„Wykorzystanie metod relaksacyjnych

w terapii”

Opracowały:

Ewa Wiśniewska

Marta Kopytowska

APS 2010 r.

1. Definicja relaksacji, technik relaksacyjnych

W dzisiejszych czasach nie można całkowicie wyeliminować stresu. Czasem ma on dobroczynne działanie, bo pozwala się maksymalnie zmobilizować do działania i zmotywować ciało i umysł do działania. Jeśli człowiek żyje w ciągłym stresie, cierpi na tym cały jego organizm: pamięć, system trawienny i odpornościowy, a także nastrój.

Techniki relaksacyjne to sposoby na wyładowanie stresu lub nadmiaru emocji na drodze odpowiednich ćwiczeń fizycznych i psychicznych. Celem ich jest również obniżenie napięcia mięśni.

Termin „relaks” i pochodny od niego wyraz „relaksacja” służą do określania stanów lub czynności, w których dominuje odpoczynek, odprężenie, zwolnienie psychofizyczne. W odróżnieniu od wypoczynku czynnego odbywa się w „spoczynku”, w izolacji od bodźców zewnętrznych. Wiąże się z przerwaniem stanu napięcia nerwowego, pozwala przywrócić równowagę psychiczną, regeneruje zmęczony organizm. Używane w terminologii naukowej pojęcie relaksu oznacza „zwolnienie napięcia mięśni przy równoczesnym, świadomym obniżeniu aktywności myśli”. 

Relaksacja to jedna z metod często stosowana w pracy terapeutycznej przez pedagogów, psychologów, nauczycieli wychowania fizycznego, ponieważ ćwiczenia mają bardzo dobry wpływ nie tylko na ciało, ale również na psychikę i dobre samopoczucie. Zły stan psychiczny, w jakim często się znajdujemy spowodowany jest wieloma stresami, z którymi nie wiemy jak sobie poradzić. Całkowite wyeliminowanie stresu jest niemożliwe. Należy podjąć wysiłki, aby ze stresem umieć sobie poradzić, zaakceptować go i jakoś z nim żyć.

2. Rodzaje technik relaksacyjnych

Jednymi z najbardziej znanych i rozpowszechnionych metod uwalniających od napięć psychicznych i fizycznych są techniki relaksacyjne, a wśród nich:

• masaż relaksacyjny ,

• trening autogenny J.H.Schultza

• muzykoterapia ;

Natomiast obniżenie napięcia możemy również osiągnąć poprzez:

• ćwiczenia rozluźniające,

• zmianę rytmów wewnętrznych,

• wybrane ćwiczenia w metodzie Weroniki Sherbome,

• dogoterapią,

• hipoterapią,

• zabawę - która jest celem samym w sobie; jej terapeutyczna wartość tkwi w jej spontaniczności, radości, fantazji. Radość płynąca z zabawy uspokaja nerwy, zapewnia lepsze funkcjonowanie dziecka. W toku zabawy dziecko odreagowuje złe emocje, napięcia, lęki, odpręża się psychicznie i fizycznie.

3. Charakterystyka wybranych technik relaksacyjnych

Masaż klasyczny jest to takie zastosowanie klasycznych technik masażu, których celem będzie uzyskanie efektu terapeutycznego z uwzględnieniem istniejących u chorego warunków anatomicznych i fizjopatologicznych celem zastosowania masażu klasycznego jest doprowadzenie pacjenta do osiągnięcia przez niego stanu wyciszenia emocjonalnego, na ile pozwala na to jego stopień niepełnosprawności. Pełen masaż klasyczny składa się z sześciu technik:

• głaskanie,

• rozcieranie,

• ugniatanie,

• oklepywanie,

• wibracja,

• wstrząsanie
  

Głaskanie - jest techniką o działaniu rozluźniająco-przeciwbólowym i należy do najłagodniejszych; wykonujemy po ciele dziecka delikatny ruch posuwisty (w górę i w dół) stroną dłoniową lub grzbietową ręki. W przypadku dzieci o większej wrażliwości dotykowej możemy wykorzystać głaskanie opuszkami palców. Ponieważ technika ta ma za zadanie uspokoić, rozluźnić i obniżyć pobudliwość emocjonalną, wykonujemy ją bardzo lekko, spokojnie i rytmicznie.

Rozcieranie - posiada podobne właściwości do głaskania, ale wykonuje się je głównie na okolicach stawów (wokół nich). Polega na wykonywaniu ruchów kulisto-posuwistych. Wykonywane z większą intensywnością stymuluje czucie stawu i nadaje się do stosowania np. u dzieci autystycznych.

Ugniatanie -jest techniką intensywniejszą w porównaniu z wymienionymi wcześniej i należy stosować ją bardzo ostrożnie. Użycie jej w nie właściwy sposób i w niewłaściwym momencie może doprowadzić do zaprzepaszczenia możliwości uzyskania efektu relaksacyjnego. Technika ta polega na wykonywaniu przez masażystę ruchów unoszenia, uciskania i wyciskania tkanki masowej. Technikę ugniatania wykorzystujemy wyłącznie na następujących częściach ciała:

• kończyna górna - przedramiona, ręce,

• kończyna dolna - podudzia, stopy,

• twarz - okolice czoła, policzków i brody.

PRZYKŁAD MASAŻU RELAKSACYJNEGO

Sposób wykonywania "masażu relaksacyjnego":

1. przygotowanie dziecka - pomieszczenie, w którym włączona jest cicha muzyka relaksacyjna, musi być ciepłe i odizolowane od hałasu; dziecko rozebrane z odzieży (pozostawiając koszulkę i majteczki) kładziemy w pufie rehabilitacyjnej lub na materacu,

2. kolejność technik i stosowane środki - masaż rozpoczynamy od głaskania, przechodząc do rozcierania stawów i ugniatania, kończąc głaskaniem; do zajęć wykorzystujemy oliwkę dla niemowląt, która wspomaga efekt ślizgu po ciele i dzięki temu nie powoduje podrażnień naskórka; ma również działanie stymulujące węch, ale na tyle delikatne, że jest tolerowana nawet przez dzieci autystyczne z nadwrażliwością węchową,

3. metodyka masażu relaksacyjnego - wydaje się słuszne stosowanie następującej kolejności:

• kończyna dolna:

• masaż jednej stopy (głaskanie całej stopy: rozcieranie stawów palców; ugniatanie opuszkami palców powierzchni podeszwowej i grzbietowej stopy; głaskanie całej stopy),

• noga (głaskanie - cała noga, rozcieranie stawu kolanowego; ugniatanie - tylko podudzie lub wcale; głaskanie - cała noga),

• druga kończyna dolna - analogicznie

• brzuch - tylko głaskanie opuszkami palców albo wcale,

• kończyny górne:

• ręka (głaskanie całej ręki; rozcieranie stawów palców; ugniatanie opuszkami palców powierzchni dłoniowej i grzbietowej ręki; głaskanie całej ręki),

• przedramię i ramię (głaskanie całości; rozcieranie stawu łokciowego; ugniatanie - tylko przedramię lub wcale; głaskanie - całość,

• druga kończyna górna - analogicznie

• twarz:

• policzki (głaskanie - opuszkami palców obu rąk),

• czoło (głaskanie opuszkami palców obu rąk na zewnątrz),

czas trwanie masażu - w zależności od każdego dziecka od 10 do 15, a nawet 25 minut (choć bardzo rzadko); u dzieci, o których wiemy, że nie są w stanie wytrzymać zbyt długo, nie wykonujemy tak "dokładnego" masażu, tzn. nie wykonujemy ugniatania podudzi, przedramienia, czy też rozcierania drobnych stawów stóp i rąk. Możemy również zrezygnować z masażu twarzy i skracać czas trwania poszczególnych technik.

postawa terapeuty - musi mieć krótko obcięte paznokcie, nie powinien mieć żadnych ozdób na palcach; proces relaksacji może wspierać poprzez zwracanie się do dziecka spokojnym, łagodnym głosem.

Trening autogenny ma zastosowanie w wspomagającym przy nerwicach i zaburzeniach psychosomatycznych, leczeniu, w zaburzeniach neurologicznych, foniatrycznych, położnictwie, stomatologii i przy drobnych zabiegach chirurgicznych. Elementy TA są wykorzystywane w pracy z dziećmi nadpobudliwymi psychoruchowo w przedszkolach

TRENING AUTOGENNY J.H. SCHULTZA

      Podstawowym założeniem treningu autogennego J.H.Schultza jest wzajemna zależność pomiędzy ciałem a psychiką. Celem treningu jest to, aby człowiek z pomocą określonych ćwiczeń rozluźniał się wewnętrznie, doprowadzając do przebudowy całego organizmu. umysłowo.
  
Elementy treningu autogennego

Trening autogenny składa się z sześciu (sugerowanych) elementów, które następują po sobie:

• uczucie ciężaru,

• uczucie ciepła,

• regulacja pracy serca,

• regulacja swobodnego oddychania,

• uczucie ciepła w splocie słonecznym (brzuchu),

• uczucie chłodu na czole.

Początkowo ćwiczenia nie powinny być długie (3-5 minut - tylko uczucie ciężaru, później do 10 minut - uczucie ciężaru i ciepła, finalnie 15-20 - wszystkie elementy).

Relaksacja autosugestywna obejmuje grupy reakcji: umiejętność przyjęcia odpowiedniej postawy - stan bierności, koncentracji na organizmie i sterowania organizmem.

Muzykoterapia - to stosowanie muzyki jako narzędzia terapeutycznego do przywrócenia, utrzymania i polepszenia zdrowia psychologicznego, psychicznego i fizycznego człowieka.

Muzyka wywołuje bowiem odpowiednie doznania, reakcje emocjonalne, które zawsze współwystępują z reakcjami wegetatywnymi i przemianami biochemicznymi w organizmie.

Słuchanie jej dostarcza odbiorcy przyjemnych przeżyć, pobudza do marzeń, redukuje napięcie, zmienia zachowanie i postawy człowieka.

W trakcie zajęć muzykoterapeutycznych mamy możliwość przeżycia i doświadczenia czterech podstawowych sytuacji terapeutycznych:

• odreagowanie,

• rytmizacji,

• relaksacji,

• aktywizacji.

Zajęcia muzyczne składają się zwykle z takich form, jak:

• słuchanie muzyki (przeważnie utworów muzyki poważnej),

• muzykowanie z wykorzystaniem instrumentów lub innych przedmiotów i własnego ciała, tzw. tworzenie muzyki,

• ilustrowanie muzyki pantomimiką lub formami plastycznymi,

• śpiewanie znanych piosenek z wyklaskiwaniem,

• inscenizacja piosenek, bajek i baśni,

• zajęcia rytmiczne, np. marsz, bieg, podskoki,

• ćwiczenia relaksacyjne (w pozycji leżącej dziecko unosi ręce i nogi w takt muzyki),

ćwiczenia oddechowe.

3. Inne metody relaksacji

Relaksacja wg Wintreberta została opracowana około 50 lat temu przez neuropsychiatrę. Przeznaczona jest ona dla dzieci w wieku szkolnym. Wyklucza sugestię. Istotą tej metody jest: wykonywanie ruchów biernych przez relaksatora na pacjencie leżącym na plecach, z nogami wyprostowanymi, rękami ułożonymi wzdłuż tułowia, z zamkniętymi oczami.

Wyróżnia się następujące ruchy:

- obroty,
- krążenia,
- huśtanie (balansowanie),
- opuszczanie bierne.

Metody oparte na oddechu- stanowią skuteczne metody relaksacji i oczyszczania umysłu, na brak poparcia naukowego są znacznie mniej popularne. Wśród nich wyróżnia się regresing niehipnotyczny i rebirthing (RB).Regresing, zwany też regresją, polega na wykonywaniu serii pogłębionych oddechów i świadomym cofaniu się pamięcią do przeszłych wydarzeń, czasów dzieciństwa lub traumatycznych przeżyć z poprzednich okresów życia. Jest metodą pozwalającą na wprowadzenie w stan głębokiego relaksu,umożliwiającego wyzwolenie emocji i ponowne przeżycie przeszłości, a w konsekwencji analizę przyczyn i skutków minionych sytuacji oraz
zrozumienie ich wpływu na życie teraźniejsze. Rebirthing jest z kolei techniką oddechową , w której oddech ma być świadomy, pogłębiony, połączony i rytmiczny. Rebirthing, z języka angielskiego, znaczy odradzanie. Często w trakcie sesji rebirthingu pacjenci inscenizują przeżycie własnych narodzin. Takie powtórne urodzenie się ma oznaczać
rozpoczęcie życia na nowo.

Progresywna relaksacja mięśni Jacobson- stworzona przez Edmunda Jacobsona, bazuje na założeniu, że odprężenie psychiczne w sposób naturalny wynika z odprężenia fizycznego. Metoda ta polega na nauce rozluźniania poszczególnych partii ciała poprzez naprzemienne napinanie i rozluźnianie określonych grup mięśni. Wyższy etap treningu Jacobsona, tzw. relaksacja zróżnicowana, w praktyce oznacza, że relaksując całe ciało, można wykonywać inne czynności,wykorzystując napięcie tylko niezbędnych do tego grup mięśni. Nauka relaksu tą metodą przebiega trzy etapowo i obejmuje: wykonywanie celowych ruchów napinających i rozluźniających określone mięśnie, naukę odczuwania wrażeń płynących z mięśni napiętych i rozluźnionych, zdobycie nawyku rozluźniania mięśni. Systematyczne ćwiczenia umożliwiają identyfikację, a następnie eliminację napięć w ciele. Z treningiem Jacobsona może zapoznać tylko wykwalifikowany specjalista.

Przykłady ćwiczeń zastosowaniu relaksacji metodą Jacobsona:

1. Unieś wyprostowane ramiona. Zaciśnij mocno pięści, wolno policz do
trzech. Puść. Rozewrzyj dłonie, opuść ramiona.
2. Unieś ramiona w górę w bok. Dłonie skieruj grzbietem w górę, mocno
zegnij w nadgarstkach. Palce skieruj w dół. Wytrzymaj 5 sek., opuść.
3. Ramiona jak poprzednio, dłonie grzbietami w dół. Napnij mięśnie
ramion. Odpręż się.
4. Ściągnij łopatki mocno w tył. Mięśnie ramion winny być odprężone.
5. Skręć głowę mocno w prawo. Napnij mięśnie szyi, odpręż się, wytrzymaj
5 sek., powróć do poprzedniej pozycji.
6. Skręć głowę mocno w lewo. Napnij mięsnie szyi, odpręż się, wytrzymaj
5 sek., powróć do poprzedniej pozycji.
7. Skłoń głowę na piersi maksymalnie nisko. Wytrzymaj napięte mięsnie.
Wróć do pozycji poprzedniej.
8. Otwórz tak szeroko jak potrafisz. Jeszcze szerzej. Odpręż się,
rozchyl lekko usta.
9. Napnij i zaciśnij wargi. Usta mocno zaciśnięte, zaciskaj! Odpręż się.
Pomyśl, jakie uczucie towarzyszy odprężaniu.
10. Naciskaj silnie językiem podniebienie, odpręż się.
11. Naciskaj językiem dół jamy ustnej. Mocno, odpręż się.
12. Zamknij oczy, naciskaj mocno powieki. Staraj się normalnie oddychać.
Zaciskaj oczy. Odpręż się.
13. Otwórz oczy jak tylko możesz szeroko. Otwieraj. Odpręż się.
14. Zmarszcz czoło mocno jak tylko potrafisz. Zmarszcz! I rozluźnij się.
15. Ściągnij i napręż mięśnie brzucha. Napnij! Jeszcze silniej i odpręż
się.
16. Wtłocz powietrze do brzucha. Napnij jego mięśnie. Brzuch musi być
twardy. Wtłaczaj powietrze, odpręż się. Poczuj, jak się coraz bardziej
odprężasz.
17. Napnij mięśnie pośladków. Napnij i rozluźnij! Odpręż się.
18. W leżeniu zegnij stopy tak, aby palce stóp skierowane były ku twojej
twarzy, Mocno zginaj! Później odpręż się.

Yoga- Słowo „yoga” pochodzi od sanskryckiego (staroindyjskiego) słowa „yuj”, co znaczy „łączyć, kierować, skupiać uwagę”, ale też ,,jarzmo" oraz ,,powściągać". Joga była traktowana jako sposób na zachowanie harmonii duszy i ciała, higieny ciała oraz dobrej kondycji psychofizycznej.

Praktyka jogi polega na wykonywaniu asan, czyli pozycji ciała. Celem jogi jest wyciszenie pracy umysłu.

Praktyka dzisiejszej jogi opiera się głównie na medytacji oraz ćwiczeniu asan, czyli postaw ciała, których celem jest jego uelastycznienie, wzmocnienie i oczyszczenie, a także uspokojenie umysłu i zapanowanie nad nim.

Taniec relaksacyjny to połączenie wybranych, najprostszych elementów z różnych gatunków tańca, przede wszystkim tańców etnicznych pochodzących z wielu kultur (np.: greckiej, żydowskiej, irlandzkiej, afrykańskiej, czy europejskiej) z ćwiczeniami muzyczno-ruchowymi i elementami improwizacji ukierunkowanymi na swobodną ekspresję.

Tańce etniczne nawiązują do czasów, gdy taniec stanowił ważną część życia społecznego człowieka i był naturalnym sposobem wyrażania emocji. Dzięki prostocie kroków i figur tanecznych z dobrodziejstw tańca relaksacyjnego może korzystać każdy bez względu na wiek, płeć i kondycję.

6. Techniki Relaksacyjne w pracy z dziećmi.

Techniki relaksacyjne są wykorzystywane w pracy z dziećmi od wczesnych lat dzieciństwa , można jej stosować zarówno dla dzieci młodszych i starszych. Należy tylko uwzględnić predyspozycje dziecka, jego stan i miejsce w którym się znajduję .Szczególne znaczenie ma relaksacja wykorzystywana jest w pracy z dziećmi nadpobudliwymi oraz dziećmi z rożnymi typami problemami emocjonalnymi ,stosowane techniki relaksacji przynoszą wiele korzyści Dziecko poznaje fizyczne możliwości swego ciała, uczy się panowania nad nim oraz umiejętności opisania go. Uświadamia sobie władzę jaką posiada nad sobą, co pozwala mu kontrolować własne czyny i gesty. Dzięki temu lepiej panuje nad swymi popędami, potrafi zahamować nierozważne ruchy- co ułatwia mu wysłuchanie innych osób, pomaga w koncentracji uwagi i skupieniu się na wykonywanych czynnościach. Główny nacisk podczas ćwiczeń kładziemy na: odpowiednie słownictwo, umiejętność dokładnego nazywania części ciała, pokazania ich u siebie i u innych, na fotografii lub w lustrze. W ćwiczeniach używamy spowolnionych ruchów i gestów: kołysania, głaskania, drapania. Są to spontaniczne, czy nieświadome odruch wykonywane każdego dnia przez dzieci i dorosłych, pomagające w ugaszeniu bólu, odpędzeniu zmartwień, napięć, zwiększeniu pewności siebie. Zabawy relaksacyjne wymagają od dzieci osobistego zaangażowania, wspomagają i ćwiczą koncentrację.

Mogą odbywać się w domu, na spacerze. Do ćwiczeń używamy prostych materiałów. Zabawki: piłka, serso, skakanka; inne: wstążka, chusteczka, kartka papieru; mogą to być znalezione „skarby”: kamień, szyszka, liść, źdźbło trawy. Gdy tylko to możliwe, ćwiczymy smak, węch, słuch- zmysł wzroku wykorzystany jest w każdym ćwiczeniu. Kształcenie zmysłów i kształcenie przez zmysły pomaga utworzyć dziecku sieć powiązań ze światem zewnętrznym i lepiej poznać rzeczywistość. Dziecko które dobrze poznało swoje otoczenie, łatwiej unika stresu, pozostaje spokojne i zna związki między przyczynami i skutkami wydarzeń, które obserwuje. Koncentracja na jednym ze zmysłów uspokaja i odpręża dziecko ponieważ, pozwala unikać poruszenia

związanego z nadmiarem bodźców takich jak hałas, agresywne obrazy, zapach, nieodpowiednie bajki, programy, gry komputerowe. Naukowcy przetestowali wpływ relaksacji na dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Stwierdzili oni, że umiejętność relaksacji ma wpływ na postępy w nauce, podniesienie samooceny, wiary w siebie, polepszenie pamięci i koncentracji, zwiększenie zdolności twórczych, umiejętności współpracy, serdeczności, otwartości, pozbycia się niechcianych nawyków oraz poprawę stanu zdrowia.

7. Korzyści płynące z relaksacji

Korzyści płynące z umiejętności relaksacji to:

- pozwala ona na oszczędność ogromnej ilości energii,
- relaksacja przeciwdziała stanom lękowym,
- dostarcza przyjemnych doznań, poprawia samopoczucie oraz obraz siebie,
- przeciwdziała chorobom somatycznym np. nadciśnienie,
- zmniejsza nerwowość (psychiczne i fizjologiczne napięcie),
- możemy wpłynąć na działalność wyobrażani i procesów myślenia,
- wpływa korzystnie na dobry sen.

Zmiany w rozwoju psychofizycznym:

-znaczna poprawa efektywności funkcjonowania mózgu

-rozwój umiejętności uczenia się, szybsze przyswajanie wiedzy, lepsza koncentracja uwagi

-rozwój wyobraźni wzrokowo-przestrzennej i muzyczno0tonalnej

-zmiany wzorca myślenia z negatywnego na pozytywny i bardziej konstruktywny

Zmiany w rozwoju społecznym:

-wzrost empatii i wrażliwości

-wzrost poczucia kontroli własnego zachowania

-poprawa relacji z rodzicami, rodzeństwem, rówieśnikami, nauczycielami

-poprawa umiejętności nawiązywania kontaktów i współpracy w grupie

Zmiany w rozwoju emocjonalnym i zachowaniu:

-poprawa ogólnego samopoczucia, poprawa nastroju

-obniżenie poziomu stresu, wzrost umiejętności radzenia sobie ze zmianami i tzw. stresem sytuacyjnym (sprawdziany, egzaminy, wystąpienia publiczne itp.)

-poznawanie własnego wzorca reakcji na dystres

- redukcja zachowań agresywnych, wzrost poczucia własnej wartości, otwartości i elastyczności emocjonalnej

Bibliografia

1. Kaja B., Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja i psychokorekcja. Tom1Bydgoszcz:WSP 1997;

2. Siek S., Relaks i autosugestia. Warszawa 1986;

3. Kaja B. ,Zarys terapii dziecka;

4.Romanowski W. ,Teoria i metodyka cwiczen relaksowo-koncentrujacych, PZWL, Warszawa 1973;

5. Erkert A., Dzieci potrzebuja ciszy. Zabawy relaksacyjne na wiosne, lato, jesien i zime. Jednosc Kielce

1999;

6.Stadnicka „Terapia dzieci muzyką, ruchem i mową“

7.M. Bogdanowicz „Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu i rozwoju dziecka“

8.Brigit Fuchs „Gry i zabawy na dobry klimat w grupie“

9.Rosemarie Portmann „Gry i zabawy przeciwko agresji“;

10.Zbigniew Przybylak: Samouzdrawianie relaksem i autosugestią.
11Richard S. Lazarus: Zestaw ćwiczeń relaksacyjnych.

Wykaz stron Internetowych:

http://agnieszka-baranska.republika.pl/metody_relaksacyjne.html

http://www.poradnikmedyczny.pl/mod/archiwum/7137_spok%C3%B3j_harmonia_odpr%C4%99%C5%BCenie.html

http://www.profesor.pl/mat/na5/na5_ginter_19-11-02_3.php?id_m=1469

TEKST ĆWICZENIA RELAKSACYJNEGO WYKORZYSTANEGO PODCZAS PREZNTACJI (muzyka do ćwiczenia znajduje się na płycie CD w załączniku)

„Anioły to istoty prawdziwe.... Nikt sobie ich nie wymyślił... Są starsi od Adama i Ewy...W domu rodzinnym uczono mnie, że kiedy po rozmowie następuje milczenie, wtedy przychodzi anioł. Dlatego dla mnie anioł stoi zawsze na straży ciszy.

Czasami lekceważymy anioły.... Przestawiamy je jako pannę ze skrzydłami..... stosujemy ośmieszające słowa: aniołek, aniołeczek, anielica.... Często z anioła robimy malowankę dla dziecka.

Tymczasem anioł jest niewidzialną potęga Boga... Jego wysłannikiem, źródłem mocy. Na obrazach Anioł wygląda jak nastolatek w powiewnej sukience. Pozory jednak mylą. Przecież to właśnie anioł dźwignął ogromny kamień zamykający grób Jezusa- i odrzucił jak piórko.

Tak, jak rodzice opiekują się dzieckiem, tak i niewidzialny Bóg opiekuje się posyłając mu Anioła Stróża.

Niedobrze, jeśli gdy modlimy się do Anioła tylko jako dzieci, Anioł Stróż jest potrzebny.

Każdy z nas ma swojego anioła, który nieustannie towarzyszy mu na wszystkich drogach życia. Czy zastanawiałeś się kiedyś jak wygląda Twój Przyjaciel Anioł? Wytęż umysł i zastanów się. Czy miałeś możliwość odczuć jego obecność: ?

• Może ktoś teraz stoi bardzo blisko Ciebie?

• Przypominasz sobie jakąś sytuację trudną wręcz patową, której nagle odnajdujesz rozwiązanie....?

• Pamiętasz może? Kiedyś zostałeś wyśmiany, zlekceważony albo było Ci tak bardzo przykro. I nagle coś odmieniło Twoje życie. ?

• Ogarnęła Ciebie nagła radość w smutku?

• Odnajdujesz nagle drogę, która naprowadza Twoje stopy w dobrym kierunku.

Postanowiłeś wziąć się w garść! Poczułeś pewność siebie. … Miałeś wrażenie, że możesz góry przenosić Czułeś się bezpieczny.

Wtedy nie wiedziałeś że to był anioł, za chwilę jednak się przekonasz, że mam rację....

Teraz mimo, że masz zamknięte oczy postaraj się odczuć jego obecność... on jest przy Tobie Tak, właśnie w tej chwili ). Nie każdy ma taką możliwość, tylko Ty...

1. Nagle możesz poczuć, że Twoje ciało ogarnia przyjemne ciepło… które pochodzi z jego skrzydeł.

2. Albo łagodny podmuch wiatru, który jest tak delikatny, że ledwo dotyka Twoich włosów…

3. Czujesz jak ładnie pachnie? Zapamiętaj ten zapach...

4. Słyszysz szum skrzydeł...? Czasem są tak duże, że ciągną się po ziemi....

5. Oooo.... a teraz szept ich rozmów ..?

6. Może odczuwasz czyjś wzrok na sobie, jakby ktoś Ciebie teraz obserwował ?

7. Anioł czasem zdradza swą obecność przez ciche kroki, lub trzeszczący parkiet..?

8. Innym razem nuci pod nosem łagodną, cichą muzykę, to anieli śpiew...?

9. Przechodząc obok tknie Ciebie szatami...?

10. Radość którą mu sobą dajesz, wprawia go w wirujący taniec..... Potrafi długo tak tańczyć , z Tobą, liśćmi wiatrem.... Może masz ochotę zatańczyć....?

11. Ile razy jakby przez nagły przeciąg otworzyły się drzwi lub okno, wydając czasem skrzypiący dźwięk...?

Nie bój się, nie mam zamiaru Cię przestraszyć. Przecież jestem Twoimi Przyjacielem…. Jestem cały czas przy Tobie, chociaż nie wiesz gdzie. Moją obecność jednak możesz wyczuć. Jestem przy Tobie teraz i …tak naprawdę jestem zawsze… Kiedy się uśmiechasz i kiedy płaczesz. Kiedy ktoś Cię chwali i kiedy poniża. Kiedy się do mnie zwracasz i kiedy zupełnie o mnie zapominasz….

Powiem Ci coś w sekrecie. Jest takie nietypowe miejsce na ziemi, gdzie wszystkie Anioły spotykają się by między sobą pochwalić się swoimi ziemskimi Przyjaciółmi, czyli Wami. Poznasz to miejsce po delikatnym wietrze... promieniach słońca... Kieruj sie śpiewem aniołów....oni Ciebie zawsze poprowadzą... Gdyż nie kierują do niego drogowskazy, nie ma również stałych godzin otwarcia....Są za to wielkie okna, przez które można zajrzeć do środka. Pomieszczenia są bardzo przytulnie. Wszędzie słychać radosny trzepot skrzydeł, ciche, pełne ciepła i miłości głosy. gra ulubiona muzyka aniołów. Nie wierzysz mi?

Tutaj nie spotkasz się również z ostrzeżeniami typu: "Nie zbliżać się do eksponatów!". Tu z Aniołem czyli dziełem artysty trzeba zmierzyć się nie tyle wzrokiem i rozumem, ale dotykiem, węchem, ruchem. Dopiero takie poznanie może być pełne. Spotkajmy się w tym miejscu...

Do tego czasu zanim przyjdziesz przesyłam Ci pewną wiadomość skierowaną tylko dla Ciebie.

Wystaw teraz swoją dłoń przed siebie Położę na niej wiadomość

Proszę Cię, byś na razie nie otwierał tego, co Ci daję. … Trzymaj to w swojej dłoni ...

Poczekaj chwileczkę aż wszystko wokół ucichnie, dopiero wtedy otwórz oczy i przeczytaj złotą myśl którą kieruję do Ciebie.

Niech to będzie nasz sekret…”.

ANEKS

Przykłady zabaw i ćwiczeń, które można wykorzystać na zajęciach w formie odprężenia, urozmaicenia i relaksacji.

• Łańcuch całusów

W kole - siedzi, podaje swoje imię i przesyła całusek do osoby, która siedzi obok z prawej strony.

• Masaż „Dreszczyk”

Dziecko leży na brzuchu, głowa ułożona na rękach, obok siedzi rodzic. Mówię wiersz, demonstrując czynności, które rodzice powtarzają na ciele dziecka

• „Głaskanie”

Dzieci siedzą naprzeciw partnera lub rodzica. Koncentrują się na oddechu… poczuj, jak on przychodzi i odchodzi, przychodzi…. Wydychasz cały swój niepokój i napięcie. Stajesz się spokojny, coraz spokojniejszy, czujesz się bardzo dobrze…. Połóż twoją prawą rękę na lewej dłoni partnera poczuj, jak twoja prawa ręka czuje się, leżąc na lewej ręce. Pogłaskaj delikatnie palcem wskazującym dłoń partnera, najpierw po kciuku, potem po palcu wskazującym, po palcu środkowym, po palcu serdecznym i po małym palcu, a potem po wewnętrznej stronie dłoni. Teraz głaskasz delikatnie wewnętrzną stronę twojej ręki. Czujesz tam pagórki i doliny, rowki i zaokrąglenia. Do czego potrzebujesz tej dłoni - pomyśl? Co możesz nią robić?

• „Foteliki'

Rodzice siedzą na podłodze tworząc z nóg fotelik, w środku siedzi dziecko, rodzice obejmują go dłońmi i kołyszą się lekko w rytm muzyki (może sam nucić kołysankę do ucha).

• „Oddech i kartka papieru”

Dziecko chwyta kartkę dwiema dłońmi w połowie wysokości i trzyma przed ustami, lekko opierając jej górną krawędź o nos. Obserwuje, jak kartka odsuwa się od twarzy, kiedy się na nią dmucha. Gdy kartka wróci na

swoje miejsce, dziecko skupia uwagę na jej kontakcie z twarzą. Powtarza kilkakrotnie ćwiczenie z zamkniętymi oczami. Skupia uwagę na własnym oddechu, później na dotknięciu kartki. Dziecko zmienia siłę oddechu: dmucha długo i łagodnie albo krótkimi i silnymi wydechami i obserwuje ruchy kartki. Kierowanie własnym oddechem uświadamia dziecku automatyzm oddychania: w kolejnych cyklach wydycha powietrze, wstrzymuje oddech, nabiera powietrza do płuc i ponownie je wydycha…

• „Picie powietrza przez rurkę”

Dzieci leżą na plecach. Usta składają jak do picia przez rurkę i wciągają powietrze równoczesnym lekkim wypychaniem brzucha. Przy wydechu mówią szszsz… lub fffff…, brzuch powoli opada, a pod koniec wydechu szybszym ruchem ściągają mięśnie brzucha wydmuchując energiczniej resztki powietrza. Czynność tą powtarzamy kilkakrotnie.

• „Wstążka” (wstążka o długości 20 cm i szerokości 2-3 cm)

Siedząc na podłodze dziecko chwyta kciukiem i palcem wskazującym lewej dłoni jeden z końców wstążki. Wstążka wisi przytrzymywana palcami lewej ręki. Dziecko napina wstążkę przesuwając palce prawej dłoni do punktu uchwytu po drugi koniec wstążki. Kiedy wstążka jest napięta, dziecko puszcza jej lewy koniec - prawa dłoń przytrzymuje wstążkę. Śledzi wzrokiem ruch palców po wstążce (kilkukrotne powtórzenie). Następnie powtarza ćwiczenie z zamkniętymi oczami. Skupia uwagę na kontakcie palców ze wstążką, na miękkości i lekkości materiału, na tym co odczuwa głaszcząc materiał. Korzystając z pomocy prawej ręki powoli owija wstążką palec wskazujący lewej dłoni. Gdy palec jest już owinięty, dziecko może stopniowo odwijać z niego wstążkę prawą rękom albo potrząsa lewą dłonią tak by wstążka odwinęła się sama (powtarza kilkakrotnie ćwiczenie, należy równocześnie ćwiczyć obydwie ręce), zamyka oczy, utrwala wykonywane ruchy.

• Masaż twarzy „Puszek”

Jedno dziecko z pary kładzie się na plecach. Drugie dziecko (lub rodzic) kawałkiem postrzępionej, miękkiej, papierowej serwetki lekko gładzi czoło, policzki, szyję, ręce i odsłonięte do kolan nogi leżącego dziecka. Towarzyszy temu cicha, spokojna muzyka.

 

• „Masaż z myszką”

Jedno dziecko z pary leży na brzuchu opierając policzek na dłoniach ułożonych na podłodze płasko jedna na drugiej. Rodzice lub drugie dziecko klęka za leżącym dzieckiem, ujmuje jego nogę, ugina ją w kolanie, mówi tekst i ilustruje go czynnościami dłoni na łydce ugiętej nogi. To samo ćwiczenie można wykonać na rękach dziecka leżącego nas wznak.

• „Opowiadanie o listku”

W wielkim lesie na końcu grubej gałęzi olbrzymiego dębu kołysał się łagodnie malutki listek. Listek był cały zielony i tak skrzył się w słońcu, że podziwiały go wszystkie leśne ptaki i zwierzęta. Podnosiły ku niemu wzrok wiewiórki zbierające opadłe na ziemię żołędzie, nawet sam lis zwrócił uwagę na ten najpiękniejszy w całej puszczy listek. Ale minęła wiosna, minęło lato i nadeszła jesień. Powoli kolor listka zmieniał się. Jednak choć miejsce pięknej zieleni zajęła żółć, a później brąz, to nadal wszyscy podziwiali oświetlony słońcem listek. Niestety! Pewnego dnia powiał wiatr tak mocny, że zerwał listek z drzewa. Ten zaś uniósł się ponad sosny, brzozy i dęby. Z początku bardzo się bał, lecz wiatr wiał coraz słabiej i słabiej, aż posadził go na mięciutkim mchu, w najbezpieczniejszym miejscu w całym lesie. A jak bardzo to miejsce jest bezpieczne, przekonacie się sami, gdy podczas spaceru po wielkim lesie ujrzycie wciąż piękny, błyszczący w słońcu brązowy listek, który czeka teraz na spotkanie z wami,

Po opowiadaniu dzieci siadają, powoli wstają. Mogą przejść do spokojnych zabaw, malowania na dużej folii swoich wrażeń po wysłuchaniu opowiadania.

• „Co robią moje dłonie”

Dzieci siedzą w kole i odtwarzają dłońmi opisane w tekście gesty.

• Pożegnanie

Podaje imię i przesyła „iskierkę” (uścisk dłoni) do najbliższej osoby.

1

---