aplikacji do pierwszych objawów 10 dni do 4 tyg. Np. do niszczenia miotły zbożowej, dobrze działa jesienią, gdy jeszcze słabo rozkrzewiona, wiosną działa słabo.
-Afalon stosować wtedy, gdy już po wschodach chwastów i roślin uprawnych, aby też korzenie chwastów nie wzrosły głębiej niż 10cm.
-Rzadko stosowany przedwschodowo na chwasty, jedynie na marchew, bo chwasty już są a marchwi nie ma, więc chwast weźmie doglebowo i dolistnie. Na ziemniakach po wschodach (tzn. okołowchodowo) czyli wpierw zaredlić ziemniaki dopiero oprysk.
-Po odchwaszczeniu doglebowymi i doglebowo-dolistnymi przez 3 tyg miesiąc nie wolno spulchniać gleby, bo to pobudza nasiona chwastu do kiełkowania co nie obejmuje ich spektrum zwalczania.
-Zabieg Aflaonem tak zrobić, aby przez co najmniej 3 tyg. Nie trzeba formować redlin. Nie niszczą wieloletnich bo ich główna masa korzeniowa jest poza strefą działania herbicydu.
6.sulfonylomocznikowe, nowsza forma moczników.
-doglebowo-dolistne
-niszczą roczne 1 i 2liścienne
-inhibitory szlaku fotosyntezy
-dawkowanie 20-30, 50-60g/ha (bardzo małe dawki)
-ilość cieczy taka, aby na listki tylko lekko polać. Szybkość -za to odpowiada działąnie dolistne, długotrwałość za to odpowiadają doglebowe. Pierwsze objawy 2-3tyg po zastosowaniu
-Apyros hamuje wzrost perzu (bo niszczy część nadziemną, ale nie niszczy części podziemnych, działa tylko na perz, jako trwały, bo nie jest płytkokorzeniący 26,5 g/ha
-Gealn = chlorosulfuon
-doglebowo-dolistny, stosowany okołowschodowo 20-30 g/ha *im cięższa i kwaśniejsza gleba tym wyższe dawki, na zasadowe nie >niż 20 g/ha, bo pH >7 długo zalega w glebie, środek długo utrzymujący się.
-zbyt częste stosowanie powoduje uodpornienie chwastów. Gdy odchwaszczamy Gleanem pszenicę to nie możemy posiadać rzepaku ani buraków.
-utrzymują się dłużej niż okres wegetacji
-roślina nabywa odporności nabytej, moczniki dajemy 2-3kg/ha
-utrzymuje w glebie zależy od dawki i rodzaju gleby (im żyźniejsza tym wyższa dawka), długo działamy na efekt.
7.do odchwaszczania buraka cukrowego
Pyrami (diazyna) - doglebowo-dolistny
-na dwuliścienne w burakach cukrowych i ćwikłowych oraz pastewnych
-2,5-4 kg/ha (zależy od rodzaju gleby i poziomu zachwaszczenia)
-dawki dzielone, okołosiewne (np.1,5 kg najpierw a potem druga dawka)
-najskuteczniejszyna wschodzące chwasty
-gdy jest susza to pyrami stosujemy przedsiewnie nie mieszając z gleba 1,5-2 kg/ha, brana na krzyz na głębokości 5-8 cm(tzw. inkorporacja
-niszczy dwuliścienne roczne ale nie wieloletnie, bo te maja system korzeniowy wiekszy od 10 cm gł., tzw. odporność pozycyjna chwastów.
s.b.cz. - pyrazon, buraki maja na nie odporność chemiczna- metabolizuja go, ale jest szok herbicydowy „chemiczny”, objawiający się krotkim spadkiem fotosyntezy, tzw. odporność selektywna. U szarłata i komosy proces metabolizmu jest bardzo długi i roślina nie potrafi się podnieść
Triazyn nie należy stosować u kukurydzy (ta to zniesie ale rośliny następcze nie)
-niektóre odpady wojenne je zawierały i zastosowano je po wojnie jako herbicydy;
-niszczą jedno- i dwuliścienne roczne;
-doglebowo i dolistnie;
-najdłuższy okres zalegania, wiec najwięcej odporności na herbicydy powstało w kukurydzy (bo tej dużo uprawia się na świecie, dlatego sa ograniczone w działania, w mniejszych dawkach
-w Polsce i na świecie często uprawiana jest w monokulturze, trzeba zatem co roku chronić wschody
-kukurydza słabo radzi sobie z chwastami, od siewu do wschodu mija dużo czasu, bo jest termofilem, późno zakrywa rzędy i międzyrzędzia wiec konkurencyjność chwastów jest;
-powodują kompensacje zmian dojdzie do odporności
-polecona do kukurydzy bo długo działają wiec chronią ja podczas długiego kiełkowania;
-wada: długo
Symazyna (już wycofana), Atrazyna
1-najdluzej zalęgające: chlorotriazyny (Cl w podstawniku bocznym do pierścienia)
2-metylotiotriazyny-krucej w glebie bo mniej Cl
3-triazyny niesymetryczne wysadzone po obu stronach pierścienia - najkrócej zalęgają w glebie
-1-1,5kg/ha w sezonie wegetacji dopuszczalna dawka, większe dawki powoduja uodpornienie
-gatunki odporne: chwastnica jednostronna przymiotno kanadyjskie, chwastnica, psianka czarna
-typ odporności - mogą być w obrębie gatunku na dany herbicyd, np. odporność przymiotna na triazyne, przymiotno odporne na dana triazyne stosowana w Polsce znaleziono w Francji→ nasiona przeniesione z ptakami
-triazyny niszczą tez perz (tylko jego z wieloletnich) bo ma płytko korzenie i rozłogi
Atrazyna< 1kg w uprawach pożniwnych można stosować
niesymetryczna triazyna- Senkol, Goltix (do b. cukrowych)→ krotko w glebie;
10.Roundap- dolistne, glifosat; s.b.cz. (fosfonowana glicyna)
-niszczy wszystko - nieselektywny (wyjątek - nie niszczy skrzypu bo nie ma blaszki liściowej; powoju - odporność biochemiczna, dzikiej truskawki i poziomki)
-dawki na roczne nasienne 0,25-0,5 l/ha; na perz 2-4 l/ha, gdyby na powój 10-12 l/ha
-nie jest bardzo szkodliwy dla środowiska
-silnie zjonizowany, sorbowany w glebie, desorpcja w glebie 2% na rok
-np. w leśnictwie, aby krzak nie odrósł, gdy asy, ilaty płyną w dół rośliny
-do niszczenia niepotrzebnych drzew - pryskać opryskiwaczem teleskopowym na korone drzew
-aplikowanay z barek w ciekach wodnych - aby statki mogly pływać
-w rowach melioracyjnych (ale małe dawki, aby zniszczyć gore, korzenie maja zostać by ograniczyć erozje
Ze względu na mechanizm działania herbicydy dzielimy typu:
-regulatorów wzrostu;
-inhibitory syntezy aminokwasów;
-i. s. lipidów;
-i. wzrostu siewek;
-i. fotosyntezy;
-i. syntezy pigmentów;
-destruktory błon komórkowych;
Typu regulatorów wzrostu
Wykazują działanie zbliżone do naturalnych auksyn.
Ze względu na budowę chemiczna dzielimy je na:
-Fenoksykwasy - pochodne kwasu fenoksyoctowego (2,4-D,MCPA); pochodne kwasu fenoksymaslowego (2,4-DB MCPB); pochodne kwasu fenoksopropionowego (dichloroprop, mekoprop);
-pochodne kwasy benzolowego (benazolina);
-pochodne kwasu pirydyny (chloropyramid, fluroksypyr, picloram);
-do selektywnego niszczenia dwuliściennych chwastów, przenikają przez liście, czasem i przez liście, czasem i przez korzenie
-przemieszczają się szybko z weglowodami we floemie i w ksylemie ze składnikami mineralnymi, odżywczymi z woda
-zakłócenia w równowadze hormonalnej powodują, syntezy białek i transport tkankowy, także w procesie oddechowym na poziomie komórkowym;
Objawy:
-zwijanie się rośliny wokół osi;
-zwijanie się liści wzdłuż nerwu głównego;
-korzenie przybyszowe w szyjce korzeniowej;
-wystąpienie objawów po7-14 dniach;
-optymalne działanie zależy od warunków termicznych i wilg.
2.herbicydy te blokują aktywność określonego enzymu
-uniemożliwiają biosyntezy aminokwasów a zatem i białek;
-zahamowanie wzrostu i rozwoju roślin;
-sulfonylomoczniki, sulfonamidy, triazolopirymidyny;
s-ą inhibitorami syntetazy acetomleczanowej (tego samego enzymu); glifosat jest inhibitorem syntezy kwasu 5-enolopirogrono- 3- fosfoszilimowego (EPSP), natomiast glufosylat amonowy blokuje aktywność syntetazy glutaminowej
Wspólna cecha - objawy działania rozwijają się powoli.
objawy po 6-8 tyg.- spowolnienie i zahamowanie wzrostu, ostatecznie zamieranie roślin, widoczny wpierw na młodych częściach roślin, bo tu są przemieszczane herbicydy
podgrupa - inhibitory syntazy acetomleczanowej (ALS), uniemożliwiają syntezę Leucyny i waliny
-przenikają przez korzenie i liście, przemieszczane w ksylemie i floemie, magazynowane w stożku wzrostu;
Objawy - widoczne dopiero po kilku dniach
-czerwone/ fioletowe przebarwienia na ogonkach liści oraz nerwach - dwuliścienne; chlorozy paskowe na jednoliściennych; deformacja liści;
-spowolnienie i zahamowanie wzrostu;
-hamowanie wzrostu korzeni, karłowacenie roślin (zależy od dawki herbicydu i warunków zewnętrznych);
-lekkie przebarwienia i nieznaczne zredukowanie wysokości;
-aktywność zależy od kwasowości gleby- wysokie pH zwiększa zagrożenie uszkodzenia przez sulfonylomocznik;
3- inhibitory karboksylazy, CoA
-aktywność wzgl. jednoliściennych trawiastych;
-często zwane graminicydami (niszczą grupę bramini);
-musi niszczyć perz aby mógł zostać nazwany graminicydem;
-wchłaniane przez liście, przenoszone do stref podziałów, zwane destruktorami merystemów traw;
-stosowane powschodowo, dolistnie;
-działają doglebowo ale b. małą aktywność;
Dzielimy je na grupy:
-pochodne cykloheksadionów (Focus)
-p. kwasu arylofenoksypropionowego
Tymi inhibitorami mogą tez być herbicydy z innych grup (Puma) (tiokarbiniany, pochodne benzofuranu)- działają w innym miejscu procesu biosyntezy kw. tłuszczowych hamując powstawanie tych o długich łańcuchach budujących np. wosk kutikuli; zaliczono je do inhibitorów wzrostu siewek, bo inaczej działają i inne objawy dają
Dodatkowym mechanizmem działania „3” jest depolaryzacja błon
4- podziału merystemów
-preparaty z grup: amidy, pochodne kwasu tiokarbaminowego;
-działają w momencie kiełkowania nasion lub zaraz po skiełkowaniu; efekty widoczne krotko po wschodzie;
-jeśli siewki chwastów lub uprawnej nie giną wkrótce po wschodzie to roślina nie będzie niszczona później; wzrost i rozwój będą opóźnione
AMIDY
-działają przez glebę (niektóre przez liście);
-przedsiewnie lub powschodowo roślin uprawnych;
-jednoliścienne wrażliwsze niż dwuliścienne;
-w niewielkim stopniu przemieszczane w tkankach;
-zakłócają procesy podziałów w stożkach; powstają komórki olbrzymy;
SYNTEZY PIGMENTOW (Racer 25 EG)(mezotrion)
-powoduje powstawanie białych plam, o różowym lub purpurowym odcieniu;
-blokują syntezę karotenoidow (chroniących chlorofil);
-wchłanianie korzeniami i pędami, przenoszone ksylemem;
Objawy: zbielenie roślin, wzrost kontynuowany ale potem mogą być nekrozy i zamieranie; jeśli mniej niż 75% liści pokryte to następuje regeneracja rośliny
INHIBITORY FOTOSYNTEZY
-blokują fotosystem II- energia świetlna nie przechodzi w chemiczna;
-niszczenie błony komórkowej wiec objawy podobne do objawów destruktorów błon komórkowych (Roundup);
-należą tu triazyny, pochodne kwasu karboksylowego, nitryle, fenylomoczniki, uracyle, diazyny, piridiazyny;
-większość działa przez glebę;
-w roślinie przemieszczane ksylemem jak i floemem;
-niektóre jako kontaktowe (nie działają przez glebę);
Objawy: zależą od mobilności w roślinach; gdy zimno i mało wilgoci zwolnienie metabolizmu i ryzyko uszkodzenia;
atrazyna, metamitron i metrobuzyna - triazyny;
pochodne fenylomocznika - diuron, izoproturon;
karmaminowego - fenmedifan, desmedifam;
uracylu - lenacyl;
diazyny - chlorydazon;
-doglebowo, przemieszczane ksylemem i floemem;
triazyny - słabo rozpuszczalne w wodzie;
METABOLIZM HERBICYDÓW
Herbicydy pobrane przez rośliny podlegają w ich komórkach strukturalnym i chemicznym modyfikacjom do form nieszkodliwych u wrażliwych i tolerancyjnych.
Zmiany metaboliczne herbicydow w roślinie:
Utlenianie- najlepiej poznana forma herbicydów pochodnych kwasów fenoksykarboksylowych;
α-oksydacja- związek z grupami nitrylowymi CN;
β-oksydacja- parzystej liczbie C w łańcuchu bocznym, powstają aktywne formy pochodnych kwasu octowego dla nieparzystej liczby C w łańcuchu bocznym związku (transformacja do fenolowych i CO2;
w-oksydacja- powstaje fenol;
hydroksylacja- pochodne triozy;
dekarboksylacja- pochodne kwasu benzoesowego, pochodne mocznika;
Rozkład związków pierścieniowych- Cb rzadko zachodzi u 2,4-D
Rozkład pestycydów w glebie i w wodzie
grzyby: Penicillium Aspergillus, Fusarium Trichoderma
bakterie: agrobacterium, Arthbacter, Flavobacterium, Bacillus, Celulomonas
promieniowce: Vocardia,Streptomyces
Biodostępność substancji chemicznych w glebie jest ograniczona do fazy ciekłej; biodegradacja związku zależy od: biodostępności, liczebności mikroorganizmów, ich aktywności, temperatury, pH, wilgotności, ilości substancji organicznej w glebie;
Dostępność substancji zależy od: budowy związku (grupy -COOH, -OH, -NH łatwiej rozkuł. to biodegradowalności, sorpcji na glebie
Rozkład patogenow katalizowany jest enzymami wydzielanymi przez mikroorganizmy, najpierw grzyby utleniają, następnie działają hydroksylazy i enzymy przerywające pierścień;
Wskaźnik określenie enzymatycznej aktywności w glebie
Szczególnie aktywne enzymy przemian N, C, P: dehydrogenazy, ureazy, fosfatazy zasadowe i kwasowe
Biologiczne metody ochrony przed chwastami (wykorzystanie procesow przyrody):
Allelopatia- roślina donor, przez wydzieliny z części wydzielniczych lub korzeniowych powoduje inhibicję lub stymulację wzrostu innych roślin (nie jest zjawiskiem długotrwałym) nie będzie konkurencyjna dla ochrony chemicznej ale uzupełniająca
Współdziałanie miedzy organizmami (także mikroorganizmami)
Źródła allelozwiązkow (allelopatyn): rośliny uprawne, chwasty, mikroorganizmy
Wykrywane w organach wetatywnych (korzenie, liście) i generatywnych (nasiona)
Są one metabolitami wtórnymi roślin: alkaloidy, terpenoidy, fenole i ich pochodne, flawonoidy, alifatyczne kwasy organiczne, aminokwasy. Są to związki proste i złożone.
Uwalnianie allelozwiązkow z rośliny: ulatnianie, ługowanie i przemywanie, rozkład resztek, wydzieliny korzeniowe (eksudacja korzeniowa)
Ulatnianie - olejki eteryczne
Ługowanie- węglowodany, pektyny, związki organiczne, zw. Fenolowe, glikozydy, alkaloidy.
Eksudacja- uwalnianie związków przez system korzeniowy
Rozkład resztek- uwalnianie i wymywanie do gleby składników roślin, z których wiele to aktywne biologicznie
DONORY: orzech włoski, szałwia, krzyżowe (mają świdrynę, dlatego wtórne poplony z gorczycy białej), żyto, rzepak, słonecznik- jego allelopatyny obniżają ilość chwastów w pszenicy. Perz
Badanie wpływu działania związków w roślinie na inną roślinę, odtworzenie i synteza molekuły związku allelopatycznego, produkcja i wykorzystanie
Procesy wykorzystania allelopatyn:
trzeba znać wpływ roślin;
wyizolować;
wydzielić je (odważyć związek- modyfikacje biologiczne w celu uaktywnienia, nadania formy użytkowej, wykorzystanie trwa to trwa to od kilkunastu do 25 lat)
Wpływy allozwiązkow: zakłócanie wzrostu i rozwoju, hamowanie oddychania i fotosyntezy, pobierania i transportu jonow, nitryfikacja, inhibicja wiązania azotu atmosferycznego przez bakterie Rhizobium, hamowanie metabolizmu (powstawanie brodawek korzeniowych)
Losy allelopatyn w glebie: adsorpcja (przez koloidy i humus), degradacja mikrobiologiczna (inaktywacja danego związku lub produkcja toksycznego)
Perspektywy allelopatii: (walka z chwastami, szkodnikami, nicieniami, wzrost odporności roślin)
Modyfikują: zmiana przepuszczalności błon, hamowanie mitozy, wpływ na pobieranie składników mineralnych, spadek zawartości chlorofilu, spadek syntezy białek, hamowanie (stymulacja działania enzymów), zatykanie naczyń tym samym zatrzymanie transportu i nitryfikacji.
Konkurencyjność roślin polepszana przez włączenie do uprawy donorow allelopatyn (niezbyt młode rośliny wchodzące w fazę rozwoju generatywnego
Allelopatyny używane rolnictwie to związki syntetyczne ale nie koenobiontyki bo nie są obce w naturze
Adiuvere - środek pomocniczy, wspomaga aktywność innych środków ochrony roślin. Stosowane bo np: termin zabiegu nie sprzyja stosowaniu danego środka, dlatego chcemy uniezależnić środek od fazy rozwojowej rośliny.
ADIUWANTY - substancje olejowe (mineralne, roślinne, przemysłowe) lub na bazie olejów, z emulowane przez dodanie związków powierzchniowo czynnych zmniejszających napięcie powierzchniowe.
-od 2004r. nie muszą być rejestrowane. Wcześniej był taki obowiązek, co niosło ze sobą wzrost kosztów; musiały także mieć atesty organów opiniujących i rządowych
-są tanie (6-32 zł/ha)
-samemu nie powinno się ich wykonywać, bo muszą być w odpowiednich relacjach do ilości środka ochrony
-Państwowy Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa ma na celu śledzenie (przy pomocy organów: urzędy wojewódzkie Piorun i organy terenowe) czy producenci prawidłowego przygotowują adiuwanty np. czy nie wykorzystują starych lub uszkodzonych olejów.
BEZ ADIUWANTA - duży kąt styku kropli z powierzchnią liścia = mała przyczepność. Krople cieczy spadają z powierzchni liścia
Z ADIUWANTEM - mały kąt styku = duża powierzchnia przyczepności. Krople cieczy rozlewają się po powierzchni liścia i nie spadają.
U roślin jednoliściennych - szczególnie wskazane stosowanie adiutantów, ponieważ mają równoległe unerwienie i krople cieczy łatwo się odbijają
U roślin dwuliściennych - zmieniają właściwości powierzchni liścia; lepsze przyleganie
MECHANIZM DZIAŁANIA
-likwidacja lub ograniczenie napięcia pow. cieczy roboczej - lepsze jej przyleganie
-niewielki deszcz nie rozmyje kropli cieczy - uniezależnienie od warunków pogody (deszcz, rosa)
-starsze chwasty będą bardziej oblepione cieczą roboczą - będą, więc zniszczone, mimo iż nie są już w fazie wrażliwości
-większa penetracja w roślinie - większa skuteczność np. w przypadku gatunków mniej wrażliwych
-zmniejszenie o 20-30% (przy korzystnych warunkach) dawki herbicydu
NIE STOSUJEMY ADIUWANTÓW GDY:
-temperatura wyższa niż 20°C utrzymuje się stale dłużej niż 3 dni - bo rośliny są przywiędnięta i chłoną wszystko, także adiuwant z przylepionym do niego herbicydem, przez co mają większą dawkę subst. Aktywnych, co jest dla nich szkodliwe. wszystkie pory rośliny są otwarte i przez nie następuje wchłanianie, przez co zatykane są przestwory i roślina może się udusić. Należy, więc stosować zabieg o odpowiedniej porze dnia ( np. nad ranem, gdy jest niższa temperatura)
DODAJEMY ADIUWANTY DO:
-graminicydów dolistnych, rzadziej doglebowych ( na jednoliścienne)
-przy zabiegach dzielonych wzrasta prawdopodobieństwo, że kropla nie będzie zmyta
-przy Betanalu - adiuwant sprawia, że środek nie krystalizuje
-Betanal, Basagran, Chwastox, Aminopielik - zwłaszcza przy dawkach dzielonych
ZALETY ADIUWANTÓW
-Zwiększają skuteczność z możliwością obniżenia dawki w warunkach sprzyjających lub bez obniżenia dawki w warunkach niekorzystnych
ADIUWANTY:
-Actirop;
-Atplus;
-Hysprey - (najdroższy) 80 SL - do Roundapu - dawkę Roundapu można wtedy obniżyć o 30-33%;
-Olejan, Olbras;
Tam gdzie nie ma wskazań, aby dodawać zwilżacza to nie dodajemy, ponieważ może on już być wkomponowany w herbicyd;
Siarczan amonu - (nawóz) także stosowany jako zwilżacz (dodajemy jako 2 do opryskiwacza)
MECHANIZM penetracja związków amonowych w tkankach jest szybsza, więc szybciej wnika substancja aktywna. Dawka 3-6kg/ha
Aby adiuwant dobrze działał w wodzie powinna być odpowiednia ilość Ca 2+.
Dystrybucja środków (na przykładzie firmy Bayer):
Firma> dystrybutor (odbiór ze składu celnego, sprzedaż do sklepów detalicznych i dzierżawców gospodarstw wielkoobszarowych) > hurtownik > sklep detaliczny > rolnik
Dystrybutorzy muszą dobrze znać region, aby nawiązać współpracę (wielu absolwentów SGGW)
Integracja metod ochrony roślin - łączne wykorzystanie wszystkich dostępnych sposobów i metod zwalczania agrofagów, a więc; agrotechnicznej, hodowlanej, biologicznej, chemicznej w celu skutecznego, bezpiecznego dla środowiska i opłacalnego ograniczenia liczebności agrofaga do poziomu poniżej, którego nie wyrządza on szkód gospodarczych. Metoda zakłada wykorzystanie w jak największym stopniu naturalnych procesów samoregulujących, a także jest to wspomaganie oraz uwzględnianie progu ekonomicznej szkodliwości agrofagów, w podejmowaniu decyzji o zwalczaniu.
Wymaga znajomości:
-biologia agrofaga;
-biologia jego wrogów i antagonistów;
-biologia chronionej rośliny;
-współzależności miedzy powyższymi elementami a środowiskiem;
-przewidywania pojawu agrofaga;
-przewidywania chemicznego zwalczania dla człowieka i środowiska;
-wpływ agrofaga i pogody na rozwój populacji agrofaga i jego wrogów naturalnych;
Podstawowym zabiegiem integracji metod jest zaprawienie nasion, a mianowicie obniżenie ilości czynników atakujących z:
-gleby: śniedzie karłowe, cuchnące;
-z zarodka: głownia pyłkowa, śniedź cuchnąca;
-warstwy wewnętrznej nasiona: septorioza liści, głownia pyłkowa;
-warstwy okrywowej: fuzarioza, septorioza;
otoczkowanie nasion - roślina jest silniejsza, ma dobre zapewnienie wyżywienia, odstrasza szkodniki(ale jest drogie dlatego stosuje się zaprawianie-ma największą toksyczność ostrą ze wszystkich środków ochrony roślin)
zaprawy:
-proszkowe (pyliste);
-półpłynne;
-płynne;
|
SYSTEMY GPOSPODAROWANIA |
||
WYSZCZEGÓLNIENIE |
Konwencjonalny |
Integrowany |
Ekologiczny |
Biol.-mech. zwalczanie chwastów |
X |
XX |
XXX |
Ograniczenie nasilenia szkodników i chorób |
X |
XX |
XXX |
Akumulacja N w glebie przez uprawe roślin motylkowych w plonie głównym i poplonach |
X |
XX |
XXX |
Możliwość kompensacji |
XXX |
XXX |
- |
Konieczność ścisłego dostosowania doboru i następstwa roślin do warunków siedliskowych |
X |
XX |
XXX |
Uzależnienie następstwa roślin od pozostałości herbicydów w glebie |
XX |
X |
- |
Akumulacja C organicznego w glebie w następstwie nawożenia: --słomą(1) -obornikiem lub kompostem(2) -uprawa wieloletnich i miedzyplonów(3) |
(1)XXX (2)X (3)X |
X XX XX |
- XXX XXX |
Zależność: X-słaba, XX-średnia, XXX-mocna
Conajmniej raz na kilka lat muszą być przedplony jako zabieg fitosanitarny w ochronie roślin.
Biologiczno-mechaniczne zwalczanie chwastów - metoda profilaktyki przed zachwaszczeniem prez niszczenie nasion chwastów, aby nie było potrzeby interwencji chemicznej.
Integrowana metoda ochrony zbóż, zwrócić uwagę na:
-uprawę odmian o wyższej odporności uwzględnianych w rejonizacji;
-prawidłową uprawę gleby;
-odpowiednie zmianowanie (zboża<70%);
-unikanie uprawy zbóż jarych obok ozimych tego samego gatunku;
-unikanie zbyt wczesnego i zbyt późnego siewu zbóż ozimych;
-nawożenie uzależnione od potrzeb roślin i warunków panujących w uprawie;
-zwalczanie chorób przez zaprawianie nasion i opryski fungicydami;
-odchwaszczanie przy pomocy herbicydów o dobrej skuteczności zwalczania gatunków występujących na danym polu;
Integracja wymaga dużej wiedzy o herbicydzie, polu, roślinie uprawnej i patogenie
Ekologiczna rola chwastów- bioróżnorodność- pewien poziom jest konieczny-niezbędny element środowiska jeśli chodzi o zasób genów, użyteczności dla człowieka(farmaceutyka), homeostaza (zachowanie równowagi) nie można całkowicie eliminować chwastów
Uprawa - sztuka uprawiania ziemi i roślin i wiedzy o czynnikach plonotwórczych. Jak najwyższy plon przy jak najniższych nakładach, aby wyżywić przyszłe pokolenia.