Czynniki kształtujące produktywność roślin: a)nasiona (jakość : żytotność, wigor, uszlachetnienie: zaprawianie, otoczkowanie, prekondycjonowanie) b) środowsko (czynniki biotyczne i abiotyczne) a także właściwy wysiew (termin siewu, własciwy materiał genetyczny,ilość wysiewu. Oraz włściwe rozmieszczenie nasion) .
Nasiennictwo rolnicze- dział producji roślinnej obejmujący zagadnienia hodowli roślin ,produkcji materiału siewnego oraz jego obrotu.Celem nasiennictwa jest dostarczenie dobrego materiału siewnego -kwalifikowanego.
Materiał siewny a)generatywny - nasiona (krzyżowe), owoce jednonasienne (ziarniaki zbóż), cześci owoców (fragmenty strąka np. seradeli), owocostany(kębki buraków)
b) wegetatywny - bulwy (ziemniak), korzenie spichrzowe(burak na sadzonki), karpy korzeniowe(chmiel), pędy(wiklina)
Etapy rozwoju nasion :1.Formoanie bielma 2 .Formowanie zarodka (dojrzałosc mleczna) 3. gromadzenie materiałów zapasowych (dojrzałosc woskowa (30%wody), pełna(10-13%) ,kształtowanie M.T.N, M.T.Z. 4.Spoczynek a )względny (nasiona mają dojrzałość fizjologiczną) b) bezwzględny (przechodzą dojrzałość fizjologiczną- dojrzewanie pożniwne) 5. Starzenie - nekroza - W przecietnych warunkach można przechowywać - zboża 2-3 lata, rzepak- 4 lata , koniczyny - 4-5 lat.
Dojrzałosc mleczna-stan dojrzałosci w formowaniu nasion , gdy maja one powyżej 50%wody i roślina w tym stadium nadaje się na kiszonke bo ma dużo dobrzeprzyswajalnych składników.
Uszlachetnianie materiału siewnego : I . Zabiegi które mogą być wykonywane w gospodartwie : 1 . zaprawienie nasion(zabezpieczanie przed drobnoustrojami, szkodnikami )
2.Kalibrażowanie -segregowanie (np. bulw ziemniaka)
3. Szczepienie - odpowiednim szczepem Nitraginy (np. nasion strączkowych)
4.Moczenie
5.Pobudzanie lub podkiełkowanie.
II.Zabiegi poza gospodarstwem wyonywane :
1.Zaprawianie
2.Otoczkowanie
3.Szlifowanie
4.Ocieranie
Elemeny niezbędne przy zakiupie dobrych nasion : Gatunek, forma(jara, ozima), odmiana , stopien kwalifikacji, uszlachetnienie , wartośc użytkowa, MTN, MTZ, czystość, zdolność kiełkowania ,Zaprawienie.
Zadania uszlachetnienia : -ułatwienie wysiewu, - zwiększenie szybkości i równomierności kiełkowania i wschodów - ochrona przed chorobami i szkodnikami.
Kategorie i stopnie kwalifikacji materiału siewnego roślin rolniczych:
1)Materiał siewny klasy elitarnej - produkowany w macierzystych firmach hodowlanych lub hodowlano - nasiennych a) materiał siewny podbazowy (Pb) -stanowi trzecie (Pbm) lub drugie (Pbn) pokolenie poprzedzające materiał siewny kategorii kwalifikowany.Przeznaczony do produkcji bazowego materiału siewnego.
b) Materiał siewny bazowy - dla roślin ustalonych -B
dla komonentów do odmian mieszńcowych -Ro , Rm
2. Materiał siewny klasy kwalifikowany (może być produkowany w gospodarstwie nasiennym)
K1- z rozmnażania bazowego (B)
K2 - z rozmnażania nasion uznanych za kwalifikowany pierwszego rozmnożenia
F1- dla mieszańcowych odmian.
3)Mat. Siewny kategorii handlowy - materiał siewny określonych gatunków roślin pastewnych i oleistych lub włoknistych , spełniających wymagania jakościowe określone dla tej kategorii - dla odmiany znanej (Ho) lub nieznanej (H)
Sadzeniaki ziemniaka a) przedbazowe PB
B)bazowe SE,E
c) Kwalifikowane - oryginał O - klasa A klasa B
Podczas produkcji materiału siewnego należy zapenić w szczególności:
utrzymanie tożsamości i czystości odmianowej
2)Ochrone pred porażeniem chorobami i szkodnikami roślin , zwłaszcza przenoszonymi przez materiał siewny .
Uzyskanie mat. Siewnego odpowiedniej dla poszczególnych gatunków i odmian jakości , zgodnej z wymogami obowiązujących norm , a w szczególnosci : a) odpowiedniej zdolności kiełkowania , czystości i wielkości zanieczyszczeń , tożsamości gatunkowej i odmianowej oraz zdrowotności
b)cechach zewnętrznych odpowiednich dla określonych gatunków i grup roślin.
4) Przy wytwarzaniu mat. Siewnego powierzchnia plantacji nasiennych roślin rolniczych nie może być mniejsza niż 0,5 ha.
Kwalifikacjia mat. Siewnego.: 1.Ocena polowa plantacji nasiennej (kwalifikacji polowa )
2. Ocena laboratoryjna nasion (kwalifikacja laborotaryjna )
3. ocena tożsamości i czystości odmianowej.
Ocena 1,2,3, przeprowadzana jest dla mat. Siewnego elitarnego i kwalifikowanego , Ocena Laboratoryjna - dla handlowego.
Kwalifikacja polowa - mat. Siewny zgłoszony do kwalifikacji polowej musi mieć ciągłość kwalifikacyjną .Preprowadza ją inspektor Inspekcji Nasiennej.
ETAPY KWALIFIKACJI POLOWEJ :
Sprawdzenie dokumentacji plantacji
Ocena plantacji
powierzchnia
izolacja przestrzenna (minimalna odległośc plantacji od innych upraw ,które mogą być środkiem nieporządanych przekrzyżowań , chorób lub szkodników ). Jest podstawowy, warunkiem zachowania czystości gatunkowej i odmianowej oraz zdrowotności. Izolacja przestrzenna - przed mechanicznym zanieczyszczeniem - 2m brzeżne - tyle wykaszamy od brzegu w stadium rozwoju woskowego - przed genetycznym zanieczyszczeniem : wyka - 400 m, jęczmien , owies, pszenica - 50 m , zyto - 300-400 m, strączkowe - 200 m.
Przedplon - musi być księga pól i co było tu wczesniej
Rozwój roślin, zachwaszcznie, porażenie przez grzyby i szkodniki
Czystośc gatunkowa i odmianowa - potem szczegółowa ocena plantacji.
Kwalifikacja laboratoryjna - na podstawie Międzynarodowego Związku Nasion (ISTA)
Parametry tego świadectwa to WARTOSĆ UŻYTKOWA NASION : Wu= Cz*Zk\100
Cz- czystośc w % (zwykle powyżej 97%) Zk - zdolnośc kiełkowania w długim czasie w %
-MTN,MTZ - ocena stopnia dorodności.
Parametry siewu : termin, norma, głębokość, rozmieszczenie w łanie .